Wymagania dotyczące schodów
Schody powinny być wystarczająco szerokie, jak najmniej strome, nieśliskie i łatwe do sprzątania. Najlepiej, gdy mają nieparzystą liczbę stopni. W jednym biegu powinno ich być maksymalnie 17, choć lepiej przewidzieć ich mniej (nie mniej niż 3). Najwygodniej, gdy schody są podzielone spocznikiem, który nie musi wypadać dokładnie w połowie.
Gdy przestrzeń jest duża, można zaplanować dwa spoczniki – w 1/3 i w 2/3 biegu. Szerokość tego nie powinna być mniejsza, niż szerokość biegu, czyli 80 cm. Aby jednak dwie osoby mogły się wygodnie minąć, wymiar ten powinien wynosić 100–120 cm. Pamiętajmy, że użyteczną szerokość biegu ograniczają zwykle balustrady. W przypadku bardzo szerokich schodów (ponad 140 cm), zalecany jest jej montaż po obu stronach.
Wysokość stopni nie może być większa niż 19 cm. Na wygodne ustawienie stopy pozwala z kolei stopnica (pozioma płaszczyzna stopnia) głębokości 25–30 cm. Dobrym sposobem na zwiększenie powierzchni stopnia jest przedłużenie stopnicy o tzw. nosek (nawis wystający poza płaszczyznę podstopnicy) lub pochyłe ukształtowanie podstopnicy. Przy przeciętnej różnicy poziomów pomiędzy kondygnacjami 2,5–2,7 m, zachowanie odpowiednich wymiarów stopni zapewni bieg, w którym będzie ich 15–17.
Kształt i konstrukcja schodów
Schody z jednym biegiem, bez spocznika, nazywane są jednobiegowymi. Z jednym spocznikiem lub dwoma biegami, usytuowanymi prostopadle lub równolegle do siebie w przeciwnych kierunkach – to schody dwubiegowe. To najpopularniejsze kształty w domach jednorodzinnych. Ponadto wyróżnia się modele trójbiegowe, łamane, zabiegowe i spiralne (patrz rysunki).
Na jakie się zdecydować? To nie tylko kwestia gustu. Schody powinny się podobać, ale jednocześnie muszą pasować do konkretnego wnętrza i być funkcjonalne. W większych pomieszczeniach sprawdzą się schody o bardziej skomplikowanych kształtach, masywne, z ozdobną balustradą. Na mniejszych metrażach lepiej zamontować schody prostsze, ażurowe (bez podstopnic), które nie przytłoczą otoczenia i zajmą mniej miejsca. W domach o niewielkiej powierzchni dobrze wyglądają na przykład schody spiralne, choć nie są one zbyt wygodne, a ponadto są niebezpieczne dla małych dzieci.
Schody różnią się też konstrukcją. Elementem nośnym mogą być boki (policzki) schodów, belka centralna ustawiona w osi ich biegu lub – w schodach spiralnych – słup nośny, przymocowany do stropów dołem i górą. Ostatnio dużą popularnością cieszą się schody bolcowe (półkowe), przytwierdzane z jednej strony bezpośrednio do ściany, bez widocznych elementów konstrukcyjnych.
Jakie jest najlepsze miejsce na schody?
Lokalizacji schodów dokonuje się w porozumieniu z projektantem, uwzględniając układ funkcjonalny oraz wielkość domu.
Bez wątpienia dużo łatwiejsze zadanie mają posiadacze dużych budynków, o regularnych kształtach bryły. W takim przypadku najpopularniejszym rozwiązaniem jest umieszczenie schodów w korytarzu lub wydzielonej klatce schodowej. Dzięki temu można podzielić wnętrza na strefę dzienną (głośną) z salonem na parterze oraz prywatną (cichą) z sypialniami na piętrze.
Niestety, nie wszyscy mogą sobie pozwolić na "stratę" ok. 10 m² powierzchni, bo tyle średnio zajmuje klatka schodowa. Posiadacze mniejszych domów powinni więc rozważyć umieszczenie schodów w salonie – zajmą one tam ok. 5–7 m² powierzchni. Nie jest to jednak rozwiązanie pozbawione wad.
Przede wszystkim taka aranżacja zaburza podział domu na strefę głośną i cichą – hałasy łatwo przenoszą się schodami. Poza tym część modeli przeznaczonych do salonów pozbawiona jest balustrad, co może być kłopotliwe dla najmłodszych i najstarszych domowników. Schody umieszczone w reprezentatywnym pomieszczeniu utrudniają też jego urządzenie. Z drugiej strony wyeksponowanie schodów w centralnym punkcie domu może znacząco podnieść estetykę wnętrza.
Wybór materiału
O atrakcyjności schodów w dużej mierze decyduje materiał, z jakiego są wykonane. Do wyboru są schody żelbetowe, z drewna, metalu i szkła.
Schody żelbetowe
To najbardziej rozpowszechniona technologia. Najczęściej wylewa się je w stemplowanym szalunku z ułożonym zbrojeniem, na etapie budowy ścian nośnych (po wykonaniu stropu nad parterem i uzyskaniu przez niego docelowej nośności). Takie rozwiązanie uchodzi za najtańsze, choć trzeba pamiętać, że do kosztu betonowej wylewki należy doliczyć też koszt ich wykończenia (okładzina i balustrada).
Do ich wykonania wykorzystuje się także prefabrykowane elementy mało- lub wielkoformatowe. Takie schody mają konstrukcję wspornikową. Pojedyncze żelbetowe stopnie mocuje się w przygotowanych wcześniej gniazdach w ścianie nośnej, głębokości 20–25 cm. Podczas montażu, stopnie należy ustabilizować od dołu za pomocą tymczasowej podpory. Ich układanie rozpoczyna się od dołu. Po skontrolowaniu, czy cały bieg ułożony jest prawidłowo, szczeliny w murze wypełnia się drobnoziarnistym betonem. W przypadku, gdy w sąsiedztwie miejsca przeznaczonego na schody nie ma solidnej ściany nośnej, najlepszym rozwiązaniem są wielkowymiarowe schody prefabrykowane. Ich montaż wymaga użycia dźwigu, dlatego prace należy wykonać przed ułożeniem stropu.
Schody żelbetowe można wykończyć na różne sposoby. Najtańszym rozwiązaniem jest zastosowanie farby do betonu (po wcześniejszym usunięciu wszystkich nierówności), ale efekty mogą pozostawiać wiele do życzenia. Lepszym pomysłem jest ułożenie wykładziny dywanowej, którą przytwierdza się do podłoża specjalnym klejem.
W innym wariancie schody wykańcza się płytkami ceramicznymi. Warto wybrać produkty antypoślizgowe, najlepiej z ryflowaną powierzchnią. Jednak najczęściej stosowanym materiałem wykończeniowym do schodów z betonu jest drewno. Mocuje się je do podłoża kołkami lub klejem do parkietu (od strony ściany należy umieścić materiał amortyzujący). Warto wybierać gatunki twarde i wytrzymałe, takie jak dąb czy jesion, albo drewno egzotyczne (merbau, tek, heban, jatoba), ale ma ono swoją cenę.
Poradnik
Schody drewniane
Drewno cenione jest za naturalność. Pasuje praktycznie do każdego wnętrza. Takie schody wykonuje się najczęściej z takich gatunków, jak buk, jesion, dąb, brzoza, klon, modrzew, sosna i świerk. Bardziej zasobni inwestorzy mogą zdecydować się na ekskluzywne schody z bardzo trwałego drewna egzotycznego: teku, iroko, sapeli, merbau czy jatoby.
Największą popularnością cieszą się schody drewniane policzkowe. Zbudowane są z dwóch bocznych belek policzkowych i nakładanych na nie lub wsuwanych w wyfrezowane w bokach otwory stopnic. Pod tymi elementami mogą znajdować się podstopnie, choć spotyka się również schody bez tych elementów – takie rozwiązanie nadaje schodom i wnętrzu lekkości. Innym wariantem są schody dywanowe, w których stopnie i podstopnie połączone są ze sobą przy krawędzi.
Dzięki temu wyglądają tak, jakby powstały z jednego kawałka drewna. Część inwestorów decyduje się na schody spiralne, ze słupem nośnym i rozmieszczonymi wokół niego wachlarzowo stopniami. Wyglądają bardzo efektownie i zajmują mało miejsca, ale nie gwarantują najwyższego komfortu. Trudno na przykład wnieść po nich większe meble. Kolejny typ to schody drabiniaste. Są one ażurowe i składają się z dwóch belek policzkowych i przymocowanych do nich stopnic. Z uwagi na duży kąt nachylenia (do 60º) służą zwykle jako element pomocniczy, prowadzący do rzadziej użytkowanych pomieszczeń, takich jak piwnica czy strych.
Schody metalowe
Metal jest materiałem, z którego można wykonać schody o najbardziej skomplikowanych formach. Zwykle więc mają kształt spiralny, choć spotyka się też biegi proste lub zabiegowe. Stal jest łatwa w formowaniu, ale ma zasadniczą wadę: jest zimna, a ponadto nie tłumi odgłosów stąpania. Dlatego często konstrukcje ze stali wyposażone są w stopnie wykonane z innych materiałów: drewna, kamienia czy szkła. Takie konstrukcje bardzo dobrze pasują do nowoczesnych wnętrz. Jeśli jednak zdecydujemy się na elementy kute, będą one wyjątkową ozdobą także strojnych pomieszczeń.
Schody szklane
Tego typu schody mają zazwyczaj konstrukcję ze stali (która jest mniej lub bardziej widoczna), a szklane są tylko stopnie (ewentualnie też balustrady). Opierają się na stalowych policzkach lub stalowej belce centralnej. Ostatnio bardzo modne są schody szklane półkowe bez balustrad, w których konstrukcja nośna jest praktycznie niewidoczna. Tego typu rozwiązania świetnie sprawdzają się w nowoczesnych, minimalistycznych wnętrzach, dodając im lekkości. Nie trzeba obawiać się o bezpieczeństwo – stopnie wykonane są z bezpiecznego szkła warstwowego laminowanego.
Schody strychowe
Na strychy mogą prowadzić schody składane lub proste schody stacjonarne. Takie rozwiązanie pozwala oszczędzić znaczną ilość miejsca.
Najpopularniejszym rozwiązaniem jest montaż schodów składanych. Są one schowane we włazie znajdującym się w stropie, a odblokowują się dopiero w momencie jego otwarcia. Wysuwająca się lub rozkładana drabinka może być wykonana z drewna lub metalu. Ich odmianą są metalowe schody nożycowe, które rozkładają się na zasadzie harmonijki. W sprzedaży dostępne są też specjalne schody składane termoizolacyjne, których właz ma dodatkowe uszczelki obwodowe, zapewniające bardzo dobrą szczelność. Schody składane mają zazwyczaj szerokość 60–70 cm i wytrzymują obciążenie do 200 kg.
Lekkie schody stacjonarne, zwane też młynarskimi, wykonane są z drewna. Ich szerokość wynosi 60–65 cm, a maksymalne obciążenie to 150–160 kg. Mogą być wyposażone w poręcz. Ich zaletą jest łatwość montażu oraz możliwość dopasowania do wysokości pomieszczenia poprzez docięcie policzków.
Balustrada
Element ten jest niezbędny w domach zamieszkiwanych przez małe dzieci i osoby niepełnosprawne. Rola balustrad nie ogranicza się jednak tylko do zapewnienia bezpiecznego i wygodnego użytkowania schodów – wpływają również na ich wygląd.
Wysokość tego elementu powinna wynosić ok. 90 cm. Poręcz nie może być umiejscowiona zbyt blisko ściany. Może mieć przekrój okrągły lub zaokrąglony, prostokątny lub ergonomiczny – dostosowany do chwytu dłoni. Jeśli wypełnieniem balustrady są tralki, prześwit między nimi nie powinien przekraczać 12 cm. Innym typem są balustrady z poziomymi szerokimi wstęgami lub ułożonymi w ten sam sposób cienkimi relingami. Popularnością cieszą się też nowoczesne balustrady, w którym wypełnienie stanowią tafle szkła.
Ile kosztują schody?
Przykładowe wyceny schodów:
https://budujemydom.pl/wykanczanie/schody/a/17420-koszt-budowy-schodow-metalowych