Oświetlenie elewacji, ścieżek i tarasu - ten błąd psuje cały efekt

Czego dowiesz się z artykułu?

Oświetlenie wokół domu wymaga przemyślanego rozplanowania. Nieodpowiednio dobrane i rozmieszczone lampy zewnętrzne, zamiast oświetlać ogród i wejście do domu oraz podkreślać jego walory, oślepiają mieszkańców i eksponują to, co nie jest dekoracyjne. Najwygodniej skorzystać z usługi architekta krajobrazu, który zaprojektuje oświetlenie w poszczególnych strefach ogrodu. Wokół domu (podobnie jak wewnątrz niego) stosowane są różnego typu oprawy zewnętrzne - kinkiety, reflektorki, lampy stojące i wiszące, wykonane z rozmaitych materiałów (zwykle ze stali nierdzewnej i aluminium). Dopasowuje się je do charakteru przestrzeni, dobierając lampy o formie minimalistycznej lub bardziej ozdobnej. Produkty dostępne dziś na rynku zadowalają i miłośników tradycji i nowoczesności. Oprawy oświetleniowe, jak również inne urządzenia elektryczne (np. puszki instalacyjne) zaplanowane w ogrodzie, muszą być jednak przystosowane do montażu na zewnątrz.

Oświetlenie wejścia do domu

Oświetlenie wejścia do domu, światło przy drzwiach tarasowych, furtce, bramie wjazdowej oraz garażowej działa zachęcająco na przybywających gości, natomiast odstraszająco na włamywaczy. Oświetlenie tych stref jest najistotniejsze, jeśli chodzi o bezpieczeństwo. Dzięki odpowiednio rozmieszczonym oprawom użytkownicy nie muszą szukać po omacku klamki, dzwonka, zamka w drzwiach czy kluczy. Przy furtce oraz w strefie wejścia do domu często stosuje się kinkiety albo oprawy umieszczane w daszku nad drzwiami lub podsufitce. Przynajmniej przy wejściu na posesję i przy bramie garażowej warto zainstalować reflektor z czujnikiem ruchu, dzięki któremu światło zapala się automatycznie, gdy ktoś pojawia się w tej strefie. Rozwiązanie takie znacznie poprawia bezpieczeństwo domowników.

W nawierzchni z płyt lub kostki montuje się oprawy najazdowe odporne na obciążenie oraz wilgoć, fot. PAULMANN (LANGE ŁUKASZUK)

Oświetlenie elewacji domu

Oświetlenie elewacji jest istotne dla zapewnienia poczucia bezpieczeństwa, zwłaszcza gdy dom znajduje się w odosobnionym miejscu wśród pól albo lasów. Nieproszeni goście mogą być łatwo zauważeni na tle rozświetlonych ścian. Przy planowaniu rozmieszczenia lamp do oświetlenia elewacji trzeba zwrócić uwagę, aby nie świeciły w okna oraz by światło nie było zbyt silne - nawet to delikatne za oknem może zakłócać sen. Oświetlenie elewacji pełni też rolę dekoracyjną. Często uwypukla ciekawą fakturę ściany ceglanej lub wykończonej kamieniem. W tym przypadku strumień światła powinien być skierowany równolegle do niej. Można zastosować więc reflektorki instalowane w podsufitce bądź kinkiety montowane na fasadzie.

Fakturę i charakter ceglanej elewacji warto podkreślić przy użyciu lamp ściennych, fot. PHILIPS

Częsty błąd w oświetleniu elewacji to źle skierowane lampy. W przypadku gładkiej, tynkowanej elewacji lepiej, gdy światło pada na nią prostopadle, np. z reflektorków ustawionych na trawie lub zamontowanych w opasce wokół domu - w przeciwnym razie podkreślone zostaną wszelkie nierówności i niedoskonałości otynkowanej ściany.

Oświetlenie ścieżek i zakamarków w ogrodzie

Standardem jest montowanie lamp wzdłuż chodników i ścieżek, lecz najbardziej potrzebne są one w przypadku wąskich przejść, zakamarków, okolic oczka wodnego, schodów oraz miejsc, gdzie teren jest pochyły albo nierówny. Chodniki często oświetla się obustronne za pomocą lamp słupkowych, dostępnych w różnych wysokościach. Montowane są one także na rabatach czy wokół tarasu. W przypadku wybrukowanego podłoża przykręca się je do płyt lub kostki. Gdy mamy do czynienia z nawierzchnią ziemną - osadza się je w gotowych podstawach albo w wylanych na miejscu betonowych fundamentach. Na dużych posesjach sprawdzają się też kilkumetrowe latarnie, które potrzebują jednak bardzo solidnego fundamentu. Popularne są również oprawy najazdowe wpuszczane w podłoże. Osadza się je w utwardzonej nawierzchni ścieżek i podjazdów.

lampy na zewnątrz montowane na stopniach schodów

Oświetlenie montowane w stopniach schodów na tarasie, fot. PAULMANN (LANGE ŁUKASZUK)

Także schody zewnętrzne dobrze jest oświetlić lampkami montowanymi w stopniach. Należy stosować w nich źródła światła o małej lub średniej mocy, inaczej mogą razić przechodzące osoby. Producenci oferują spory wybór opraw tego typu - m.in. wersje okrągłe i kwadratowe. Hermetyczna stalowa obudowa zapewnia wytrzymałość na nacisk kół oraz na zalanie.

Dla bezpieczeństwa domowników istotne jest właściwe oświetlenie schodów zewnętrznych. Można w tym celu zastosować oprawy słupkowe, fot. Satel

Oświetlenie tarasu

Dobrze oświetlony taras może w pełni służyć mieszkańcom także po zapadnięciu zmroku. Zarówno taras, jak i np. wnętrze altany wyposażone w rozmaite lampy, zwykle staje się miejscem wieczornych spotkań z przyjaciółmi czy rodziną. Oprawy często montuje się do podsufitki. Do oświetlenia tarasu stosuje się także lampy stojące czy kinkiety. Podobnie jak w salonie, nad stołem warto zaplanować lampę górną, która dobrze oświetli blat. Przy siedziskach, kanapach na tarasie przyda się delikatne nastrojowe światło z kinkietów na ścianach lub opraw wolnostojących. Warto zadbać o to, by natężenie światła dało się regulować.

Taras można oświetlić przy użyciu opraw ściennych, fot. PHILIPS

Popularne jest kierowanie strumienia światła punktowego na różne detale architektoniczne, ogrodowe rzeźby, ozdobne donice, krzewy i drzewa o oryginalnym kształcie. Pozwala to uzyskać ciekawe efekty - odpowiednio podświetlone obiekty mogą zmieniać się w magiczną dekorację po zmroku. Wykorzystuje się w tym celu m.in. reflektorki ustawiane na trawniku bądź wśród roślin (przykręcane śrubami do utwardzonej nawierzchni albo wbijane ostrzem w grunt). W ogrodzie często stosuje się dla ozdoby światło kolorowe. Trzeba jednak pamiętać, że to w odcieniu niebieskim bardziej przyciąga owady nocne.

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Jak stworzyć klimatyczny ogród w nowoczesnym stylu? Agrowłóknina, geowłóknina czy agrotkanina? Różnice i... Wapnowanie trawnika: jak, kiedy i po co to robić?

Dowiedz się więcej

Zobacz więcej Zobacz mniej

Jak zaplanować oświetlenie zewnętrzne energooszczędne

Spora część energii elektrycznej zużywana jest przez oświetlenie w gospodarstwie domowym. Z tego względu istotny jest montaż energooszczędnych źródeł światła oraz odpowiednie sterowanie nimi. Popularne jest stosowanie rozmaitych sensorów. Czujniki ruchu reagują na pojawienie się człowieka lub pojazdu w strefie, którą obejmują swoim zasięgiem i automatycznie aktywują punkty świetlne, jak również wyłączają je po upłynięciu zaprogramowanego czasu. Czujki zmierzchowe uruchamiają lampy, gdy robi się ciemno i wyłączają je o świcie.

Ogrodową instalację elektryczną warto też wyposażyć w łącznik z programatorem czasu, który pozwala na ustawienie godzin pracy oświetlenia zewnętrznego. Jeszcze lepiej sprawdzi się system inteligentnego sterowania oświetleniem, który pozwala ustawić czas działania poszczególnych lamp, natężenie światła, jak również umożliwia tworzenie scen świetlnych. Systemem takim można sterować za pomocą odpowiedniej aplikacji w telefonie.

Zewnętrzne lampy mobilne wyposażone w akumulator. Są one dość lekkie i dają się bez problemu przenosić, idealne do oświetlenia tarasu czy altany ogrodowej, fot. ARDANT

Diody LED są najbardziej energooszczędnym i najpopularniejszym źródłem światła. Zależnie od rodzaju, emitują rozproszoną lub skupioną wiązkę światła o zimnej lub ciepłej barwie. Urozmaiceniem lub uzupełnieniem ogrodowego oświetlenia (w miejscach, gdzie nie przewidziano instalacji elektrycznej albo doprowadzenie zasilania jest niemożliwe) mogą być lampy solarne z diodami LED.

Lampy solarne do ogrodu i na taras

Lampy solarne występują one w zasadzie w każdej formie - jako kinkiety (także do podświetlania numeru domu), słupki, latarnie, reflektory, oprawy najazdowe, girlandy, latarenki czy ozdobne figurki. Niestety nie dają one tak intensywnego światła, jak tradycyjne oświetlenie. Idealnie sprawdzają się jednak do tworzenia nastrojowych iluminacji oraz w celach dekoracyjnych. Lampy solarne do oświetlenia ogrodu przede wszystkim świecą za darmo - energię czerpią z promieniowania słonecznego. Ponadto, nie potrzebują kabli, więc można łatwiej zmienić ich lokalizację, jeśli właściciele dojdą do wniosku, że lepiej sprawdzą się w innym miejscu. Lampa taka składa się z panelu solarnego, akumulatora, lampy LED i układu elektronicznego, który steruje pracą LED-a i czujników. W dzień panel solarny (czyli ogniwo fotowoltaiczne), pozyskuje energię promieniowania słonecznego i przetwarza ją na energię elektryczną. Gromadzona jest ona w akumulatorze, z którego w nocy zasilana jest lampa. Jej czas pracy zależy od wielkości i sprawności panelu solarnego, pojemności akumulatora oraz od tego, ile mocy potrzebuje źródło światła. Pojemność akumulatora powinna być dopasowana do mocy ogniw, tak aby były one w stanie skutecznie doładować akumulator również w mniej słonecznych porach roku. Istotne jest również to, że panel solarny musi być wystawiony na działanie promieni słonecznych. Nie można zatem umieszczać go w cieniu, pod drzewami, pod dachem. W sprzedaży są jednak lampy, w których panel solarny oddziela się od elementu świetlnego (łączy je przewód o długości do kilku metrów). Ten pierwszy montuje się na ścianie nasłonecznionej, drugi może znajdować się w cieniu, czy pod zadaszeniem.

Ogrodowe oświetlenie warto wyposażyć w rozmaite czujniki, np. zmierzchowe. Najwygodniej jednak sterować lampami, gdy są objęte systemem inteligentnego budynku, fot. SATEL

Instalacja elektryczna do oświetlenia na zewnątrz domu

Instalację elektryczną zasilającą oświetlenie zewnętrzne podłącza się do instalacji domowej (najlepiej do oddzielnego obwodu chronionego wyłącznikiem nadmiarowoprądowym i przeciwporażeniowym). Na etapie układania przewodów w budynku należy więc pomyśleć o ich montażu w ogrodzie - trzeba to zrobić przed ułożeniem nawierzchni czy zasianiem trawnika, tak aby nie ingerować w nie podczas układania kabli w wykopach. Kable (specjalne przewody przeznaczone do układania w ziemi) umieszcza się w 10-20 cm warstwie piasku, w wykopie, na głębokości 70 cm. Nad nimi rozkłada się niebieską folię ostrzegawczą, aby uniknąć uszkodzenia instalacji podczas prac w ogrodzie. Trasa, którą jest prowadzony kabel zasilający lampy, nie może przebiegać blisko dużych drzew, wzdłuż fundamentów i w odległości mniejszej niż 80 cm od rur wodociągowych. Wszystkie przewody zasilające lampy montowane na elewacji należy rozprowadzić przed pokryciem jej tynkiem.

Popularne lampy słupkowe dostępne są w różnej stylistyce i wielkości, fot. PHILIPS

Ze względów bezpieczeństwa, oprawy oświetleniowe, puszki instalacyjne i inne urządzenia w ogrodzie muszą być przystosowane do montażu na zewnątrz, a więc szczelne, odporne na długotrwałą wilgoć, strugi deszczu, mróz, zmiany temperatury czy podmuchy wiatru. Nie wolno używać produktów przeznaczonych do wnętrz. Oprawy powinny być oznakowane kodem IP, zawierającym liczbę dwucyfrową. Pierwsza z nich (od 0 do 6) oznacza pyłoszczelność, zaś druga (od 0 do 8) wodoszczelność. Lampy pod zadaszeniem powinny mieć min. IP44, słupki IP55, najazdowe IP65, natomiast zaplanowane w oczku wodnym IP68.