Nowoczesne okna i rolety muszą być energooszczędne, nie bez znaczenia jest też ich estetyka i dopasowanie do wyglądu elewacji. Wielbiciele nowinek technicznych powinni dodatkowo zwrócić uwagę na rozwiązania umożliwiające sterowanie nimi, które bardzo poprawiają komfort użytkowania i wpływają na obniżenie rachunków za ogrzewanie.
Energooszczędne okna to niezbędny element ciepłego domu. Ponieważ mają znacznie wyższy współczynnik przenikania ciepła od ścian zewnętrznych, powinny mieć jak najlepsze parametry termoizolacyjne. I choć zakup takiej stolarki wiąże się ze sporymi wydatkami, nie ma co oszczędzać, bo inwestycję taką prowadzi się z reguły raz na wiele lat.
Na szczęście oferta na rynku okien w Polsce jest bardzo konkurencyjna, zarówno pod względem cen, wzornictwa, jak i rozwiązań technicznych. Dlatego przed zakupem warto poprosić o bezpłatną wycenę produktów u kilku dostawców. Mając taką wiedzę, łatwiej będzie podjąć najlepszą decyzję.
Ponieważ okna kupuje się z reguły na zamówienie (wyjątkiem jest stolarka dachowa, dostępna w kilku standardowych wymiarach), bardzo ważne jest dokładne obmierzenie otworów okiennych. Najczęściej czynność tę wykonują specjaliści z firmy sprzedającej okna.
Infografika: Jakie powinny być okna?
Najważniejsze parametry okien
Energooszczędność. To kluczowy parametr wyboru okien, wziąwszy pod uwagę komfort mieszkania i wydatki na ogrzewanie budynku. Producenci stosują różne rozwiązania, by okna jak najskuteczniej chroniły przed ucieczką ciepła z domu. Przykładowo profile najpopularniejszej w naszym kraju stolarki z PVC mają budowę komorową. Wiele osób jest przekonanych o tym, że im większa liczba komór, tym okno ma lepsze właściwości izolacyjne. Często jednak jest to tylko chwyt marketingowy, bo profil o standardowej głębokości został sztucznie podzielony, by powstało wrażenie, że okno jest cieplejsze. Standardem w plastikowych oknach są ramy 5-komorowe, o głębokości 70-90 mm.
Okna różnią się też grubością ścianek profili. Do wyboru są modele w trzech klasach - A - najgrubsze, B - nieco cieńsze, natomiast profile klasy C mogą mieć znacznie mniejszą grubość ścianek, bo w tym przypadku nie unormowano minimalnego wymiaru. Nie ma to jednak wpływu na izolacyjność cieplną - ramy z grubszymi ściankami mogą być ewentualnie bardziej sztywne.
Obramowanie w wyrobach drewnianych ma zwartą strukturę, dlatego w tym przypadku liczy się przede wszystkim jego grubość.
Ze względu na dużą powierzchnię, ogromny wpływ na parametry cieplne stolarki ma też oszklenie. Obecnie w oknach stosuje się szyby zespolone - najczęściej trzy tafle szkła, przedzielone ramkami dystansowymi. Hermetycznie zamknięta przestrzeń pomiędzy nim może być wypełniona powietrzem bądź ciężkim gazem, np. argonem. Gaz ma lepsze właściwości izolacyjne od powietrza. Przeważnie komory mają szerokość 16 mm. Im jest ona większa, tym okno ma lepsze właściwości cieplne i akustyczne.
Okno z pianą poliuretanową i kształtkami styropianowymi w komorach profili. M.in. dzięki takim rozwiązaniom jego Uw to zaledwie 0,73 W/(m²·K). (fot. Adams)
Okna dachowe, podobnie jak fasadowe, muszą stanowić barierę dla ciepła znajdującego się w budynku. Dlatego i w ich przypadku trzeba zwracać uwagę na współczynnik U - nie powinien być wyższy niż 1,1 W/(m²·K). (fot. Okpol)
Kolejny element to rodzaj szyb. W sprzedaży są okna z oszkleniem ciepłochronnym, które zmniejszają straty ciepła dzięki temu, że odbijają promieniowanie cieplne do wnętrza domu. Przy okazji warto wspomnieć, że stosowane w oknach szyby mogą mieć też inne właściwości. I tak absorpcyjne chronią pomieszczenia przez przegrzaniem (pochłaniają padające promieniowanie słoneczne). Szyby samoczyszczące mają powłokę, która zapobiega gromadzeniu się zanieczyszczeń. Z kolei antywłamaniowe wyposażone są w folię, która zwiększa odporność na uderzenia. Wyroby dźwiękochłonne chronią pomieszczenia przed hałasem.
Oczywiście przy zakupie okna trudno sprawdzić, jakie dokładnie elementy w nim zastosowano - nikt przecież nie zmierzy odległości pomiędzy taflami szkła czy tego, jaki gaz zastosowano. Dla inwestora kluczowa jest podawana przez każdego producenta wartość współczynnika przenikania ciepła U - im niższa, tym okno jest cieplejsze. Zgodnie z polskimi przepisami, U nie może przekraczać 0,9 W/(m²·K). Na polskim rynku znajdziemy wiele produktów, które mają znacznie lepsze od wymaganych przez prawo przepisów parametry. Często jednak za ten obniżony współczynnik U trzeba słono zapłacić.
Uwaga! Wybierając okna trzeba zwrócić uwagę zarówno na współczynnik przenikania ciepła samej szyby (Ug), jak i całego okna (Uw), ponieważ ten pierwszy jest zawsze niższy.
Duże przeszklenia są ostatnio bardzo modne, ale trzeba pamiętać, że przez okna ucieka znacznie więcej ciepła niż przez ściany. Dlatego tak ważny jest wybór stolarki o jak najlepszych parametrach cieplnych. (fot. Aliplast)
Przy porównywaniu parametrów okien najważniejszy jest współczynnik przenikania ciepła całego okna (Uw), a nie samej szyby (Ug), ponieważ ten drugi jest zawsze niższy. (fot. Fakro)
Materiał. Wśród kupujących okna budzi wiele emocji, tymczasem parametry techniczne wyrobów z PVC i drewnianych (to w naszym kraju najpopularniejsze budulce) są bardzo zbliżone. Nie znaczy to, że materiał wykonania nie ma znaczenia. Różnice dotyczą jednak nie parametrów cieplnych, ale ceny, wyglądu i konserwacji.
Tańsze, a przez to bardziej popularne, są modele z PVC. W przeciwieństwie do drewnianych nie wymagają malowania. Trzeba w nich tylko regularnie smarować okucia, ale dotyczy to obu rodzajów profili. Najchętniej kupowane są ramy białe, ale bez problemu znajdziemy też inne kolory, co ułatwi dopasowanie okien do wnętrza domu lub elewacji. W ofercie niektórych producentów są też profile dwukolorowe, np. od wewnątrz białe, a od zewnątrz barwione. Okna z PVC są mniej sztywne od drewnianych, dlatego nie stosuje się ich przy bardzo dużych powierzchniach szklenia.
Okna drewniane uchodzą za bardziej eleganckie. Wybierane są też chętniej przez zwolenników naturalnych rozwiązań. Ich zaletą jest też większa sztywność, dlatego sprawdzają się w przypadku większych przeszkleń. Ponadto nie zmieniają koloru pod wpływem promieni słonecznych, dlatego bez obaw można je montować w miejscach narażonych na silne nasłonecznienie. Do wad należy zaliczyć to, że co kilka lat trzeba je konserwować i malować.
Bezpieczeństwo. Przez okna dokonuje się większość włamań do domów, dlatego wymagają szczególnej ochrony. Producenci stosują rozmaite zabezpieczenia antywłamaniowe - wzmocnione profile, wspomniane szyby laminowane folią, klamki z zamkiem czy specjalne okucia z zaczepami w kształcie grzybka. Nie gwarantują one pełnej ochrony, ale pozwalają wydłużyć czas, jaki intruzowi potrzebny będzie na sforsowanie stolarki.
Okna mają 6 klas odporności na włamanie. Produkty klasy 1 można sforsować bez użycia narzędzi, wykorzystując siłę mięśni. Te klasy 2 będą stawiały opór włamywaczowi wyposażonemu w proste narzędzia (np. wkrętak) przez 3 minuty. Aby włamać się przez okno 3 klasy, intruz wyposażony w proste narzędzia i dodatkowo łom będzie potrzebował już 5 minut. Okna klas 4-6 oferowane są sporadycznie.
Ochrona przed hałasem. Parametr ten ma znaczenie przede wszystkim dla osób mieszkających lub planujących budowę w głośnej okolicy. Zdolność do tłumienia hałasów określa parametr Rw, wyrażany w decybelach (dB). W tym przypadku jest na odwrót niż przy współczynniku U - im wyższa jego wartość, tym lepiej, bo okna skuteczniej tłumią dźwięki. W zwykłych warunkach, gdy dom położony jest w cichej, spokojnej okolicy, wystarczą okna o Rw od 30 do 32 dB. Do budynku zlokalizowanego np. przy arterii czy torach kolejowych lepiej kupić stolarkę o współczynniku Rw wyższym niż 35 dB.
PVC, drewno czy aluminium? Materiał, z jakiego wykonana jest rama, jest ważny, ale przy wyborze stolarki trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na jej parametry użytkowe: izolacyjność cieplną, dźwiękoszczelność i odporność na włamanie. (fot. Krispol)
Sposoby otwierania. Najpopularniejszym typem są okna rozwierane (oznaczane są symbolem R), wyposażone w zawiasy umieszczone z boku ramy. Otwierają się na jedną ze stron. To obecnie najpopularniejsze rozwiązanie. Modele uchylne (U) otwierają się wzdłuż osi poziomej, co umożliwia łatwe wietrzenie pomieszczenia. Połączenie obu powyższych sposobów otwierania stosuje się w oknach rozwierano-uchylnych (RU).
Wyroby przesuwne (HS/HST/HKS/PSK) - jak wskazuje nazwa - przesuwają się po szynach dolnych i górnych. Taki wariant stosuje się przede wszystkim przy większych powierzchniach przeszkleń, np. w modelach tarasowych, ale również tam, gdzie nie ma miejsca na ruch skrzydła (np. w kuchni nad blatem). Okna nieotwierane (FIX) to rozwiązanie dla oszczędnych - nie mają okuć, więc są tańsze od standardowych. Montuje się je w miejscach, do których jest dostęp z zewnątrz (np. w celu umycia) i nie ma konieczności ich otwierania.
Okno uchylne otwiera się wzdłuż osi poziomej, co umożliwia łatwe wietrzenie pomieszczenia. (fot. MS więcej niż OKNA)
Montaż. Z punktu widzenia energooszczędności, prawidłowe osadzenie stolarki jest nie mniej ważne, niż zakup odpowiednich okien. Błędy popełnione na tym etapie mogą skutkować dużymi stratami energii, co przełoży się na wyższe rachunki za ogrzewanie. Efektem źle przeprowadzonych prac może być również zagrzybienie miejsc wokół stolarki, co negatywnie odbije się na zdrowiu domowników.
Aby wybrać odpowiednią ekipę monterską warto skorzystać z rekomendacji producenta lub dostawcy okien. Obecnie zalecaną metodą jest tzw. montaż warstwowy z użyciem specjalnych taśm, dlatego trzeba się upewnić, że specjalistom nie jest ona obca.
Prace zaczyna się od umieszczenia w narożnikach klinów montażowych i ustawienia profili, a potem sprawdzenia, czy trzymają one piony i poziomy. Następnym krokiem jest proporcjonalne rozmieszczenie elementów mocujących. W kolejnym etapie uszczelnia się przestrzeń pomiędzy ramą okna a murem pianką montażową. Potem czas na wspomniane taśmy - paroszczelną przykleja się od strony pomieszczenia, a paroprzepuszczalną od zewnątrz (powierzchnia ościeża musi być równa i oczyszczona). Ta pierwsza osłania warstwę izolacji, uniemożliwiając przenikanie do niej pary wodnej i wilgoci z wnętrza budynku. Taśma zewnętrzną chroni zaś przed wnikaniem wilgoci od zewnątrz, przy jednoczesnym umożliwieniu wyprowadzenia jej z wewnątrz domu na zewnątrz.
Ostatnim etapem montażu są prace wykończeniowe - obróbka ościeża, osadzenie parapetów itp.
Zalecany obecnie sposób montażu okien zakłada użycie nie tylko pianki, ale też specjalnych taśm, które zabezpieczają przestrzeń pomiędzy ramą a ościeżem przed wilgocią i wychładzaniem. (fot. Vetrex)
Rolety zewnętrzne - dlaczego warto je zamontować?
Montowane są z kilku powodów, a ochrona termiczna wnętrz to tylko jeden z nich. Ponadto rolety pełnią rolę bariery akustycznej i antywłamaniowej, są także popularną osłoną przeciwsłoneczną.
Rolety zewnętrzne to bardzo uniwersalny typ osłony okiennej. Chronią wnętrza przed ucieczką ciepła, przegrzaniem, zapewniają prywatność, ciszę oraz są barierą antywłamaniową. (fot. Anwis)
Ich wielozadaniowość wynika ze specyfiki konstrukcji. W montowanej nad otworem okiennym (lub w otworze - w zależności od typu) kasecie mieści się rura nawojowa, na którą nawinięty jest ruchomy pancerz. Porusza się on w pionowych prowadnicach zamocowanych po bokach okna, dzięki czemu dość szczelnie je osłania.
To, jak skutecznie roleta chronić będzie przed ucieczką ciepła (a jednocześnie przed hałasem) zależy od zastosowanych rozwiązań - przede wszystkim od grubości pancerza i rodzaju ocieplenia. Jeżeli zdecydujemy się za model z grubym pancerzem wypełnionym materiałem izolacyjnym (przeważnie pianką poliuretanową), z pewnością poprawimy bilans cieplny budynku. Oczywiście musimy pamiętać o ich zaciąganiu z nastaniem zmierzchu oraz wtedy, gdy wychodzimy z domu na dłużej. Izolowany cieplnie pancerz jest jednocześnie dobrym izolatorem akustycznym - zwykle obniża hałas o ok. 10 dB.
To samo dotyczy ochrony przed przegrzewaniem się pomieszczeń latem - zaciągnięte rolety zapewniają w domu przyjemny chłód.
Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo, producenci tego typu osłon stosują różne rozwiązania mogące zniechęcić włamywacza. Są to rygle, zamki, pancerz z grubszego i sztywniejszego aluminium czy wzmocnione i odpowiednio ukształtowane prowadnice.
W sprzedaży jest kilka typów rolet, różniących się sposobem montażu. Niektóre przeznaczone są do osadzania na etapie montażu stolarki. (fot. Aluplast)
Sterowanie oknami i roletami - jakie mamy możliwości?
To element ważny zarówno w kontekście komfortu mieszkania, jak i energooszczędności budynku. W domach jednorodzinnych najrzadziej spotyka się elektrycznie sterowane okna fasadowe. Zazwyczaj to duże modele przesuwne i podnoszono-przesuwne, które są dość ciężkie. I choć nowoczesne systemy jezdne ułatwiają ich otwieranie i zamykanie, okna wyposażone w silnik są po prostu wygodniejsze w obsłudze.
Siłowniki, dzięki którym okno uchyli się lub zamknie w razie potrzeby, montowane są na lub w ramach okiennych (są wyraźnie grubsze niż w oknach bez automatyki). Wewnątrz profilu ukrywa się też przewody i silnik, chociaż ten ostatni element można umieścić również w podłodze.
Do obsługi elektrycznych okien używa się łączników naściennych, pilotów, a także smartfonów i tabletów.
Napędy dużo częściej stosuje się w oknach dachowych oraz w roletach. W przypadku tych pierwszych automatyka jest wręcz niezastąpiona - gdy stolarka zamontowana jest wysoko i trudno się do niej dostać bez drabiny. Do obsługi okien (i osłon okiennych) osadzonych na dużej wysokości przeznaczone są co prawda specjalne drążki teleskopowe (o długości nawet ponad 2 m), ale nie są zbyt wygodne w użyciu.
Automatyczne okna dachowe warto wyposażyć w czujniki deszczu i wiatru. Gdy tylko zacznie padać, sensor prześle sygnał, a okno natychmiast się zamknie. Takie rozwiązanie pozwala wyeliminować ryzyko, że gwałtowna ulewa wyrządzi szkody na poddaszu.
Tradycyjny sposób obsługi rolet, za pomocą zwijacza z taśmą lub linką albo mechanizmu korbowego, coraz częściej zastępowany jest przez automatykę. Moc silnika, który umieszczony jest wewnątrz wału, powinna być dobierana do wymiarów i ciężaru pancerza. To samo dotyczy napędów montowanych w oknach.
Uwaga! W sprzedaży są rolety zasilane darmową energią słoneczną - dzięki panelom słonecznym umieszczonym na kasecie.
Roleta do okien dachowych wyposażona w ogniwo solarne, zasilana energią słoneczną. (fot. Fakro)
W przypadku okien dachowych zamontowanych na dużej wysokości, np. w klatce schodowej, zastosowanie automatyki jest dużo lepszym rozwiązaniem niż otwieranie i zamykanie ich za pomocą drążka albo przy użyciu drabiny. (fot. Okpol)
Sterować można zarówno pojedynczym oknem i roletą, jak też ich grupami oraz wszystkimi jednocześnie. Ale prawdziwą poprawę komfortu odczujemy włączając stolarkę i osłony do systemu inteligentnego budynku.
Łączyć je można bowiem z przeróżnymi instalacjami, co dale wiele korzyści. Przykładowo system może wykorzystywać aktualną prognozę pogody pobraną z Internetu i w odpowiednim momencie uchylać lub zamykać okna. Gdy będą otwarte, wyłączy się ogrzewanie, aby nie marnować energii. Podobnie z roletami - będą się one automatycznie opuszczać w mroźne noce (żeby dom się nie wychładzał) i w czasie upałów (żeby się nadmiernie nie nagrzewał).
Do układu można dodać czujnik jakości powietrza - okna i rolety zamkną się, gdy będzie zanieczyszczone lub zbyt wilgotne. Otwarcie nastąpi wtedy, gdy jego jakość się poprawi. Stolarka może też reagować na sygnały płynące z czujników umieszczonych w budynku - okna otworzą się na oścież, gdy sensor odnotuje ulatnianie się gazu czy wydobywanie się śmiertelnego czadu.
Sterować można zarówno pojedynczym oknem i roletą, jak też ich grupami oraz wszystkimi jednocześnie. (fot. Krispol)
Dzięki czujnikowi analizującemu parametry powietrza, wyposażone w siłowniki okna będą się otwierać w odpowiednim momencie, aby zapewnić w pomieszczeniu optymalny klimat. (fot. Velux)
Osłony mogą również automatycznie otwierać się i zamykać dzięki funkcji monitorowania zużycia energii w domu inteligentnym. Opuszczone w odpowiednim momencie zimą ograniczą straty ciepła w budynku, a latem pozwolą zmniejszyć intensywność pracy energochłonnej klimatyzacji.
Jeżeli dom wyposażony jest w system alarmowy, okno można wyposażyć w czujnik alarmujący o wybiciu szyby albo otwarciu skrzydła. Kolejne rozwiązanie dotyczące bezpieczeństwa to symulowanie obecność mieszkańców. Pod nieobecność domowników system o danej porze opuści rolety, aby wywołać wrażenie, że ktoś jest w budynku.
Norbert Skupiński fot. otwierająca: MS więcej niż OKNA
Z mediami jestem związany od 20 lat. Bardzo lubię pisać i redagować, starając się dopasować przekaz do konkretnej grupy odbiorców. W AVT Korporacja pracuję od dekady. Początkowo zajmowałem się infrastrukturą sportową, potem budownictwem - w miesięczniku „Budujemy Dom” i w tematycznych dodatkach specjalnych.
Moją największą pasją jest zwiedzanie bliższych i dalszych miejsc, o których piszę na swoim blogu podróżniczym. Poza tym interesuję się tematyką międzynarodową i geografią polityczną. W wolnych chwilach jeżdżę na rowerze, pływam i gram w koszykówkę.
Skomentuj
