Ocieplenie styropianem czy wełną? Ta izolacja jest numerem 1

Czego dowiesz się z artykułu?

Podstawowe materiały ociepleniowe, tj. styropian i wełna mineralna, wykazują podobne właściwości izolacyjne, jednak poza tym istotnie się różnią - nasiąkliwością, elastycznością, izolacyjnością akustyczną, wytrzymałością na obciążenia i odpornością na chemikalia. Popularniejszym styropianem ociepla się wszystkie przegrody, choć prawie do każdej zalecana jest inna jego odmiana. Produkty z wełny mineralnej skalnej lub szklanej stosuje się przede wszystkim do ocieplania dachów. Wełna lepiej „oddycha” i tłumi hałas, styropian jest tańszy - w praktyce różnice są spore.

Zalety styropianu

Styropian to materiał spotykany praktycznie na każdej budowie. Używany jest do ocieplania fundamentów, podłóg, ścian i dachów. Bardzo skutecznie chroni izolowaną przestrzeń przed ucieczką ciepła - jego współczynnik przewodności cieplnej lambda λ wynosi 0,030-0,045 W/m·K.

Styropian ma też inne zalety:

mało waży, co ułatwia transport oraz zastosowanie na budowie,
jest wytrzymały na ściskanie,
jest mało nasiąkliwy,
jest obojętny dla skóry i błon śluzowych.

Jako izolator dobrze spełnia swoją rolę, pod warunkiem, że jest odpowiednio dobrany do specyfiki danej przegrody i zamontowany zgodnie ze sztuką. Inny styropian sprawdzi się bowiem przy ocieplaniu elewacji, a inny przy izolacji np. podłogi na gruncie. Przy zakupie warto też wiedzieć, jakie oznaczenia dotyczą kluczowych parametrów styropianu - izolacyjności, wytrzymałości na ściskanie i rozerwanie, a także gęstości. Poniżej przyjrzymy się właściwościom styropianu stosowanego w budownictwie, wskażemy różnice pomiędzy jego rodzajami oraz podpowiemy, na co zwrócić uwagę, aby wykonana z niego izolacja była skuteczna i trwała.

Jaki styropian na podłogę, a jaki na ściany? Rodzaje styropianu

Styropian to materiał, który powstaje w wyniku spienienia granulek polistyrenu. Można wyróżnić jego dwie główne odmiany: EPS oraz XPS. Polistyren ekspandowany (EPS) powstaje w formie dużych bloków, które na etapie produkcji tnie się na płyty o określonej grubości. Ze względu na porowatą strukturę jest on bardziej podatny na przenikanie wilgoci, choć i tak w porównaniu z wieloma innymi materiałami termoizolacyjnymi wyróżnia się niewielką nasiąkliwością. Standardowe płyty EPS mają wymiary 500 × 1000 mm i wykorzystuje się je głównie do ocieplenia ścian, ocieplenia podłóg oraz dachów płaskich.

Styropian ma bardzo dobre własności termoizolacyjne, o czym świadczy jego niski współczynnik przewodności cieplnej lambda. Wynosi on od 0,030 do 0,045 W/(m·K), fot. AUSTROTHERM

Nieco inną technologię produkcji stosuje się przy polistyrenie ekstrudowanym (XPS). Tutaj nie tnie się bloków, ponieważ od razu uzyskuje się gotowe płyty o danej grubości. XPS ma dużo niższą nasiąkliwość, większą odporność na uszkodzenia mechaniczne oraz zwykle nieco lepsze właściwości izolacyjne niż EPS. Można go odróżnić już na pierwszy rzut oka, ponieważ najczęściej występuje w kolorze różowym albo zielonym, a jego płyty mają zazwyczaj większy format, np. 600 × 1250 mm. Z uwagi na swoje parametry znajduje zastosowanie przede wszystkim tam, gdzie izolacja musi być szczególnie trwała i odporna na wilgoć, czyli w strefie fundamentów, w podłogach na gruncie i na niektórych dachach płaskich.

Polistyren ekstrudowany (XPS) charakteryzuje się niewielką chłonnością wilgoci, dlatego stosuje się go w miejscach szczególnie narażonych na kontakt z wodą, jak np. ściany fundamentowe, fot. swisspor

W ofercie rynkowej dostępny jest również EPS o zmniejszonej chłonności wody, zazwyczaj oferowany w kolorze niebieskim. Jeśli chodzi o cenę, to plasuje się on pomiędzy EPS a droższym od niego XPS. Najczęściej wykorzystywany jest do ocieplania fundamentów, posadzek oraz ocieplenia dachów płaskich.

Czym się różni styropian szary od białego?

Styropian oferowany jest najczęściej w kolorze białym i szarym (grafitowym). Odmiany te różnią się parametrami termoizolacyjnymi, ceną oraz warunkami montażu. Współczynnik przewodzenia ciepła λ styropianu białego zazwyczaj mieści się w zakresie 0,038-0,045 W/(m·K), podczas gdy styropianu szarego – 0,030-0,035 W/(m·K). W praktyce oznacza to, że szary styropian, który jest nieco droższy, izoluje nawet o 30% lepiej niż biały, a więc do uzyskania tego samego efektu cieplnego można zastosować cieńszą warstwę materiału. Przykładowo, płyta szarego styropianu o grubości 15-16 cm odpowiada skutecznością ocieplenia białej płycie o grubości ok. 20 cm. Zastosowanie cieńszej izolacji ma zalety, pozwala np. uzyskać nie tak głębokie wnęki okienne, przez które do pomieszczeń wpada większa ilość naturalnego światła.

Szara odmiana styropianu izoluje nawet o 30% lepiej od białej, fot. AUSTROTHERM

Warto jednak mieć świadomość, że szary styropian ma też poważny mankament. Mianowicie jego powierzchnia mocniej nagrzewa się pod wpływem promieniowania słonecznego, co podczas montażu może prowadzić do powstawania naprężeń w warstwie kleju mocującego płyty do ściany. Skutkiem tego mogą być odkształcenia, a nawet odspajanie się szarego styropianu od podłoża. Dlatego podczas prac ociepleniowych należy odpowiednio zabezpieczyć elewację, stosując siatki zacieniające rozpięte na rusztowaniu, które ograniczą dopływ światła słonecznego. Innym rozwiązaniem jest użycie płyt dwuwarstwowych, w których część wewnętrzna wykonana jest ze styropianu szarego, a zewnętrzna z białego. Dzięki temu można uniknąć problemów z przegrzewaniem się izolacji podczas montażu, a jednocześnie zachować podwyższoną izolacyjność cieplną, jaką oferuje styropian w wersji szarej.

Jaki kupić styropian? Najważniejsze parametry

Wybierając styropian trzeba zwrócić szczególną uwagę na kilka parametrów technicznych i użytkowych, które mają kluczowe znaczenie dla trwałości oraz skuteczności ocieplenia. Należy pamiętać, że określenia styropianu typu „fasada” czy „podłoga”, które informują o przeznaczeniu materiału, nie są uregulowane prawnie - to po prostu nazwy handlowe. Dlatego przed zakupem warto zapytać sprzedawcę o szczegóły, ewentualnie samodzielnie przeanalizować specyfikację danego styropianu.

Najczęściej stosowaną odmianą styropianu jest EPS, który wykorzystuje się do ocieplania ścian, podłóg oraz dachów płaskich, fot. AUSTROTHERM

Z pewnością znajdziemy w niej kluczową informację - o współczynniku przewodzenia ciepła lambda (λ), który decyduje o efektywności izolacji. Im niższa wartość lambda, tym lepszą ochronę przed utratą ciepła zapewnia styropian.

Równie istotna jest wytrzymałość mechaniczna, w tym odporność na ściskanie i rozrywanie. Wytrzymałość na ściskanie, oznaczana jako CS(10), informuje o tym, jaka siła jest potrzebna, aby odkształcić płytę. Przykładowo CS(10)70 informuje, że aby sprasować element o 10% (np. z 10 do 9 cm) trzeba użyć siły 70 kPa. Cecha ta ma kluczowe znaczenie przy ocieplaniu styropianem stref narażonych na obciążenia - przede wszystkim podłóg oraz dachów płaskich. Odporność na rozerwanie, opisywana symbolem TR, jest szczególnie ważna przy montażu styropianu na fasadach - im wyższa, tym lepiej.

Jedną z informacji, którą znajdziemy na opakowaniu styropianu, jest ta dotycząca zastosowania. Z tym, że określenia używanie przez producentów, takie jak np. „fasada”, nie są unormowane w prawie, dlatego przed zakupem warto dopytać o przeznaczenie wyrobu, fot. KNAUF THERM

Warto też zwrócić uwagę na gęstość, a w efekcie ciężar paczki styropianu. Generalnie im wyższa gęstość, tym lepiej styropian sprawdzi się pod względem izolacyjnym i mechanicznym. Standardowe płyty EPS mają gęstość w zakresie 14-19 kg/m3, natomiast XPS - zwykle co najmniej 30 kg/m3. Praktycznym sposobem na wstępną ocenę jakości styropianu może być po prostu zważenie wyrobu - cięższa paczka styropianu zazwyczaj świadczy o gęstej, solidnej strukturze. Typowa paczka 0,3 m3 styropianu fasadowego powinna ważyć przynajmniej 3,75 kg. Jednak koniecznie pamiętajmy, że lżejszy styropian grafitowy i tak może mieć lepszą izolacyjność niż cięższy biały (niższy współczynnik lambda). Natomiast jego wytrzymałość mechaniczna najprawdopodobniej będzie mniejsza.

Nie wolno zapominać o właściwościach ogniowych. Styropian wykorzystywany do celów budowlanych musi być samogasnący, co oznacza, że po zetknięciu z ogniem topi się i płonie, ale po odjęciu źródła ognia samoistnie gaśnie, zmniejszając ryzyko rozprzestrzeniania się pożaru.

Dodatkowym aspektem przy wyborze styropianu wartym rozważenia jest odporność na wilgoć określana jako nasiąkliwość. Jest ona szczególnie ważna przy wyborze styropianu do ocieplania fundamentów i podłóg na gruncie. XPS charakteryzuje się zdecydowanie mniejszą nasiąkliwością niż EPS, co czyni go lepszym wyborem w miejscach narażonych na kontakt z wodą.

Ile kosztuje styropian - cena za m2

Styropian sprzedawany jest w paczkach o objętość najczęściej 0,3 m3, a podana cena może dotyczyć opakowania, 1 m3, ewentualnie 1 m2 izolacji o określonej grubości. Zależy ona od rodzaju styropianu, renomy producenta, parametrów technicznych i przeznaczenia. Najpopularniejszy styropian biały EPS o grubości 15 cm kosztuje obecnie 25-29 zł/m2, natomiast styropian szary 33-38 zł/m2. Za XPS o grubości 15 cm zapłacimy przynajmniej 60 zł/m2. Ceny styropianu u różnych sprzedawców mogą się znacząco różnić. Najtaniej jest zwykle, gdy zamawiamy go w ilości stanowiącej tzw. minimum logistyczne. W większości przypadków jest to przynajmniej 30 m3. Taka ilość przywożona jest wprost od producenta, jego transportem. Warto więc porównać oferty kilku dostawców i zwracać uwagę na aktualne promocje.

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Zaprojektuj budynek o minimalnym śladzie węglowym dzięki... Wata szklana na skórze? Sprawdź, jak się jej pozbyć! Jaki materiał izolacyjny wybrać: styropian czy płyty...

Dowiedz się więcej

Zobacz więcej Zobacz mniej

Jak ocieplać ściany styropianem?

Trwałość i skuteczność izolacji zależą nie tylko od wyboru odpowiedniego styropianu, ale też jego fachowego zamontowania. Przyjrzyjmy się, jak to wygląda w przypadku ścian, których ocieplenie budzi najwięcej emocji wśród osób budujących domy. Najlepszy czas na ocieplanie ścian styropianem to późna wiosna, początek lata lub jesień, czyli okresy o umiarkowanej temperaturze. Powinna się ona mieścić w zakresie 5–25°C, bo zarówno zimno, jak i upał, mogą negatywnie wpływać na proces schnięcia tynków, obniżając ich przyczepność oraz ogólną wytrzymałość. Prawidłowemu wykonaniu ocieplenia może również zaszkodzić silny wiatr. Po dostarczeniu styropianu na plac budowy konieczne jest jego zabezpieczenie przed wilgocią i promieniowaniem UV. Jeżeli używany jest styropian szary bez warstwy ochronnej, należy go chronić podczas montażu, np. osłaniając specjalną siatką przeciwsłoneczną, która zapobiegnie nadmiernemu nagrzewaniu się materiału.

Pierwszym etapem montażu styropianu jest zamocowanie tzw. listwy startowej. Przytwierdza się ją na dole ściany za pomocą kołków. Listwa wykonana jest z metalu lub tworzywa sztucznego. Stanowi solidne oparcie dla pierwszej warstwy styropianu, ułatwia prawidłowe wypoziomowanie płyt oraz chroni izolację przed gryzoniami.

Płyty izolacji powinny być dobrze spasowane, by na ich stykach nie powstały liniowe mostki termiczne, fot. swisspor

Styropian przykleja się do muru za pomocą kleju, który powinien być nakładany punktowo na środku płyty, jak również na jej obrzeżach - tak, aby po dociśnięciu pokrywał co najmniej 60% powierzchni elementu. Takie rozmieszczenie kleju zapewnia mocne połączenie styropianu z podłożem i minimalizuje ryzyko powstania szczelin, przez które mogłoby przenikać zimne powietrze. Stanowi też zabezpieczenie przed ewentualnym rozprzestrzenianiem się ognia.

Płyty styropianu należy układać w tzw. mijankę, czyli przesunięte względem siebie. Ich dobre spasowanie zapobiega powstaniu liniowych mostków termicznych na łączeniach. Dlatego wszelkie szczeliny należy dokładnie wypełnić paskami styropianu lub pianką niskoprężną, której nadmiar po wyschnięciu trzeba usunąć ostrym nożem.

Jak kołkować styropian?

Po przyklejeniu wszystkich płyt powierzchnię styropianu należy wyrównać i przeszlifować pacą z grubą, stalową tarką (a potem dokładnie oczyścić z pyłu), aby zapewnić lepszą przyczepność kolejnych warstw. Zwykle stosuje się też tzw. kołkowanie styropianu, czyli dodatkowe mechaniczne mocowanie płyt do ściany za pomocą specjalnych kołków. Takie rozwiązanie wzmacnia połączenie płyt styropianu z podłożem i zwiększa trwałość ocieplenia. Informacje o konieczności stosowania kołków oraz ilości łączników znajdują się w projekcie systemu ocieplenia. Kołkowanie powinno być wykonywane dopiero po minimum 3 dniach od przyklejenia styropianu, ponieważ klej musi zdążyć odpowiednio związać, zapewniając stabilne mocowanie. Wybór kołków zależy od grubości warstwy izolacji oraz rodzaju materiału ścian nośnych. Standardowa liczba łączników wynosi od 4 do 6 szt./m2, a w miejscach narażonych na większe oddziaływania wiatru, np. przy krawędziach okien czy narożnikach ścian - do 8 szt. Podczas montażu talerzyki kołków powinny być osadzone tak, aby całkowicie zagłębiły się w styropianie. Powstałą w ociepleniu wolną przestrzeń wypełnia się natomiast zaślepką wykonaną ze styropianu. Dzięki temu można uniknąć powstawania punktowych mostków termicznych.

Ocieplenie ze styropianu wymaga zwykle dodatkowego mocowania za pomocą kołków. Z reguły na powierzchni 1 m2 mocuje się od 4 do 6 łączników, fot. RAWLPLUG

Ostatnim etapem ocieplania ścian styropianem jest nałożenie warstwy zbrojącej, czyli naklejenie specjalnej siatki z włókna szklanego zatopionej w kleju, która wzmacnia izolację ze styropianu i zabezpiecza ją przed uszkodzeniami mechanicznymi. Po jej wyschnięciu można przystąpić do nałożenia tynku cienkowarstwowego, który zazwyczaj nie wymaga już malowania (z wyjątkiem tynków mineralnych).