Wyposażenie domu w instalację inteligentną

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jak działa system inteligentnego domu?
• Jakie mamy korzyści z zastosowania systemu inteligentnego domu?
• Czy system inteligentnego domu przekłada się na koszty jego utrzymania?

System domu inteligentnego umożliwia sterowanie rozmaitymi domowymi instalacjami i urządzeniami. Skoordynowanie pracy wentylacji, ogrzewania, klimatyzacji i instalacji alarmowej daje wiele korzyści.

Jak działa system inteligentnego domu?

Instalacja inteligentna składa się z dwóch grup elementów. Pierwszą są sensory, które wprowadzają do systemu sygnały sterujące. To czujniki, klawiatury, piloty zdalnego sterowania, smartfony itp., które przekazują informację o tym, że trzeba podjąć jakieś działanie, np. wstrzymać dopływ ciepła do grzejnika albo uruchomić wentylację. Druga grupa to aktory, czyli elementy wykonawcze, takie jak przekaźniki uruchamiające oświetlenie, siłowniki czy elektrozawory.

Najlepiej, gdy system jest bezobsługowy, czyli - po wcześniejszym zaprogramowaniu - sam podejmuje niezbędne decyzje. Przykładowo - wprowadzamy żądanie, aby temperatura w pomieszczeniach wynosiła o danej godzinie 22°C. To system zdecyduje, czy w tym celu trzeba danego dnia uruchomić klimatyzację (bo na zewnątrz jest upalnie), czy przeciwnie - włączyć ogrzewanie (bo panuje chłód). Jeżeli będziemy chcieli relaksować się w zacienionym salonie i wyślemy taki sygnał do systemu, ten zdecyduje - rozwinąć markizę nad przylegającym do niego tarasem, aby osłonić duże drzwi i okna tarasowe, albo - w razie silnego wiatru - opuścić żaluzje.

Infografika: Jakie elementy można włączyć do systemu domu inteligentnego?

Instalacja inteligentna może być scentralizowana lub rozproszona. W pierwszym, bardziej popularnym wariancie kluczowym elementem jest centrala, do której trafiają sygnały ze wszystkich czujników i komendy sterujące poszczególnymi urządzeniami. Centrala je zbiera, interpretuje i podejmuje stosowne działania. System scentralizowany jest łatwiejszy do wykonania i zaprogramowania. Mankamentem jest to, że gdy w centrali nastąpi awaria, przestanie działać cały system. W takiej sytuacji trzeba po prostu indywidualnie obsługiwać każdą instalację czy urządzenie wchodzące w jego skład.

W systemie rozproszonym nie ma centrali. Wszystkie połączone w sieć elementy wymieniają się po prostu informacjami, a każde urządzenie ma swój indywidualny sterownik, który interpretuje spływające sygnały i podejmuje decyzję, jakie działanie podjąć. Nie ma więc ryzyka awarii całego systemu, ale dobierane do układu urządzenia muszą być ze sobą kompatybilne. Ze względu na to, że każdym z nich sterują odrębne programy, taką instalację trudniej jest przeprogramować.

Największą zaletą systemu inteligentnego budynku jest możliwość skoordynowania pracy różnych domowych instalacji i urządzeń. (fot. Salus Controls)

System inteligentnego domu to więcej komfortu

Przejdźmy do korzyści, jakie daje mieszkanie w domu inteligentnym. Przede wszystkim jest to bardzo wygodne - nie trzeba pamiętać o manualnym ustawiania różnych urządzeń i instalacji. Przykładowo podczas upałów czujnik temperatury przekaże sygnał do zamknięcia rolet, aby we wnętrzach panował przyjemny chłód, albo w czasie mrozu - aby dom się nie wyziębiał.

Włączona do systemu stacja pogody wyśle informację, że podczas burzy mają zostać zamknięte okna. Tak się stanie również pod naszą nieobecność w domu, więc nie trzeba się martwić, że deszczówka dostanie się do środka. Dzięki czujnikom jakości powietrza okna zamkną się też wtedy, gdy na zewnątrz wystąpi zjawisko smogu. Otworzą się zaś w sytuacji, gdy trzeba będzie przewietrzyć wnętrza.

Jedna z zaprogramowanych scen w budynku inteligentnym. "Wyjście z domu" to dla systemu sygnał, aby zamknął wszystkie okna, uzbroił alarm i wyłączył piekarnik. (fot. Grenton)

Dzięki centralnemu sterowaniu oświetleniem i rozmieszczonym w domu czujnikom, intensywność świecenia może dopasować się do naszych aktualnych potrzeb. Rano, o zaprogramowanej wcześniej godzinie, będzie nas budziło światło. Dodatkowo o danej porze system uniesie rolety. W nocy, gdy będziemy chcieli skorzystać z toalety, oświetlenie o niskim natężeniu uruchomi się tylko na naszej trasie z sypialni, albo będzie za nami podążać. Wraz z nastaniem zmroku uruchomi się oświetlenie traktów pieszych wokół domu, a wyłączy, gdy pójdziemy spać.

Jedną z najczęściej wykorzystywanych funkcji w inteligentnym budynku jest sterowanie oświetleniem. (fot. ABB)

Automatyka umożliwia też przekształcenie salonu w salę projekcyjną. W tym celu opuszczone zostaną rolety, we wnętrzu zapali się dyskretne oświetlenie, z sufitu wysunie się projektor z ekranem, a odtwarzacz uruchomi wybrany film. Dzięki umieszczonym w różnych miejscach domu głośnikom i czujnikom ruchu może za nami podążać, podobnie jak światło, ulubiona muzyka.

Inny przykład to włączenie do instalacji inteligentnego domu systemu nawadniania ogrodu. W razie potrzeby uruchomi go aplikacja pobierająca z sieci dane o pogodzie. Dzięki czujnikowi wilgotności podlewanie zostanie wstrzymane, gdy ziemia będzie wystarczająco nawodniona.

Zaprogramowanie samoczynnego nawadniania ogrodu jest możliwe dzięki czujnikom temperatury i wilgotności gruntu. (fot. Grenton)

Inteligentny dom to bezpieczny dom

W inteligentnym domu mieszka się nie tylko bardziej komfortowo, ale i bezpieczniej. Włączenie do automatyki budynku instalacji alarmowej i oświetlenia pozwala tworzyć np. tzw. sceny świetlne. Gdy wyjedziemy na urlop, wieczorem w domu będzie się zapalało światło (można też zaprogramować włączanie telewizora czy muzyki). W ten sposób wyślemy sygnał, że budynek nie jest pozbawiony opieki. Jeżeli włamywacz dostanie się już do środka, mogą go spłoszyć włączające się nagle światła, które uruchomi zaprogramowana w odpowiedni sposób instalacja.

Na czas naszej nieobecności może też zostać odcięty dopływ gazu do kuchenki oraz prądu do gniazd - oczywiście z wyjątkiem tych obwodów, które zasilają np. lodówkę.

Podczas wychodzenia z domu instalacja poinformuje nas, czy zamknęliśmy wszystkie okna. Zadziała również wtedy, gdy nastąpi awaria jakiejś domowej instalacji. Gdy wykryte zostanie ulatnianie się gazu, zostanie on natychmiast odcięty. Podobnie stanie się z zaworem wodociągowym podczas zalania. W momencie pojawienia się śmiertelnie niebezpiecznego czadu automatycznie włączy się intensywna wentylacja budynku itp.

Nadchodzi deszcz, a w domu są otwarte okna. Czy system ma je zamknąć? (fot. Fibaro)

Sygnały sterujące przekazywane są do instalacji inteligentnej za pomocą tzw. sensorów. Do tej grupy należą m.in. smartfony, różnego rodzaju czujniki, klawiatury i piloty zdalnego sterowania. (fot. Satel)

Przykład działania instalacji inteligentnej - po wykryciu przez czujnik wycieku wody, system automatycznie zamknie zawór wodociągowy. (fot. Satel)

Czy system smart dom to tanie mieszkanie?

Choć wykonanie instalacji inteligentnej wiąże się ze sporymi wydatkami (o czym poniżej), wielu właścicieli domów decyduje się na to rozwiązanie licząc na oszczędności podczas eksploatacji. I słusznie, bo - jak szacują specjaliści - dzięki systemowi smart na zużyciu energii elektrycznej i gazu można oszczędzić nawet 30%.

Takie efekty daje automatyzacja i dopasowanie do warunków atmosferycznych oraz pory dnia pracy osłon przeciwsłonecznych, oświetlenia, wentylacji, klimatyzacji i ogrzewania, a także efektywniejsze gospodarowanie mediami.

Jedną z funkcji domowej automatyki jest monitorowanie zużycia mediów. (fot. Eaton Electric)

Oszczędności osiąga się metodą małych kroków. Przykładowo obniżenie temperatury o 2-3°C w całym domu pod nieobecność mieszkańców albo w poszczególnych pomieszczeniach nie użytkowanych np. w nocy, pozwala zredukować zużycie energii na cele grzewcze o kilkanaście procent. Trudno byłoby to osiągnąć, ręcznie sterując pracą kotła i grzejników. W domu inteligentnym odbywa się to dzięki zintegrowaniu systemu ogrzewania z zespołem czujników.

Jeżeli w danym pomieszczeniu otworzymy okno, automatyka samoistnie wyłączy dany obwód grzewczy i wentylację. Okna zamknie zaś wtedy, gdy na zewnątrz zrobi się zimno - dzięki temu wnętrze domu się nie wychłodzi.

Instalacja inteligentna pozwala też efektywniej zarządzać pracą rekuperacji czy mini-elektrowni złożonej z paneli fotowoltaicznych. Można również włączyć do niej rozmaite urządzenia AGD, np. zmywarkę czy pralkę, które rozpoczną pracę podczas tańszej taryfy energetycznej. Pewne oszczędności da też automatyczne odłączanie podczas naszej nieobecności czy w nocy urządzeń RTV będących w trybie stand by.

Bardzo wygodnym rozwiązaniem jest włączenie czujników ruchu do instalacji oświetleniowej. Dzięki temu np. w nocy światło zapali się tylko na drodze mieszkańca z sypialni do toalety. (fot. Satel)

Automatyzacja pracy osłon przeciwsłonecznych pozwala znacząco obniżyć koszty eksploatacyjne domu. (fot. Somfy)

Instalacja inteligentna pozwala nie tylko ograniczyć koszty eksploatacyjne, ale też zwiększa komfort mieszkania i poprawia bezpieczeństwo domowników. (fot. Fibaro)

Jakie są koszty założenia instalacji inteligentnej?

Na instalację inteligentną pozwalającą na sterowanie oświetleniem, ogrzewaniem i wentylacją mechaniczną trzeba przeznaczyć przynajmniej 20 tys. zł. Kwota obejmuje nie tylko zakup urządzeń, ale też ich montaż i zaprogramowanie. Za bardziej zaawansowane systemy, które umożliwiają dodatkowo zautomatyzowanie np. klimatyzacji, osłon okiennych czy stolarki zapłacimy nawet ponad 100 tys. zł.

To niemałe kwoty, ale trzeba pamiętać, że układy inteligentne można stopniowo rozbudowywać i dodawać nowe funkcje. Jeżeli dysponujemy ograniczonym budżetem, zaplanujmy skromniejszą instalację, ale koniecznie z opcją łatwej rozbudowy.

Norbert Skupiński
fot. otwierająca: Fibaro