Skąd się bierze gaz ziemny?
Gaz ziemny powstaje na skutek rozkładu substancji organicznych, znajdujących się wgłębi ziemi. Występuje albo w złożach konwencjonalnych, w skałach o dużej porowatości i przepuszczalności albo w złożach niekonwencjonalnych - w skałach o niskiej porowatości i przepuszczalności.
Gaz ziemny może mieć różny skład w zależności od miejsca, w jakim eksploatowane są złoża. Zawsze jednak jego głównym składnikiem jest metan, a uzupełniają go etan, propan, butan, azot, a także związki organiczne i mineralne.
Choć gaz ziemny jest bezwonny, ten znajdujący się w naszych instalacjach ma zapach, bowiem jest specjalnie nawaniany, by można go było wyczuć w razie wycieku.
Dopuszczalne stężenie gazu
W sytuacji wycieku do powietrza przedostaje się gaz ziemny, powodując zagrożenie wybuchem. Do eksplozji może dojść, jeśli w powietrzu znajduje się od 5 do 15% gazu ziemnego. Gdy wartość ta nie zostanie przekroczona do wybuchu nie dojdzie, jednocześnie jednak ilość tlenu w powietrzu jest zbyt niska dla człowieka.
Do wybuchu gazu dochodzi w wyniku gwałtownego spalania związku chemicznego pod wpływem tlenu. Wiąże się to z nagłym wzrostem temperatury i ciśnienia.
Zagrożeniem jest także powstanie czadu, czyli tlenku węgla. Do tej sytuacji dochodzi w wyniku niepełnego spalania gazu, związanego np. ze zbyt małą ilością tlenu. Wdychanie czadu może spowodować trwałe uszkodzenia mózgu, a nawet śmierć. Obecność tlenku węgla nie jest łatwa do wykrycia, ponieważ nie ma on ani barwy, ani zapachu.
Dlaczego gaz się ulatnia?
Przyczyną ulatniania się gazu są nieszczelności w urządzeniach gazowych. Najczęściej dochodzi do nich w przewodach, a w szczególności na połączeniach. Do powstania nieszczelności może dojść z powodu korozji spowodowanej siarkowodorem, który znajduje się w gazie.
Najbardziej podatne na korozję są przy tym stare instalacje wykonane ze stalowych rur. Zagrożenie może być spowodowane także zalaniem palnika przy zgaszonym płomieniu, a nawet osiadaniem budynku lub ruchami tektonicznymi. U źródeł wycieku gazu mogą stać także błędy montażowe.
Czy można się uchronić przed wybuchem?
Jest kilka działań, które należy podjąć dla zapewnienia bezpieczeństwa instalacji gazowej. Po pierwsze - zarówno urządzenia korzystające z gazu (kuchenki, ogrzewacze), jak i elementy instalacji powinny pochodzić ze sprawdzonych źródeł.
Montaż musi być wykonany przez osobę z odpowiednimi uprawnieniami. Na własną rękę nie wolno nie tylko montować urządzenie, ale także dokonywać w nim zmian.
Bardzo ważne jest też przeprowadzanie regularnych kontroli szczelności gazowej, z częstotliwością co najmniej raz do roku. Kontrolerem również powinna być osoba legitymująca się odpowiednimi uprawnieniami.
Każdy użytkownik urządzeń działających w oparciu o gaz powinien zadbać o właściwą wentylację budynku. W żadnym wypadku nie można zasłaniać otworów wentylacyjnych.
Czujniki i detektory gazów palnych
GD-8 - dwugazowy detektor gazu ziemnego i LPG
Na rynku dostępnych jest szereg czujników i detektorów, które w sytuacji wzrostu stężenia gazu w pomieszczeniu emitują sygnały świetlne i dźwiękowe. Mogą to być zarówno urządzenia stacjonarne jak i przenośne. Dobrym przykładem przenośnych detektorów nieszczelności jest prosty w obsłudze GD-8.
To dwugazowe urządzenie służące do wykrywania ulotów gazu ziemnego (CH4) oraz LPG (możliwe są także inne konfiguracje wykrywanych gazów). Detektor wyposażony został w półprzewodnikowy czujnik o dużej czułości, dzięki czemu jest w stanie wykryć nawet niewielką ilość gazu.
Przy jego pomocy możliwa jest lokalizacja punktów wycieku m.in. w przydomowych instalacjach gazowych, instalacjach zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej, ale także w przemysłowych instalacji gazowych, w domowej kotłowni, itp.
Urządzenie jest bardzo intuicyjne. Odczyt pojawia się na przejrzystym wyświetlaczu OLED jako określona wartość, a także za pomocą wskaźnika barycznego. Dodatkowo o przekroczeniu progu stężenia informuje sygnał dźwiękowy, przy czym wraz ze wzrostem stężenia zwiększa się częstotliwość sygnalizatora.
Detektor zasilany jest za pomocą akumulatora litowo-jonowego, którego pojemność wystarcza na około 10 godzin pracy ciągłej. Urządzenie dostępne jest w trzech wersjach umiejscowienia czujnika: GD-8/P - wersja podstawowa z czujnikiem umieszczonym w obudowie przyrządu, GD-8/S - wersja z czujnikiem umieszczonym na giętkiej sondzie, GD-8/RS - wersja z czujnikiem umieszczonym w ręcznej sondzie z przewodem dołączonym do detektora.
Domowy Alarm Gazowy
Przyrząd przeznaczony jest do wykrywania gazów palnych w pomieszczeniach domowych - monitoruje poprawną pracę czujnika gazu i w razie jego uszkodzenia lub nieprawidłowego funkcjonowania generuje sygnał awarii. Urządzenie zostało zaprojektowane do pracy ciągłej w instalacji stacjonarnej i zasilane jest z sieci elektrycznej 230VAC/50Hz za pomocą przewodu sieciowego z wtyczką.
DAG może być stosowany do zabezpieczania pomieszczeń budynków opalanych paliwem gazowym (gaz ziemny lub LPG), kotłowni wbudowanych budynków mieszkalnych, odcinków instalacji gazowych budynków mieszkalnych, w których występują odbiorniki gazu, podziemi budynków szczególnie narażonych na możliwość migracji gazu, a także innych pomieszczeń domowych, w których występuje możliwość (poprzez niekontrolowany wyciek gazu) powstania zagrożenia wybuchem gazu.
Autor: Damian Żabicki
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcie główne: Alter S.A.