Przygotowaliśmy poradnik wyjaśniający czym jest audyt energetyczny z myślą o właścicielach domów, którzy chcą dobrze zaplanować i przeprowadzić termomodernizację domu, a nie „na wyczucie”. Jego wykonanie musimy zlecić specjaliście z uprawnieniami. Tylko wtedy audyt energetyczny będzie zawierał prawidłowe wyniki analizy i spełniał wymagania formalne.
Co to jest audyt energetyczny budynku?
Audyt energetyczny budynku to ogólna ocena jego sytuacji energetycznej. Wykonuje się go po to, by mieć rzeczywisty obraz zużycia energii i stanu budynku. Wiele nieruchomości traci mnóstwo energii ze względu na wady techniczne, brak odpowiedniego ocieplenia czy błędy w zarządzaniu i nieodpowiednie instalacje. Taka szczegółowa analiza budynku i jego instalacji pod kątem zużycia energii, połączona z propozycjami konkretnych rozwiązań i oceną ich opłacalności jest niezbędna do zaplanowania prac termomodernizacyjnych.
Podstawą wykonywania audytu energetycznego jest m.in. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 17 marca 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów oraz algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. To rozporządzenie precyzuje, jak powinna wyglądać karta audytu, jakie dane techniczne trzeba zebrać i w jaki sposób oceniać opłacalność poszczególnych wariantów.
Po co wykonuje się audyt energetyczny?
Audyt daje podstawę do podjęcia kroków do termomodernizacji obiektu. Podczas audytu energetycznego zostaje obliczone zapotrzebowanie na energię i moc przy aktualnym stanie budynku oraz po wykonaniu proponowanych modernizacji.
W audycie ocenie zostają poddane:
- przegrody zewnętrzne (ściany, dachy, stropodachy),
- stolarka okienna i drzwiowa,
- instalacje grzewcze,
- instalacje wentylacyjne i klimatyzacje,
- instalacje ciepłej wody użytkowej,
- oświetlenie,
- dźwigi osobowe i towarowe,
- stosowanie wszelkich dostępnych źródeł odnawialnych (kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, instalacje do spalania biomasy i inne dostępnie lokalnie odnawialne źródła energii),
- zastosowanie układów odzysku ciepła odpadowego,
- zastosowanie niekonwencjonalnych źródeł energii i chłodu (kogeneracja i poligeneracja).
Audyt energetyczny ma przede wszystkim pomóc w przeprowadzeniu termomodernizacji w sposób racjonalny, a nie przypadkowy. Odpowiada na podstawowe pytania, z którymi mierzy się każdy właściciel domu: które elementy i systemy budynku modernizować w pierwszej kolejności, ile będzie kosztowała każda z rozważanych modernizacji, ile energii i pieniędzy można zaoszczędzić w skali roku, które zestawienie prac zwróci się najszybciej, jakie i jakiej mocy źródło ciepła zainstalować po modernizacji. W karcie audytu energetycznego budynku powinna być charakterystyka ekonomiczna przedsięwzięcia termomodernizacyjnego określająca koszty całkowite termomodernizacji domu.
Co zawiera audyt energetyczny?
Audyt energetyczny zawiera przede wszystkim wskazówki i zalecenia do usprawnień cieplnych i energooszczędnych budynku. Mogą być to wytyczne odnośnie:
- wykonania odpowiedniej termoizolacji budynku,
- modernizacji instalacji grzewczej,
- poprawienia wentylacji,
- przygotowania ciepłej wody użytkowej czy odzysku energii.
Bardzo często już wdrożenie najprostszych zmian, takich jak wymiana oświetlenia na energooszczędne w całym budynku, usprawnienie instalacji czy wymiana niektórych instalacji (np. podgrzewania wody) potrafi pomóc zaoszczędzić nawet 5-10% kosztów energii. W przypadku zastosowania się do wszystkich zmian, takich jak odpowiednie ocieplenie budynku, remont i wymiana ogrzewania, wykonanie przeglądu i naprawa klimatyzacji oszczędności mogą wynosić 20-30% lub więcej w przypadku bardzo złego stanu budynku. Audyt musi być sporządzony według warunków technicznych dla przegród obowiązujących od 31 grudnia 2021 r. (WT 2021).
Formalne składowe audytu energetycznego to:
- sformułowanie zadania (celu),
- zebranie danych o obiekcie,
- analiza i ocena stanu istniejącego,
- poszukiwanie i formułowanie możliwych sposobów poprawy stanu istniejącego (ulepszeń),
- ocena wariantowych rozwiązań i wybór optymalnego rozwiązania,
- opracowanie audytu (raportu zawierającego ocenę i zalecenia),
- przekazanie audytu zleceniodawcy.
Jak powinien się przygotować właściciel domu do audytu energetycznego?
Od jakości danych przekazanych audytorowi zależy dokładność wyników. Warto więc poświęcić chwilę na zebranie podstawowych materiałów. Najważniejszym z nich jest projekt budowlany lub dokumentacja techniczna budynku. Jeśli dom był przebudowywany lub docieplany, dobrze jest zgromadzić projekty i opisy tych robót. Cennym źródłem informacji jest książka obiektu budowlanego (jeśli była prowadzona) oraz protokoły z okresowych przeglądów technicznych instalacji: kotłów, kominów, instalacji gazowej czy wentylacyjnej. Pomagają one ocenić realny stan techniczny budynku i instalacji. Bardzo istotne są również dane o zużyciu energii - dlatego warto przygotować faktury za gaz, energię elektryczną, paliwa stałe czy olej opałowy z co najmniej ostatnich dwunastu miesięcy, a najlepiej z kilku lat. Na tej podstawie można zweryfikować obliczeniowe zapotrzebowanie na energię z rzeczywistymi rachunkami. W niektórych sytuacjach istotne są także dodatkowe informacje, takie jak warunki zabudowy, ewentualna ochrona konserwatorska budynku, ograniczenia urbanistyczne czy techniczne. Wpływają one na możliwy zakres termomodernizacji.
Kiedy jest potrzebny audyt energetyczny?
Do przeprowadzenia audytu energetycznego co 4 lata są zobligowane duże przedsiębiorstwa. Natomiast dla właściciela domu jednorodzinnego audyt energetyczny nie jest ogólnym obowiązkiem ustawowym. Staje się jednak obowiązkowy, gdy chcemy skorzystać z programów wsparcia działań termomodernizacyjnych. Audyt jest obowiązkowy przy składaniu wniosku o dotację w programie „Czyste Powietrze”, a także do skorzystania z innych instrumentów typu kredyt z premią termomodernizacyjną, gdzie audyt jest wymaganym załącznikiem. Nawet jeśli nie będziemy korzystać z dopłat, audyt jest bardzo przydatny przy planowaniu modernizacji domu.
Według Ustawy z 21.11.2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz.U. 223 poz. 1459) audyt może obejmować:
- budynki mieszkalne,
- budynki zbiorowego zamieszkania,
- budynki wykorzystywane przez samorząd terytorialny,
- regionalne sieci ciepłownicze i źródła ciepła.
Osoby prywatne oraz pozostali przedsiębiorcy mogą wykonać audyt energetyczny, choć nie mają takiego obowiązku prawnego.
Audyt energetyczny a ulga termomodernizacyjna
Wykonanie audytu efektywności energetycznej nie jest wymagane do uzyskania ulgi termomodernizacyjnej. Natomiast poniesiony koszt za jego przeprowadzenie możemy odliczyć w ramach ulgi termomodernizacyjnej.
Przeczytaj
Może cię zainteresować
Dowiedz się więcej
Zobacz więcej
Zobacz mniej
Kto wykonuje audyt energetyczny?
W programie „Czyste Powietrze” zaleca się korzystanie z usług audytorów, którzy funkcjonują w środowisku specjalistów - są zrzeszeni w organizacjach branżowych lub widnieją na oficjalnych listach ekspertów. Warto wybierać audytorów, którzy mają uprawnienia do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej, ponieważ to potwierdza ich przygotowanie merytoryczne i dostęp do aktualnych narzędzi obliczeniowych.
Zadbajmy o to, by przeprowadzenie audytu energetycznego zlecić ekspertowi z odpowiednimi uprawnieniami. Ich listę można znaleźć m.in. na stronie internetowej Zrzeszenie Audytorów Energetycznych.
Audyt energetyczny a program „Czyste Powietrze”
W kontekście właściciela domu jednorodzinnego audyt energetyczny nabrał szczególnego znaczenia wraz ze zmianą zasad programu „Czyste Powietrze”. Od 31 marca 2025 r. audyt energetyczny stał się elementem obowiązkowym przy przedsięwzięciach obejmujących kompleksową termomodernizację budynku. Nie jest to jednak tylko wymóg formalny. Audyt w „Czystym Powietrzu” pełni rolę narzędzia planowania: wskazuje najbardziej efektywne działania, pozwala dopasować zakres inwestycji do wymaganego standardu energetycznego, pomaga beneficjentom podjąć świadome decyzje, a tym samym maksymalnie wykorzystać dotację.
Warunkiem skorzystania z dofinansowania z programu Czyste Powietrze jest likwidacja (zezłomowanie) nieefektywnego kotła na paliwo stałe. Na maksymalne kwoty dotacji, na każdym z poziomów dofinansowania, można liczyć jeśli wykonamy kompleksową termomodernizację. Musimy więc spełnić trzy warunki:
- przeprowadzić audyt energetyczny budynku;
- osiągnąć co najmniej jeden wskaźnik kompleksowej termomodernizacji budynku, czyli zmniejszyć zapotrzebowanie na energię użytkową do 80 kWh/(m2·rok), albo zmniejszyć je o minimum 40%;
- zrealizować w całości wariant z audytu energetycznego, gwarantujący osiągnięcie co najmniej jednego z wymienionych wyżej wskaźników.
Bez audytu energetycznego, wymiany kotła na pompę ciepła, montażu instalacji fotowoltaicznej, ocieplenia przegród, na maksymalną dotację z Czystego Powietrza nie ma co liczyć. Audyt energetyczny należy zlecić przed przystąpieniem do prac termomodernizacyjnych. Dokument opisuje stan wyjściowy budynku i rekomendowany zakres termomodernizacji. Po zakończeniu prac sporządzane jest świadectwo charakterystyki energetycznej, które potwierdza rzeczywiście osiągniętą poprawę i docelowy standard energetyczny. W „Czystym Powietrzu” przewidziano możliwość uzyskania dofinansowania samego audytu energetycznego - maksymalnie do kwoty 1200 zł. W praktyce oznacza to, że część lub całość kosztu tej usługi może zostać pokryta z dotacji, pod warunkiem, że inwestycja będzie realizowana zgodnie z wnioskowanym zakresem.
Ile kosztuje audyt energetyczny domu?
Koszt audytu energetycznego domu jednorodzinnego zależy przede wszystkim od wielkości i złożoności obiektu, zakresu opracowania oraz regionu kraju. W praktyce cena mieści się zazwyczaj w przedziale od około 1000 do 2500 zł dla budynku jednorodzinnego. Dolna granica dotyczy prostszych budynków i standardowego zakresu, górna - obiektów większych, o skomplikowanej bryle lub wymagających bardziej pracochłonnej analizy. Tak jako wspomnieliśmy wyżej, w ramach programu „Czyste Powietrze” można uzyskać dofinansowanie do audytu energetycznego - do 1200 zł.
Czym różni się audyt energetyczny od świadectwa energetycznego?
Dla wielu właścicieli domów pojęcia audyt energetyczny i świadectwo charakterystyki energetycznej brzmią podobnie, jednak w rzeczywistości oznaczają dwa różne typy opracowań. Świadectwo charakterystyki energetycznej to dokument o ściśle określonej formie, który można porównać do „etykiety energetycznej” budynku. Określa on standard energetyczny domu za pomocą wskaźników zużycia energii i klasy energetycznej. Świadectwo jest wymagane m.in. dla nowych budynków, a także przy sprzedaży i wynajmie domów oraz lokali. W programach dotacyjnych, tj. Czyste Powietrze pełni rolę dokumentu potwierdzającego efekt przeprowadzonych prac po zakończeniu inwestycji i jest obowiązkowy.
Audyt energetyczny jest natomiast rozbudowanym projektem termomodernizacji. Zawiera nie tylko opis stanu istniejącego, ale przede wszystkim propozycje konkretnych usprawnień, ich parametry techniczne, koszty, przewidywane oszczędności i czas zwrotu nakładów. Audyt jest dokumentem używanym przed rozpoczęciem prac - ma pomóc zaplanować inwestycję i dobrać optymalny wariant modernizacji. W uproszczeniu: świadectwo mówi, jak jest, a audyt podpowiada, co zrobić, żeby było lepiej.
Podsumowanie - audyt energetyczny
Dla właściciela domu jednorodzinnego audyt energetyczny to narzędzie z bardzo praktycznymi wskazówkami: czym i jak ocieplać ściany, czy wymienić kocioł, jaką wybrać pompę ciepła, jak zaplanować prace termomodernizacyjne, żeby zmieścić się w budżecie i wykorzystać dostępne dotacje. Szczególne znaczenie ma on dziś w kontekście programu „Czyste Powietrze”. Jeżeli planujesz remont domu - wymianę źródła ciepła, ocieplenie, zmianę instalacji - audyt energetyczny jest pomocny, by zamienić ogólne hasło „chcę mieć niższe rachunki i ciepło w domu” na konkretny, policzony i spójny plan działania.
Skomentuj
