Top 5 materiałów na ścieżki ogrodowe - jak stworzyć trwałe i estetyczne alejki w ogrodzie

Kostka brukowa króluje na posesjach prywatnych (i nie tylko) już od wielu lat. Najbardziej rozpowszechniona na ścieżki ogrodowe czy podjazdy jest kostka betonowa. Część inwestorów decyduje się jednak na kostkę klinkierową, kamienną lub drewnianą. Szeroka oferta produktów umożliwia dopasowanie ścieżki ogrodowej do wyglądu domu i jego otoczenia. 

Jaki materiał na ścieżki w ogrodzie?

Najpopularniejszym materiałem na ścieżki w ogrodzie są kostki betonowe (zwłaszcza te z wyższej półki). Nie przypominają szarych czy czerwonych kostek z lat 90. Pod względem estetyki dorównują kostkom klinkierowym czy kamiennym. Wiele osób, którym zależy na naturalnym charakterze aranżacji, wybiera na alejki w ogrodzie bruk drewniany. Poszczególne kostki brukowe na ścieżki ogrodowe różnią się sposobem wykończenia powierzchni, kolorystyką, kształtem, wymiarami (istotna jest zwłaszcza grubość) czy trwałością. Kostka płukana na ścieżki ogrodowe, pokryta warstwą kruszywa, zapewni nawierzchni właściwości antypoślizgowe. Z drugiej strony, na chropowatych jasnych materiałach najbardziej widać zabrudzenia. Z pewnością dobrze sprawdzi się na ścieżki i na taras gładka, ciemna kostka.

Kostka klinkierowa z metalicznymi przepaleniami. Ciekawy efekt ścieżek w ogrodzie dają elementy o wydłużonym kształcie, ułożone klasycznie we wzór jodełki (fot. LHL KLINKIER)

Jak wytyczyć ścieżki i jaka powinna być szerokość ścieżki?

Na małych zabudowanych działkach przeważnie wystarczy wytyczyć i wybrukować ścieżkę od furtki do domu, posadzkę w altanie lub taras oraz opaski wokół budynków. W dużych ogrodach warto także zaplanować przebieg ścieżki prowadzącej do najczęściej odwiedzanych miejsc, jak domek narzędziowy, warzywnik, ognisko lub grill. Coraz więcej osób wykonuje w ogrodzie taras ziemny wykończony materiałem brukarskim - w porównaniu z konstrukcją na płycie betonowej wykazuje on większą odporność na wpływ czynników atmosferycznych.
Jakiej szerokości wykonać ścieżki w ogrodzie? Wystarczy, jeśli ścieżki ogrodowe będą miały 0,8 m szerokości. Jedynie we frontowej części działki zaleca się ułożyć alejki szerokości 1,2-1,5 m biegnącej od furtki do drzwi wejściowych. 

Z czego zrobić ścieżki w ogrodzie? Nowoczesna ścieżka z kostki

Ścieżki z kostki brukowej dość łatwo jest wykonać. Później przez lata jest ona łatwa w utrzymaniu i ewentualnych naprawach. Kostka brukowa dobrze znosi obciążenia, więc oprócz ścieżek w ogrodzie, sprawdzi się też na podjazdy czy tarasy. Z drobnych elementów kostki brukowej łatwiej niż z płyt układać ścieżki w ogrodzie o skomplikowanym kształcie oraz faliste wzory. Pamiętaj, że ścieżki ogrodowe, podjazd do garażu, czy schody powinny tworzyć dobrze przemyślany układ. Ścieżki w ogrodzie mają też harmonizować z roślinnością i pasować do stylu budynku, ogrodzenia oraz elementów małej architektury. Projekt ścieżek ogrodowych możemy wykonać sami, choć najlepiej jeśli cały ogród zaaranżuje architekt krajobrazu. Warto też korzystać z bezpłatnych projektów bądź programów do aranżacji ścieżek ogrodowych, które oferują producenci kostki brukowej przy jej zakupie. Najbezpieczniej zastosować ten sam materiał wykończeniowy na ścieżkach, tarasie i podjeździe - zwłaszcza w obrębie mniejszych posesji. Dzięki temu unikniemy wrażenia chaosu w aranżacji ogrodu.

Obrzeża ścieżek ogrodowych można wykonać z kostek brzegowych lub grubszego bruku (fot. VESTONE)

1. Pomysł na betonowe ścieżki z kostki

Kostka betonowa na ścieżki w ogrodzie to praktyczny i dobry wybór. Może mieć dowolny kształt i wymiary. Najpopularniejsza jest ta prostokątna. Część osób na ścieżki ogrodowe czy tarasy wybiera zaś bruk w kształcie klinów, z którego łatwo układa się okręgi czy łuki. Tzw. kostki ekologiczne na ścieżki i podjazdy to wyroby do zadań specjalnych - dzięki otworom albo wypustom dystansowym, ułożona z nich nawierzchnia dobrze przepuszcza
wodę deszczową w głąb gruntu. Powstałe prześwity wypełnia się kruszywem albo ziemią, w której sieje się trawę. Bruk taki warto wybierać na podjazdy, zaś na ścieżkach ogrodowych i tarasach lepiej sprawdzi się jednolita powierzchnia, po której wygodnie się chodzi i bez problemu ustawia meble.
Brzegi kostek brukowych betonowych mogą być ostre, fazowane (ukośnie ścięte, a więc mniej podatne na uszkodzenia), zaokrąglone lub nieregularnie obijane - w przypadku produktów postarzanych.

Kolekcja bruku na ścieżki ogrodowe zawiera elementy o różnej wielkości, które można ze sobą łączyć (fot. VESTONE)

Kostki z betonu na ścieżki ogrodowe występują w ogromnej liczbie kolorów. Niektóre są barwione w całości, inne jedynie w części licowej - dotyczy to bruku dwuwarstwowego. Warstwa licowa powinna mieć co najmniej 5 mm grubości i być dobrze związana ze spodnią częścią z betonu konstrukcyjnego. Do części wierzchniej kostek z betonu często dodaje się uszlachetniacze w postaci kruszywa granitowego, bazaltowego czy piasku kwarcowego - w ten sposób powstaje tzw. kostka płukana, wykazująca właściwości antypoślizgowe. Ciekawie prezentują się kolekcje kostki brukowej zawierające elementy o różnych wymiarach i odcieniach. Dzięki ich połączeniu, ścieżki w ogrodzie wygląda naturalniej, niż w przypadku zastosowania identycznych kostek.

Niektóre kostki brukowe betonowe są poddawane impregnacji już na etapie produkcji - dzięki temu w mniejszym stopniu chłoną wodę, a więc są odporniejsze na działanie mrozu, uszkodzenia mechaniczne (kruszenie, ścieranie), zaplamienie i powstawanie wykwitów.

2. Pomysł na wykonanie ścieżek z bruku klinkierowego

Kostki klinkierowe na ścieżki ogrodowe są mniej zróżnicowane pod względem kształtu i wielkości, niż betonowe. Przeważnie są prostokątne, a ich wymiary wynoszą 20 x 10 cm. W sprzedaży znajdziemy też połówki kostek. Dostępne grubości kostek to 4, 4,5 oraz 5,2 cm. Klinkier na ścieżki ogrodowe nie musi mieć tradycyjnego ceglastego koloru. Bruk klinkierowy bywa żółty, pomarańczowy, brązowy, czarny, antracytowy, szary, biały, granatowy. Producenci oferują też bruk klinkierowy dwukolorowy, czyli cieniowany, powstający w wyniku angobowania, czyli pokrywania szlachetną glinką zawierającą minerały i tlenki metali (w czasie wypalania angoba trwale łączy się z powierzchnią elementów). Podczas produkcji bruku dwukolorowego nie używa się barwników - powstaje z gliny i piasku poprzez wypalanie, a jego kolor zależy od rodzaju gliny zastosowanej do produkcji oraz od samego procesu wypalania. Jest jednolity na całym przekroju (oprócz angobowanego), więc docinanie nie stanowi problemu, tak samo jak eksponowanie ścianek bocznych. Bruk klinkierowy na ścieżki ogrodowe odpowiednio dobrany, będzie się dobrze prezentował zarówno wokół domów w stylu klasycznym, jak i nowoczesnym.

Bruk klinkierowy na ścieżki ogrodowe występuje w wielu kolorach. Pamiętajmy, że wyroby pochodzące z różnych partii zwykle różnią się trochę odcieniem, dlatego warto kupić na zapas więcej materiału niż wynika z projektu (fot. VANDERSANDEN)

Klinkier jest materiałem bardzo trwałym. Jego właściwości wynikają z technologii produkcji. Elementy na nawierzchnie w ogrodzie są mocniejsze od cegieł elewacyjnych. Często stosuje się je wokół domów, których elewacja wykonana jest z klinkieru. Ścieżek ogrodowych z klinkieru nie trzeba impregnować, ale zabieg można przeprowadzić, by zwiększyć nasycenie koloru i ochronę nawierzchni przed zabrudzeniem. Inne zalety klinkieru na wykonanie ścieżek ogrodowych to nienasiąkliwość, odporność na ścieranie, odpryskiwanie, działanie substancji chemicznych i blaknięcie (przez lata zachowuje intensywny kolor).

3. Pomysł na ścieżki z kamieni

Kostka kamienna na ścieżki ogrodowe to tradycyjny materiał wyróżniający się ponadczasowym charakterem i wysoką trwałością i odpornością na duże obciążenie. Ma nieregularny kształt. Na rynku znajdziemy bruk kamienny mały (ok. 4-6 cm), średni (ok. 6-8 cm), jak również znacznie większe elementy z kamienia. Powierzchnia kostki z kamienia na ścieżki w ogrodzie może być różnie wykończona - łamaną cechują nierówności, piaskowana jest szorstka, zaś szlifowana jest równa i śliska. W ogrodach popularne są ścieżki z kostki granitowej, który bywa szary lub zielonkawy, w odcieniach żółci, różu i czerwieni. Trwały bruk granitowy użyty do wykonania ścieżek ogrodowych to inwestycja na lata. Inny często wykorzystywany kamień w ogrodzie, to czarny lub ciemnoszary bazalt. Najlepiej sprawdza się on jako dekoracyjny dodatek, ponieważ gdy jest mokry, łatwo się na nim pośliznąć. Ścieżki w ogrodzie można wykończyć nawet kamieniem polnym o płaskiej powierzchni. 

4. Pomysł na ścieżki ogrodowe z drewna 

Do produkcji bruku na ścieżki ogrodowe wykorzystuje się również drewno sosnowe, dębowe lub akacjowe. Bruk drewniany cechuje niepowtarzalny rysunek słojów i można z niego układać naturalnie wyglądające ścieżki czy tarasy. Dostępne są elementy kształcie prostopadłościanów albo krążków o średnicy od 5 do kilkudziesięciu cm (popularne rozmiary to 8, 10 i 12 cm). Bruk drewniany na ścieżki ogrodowe nie jest jednak bardzo popularny ze względu na to, że nie wytrzymuje dużych obciążeń i stosunkowo szybko niszczeje. Bruk drewniany przeznaczony do budowy alejek w ogrodzie powinien być już zaimpregnowany - bez problemu znajdziemy taki w sprzedaży. Później w trakcie eksploatacji trzeba pamiętać o regularnej konserwacji ścieżek ogrodowych z drewna, wykonywanej przynajmniej raz na kilka lat. W przeciwnym razie po kilku sezonach zacznie ulegać tzw. korozji biologicznej. Wśród rodzimych gatunków drewno sosnowe najszybciej ulega niszczeniu, zaś najwytrzymalsze jest dębowe.

5. Pomysł na kostki ekologiczne w ogrodzie

Kostki tzw. ekologiczne przeznaczone do tworzenia nawierzchni z prześwitami można zasypać ozdobnym kruszywem. W takim przypadku warstwę podkładową pod bruk tworzy się standardowo z piasku. Jeżeli natomiast w prześwitach planujemy wysiać trawę, bruk układa się na mieszance piasku i kompostu, a otwory wypełnia żyzną przepuszczalną ziemią. Należy ją ubić przy użyciu zagęszczarki, a następnie wysiać nasiona (w tym celu kupuje się mieszankę na trawniki ekstensywne, czyli rzadko nawożone i koszone) i przykryć je cieniutką warstwą piasku. Podczas ich kiełkowania trzeba dbać, aby podłoże było stale wilgotne. Przez kilka tygodni od siewu należy ograniczyć wjeżdżanie, a nawet wchodzenie na nawierzchnię.

Budowę ścieżek w ogrodzie dobrze przepuszczających wodę deszczową w głąb gruntu umożliwia kostka z wypustami dystansowymi. Wolne przestrzenie pomiędzy elementami wypełnia się kruszywem bądź ziemią (fot. SEMMELROCK)

Jaka grubość kostki brukowej na ścieżki w ogrodzie?

Ścieżki ogrodowe czy tarasy, po których będą poruszać się jedynie piesi można utwardzić cieńszą (grubość około 4 cm) kostką brukową dowolnego typu - betonową, drewnianą, kamienną, klinkierową. Podjazdy należy wykańczać wytrzymałym materiałem - brukiem klinkierowym o grubości 4,5 lub 5,2 cm, bądź 6 cm kostką z kamienia albo betonu. Kostki betonowe o grubości 8-10 cm stosuje się w przypadku nawierzchni, po których mają poruszać się samochody ciężarowe.

Impregnacja kostki brukowej na ścieżki

Ścieżki z kostki brukowej nie zaimpregnowane fabrycznie warto po ułożeniu samemu zabezpieczyć za pomocą odpowiedniego preparatu. Środek do impregnacji kostki brukowej powinno się aplikować równomiernie, najlepiej za pomocą wałka na kiju teleskopowym. Używa się w tym celu także pędzla, a w przypadku dużego metrażu - natrysku. Najpierw malujemy trudno dostępne miejsca, np. kostki przy obrzeżach i same obrzeża. Impregnację kostki brukowej  wykonuje się podczas suchej, niezbyt słonecznej pogody. Na ogół nakłada się dwie warstwy preparatu, w odstępie czasowym zalecanym przez producenta. Na rynku znajdziemy impregnaty do kostki brukowej nadające matowe wykończenie albo tzw. efekt mokrego kamienia. Część z nich zwiększa intensywność koloru bruku, inne mają właściwości barwiące i dostępne są w różnych odcieniach. Środki tego typu stosuje się zarówno na nowy, dopiero co ułożony bruk w ogrodzie, jak i stary, poddany wcześniej gruntownemu czyszczeniu. Po latach użytkowania ścieżka z kostki brukowej często blaknie pod wpływem promieniowania UV zwłaszcza, gdy nie została zaimpregnowana.

Jak położyć kostkę brukową w ogrodzie

Prace rozpoczyna się od wyznaczenia granic traktów i usunięcia humusu (górnej żyzne warstwy ziemi, którą najlepiej wykorzystać w ogrodzie). Następnie wykonuje się wykop o odpowiedniej głębokości, zagęszcza jego dno i na ławie z gęstej mieszanki betonowej osadza obrzeża. Są one niezwykle istotne, bo zapobiegają rozjeżdżaniu się nawierzchni. Wokół ścieżek ogrodowych mogą być mniej masywne niż w przypadku podjazdów. W roli obrzeży dobrze sprawdza się także grubszy bruk czy specjalne kostki brzegowe o rozmaitym kształcie i kolorze. Niektóre z nich przypominają palisady. Barwę i stylistykę elementów brzegowych należy dopasować do rodzaju bruku.

Kolejnym krokiem jest ułożenie na dnie wykopu geowłókniny, która zapobiega mieszaniu się gruntu z podbudową z kruszywa. W przypadku ścieżek ogrodowych warstwa żwiru, tłucznia, grysu lub pospółki powinna mieć grubość 10-20 cm. Pod podjazdami potrzeba 20-30 cm. Wykonanie prac najlepiej powierzyć wyspecjalizowanej firmie, zwłaszcza jeśli chodzi o podjazd. Po wyrównaniu i utwardzeniu warstwy nośnej z kruszywa za pomocą zagęszczarki wibracyjnej, usypuje się ok. 5 cm warstwę podkładową, na ogół z piasku. Należy ją wyrównać i wyprofilować za pomocą długiej łaty, nadając nawierzchni niewielki, ok. 2% spadek poprzeczny, zapewniający szybkie odprowadzanie wody deszczowej.

Przed przystąpieniem do układania kostki, dobrze zaplanujmy układ ścieżek ogrodowych, podjazdu, chodnika. Pozostawmy miejsce na rośliny i nie łączmy ze sobą zbyt wielu materiałów (fot. BRUK-BET)

Po ubiciu podsypki piaskowej przy użyciu zagęszczarki, można przystąpić do układania kostki. Wszystkie elementy należy dobijać do podłoża gumowym młotkiem, a co jakiś czas kontrolować poziom nawierzchni za pomocą poziomnicy. Po ułożeniu całości, bruk stabilizuje się zagęszczarką powierzchniową z gumową nakładką ochronną. Na koniec wypełnia się piaskiem szczeliny między elementami, co zapobiega ich przesuwaniu się. Materiał wypełniający pełni rolę klina.

Jak czyścić ścieżki z kostki brukowej w ogrodzie

Nawierzchnię z kostki brukowej od czasu do czasu warto porządnie wyczyścić i odświeżyć jej wygląd. Po kilku czy kilkunastu latach użytkowania na kostce mogą pojawić się trudne do usunięcia zabrudzenia czy warstwa zielonego nalotu organicznego (zwłaszcza w zacienionych i wilgotnych miejscach). Raz w roku nawierzchnię z kostki brukowej dobrze jest przemyć wodą, najlepiej przy pomocy myjki ciśnieniowej z końcówką rotacyjną. Dla lepszego efektu używa się także przeznaczonego do tego detergentu czyszczącego, ewentualnie płynu do mycia naczyń. Trzeba jednak uważać, aby podczas stosowania myjki nie wypłukać piasku z fug. Wszelkie zabrudzenia z kostki najlepiej usuwać na bieżąco - można zasypać je piaskiem, który chłonie olej, lub zmyć gorącą wodą z detergentem. Na betonowej kostce niezbyt estetycznie wyglądają wykwity w postaci białawego nalotu. Z czasem ścierają i zmywają się same, jednak można pozbyć się ich szybciej, stosując przeznaczone do tego preparaty.

Wyrastające w spoinach kostki brukowej chwasty usuwa się mechanicznie za pomocą specjalnych narzędzi (nożyków, szpachelek), lecz jest to dość uciążliwe, dlatego stosuje się w tym celu także środki chwastobójcze. W sklepach znajdziemy również preparaty, którymi polewa się spoiny. Zapobiegają one porastaniu ich chwastami oraz mchem. Ten ostatni często pojawia się w miejscach zacienionych. Nie wszystkim on wizualnie przeszkadza, pamiętajmy jednak, że po deszczu robi się śliski.

Z czego zrobić ścieżki w ogrodzie: podsumowanie

Pomysłów na ścieżki ogrodowe jest bardzo dużo. W naszym artykule przedstawiliśmy materiały najczęściej wybierane przez właścicieli domów. Szukający inspiracji na ścieżki w ogrodzie warto zacząć od dobrego projektu ich wytyczenia. Pamiętaj, że ścieżki ogrodowe powinny mieć przynajmniej 80 cm szerokości. Najlepiej, gdy alejki mają szorstką, antypoślizgową powierzchnię. Ścieżka z kostki jest najczęściej kupowana. Bogata oferta kostek brukowych pozwoli z łatwością dopasować wykończenie alejek do aranżacji ogrodu i architektury domu.

Fot. otwierająca: Adobe Stock