Aby zapewnić komfort w upalne dni, coraz więcej właścicieli domów jednorodzinnych decyduje się dodatkowo na klimatyzację.
Wentylacja a przepisy
Zgodnie z prawem, każda wentylacja w domu jednorodzinnym musi spełniać następujące wymagania:
- zużyte powietrze powinno być usunięte z kuchni, łazienek, toalet oraz pomieszczeń pomocniczych (spiżarnia, garderoba);
- do pozostałych wnętrz trzeba doprowadzić świeże powietrze;
- wewnątrz budynku – pomiędzy pomieszczeniami, do których trafia powietrze z zewnątrz, a pomieszczeniami, z których jest usuwane – należy zapewnić swobodny przepływ powietrza. Najczęściej osiąga się to pozostawiając szczelinę pomiędzy dolną krawędzią drzwi i podłogą, lub instalując drzwi z otworami w dolnej części.
Poza tym wentylacja musi gwarantować usunięcie zużytego powietrza w ilości co najmniej:
- z kuchni z kuchenką gazową – 70 m³/h;
- z kuchni z kuchenką elektryczną lub łazienki – 50 m³/h;
- z oddzielnego WC – 30 m³/h;
- z pomieszczeń pomocniczych (spiżarnia, garderoba itp.) – 15 m³/h.
Taka sama ilość świeżego powietrza musi w tym czasie napływać do pozostałych wnętrz (sypialni, salonu itp.). W typowym domu jednorodzinnym daje to w sumie około 200 m³/h. Przepisy pozwalają zmniejszyć intensywność wentylacji w godzinach nocnych, jednak nie więcej niż o 40%. Ponadto w kuchniach zaleca się zamontowanie dodatkowych urządzeń pozwalających okresowo zwiększyć strumień usuwanego powietrza do przynajmniej 120 m³/h. Tę funkcję spełniają okapy kuchenne. Przy czym nie mogą one ograniczać drożności kanałów, gdy są wyłączone.
Dlaczego trzeba wymieniać powietrze?
W powietrzu, którym oddychamy w domu, mogą się znajdować szkodliwe substancje, np. dwutlenek węgla, który wytwarzamy oddychając. Ten związek chemiczny jest niebezpieczny co prawda w dużych stężeniach, jednak w mniejszych powoduje rozmaite dolegliwości – bóle głowy, uczucie zmęczenia, duszności. Powstaje również w wyniku pracy kuchenek, kominków, kotłów czy pieców. Jeżeli do pomieszczenia nie będzie doprowadzone świeże powietrze w odpowiedniej ilości, w wyniku spalania w wymienionych urządzeniach, może powstać tlenek węgla, czyli czad, który jest śmiertelnie niebezpieczny.
W nadmiarze szkodzi również para wodna, którą wytwarzamy oddychając, gotując, prasując czy susząc pranie. Jeżeli będzie jej za dużo, może dojść do trwałego zawilgocenia budynku, co prowadzi do rozwoju grzybów domowych. Poza tym wilgotne powierzchnie są pożywką dla roztoczy (żyjących w kurzu domowym i w pleśni), które mogą stać się przyczyną alergii.
Pewną ilość niepożądanych substancji wydzielają również materiały budowlane użyte do wzniesienia i wykończenia domu, a nawet meble, wykładziny i inne elementy wyposażenia.
Wentylacja w dwóch wariantach
Wymianę powietrza można zrealizować za pomocą wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej.
Wentylacja grawitacyjna
To najbardziej rozpowszechniony sposób w domach jednorodzinnych. Polega na wykorzystaniu naturalnego zjawiska konwekcji, czyli ruchu powietrza wywołanego różnicą jego gęstości i ciśnienia. Chłodne, gęstsze powietrze z zewnątrz wypiera z wnętrza domu powietrze zużyte, które ma wyższą temperaturę i jest rzadsze.
Ze względu na coraz szczelniejsze okna i drzwi, bardzo trudno o odpowiedni nawiew. Dlatego wymaga się zakładania w ramach okiennych lub w ścianach zewnętrznych specjalnych nawiewników. Istotny jest też swobodny przepływ powietrza pomiędzy pomieszczeniami. Z tego powodu oddzielające je drzwi muszą być podcięte tak, aby między ich dolną krawędzią a podłogą była szczelina wysokości przynajmniej 1 cm. Drzwi do łazienek i WC powinny być podcięte znacznie bardziej lub mieć w dolnej części specjalne kratki lub otwory.
Zużyte powietrze wydostaje się z budynku pionowymi kanałami wentylacyjnymi wyprowadzonymi ponad dach. Im są one dłuższe, tym intensywniejsza jest wymiana powietrza. Niestety, w domach jednorodzinnych, które są stosunkowo niskie (a szczególnie na poddaszach użytkowych, gdzie kanały wentylacyjne są krótkie), wentylacja grawitacyjna jest niezbyt skuteczna. Działanie tego typu systemu uzależnione jest również od warunków zewnętrznych. Im mniejsza różnica temperatury w domu i na zewnątrz – tym wentylacja pracuje gorzej. To jedna z wad wentylacji grawitacyjnej – podczas upału może w ogóle nie spełniać swojej roli. Trzeba też wspomnieć, że wraz z usuwanym powietrzem wentylacyjnym, z domu ucieka drogocenne ciepło.
Wentylacja mechaniczna
Aby uniezależnić się od warunków atmosferycznych, można zdecydować się na wentylację mechaniczną. Ruch powietrza wymuszają tu wentylatory, niezbędne jest więc zasilanie elektryczne. Zalety takiego rozwiązania są jednak bezdyskusyjne. Wentylacja mechaniczna spełnia swoje zadania w każdych warunkach pogodowych. Daje przy tym możliwość precyzyjnej kontroli wymiany powietrza. Przykładowo możemy zwiększyć jego dopływ, gdy w domu przebywa więcej osób. Ponadto w tym wariancie nie ma konieczności stawiania kominów wentylacyjnych – potrzebna jest za to czerpnia i wyrzutnia powietrza wentylacyjnego.
Do wyboru są trzy rodzaje instalacji: nawiewna, wywiewna i nawiewno-wywiewna. W instalacji nawiewnej świeże powietrze jest tłoczone do budynku przez wentylatory, a zużyte wypychane na zewnątrz specjalnymi kanałami za pomocą stworzonego w ten sposób nadciśnienia. To rozwiązanie praktycznie niespotykane jednak w domach jednorodzinnych.
Poradnik
W wersji wywiewnej wentylator usuwa zużyte powietrza na zewnątrz, a powstające podciśnienie powoduje zasysanie powietrza z zewnątrz. W naszym kraju rzadko wietrzy się w ten sposób całe budynki, za to popularne jest stosowanie okapów w kuchniach i małych wentylatorów wyciągowych w łazienkach.
Z kolei w nawiewno-wywiewnej zarówno czerpanie, jak i usuwanie powietrza wymuszane jest przez wentylatory. To najczęściej stosowany rodzaj wentylacji mechanicznej w domach jednorodzinnych. W tym wariancie możliwy jest odzysk ciepła (rekuperacja). Zużyte powietrze oddaje swe ciepło świeżemu, nawiewanemu.
Niezależnie od wybranego wariantu, trzeba pamiętać o regularnym (przynajmniej raz w roku) kontrolowaniu czystości przewodów wentylacyjnych i w razie potrzeby usuwaniu zanieczyszczeń z przewodów wentylacyjnych.
Klimatyzacja
Jakość powietrza w domu można poprawić montując dodatkowo klimatyzator. Liczba tego typu urządzeń rośnie w ostatnich latach w naszym kraju skokowo. Nie tylko dlatego, że ich ceny stały się bardziej przystępne. Przyczyną są również powtarzające się rokrocznie fale upałów. Wreszcie zmienia się architektura budynków – wiele nowoczesnych brył ma duże przeszklenia, często od południowej strony, gdzie słońce operuje najmocniej.
W przeciwieństwie do wentylacji, klimatyzacja nie wymaga żadnych kanałów – wystarczy zamontować jednostkę, np. na ścianie, w suficie podwieszanym.