W średniej wielkości domu, przeszklenia zajmują minimum 30 m2. Znacznie więcej, jeśli zaprojektowano bardzo modne szerokie okna tarasowe. Między innymi dlatego warto kupić okna oszczędzające energię wyprodukowaną przez instalację grzewczą, bo przez ich powierzchnię ucieka średnio cztery razy więcej ciepła, niż przez ściany. Poza tym należy dobrać sposób otwierania i wyposażenie poprawiające komfort ich użytkowania.
Joanna Dąbrowska
Data publikacji: 2021-03-29
Data aktualizacji: 2021-03-29
Precyzyjne dobranie okien trzeba powierzyć specjalistycznej firmie. Nie da się bowiem skompletować stolarki bez dokładnych pomiarów, przeprowadzonych na budowie. Dopiero potem, najlepiej już w punkcie sprzedaży, należy obejrzeć rodzaje profili w interesującym nas kolorze wykończenia, poprosić o zademonstrowanie sposobu działania różnych okuć oraz elementów wyposażenia, mających ułatwić z nich korzystanie.
Warto od razu zastanowić się nad kupnem parapetów i zewnętrznych osłon przeciwsłonecznych, a jeśli szczególnie zależy nam na bezpieczeństwie - wybrać modele o podwyższonej klasie odporności na włamanie, np. RC2. Wówczas wyposażone są one w antywłamaniowe szyby i okucia, np. z dodatkowymi zaczepami, ochroną przeciwwyważeniową, klamką z półwkładką, lub z czujnikami zintegrowanymi z systemem alarmowym.
Większość punktów sprzedaży świadczy kompleksową usługę, obejmującą montaż tych wszystkich elementów.
Infografika: Najważniejsze składowe i parametry okien
Istotne parametry okien
Przy wyborze okien przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na najważniejsze ich właściwości techniczne.
Współczynnik przenikania ciepła Uw
Jest podstawowym parametrem opisującym energooszczędność okna. Informuje, jak dużo ciepła ucieka przez nie na skutek różnicy temperatury wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia. Zgodnie z przepisami, wartość Uw okna w nowym budynku nie może przekraczać 0,9 W/(m²·K). Takie wyroby są wystarczająco energooszczędne do standardowego domu, ale producenci oferują również wersje o znacznie niższej wartości, np. 0,6, nawet 0,3 - rekomendowane do budynków pasywnych.
W trakcie wybierania przeszklenia, należy zwrócić uwagę na to, by podany parametr dotyczył całego okna (Uw), a nie szkła (Ug) czy profili (Uf). Interesować nas powinien parametr wyliczony w odniesieniu do gotowego, konkretnego wyrobu.
Współczynniki izolacyjności akustycznej Rw
Parametr ten określa właściwość tłumienia hałasów z zewnątrz. Im wyższa jest jego wartość, tym okno jest bardziej dźwiękoszczelne. Standardowe modele mają Rw od 30 do 32 dB. Jeśli budujemy dom przy ruchliwej ulicy, w okolicy torów kolejowych, tramwajowych albo w pobliżu jakiegoś hałasującego zakładu produkcyjnego, warto kupić w okna o wskaźniku co najmniej 35 dB.
Współczynnik przepuszczalności światła Lt
Parametr ten pokazuje, jaka część docierającego do szyby zespolonej światła słonecznego zostanie przez nią wpuszczona do pomieszczenia. Im jego wartość wyższa, tym w pokoju jaśniej. Dobrze, gdy współczynnik Lt wynosi ponad 70%. Im okno ma więcej tafli, tym przepuszczalność światła jest mniejsza.
Współczynnik przepuszczalności energii słonecznej g
Opisuje to, jaka część docierającej do okna energii słonecznej przeniknie do pomieszczenia. Przeważnie g wynosi około 60%. Jeżeli zależy nam na ograniczeniu kosztów ogrzewania, powinien być jak najwyższy. Za to przy dużym nasłonecznieniu latem niższa wartość g jest korzystna. Warto też pamiętać, że im lepsza przepuszczalność energii słonecznej albo światła, tym gorsza termoizolacyjność.
Kolor profili okiennych i rolet dobrze jest dopasować do elewacji i dachu. (fot. Krispol)
Wnętrze okna
Szyby
Okna zbudowane są z zestawu szyb zespolonych (pakietu szybowego). W stolarce energooszczędnej stosuje się pakiety co najmniej potrójne. Tafle szkła pokrywają powłoki niskoemisyjne, a komory między nimi wypełnia gaz, np. argon, krypton. Wyroby z pakietem czteroszybowym mogą mieć współczynnik przenikania ciepła tylko 0,3. Trzeba jednak pamiętać, że wielokomorowe przeszklenia są ciężkie - zatem konstrukcja ich ramy musi być mocna.
Duże modele panoramiczne wykonuje się z tafli hartowanych, które po zbiciu rozpadają się na małe, niekaleczące kawałki. Są one także odporne na szok termiczny i nierównomierne nagrzewanie, np. wtedy, gdy część okna jest w cieniu, a druga w słońcu. Producenci oferują ponadto szyby klejone (laminowane), połączone jedną lub dwoma warstwami folii PVB. Po rozbiciu tafle nadal są całością, bo szkło przylega do folii.
Duże okna panoramiczne wykonuje się z tafli hartowanych, które po zbiciu rozpadają się na małe, niekaleczące kawałki albo laminowanych, które wklejona folia utrzymuje w całości. (fot. Aliplast)
Ramka dystansowa
Jest to element oddzielający szklane tafle. Standardowo ramki są z aluminium. Ale w stolarce energooszczędnej stosuje się wersje z tworzyw sztucznych o wyższej izolacyjności, np. z kompozytu z włóknem węglowym. Aby jeszcze bardziej ograniczyć straty ciepła (wynikające z powstawania mostka termicznego w tym miejscu), pakiety szybowe osadza się w pogłębionym wyżłobieniu profilu.
Profile okienne
Z tworzywa (PVC) - są najpopularniejsze i najtańsze. Mają konstrukcję komorową. Wzrost liczby komór oraz zwiększenie głębokości zabudowy wpływa na poprawę ich izolacyjności termicznej. Energooszczędne wersje mają np. sześciokomorową konstrukcję z głębokością zabudowy ponad 80 mm. Na ich izolacyjność w najwyższym stopniu pozytywnie wpływa brak wzmocnień stalowych i wklejanie odpowiednich pakietów szybowych. Profil o głębokości zabudowy tylko 70 mm z przekładkami kompozytowymi może mieć takie same właściwości cieplne, jak wersja 80 mm ze wzmocnieniami stalowymi, czy też taki 4- lub 5-komorowy z wkładkami docieplającymi ze styropianu i pianki termicznej, użytymi jako wypełnienie komór. Parametry termoizolacyjne profilu można poprawić, wypełniając jego komory aerożelem, pianką poliuretanową albo styropianem.
PVC to materiał najpowszechniej stosowany do produkcji okien. Oprócz białego koloru i oklein imitujących drewno modny jest grafit. (fot. Aluplast)
Drewniane - najlepsze parametry termiczne zapewniają ramy o grubości minimum 80 mm. Pozwalają na zastosowanie 3-szybowego pakietu oraz odpowiedniego systemu uszczelek (np. ze spienionego EPDM). W takich wyrobach rama jest lita i nie ma komór, do których można wprowadzić termoizolator (chociaż niektórzy producenci proponują wkładki z pianki poliuretanowej). Wzrost ciepłochronności osiąga się, zwiększając grubość ramy do 88-92 mm.
Profile wytwarza się z litego drewna sosnowego, świerkowego, modrzewiowego, dębowego, meranti albo mahoniu i wykańcza farbami lub lakierami wodorozcieńczalnymi, tworzącymi powłoki kryjące lub transparentne (widać przez nie rysunek słojów). Co kilka lat powinno się je przeszlifować i ponownie pomalować, ale w przypadku drobnych uszkodzeń i zarysowań ramy - można je naprawiać. Przeszklenia o nietypowym kształcie, np. łukowe, częściej są projektowane właśnie z tego materiału.
Okna tego rodzaju łączone są też z profilami aluminiowymi montowanymi od zewnątrz. Zabezpieczają one drewno przed działaniem czynników atmosferycznych (wilgoci, deszczu, wiatru, słońca), co przedłuża ich trwałość. Najpowszechniej wykorzystuje się je do dużych przeszkleń.
Aluminiowe - profile powstają z dwóch metalowych kształtowników, połączonych wkładką termiczną z tworzywa (np. poliamidu wzmocnionego włóknem szklanym). Mają budowę trzy- lub czterokomorową, środkową wypełnia pianka polimerowa. Za ciepłochronność odpowiadają wkładki termiczne. Ramy mogą być anodowane albo lakierowane, matowe, błyszczące, metalizowane, okleinowane (m.in. tak, żeby przypominały drewno). Takie okna są bardzo sztywne, lekkie i wytrzymałe, dlatego wykonuje się z nich największe przeszklenia, np. całe ściany.
Stopniowanie uchyłu - pozwala na regulowanie strumienia powietrza wpływającego do wnętrza, gdy uchylimy skrzydło. Za sprawą mechanizmów grzebieniowych, w zależności od systemu okuć, można je uchylić w różnym stopniu i ustawić w jednej z 3, czasami nawet 7 pozycji.
Mikrowentylacja/rozszczelnienie - dzięki specjalnemu zaczepowi, po przekręceniu klamki najczęściej o 45°, między ramą a skrzydłem powstaje niewielka luka, zapewniająca dopływ świeżego powietrza. To funkcja bardzo użyteczna ze względu na szczelność nowoczesnej stolarki, ale nie zastąpi nawiewników. Na ogół nie występuje w oknach antywłamaniowych.
Ogranicznik otwarcia - to rodzaj hamulca wbudowanego między ramą i skrzydłem, ogranicza jego otwarcie przeważnie do 90°. Zapobiega uderzaniu skrzydła o ościeżnicę i krawędź wnęki okiennej przy silnym wietrze czy przeciągu. Kiedyś tę funkcję spełniał haczyk.
Blokada błędnego położenia klamki - strzeże prawidłowej obsługi okna i chroni przed jego wyczepianiem się z górnego zawiasu. Jeśli jest otwarte, nie powinniśmy móc przestawić klamki w pozycję, w której skrzydło jest uchylone.
Klamka z kluczykiem - warto w nią wyposażyć wszystkie okna na parterze (szczególnie tarasowe) i w pokojach małych dzieci.
Rygle grzybkowe i zaczepy antywyważeniowe - miejsce, w którym grzybek blokuje się w zaczepie, to tzw. punkt bezpieczny. Im więcej takich punktów na obwodzie okna, tym trudniej je sforsować. Okucia takie powinny być ulokowane przynajmniej w narożnikach okna, w bezpieczniejszym wariancie na całym jego obwodzie. Niektórzy producenci stosują jeszcze rygle hakowe ze stali hartowanej i przeciwbieżne zamknięcia środkowe, oraz listwy zabezpieczające okna trasowe przed wyważeniem.
Nawiewniki - w domach z wentylacją grawitacyjną, dopływ powietrza zewnętrznego należy zapewnić przez nawiewniki w oknach, drzwiach balkonowych albo w ścianach zewnętrznych. Na ogół część przeszkleń się w nie wyposaża. Najwygodniej wybrać modele automatyczne - ciśnieniowe, które utrzymują stały przepływ, niezależnie od zmian ciśnienia, a także działania wiatru, lub higrosterowane, które reagują na wzrost poziomu wilgotności powietrza w pomieszczeniu.
Właściwy montaż okien fasadowych
Oszczędzaniu energii najbardziej sprzyja wysunięcie, za pomocą specjalnych wsporników, okna poza lico ściany, w grubość ocieplenia, co w przypadku dużych i ciężkich modeli jest dość trudne. Szczególnie wtedy, gdy mur, do którego ostatecznie kotwiona jest konstrukcja nośna, ma niewielką wytrzymałość, bo wykonano go np. z lekkich odmian betonu komórkowego, ceramiki poryzowanej.
W przypadku przegród jednowarstwowych, wstawia się je w połowie grubości muru, wykorzystując do poprawy parametrów cieplnych węgarek ze styropianu lub wełny, osłaniający krawędź okna. W ścianach dwuwarstwowych, stolarkę można obsadzić w ociepleniu, zatem przed ścianą nośną, mocując ją na specjalnych kotwach bądź ramach instalacyjnych. Przy czym grubość ocieplenia ma wynosić około 20 cm. W ścianie trójwarstwowej, przeszklenie także powinno znaleźć się w obrębie izolacji.
Niezależnie od miejsca osadzenia, rekomenduje się montaż warstwowy (potocznie zwany ciepłym). Polega on na zabezpieczeniu styku okna ze ścianą (wypełnionego pianką poliuretanową) za pomocą specjalnych taśm - paroszczelnej od środka i wodoodpornej ale paroprzepuszczalnej od zewnątrz. Taka ochrona przed wodą opadową oraz przenikającą z wnętrz parą wodną eliminuje ryzyko zawilgocenia pianki, która w przeciwnym razie straciłaby właściwości ciepłochronne, na obrzeżach otworu okiennego mogłaby pojawić się wilgoć, a nawet grzyby. Taki montaż ogranicza występowanie mostków termicznych. Szczelność połączenia jest prawie dwa razy większa, niż przy tradycyjnej metodzie z użyciem samej piany.
Osadzenie dużych przeszkleń często wymaga dźwigu.
Właściwe osadzenie okien wymaga użycia taśm zabezpieczających piankę montażową przed wilgocią. (fot. G-U Polska)
Duże przeszklenia - najważniejsze informacje
Nieotwierane. Przy planowaniu zastosowania wielkoformatowych okien, w pierwszej kolejności trzeba zdecydować, które ich części mogą być stałe (tzw. fiksy). Rama takich wyrobów jest cieńsza i nie ma okuć, a one same są tańsze i mają lepszą izolacyjność termiczną i akustyczną, niż wersje otwierane. Fiksy dobrze jest przewidzieć na parterze, gdzie łatwo je umyć. Dużą zaletą stałych okien panoramicznych jest to, że można je wykonać z jednej tafli szkła, bez podziałów, w znacznie większym rozmiarze, niż odmiany otwierane.
Stałe skrzydła można też zamontować na piętrze, ale wówczas warto wyposażyć je w pakiet szyb samoczyszczących, pokrytych powłoką hydrofilową. Wtedy wystarczy umyć je raz w roku. Osadzające się na oknie zanieczyszczenia rozpadają się pod wpływem słońca i spłukiwane są przez deszcz, nie pozostawiają śladów ani zacieków. Takie tafle mają delikatnie niebieską bądź brązową barwę i nieco mniejszą przejrzystość od standardowych.
Tam, gdzie jest to możliwe, warto łączyć skrzydła otwierane ze stałymi. Pamiętać jednak należy, że zestawione obok siebie będę różniły się szerokością profili, wersje z zawiasami będą szersze. Aby różnice te zniwelować, można zamówić fiksy z identyczną ramą, jak skrzydła otwierane.
W przypadku oszklenia dużych fragmentów ścian część skrzydeł warto zaplanować jako nieotwierane (fiksy). (fot. G-U Polska)
Otwierane. W przypadku dużych przeszkleń, najistotniejszy jest wybór systemu ich otwierania. Takie wyjście na taras zwykle dzieli się na kilka segmentów. Przy trzech częściach, ruchoma jest tylko jedna, zaś przy czterech - dwie środkowe (skrajne na ogół są stałe). Drzwi tarasowe mogą otwierać się na różne sposoby, dzięki odpowiednim okuciom i mechanizmom.
Standardowe skrzydła są rozwierno-uchylne. Mogą mieć szerokość do 160 cm i wysokość 250 cm. Używanie wersji przesuwno-uchylnych jest wygodniejsze, bo po otwarciu - takie drzwi zachodzą na sąsiednie skrzydła, nie zabierając przestrzeni w pomieszczeniu. Montowany w nich układ okuć pozwala na sprawną pracę drzwi o wysokości nawet 250 cm i szerokości ponad 330 cm. Dwa ruchome skrzydła mogą mieć łączną szerokość aż 7 m.
Okna wyposażone w systemy podnoszono-przesuwne natomiast otwierają się po odpowiednim przesunięciu klamki i uniesieniu skrzydła. Gdy klamka znajduje się w pozycji zamkniętej, skrzydło opada i się rygluje. Taki model umożliwia uzyskanie przeszklenia o bardzo dużej powierzchni - z podziałem na skrzydła nawet 12 m.
W skrzydłach rozwieralnych warto zamontować:
ogranicznik otwarcia okna - to rodzaj hamulca, wbudowanego między ramą i skrzydłem, ogranicza jego otwarcie przeważnie do 90°. Zapobiega uderzaniu skrzydła o ościeżnicę i krawędź wnęki okiennej przy silnym wietrze czy przeciągu;
hamulec - blokuje otwarte okno w dowolnej pozycji, zapobiegając zbiciu szyb na skutek przeciągu;
zatrzask - domyka skrzydło od zewnątrz. Wychodząc na taras, drzwi zamyka się, pociągając za uchwyt, a żeby je otworzyć - wystarczy je lekko popchnąć;
klamkę z kluczykiem.
Drzwi przesuwne natomiast dobrze jest wybrać w wersji z niskim progiem lub bezprogowe. Standardowa jego wysokość to 7 cm. Niska odmiana ma ok. 2 cm. Można w nią wyposażyć skrzydła zarówno rozwierno-uchylne, jak i przesuwno-uchylne. Zwykle taki próg zrobiony jest z profili aluminiowych albo PVC.
Całkowicie pozbawione progu, tak zwane bezprogowe, mogą być drzwi podnoszono-przesuwne. Na powierzchni posadzki jest jedynie uszczelka, która podnosi się bądź opuszcza przy ruchu drzwi, próg jest ukryty w warstwach podłogi. Po zamknięciu skrzydła, uszczelka dopasowuje się do dolnego elementu progu, zapewniając szczelność, natomiast przy otwartym przejściu - nie wystaje nad posadzkę.
Drzwi tarasowe są najbardziej narażone na włamanie, dlatego wersje przesuwne, otwierane mechanicznie, zaleca wyposażyć w listwę przeciwwyważeniową i system okuć z dodatkowymi zaczepami. Większa ich liczba oznacza większą liczbę punktów ryglowania, które złodziej musi sforsować, a ochrona przeciwwyważeniowa w górnej części ramy uniemożliwia ich podniesienie i otwarcie. Przydatne będzie też zastosowanie klamki z ochroną przeciwwierceniową w klasie odporności na włamanie przynajmniej RC2.
Ponieważ szerokie skrzydła drzwi tarasowych są bardzo ciężkie, wersje przesuwne dobrze jest wyposażyć w automatykę. Wówczas ich otwieranie i zamykanie będzie uruchamiał napęd, zamontowany np. w podłodze. Najwygodniej taką instalację dodać do systemu domowej automatyki. Oknami będzie można sterować za pomocą łącznika lub czytnika linii papilarnych (umieszczonego na ścianie), pilota, smartfonu.
Najwygodniejsze w użytkowaniu są tarasowe systemy przesuwne. (fot. Krispol)
Redaktor: Joanna Dąbrowska fot. otwierająca: MS więcej niż OKNA
W prasie budowlano-wnętrzarskiej od początku drogi zawodowej. W miesięczniku „Budujemy Dom” pracuję od kilkunastu lat. Moja ulubiona tematyka to architektura i aranżacja wnętrz. Śledzę trendy i nowości rynkowe. Cenię sobie kontakt z naturą. Kocham jazdę na nartach i pływanie kajakiem. W wolnym czasie spełniam marzenia podróżnicze - bliskie i dalekie.
Skomentuj
