Elewacja z klinkierowych cegieł jest wyjątkowo trwała, odporna na działanie czynników atmosferycznych i w zasadzie bezobsługowa. Niestety, swoje kosztuje. Zbliżony wizualnie efekt można osiągnąć, stosując płytki z tego samego materiału. Te są nie tylko tańsze - co ważniejsze, da się nimi wykończyć ściany o dowolnej konstrukcji.
Janusz Werner
Data publikacji: 2022-06-07
Data aktualizacji: 2022-06-07
Elewacja ma ładnie wyglądać - to oczywiste. Przede wszystkim jednak powinna chronić ściany budynku przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi: deszczem, mrozem, wiatrem, silnym słońcem. Także przed uszkodzeniami mechanicznymi. Dlatego materiały użyte do jej wykonania mają być nienasiąkliwe, mrozoodporne, niepłowiejące, odporne na uderzenia.
I taki właśnie jest klinkier. Klinkierowe cegły szlachetnie wyglądają i są trwałe. Nie chłoną wilgoci, nie przyjmują brudu, nie przeszkadza im mróz ani ostre słońce. Można by powiedzieć - idealny materiał elewacyjny. Czemu zatem tak rzadko budujemy klinkierowe ściany?
Odpowiedź jest prosta - elewację z cegły da się wykonać wyłącznie w ścianie trójwarstwowej. A na takie przegrody decyduje się niewielu budujących. Bynajmniej nie z racji ich słabych parametrów, bo te są bardzo dobre. Ściana trójwarstwowa jest solidna, świetnie izoluje termicznie i akustycznie. Ale jest najdroższa i najtrudniejsza wykonawczo. Dlatego w walce o względy inwestorów przegrywa z wariantem najpopularniejszym, czyli dwuwarstwową przegrodą, ocieploną metodą lekką mokrą i pokrytą cienkowarstwowym tynkiem.
Ściana trójwarstwowa - warstwa nośna z pustaków ceramicznych, ocieplenie z wełny mineralnej i elewacja z cegły klinkierowej. (fot. Röben)
Inwestorzy mniej zasobni, albo z jakiś powodów niechętni ścianom trójwarstwowym (bo np. są za grube), mogą jednak wybrać elewację do złudzenia przypominającą tę z cegły. Wykonuje się ją z klinkierowych płytek, którymi da się obłożyć dowolną przegrodę: jednowarstwową bez ocieplenia, dwuwarstwową ocieploną metodą lekką mokrą, ze styropianowych kształtek wypełnianych betonem, nawet postawioną w technologii szkieletu drewnianego.
Taka konstrukcja składa się z 3 warstw: nośnej (wymurowanej z pustaków ceramicznych, betonu komórkowego, bloczków silikatowych...), ocieplenia (ze styropianu lub wełny mineralnej) i elewacji, w interesującym nas przypadku stawianej z cegły klinkierowej. Jak napisaliśmy wcześniej, to przegroda solidna, bardzo odporna na uszkodzenia mechaniczne, o wysokiej izolacyjności termicznej i akustycznej.
Ścianka elewacyjna ma zwykle 12 cm grubości. Opiera się na ścianie fundamentowej, potrzebne jest też mocowanie do warstwy nośnej za pomocą kotew. Gdy ociepleniem jest styropian, można ją stawiać razem z murem. W przypadku izolacji z wełny mineralnej, prace prowadzi się etapami. Najpierw buduje się warstwę nośną, później układa termoizolację i wykonuje ściankę elewacyjną. W tym wariancie między wełną i cegłą niezbędna jest przerwa wentylacyjna, która umożliwia odprowadzenie wilgoci, pojawiającej się w ociepleniu w wyniku kondensacji pary wodnej, przenikającej z wnętrza domu, lub przez elewację.
Cegły klinkierowe powstają przez wypalenie naturalnej gliny w temperaturze przeszło 1000°C. Są twarde, mrozoodporne, nienasiąkliwe, odporne na ogień, korozję biologiczną i chemiczną. Samo słowo klinkier wywodzi się od holenderskiego "klinken" i oznacza "dzwonić". Uderzane o siebie cegły wydają bowiem charakterystyczny dźwięk, świadczący o ich twardości.
Klasyczne cegły mają powtarzalne kształty i wymiary (produkowane w Polsce 25 × 12 × 6,5 cm, niemieckie 24 × 11,5 × 7,1 cm itd.). To efekt ich wycinania z idealnie uformowanej "belki" gliny. Występują jako pełne i drążone. Mogą się też różnić kolorem i fakturą.
Cegły gładkie bywają angobowane, czyli powlekane przed wypaleniem warstwą uszlachetnionej glinki, nadającej im połysk. Strukturyzowane mają mechanicznie kształtowaną fakturę lica - są drapane, ryflowane, odciskane... Na spiekane nakłada się nieregularną posypkę ze związków węgla. Ta topi się podczas wypalania i łączy z cegłą tworząc wielokolorowe spieki. Cegły szkliwione pokrywa warstwa szkliwa o śliskiej, błyszczącej powierzchni. Da się je wytwarzać w dowolnych kolorach, jako białe, błękitne, zielone...
Klasyczna brązowo-miedziana cegła o gładkim licu (fot. z lewej) i cegły szkliwione, produkowane na zamówienie w dowolnym kolorze (fot. z prawej). (fot. Wienerberger)
2. Cegła ręcznie formowana i murowana bezfugowo
Tu każda sztuka jest wyjątkowa i ma lico o niepowtarzalnym kształcie. Krawędzie bywają obłe, a cegły mogą udawać stare. Efekt postarzenia osiąga się np. pozostawiając na licu resztki zaprawy murarskiej. Taki materiał często jest produkowany na zamówienie.
Na rynku pojawiły się też ręcznie formowane cegły, z których da się wymurować nowoczesną, bezfugową fasadę zupełnie tradycyjną metodą. Są one tak ukształtowane, że mają wewnętrzną wnękę na zaprawę, co umożliwia jej ukrycie i uzyskanie cienkiej spoiny. Wzniesiony w ten sposób mur sprawia wrażenie litej konstrukcji z samych cegieł, kolor fugi nie wpływa na efekt końcowy. Cegieł nie brudzi się w trakcie prac, nie ma zatem potrzeby ich czyszczenia.
Należy jednak zauważyć, że murowanie bezfugowe wymaga większej staranności, ponieważ przy wąskiej spoinie w zasadzie nie można skorygować niedociągnięć. Dlatego jest to praca wyłącznie dla doświadczonych murarzy.
Elewacje z ręcznie formowanych cegieł, murowanych bezfugowo. (fot. Vandersanden)
3. Nowe formaty cegieł
Z myślą o nowoczesnym budownictwie stworzono cegły długie i wąskie, o długości do 0,5 m i wysokości około 4 cm. Smukła cegła, przypominająca bardziej cienką belkę, podkreśla wyrazisty charakter współczesnej architektury. Lico tego konkretnego produktu nie jest formowane za pomocą prasy, czy odciskane, ale poddawane działaniu wody, dzięki czemu jego powierzchnia jest szorstka i nieregularna.
Jeszcze ciekawsza jest smukła cegła podwójna. Ten wyrób jest wytwarzany w zestawach - cegły są łączone po dwie. Na budowie murarz przełamuje je wzdłuż dłuższej krawędzi i może układać gładszą, fabryczną stroną na zewnątrz, albo przeciwnie - nieregularną, łamaną. Ewentualnie raz tak, a raz inaczej, dowolnie mieszając cegły. Uzyskana w ten sposób elewacja jest niepowtarzalna i sprawia wrażenie surowej powierzchni. Wąskie cegły zaleca się murować na cienką spoinę - około 5 mm.
Efektowne i kosztowne - smukłe cegły o długości 0,5 m i wysokości 4 cm. (fot. Wienerberger)
Wąskie cegły stworzono z myślą o nowoczesnej architekturze (fot. Wienerberger)
Inne konstrukcje ścian
4. Płytka klinkierowa na ścianie dowolnej konstrukcji
Najpopularniejszym w naszym kraju rodzajem ściany zewnętrznej jest dwuwarstwowa, ocieplona metodą lekką mokrą. Mocowane na klej i kołki ocieplenie szczelnie otula mur. Zaciąga się je zaprawą klejową, w tę wtapia siatkę zbrojącą. Na takim podłożu układa się tynk cienkowarstwowy.
Ale zamiast tynku można wybrać płytki z klinkieru. Ściana dwuwarstwowa wygląda wówczas jak droższa, trójwarstwowa z elewacją z cegły! Podłoże trzeba jednak przygotować inaczej, niż to pod tynk, bo będzie przenosić większe obciążenia. Warstwa zaprawy zbrojącej powinna być grubsza (5-7 mm), zatopiona w niej siatka ma mieć wyższą gramaturę, albo daje się ją w dwóch warstwach. Kołkowanie wykonuje się przez siatkę i ocieplenie, nie tylko styropian. Na ścianie jednowarstwowej płytki mocuje się bezpośrednio do muru, maksymalnie do wysokości 7 m.
Klinkierowe płytki są trwałe i odporne na działanie czynników atmosferycznych. Mało nasiąkliwe i mrozoodporne. Występują w wielu kolorach (odcienie czerwieni, żółci, brązu, szarości), zwykle odpowiadających barwom cegieł danego producenta. Przeważnie wytwarza się je w tzw. technologii "ciągnionej" (ekstrudowania). Pasmo gliny jest wyciskane z prasy, następnie cięte na pojedyncze elementy. Tak samo produkuje się cegły i klinkierowy bruk. Grubość otrzymanych w ten sposób płytek wynosi od 0,5 do 1 cm. Można nimi pokryć całą elewację lub jej fragmenty - cokół, jedną ścianę, opaski wokół okien.
Płytkami z klinkieru można obłożyć całą elewację, albo tylko jej fragmenty – jedną ścianę, cokół. (fot. King Klinker)
Okładziny elewacyjne do złudzenia przypominające klinkier produkuje się także z innych materiałów. Produkt na zdjęciu to betonowe płytki, imitujące starą cegłę. (fot. Elkamino Dom)
Zobacz fugowanie klinkierowych płytek
5. Płytki ręcznie formowane
Powstają w zupełnie inny sposób, mianowicie przez cięcie ręcznie formowanych cegieł. Ich grubość to przeważnie 0,65-2 cm. Każda płytka jest inna, a ich kolorystyka jest dokładnie taka, jak cegieł od danego producenta. W ofercie większości firm znajdziemy też narożniki, które umożliwiają wykończenie naroży ścian w taki sposób, że całość jest nie do odróżnienia od elewacji z cegły.
Klinkierowe płytki przytwierdza się na mrozoodporną, elastyczną zaprawę klejową, nanoszoną na nie oraz na ścianę. Ta ma być równa i sucha. Pomiędzy płytkami pozostawia się spoiny o szerokości od 8 do 14 mm. Wypełnia się je zaprawą do fugowania klinkieru. Producenci zalecają fugowanie metodą półsuchą, nie szlamowanie.
Klinkier należy fugować metodą półsuchą. (fot. Röben)
Ręcznie formowane płytki ucina się z cegieł, zachowują zatem ich właściwości i kolorystykę. (fot. Vandersanden)
Koszty elewacji z klinkieru
Cegła klinkierowa drążona kosztuje od 1,40 do przeszło 3 zł/szt., pełna od 1,80 do przeszło 5 zł/szt., ręcznie formowana 2,50-4,60 zł/szt. Oczywiście zawsze da się znaleźć i droższe. Smukła cegła o długości 0,5 m to wydatek przeszło 17 zł za sztukę!
Zwykłych cegieł o standardowych rozmiarach na 1 m2 ściany wychodzi prawie 50, co w sumie czyni 70-250 zł/m2. Cena 1 m2 elewacji z długich cegieł murowanych na wąską spoinę zbliża się do 800 zł. Plus kotwy i zaprawa oraz robocizna - murarze liczą za nią przynajmniej tyle, ile kosztują tańsze cegły.
Za popularne płytki klinkierowe płaci się 30-70 zł/m2. Cena płytek ręcznie formowanych to 150-300 zł/m2. Robocizna kolejne 40-65 zł/m2. Doliczyć trzeba jeszcze klej, zaprawę do spoinowania i w najtańszym wariancie mamy około 100 zł/m2.
Jak postępować z klinkierem?
Cegłę klinkierową należy chronić przed zawilgoceniem przed i przynajmniej tydzień po wmurowaniu. Na placu budowy materiał powinien być składowany na paletach i osłonięty folią przed deszczem. Jego zamoczenie może prowadzić do powstania na elewacji tzw. wykwitów, czyli brzydkiego, białego nalotu.
Po wymurowaniu, elewację z cegły zabezpiecza się przed wodą opadową i nadmiernym nasłonecznieniem co najmniej tydzień. Pełny proces wiązania zaprawy może trwać do miesiąca.
Jedną z najważniejszych zasad murowania z klinkieru jest mieszanie cegieł z różnych palet. Cegła to produkt naturalny, jej kolor zależy od składu gliny, czasu i temperatury wypalania itd. W związku z czym partie materiału przygotowane w różnym okresie mogą mieć inny odcień. Jest to zjawisko normalne, występujące u wszystkich producentów. Dzięki mieszaniu cegieł z kilku palet rozbieżności tonów są niedostrzegalne.
Prawidłowo wykonany mur z klinkierowych cegieł nie wymaga impregnacji, zdarza się jednak impregnowanie spoin. Warto poprzedzić je próbą przeprowadzoną na niewidocznym fragmencie muru.
Klinkier a cegła elewacyjna
Cegły elewacyjne (zwane także licowymi) można stosować na zewnątrz bez zabezpieczenia (tynku). Klinkierowe należą do tej grupy, ale cechują się niższą nasiąkliwością.
Według nieobowiązującej od przeszło 10 lat Polskiej Normy, klinkier miał mieć nasiąkliwość do 6% i dużą wytrzymałość na ściskanie (minimalna klasa 25). Obowiązująca aktualnie norma europejska nie rozróżnia cegieł klinkierowych i elewacyjnych, a jedynie elementy murowe ceramiczne do ścian zabezpieczanych i niezabezpieczanych (czyli elewacyjnych).
Mniejsza nasiąkliwość cegieł klinkierowych sprawia, że są one bardziej odporne na bezpośrednie działanie wody. Dlatego stosuje się je w budownictwie hydrotechnicznym - na nabrzeżach rzek, w przepompowniach... Klinkier jest też mniej podatny na przebarwienia i porastanie glonami.
Nasiąkliwość cegieł elewacyjnych może być wyraźnie większa i sięga nawet 20%. Co jednak w zupełności wystarcza, żeby można je stosować jako osłonę ścian zewnętrznych w domach jednorodzinnych.
Jak czyścić klinkier?
Elewację z klinkieru można co jakiś czas umyć - wodą z dodatkiem środka do tego materiału, albo ciśnieniową myjką. Trudniejsze jest usuwanie wykwitów. Te powstają, gdy woda przetransportuje na powierzchnię muru rozpuszczalne sole. Po jej odparowaniu sole osadzają się na cegłach jako biały nalot. Przyczyną powstawania wykwitów może być podciąganie wody, zawilgocenie muru, źle dobrana zaprawa bądź klej. Usuwa się je na sucho, za pomocą szmatki lub szczotki. Jeśli to nie pomoże, okładzinę czyści się na mokro, używając preparatów chemicznych dostępnych w hurtowniach budowlanych.
Dziennikarz z przeszło 25-letnim doświadczeniem w mediach drukowanych i elektronicznych. W Budujemy Dom od blisko dekady. Na budowach bywa tak często, jak w redakcji. Autor tekstów poradnikowych i publicystycznych, także porad prawnych. Nadąża za zmianami w największych programach pomocowych dla inwestorów indywidualnych: w Czystym Powietrzu, Moim Prądzie, Mojej Wodzie...
Komentarz dodany przez Łucja: Jest bardzo dobrze zaimpregnowana, po prostu mnie zachwyca!
https://img.freepik.com/premium-zdjecie/stary-grunge-brazowy-ceglany-mur-tekstura-tlo_93675-116061.jpg
15 minut temu, Zdaniem Czytelnika napisał:
Komentarz dodany przez Łucja:
Niedawno właśnie skończyliśmy ceglaną elewację. Co prawda są tylko fragmenty z cegiełką z ceglanego renesansu, ale efekt końcowy zachwyca!
A jakieś zdjęcia wrzucisz?
Wiem, ...
Komentarz dodany przez Łucja: Niedawno właśnie skończyliśmy ceglaną elewację. Co prawda są tylko fragmenty z cegiełką z ceglanego renesansu, ale efekt końcowy zachwyca!
10
