Okna dachowe, nazywane również połaciowymi, to jeden z tych produktów, które umożliwiły Polakom zagospodarowanie nieużywanych wcześniej poddaszy. Pojawiły się u nas pod koniec ubiegłego wieku i od razu zyskały wielu zwolenników. Także dlatego, że dają możliwość oglądania świata z niepowtarzalnej perspektywy. Bo czyż nie jest przyjemnie leżeć na łóżku i patrzeć na płynące po niebie obłoki?
Janusz Werner
Data publikacji: 2021-07-16
Data aktualizacji: 2024-09-09
Do lat 90. ubiegłego wieku pod skośnymi dachami dominowały w Polsce strychy-graciarnie. Po zmianie systemu społeczno-gospodarczego, na rynku pojawiły się produkty, które umożliwiły zastąpienie graciarni funkcjonalnymi pokojami, łazienkami. Te produkty to wełna mineralna, nowoczesne folie dachowe, karton-gipsy i właśnie połaciowe okna. Dzięki nim dom z użytkowym poddaszem szybko stał się najczęstszym wyborem polskich inwestorów.
Oczywiście, przestrzeń pod dachem i wcześniej można było doświetlić fasadowym oknem, umieszczonym w ścianie szczytowej lub w lukarnie. Jednak światło z okien w ścianach szczytowych nie dociera w głąb poddasza, natomiast lukarna jest w porównaniu z oknem dachowym droga, a jej budowa skomplikowana. Zmienia też kształt dachu, bryłę budynku i nie zawsze do niego pasuje.
Przepisy wymagają, żeby w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi powierzchnia okien była równa co najmniej 1/8 powierzchni podłogi. Okna dachowe można planować przy małym i dużym spadku dachu, znaczenia nie ma też rodzaj pokrycia ani konstrukcja. Warto z nich korzystać, bo wpuszczają do wnętrza nawet o 50% więcej światła, niż pionowe o tej samej powierzchni.
Materiał i budowa okien dachowych
Każde okno składa się z ramy, oszklenia i okuć. Elementem, który odróżnia okno połaciowe od fasadowego jest kołnierz uszczelniający.
Do produkcji okien dachowych najczęściej wykorzystuje się drewno klejone warstwowo (zwykle sosnowe). Taki materiał nie paczy się i ma dużą wytrzymałość. Rama pokrywana jest bezbarwnym lakierem akrylowym albo białym poliuretanowym, o podwyższonej odporności na wilgoć. Do pomieszczeń wilgotnych (łazienka, pralnia), polecane są okna z ramami z wielokomorowych profili PVC, usztywnionych stalą. Profile PVC występują w kolorze białym, wykańcza się je również okleiną imitującą drewno.
Zewnętrzną część ramy zawsze zabezpiecza osłona z blachy, przeważnie aluminiowej, rzadziej miedzianej lub cynkowo-tytanowej.
Okno dachowe to najczęściej produkt z drewna, od zewnątrz zabezpieczonego osłoną z aluminiowej blachy. (fot. Okpol)
W stosowanych w oknach dachowych szybach zespolonych, na zewnątrz daje się szkło hartowane, odporne na uderzenia. Musi przecież przetrwać nawałnice, grad, obciążenie śniegiem. Szyba zespolona to pakiet dwóch lub więcej szyb, oddzielonych ramką dystansową na całym obwodzie. Przestrzeń między szybami jest szczelna i wypełniona powietrzem lub gazem szlachetnym, np. argonem, kryptonem. W ofercie producentów znajdziemy także szyby antywłamaniowe (o podwyższonej odporności na włamanie), absorpcyjne (pochłaniające część energii promieniowania słonecznego), refleksyjne (odbijające część promieniowania)...
Wspomniany już kołnierz uszczelniający to element z blachy aluminiowej. W zestawie ze specjalnym fartuchem umożliwia prawidłowe odprowadzanie wody opadowej.
Ważne parametry okien dachowych
Współcześnie najistotniejszy jest współczynnik przenikania ciepła całego okna Uw. Zgodnie z obowiązującymi Warunkami Technicznymi może on wynosić w przypadku okna połaciowego maksymalnie 1,1 W/(m2·K). Im jest niższy, tym okno lepiej izoluje. Na rynku znajdziemy nawet produkty o Uw = 0,6 (są jednak dużo droższe).
Przekrój okna energooszczędnego - pakiet 4-szybowy i współczynnik Uw na poziomie 0,6 W/(m2·K). (fot. Fakro)
O tym, jak okno izoluje akustycznie, mówi współczynnik Rw wyrażany w decybelach (dB). Im wyższy, tym skuteczniej tłumione są dochodzące z zewnątrz dźwięki. Za przyzwoity wynik można uznać Rw na poziomie 25-35 dB, najlepsze modele zapewniają izolacyjność akustyczną na poziomie 38 dB.
Najcichsze okna dachowe zapewniają izolacyjność na poziomie 37-38 dB. (fot. Velux)
Gdy idzie o odporność na włamanie, za dobry standard uchodzi stolarka w klasie RC2 z szybami P2 lub P4.
Rodzaje okien dachowych
Ze względu na sposób otwierania okna dachowe dzieli się na 4 główne kategorie.
Obrotowe - z osią obrotu skrzydła w połowie wysokości ościeżnicy (powinna wypadać na poziomie oczu stojącego człowieka). W pozycji otwartej górna część okna opuszcza się do wnętrza poddasza, pod połać dachową. Jeśli osadzono je nisko, trzeba uważać, żeby nie uderzyć się w głowę. Co ważne przy użytkowaniu - nietrudno je umyć. Ten rodzaj jest najpopularniejszy i najtańszy.
Wysokoosiowe/o podwyższonej osi obrotu - oś obrotu jest w ¾ wysokości ościeżnicy, a po otwarciu górna część skrzydła mieści się w grubości połaci dachowej. Stosuje się w nich siłowniki, wspomagające unoszenie skrzydła, co podnosi również ich cenę.
Uchylne - z osią obrotu w górnej krawędzi ramy. Trudno je myć - żeby było łatwiej, trzeba montować dwa obok siebie. W oknach uchylnych montuje się sprężyny lub siłowniki, uniemożliwiające ich przypadkowe zamknięcie.
Uchylno-obrotowe - mają dwie osie obrotu, w połowie wysokości ościeżnicy do obracania o 180° i w górnej krawędzi do uchylania o kąt 35-45°. Są najbardziej skomplikowane i najdroższe.
Okno dachowe uchylno-obrotowe (fot. Velux)
Na rynku znajdziemy także okna:
kolankowe - to tak naprawdę dwa okna: fasadowe, umieszczane w ściance kolankowej i połaciowe;
balkonowe - składające się z dwóch części: dolnej, która po otwarciu staje się balustradą i górnej, zmieniającej się w daszek. Montuje się je w dachach bez ścianki kolankowej, o kącie nachylenia 40-50°;
i otwierane na bok wyłazy dachowe, które umożliwiają bezpieczne i wygodne wyjście na dach. Zwykle sytuuje się je w pobliżu komina.
Okno dachowe kolankowe (fot. Okpol)
Okno dachowe balkonowe (fot. Fakro)
Wybór konkretnego okna zależy od upodobań inwestora i od kąta nachylenia połaci dachowej. Okna obrotowe producenci zalecają do dachów o nachyleniu 15-90°, wysokoosiowe 20-65°, uchylno-obrotowe 15-55°. W dachach zbliżonych do płaskiego (0-15°), okna połaciowe można obsadzać, korzystając ze specjalnego kołnierza.
Montujemy okna dachowe - to trzeba wiedzieć!
Wysokość okna dachowego należy dopasować do kąta nachylenia połaci. Im jest mniejszy, tym ma być wyższe/dłuższe. Przeszklenie powinno umożliwiać kontakt wzrokowy ze światem zewnętrznym zarówno osobie stojącej, jak i siedzącej. Dolna krawędź okna ma się znajdować 100-130 cm nad podłogą - tak, aby można było przez nie wyglądać i żeby otwieranie nie sprawiało trudności. Klamka może być na dole lub u góry skrzydła. W tym drugim wariancie nie powinna być wyżej niż 180-200 cm nad podłogą.
Okna połaciowe można montować pojedynczo, w parach i w zestawach - rzędami czy jedno nad drugim. Żeby uzyskać równomierne doświetlenie wnętrza, lepiej zamontować 2, 3 okna w różnych punktach, niż jedno duże o takiej powierzchni, jak kilka mniejszych.
Mnóstwo możliwości - okna połaciowe montuje się również w zestawach, a modele z siłownikiem da się otwierać zdalnie, za pomocą pilota bądź smartfona. (fot. Fakro)
Trzeba też pamiętać, że montaż zbyt wielu okien dachowych będzie skutkował przegrzewaniem się pomieszczeń na poddaszu latem i ich wychładzaniem podczas mrozów. Dlatego warto rozważyć założenie żaluzji lub rolet, najlepiej zewnętrznych.
Żeby poddasze się nie przegrzewało, montuje się osłony przeciwsłoneczne, np. zewnętrzne rolety. (fot. Okpol)
Sposoby montażu okien połaciowych
Montaż okna dachowego nie jest skomplikowany - z osadzeniem standardowego produktu w przygotowanym otworze fachowiec poradzi sobie w pół godziny.
Montuje się je na jeden z trzech sposobów:
na krokwiach - najłatwiej wstawić okna, które mieszczą się między sąsiednimi krokwiami. Ich szerokość powinna być o 4-5 cm mniejsza, niż rozstaw belek. Zamawiając stolarkę trzeba znać tę wielkość;
na łatach - taki montaż stosuje się, gdy szerokość okna jest wyraźnie mniejsza od odległości między krokwiami. Ramę przykręca się wówczas do łat, przymocowanych do konstrukcji dachu;
na wymianach - w tym przypadku, osadzenie szerokiego produktu wiąże się z wycięciem fragmentu krokwi. Nad i pod otworem na okno, prostopadle do krokwi, wstawia się tzw. wymiany, czyli belki przenoszące obciążenia z tej przeciętej na nienaruszone.
Montaż okna dachowego na krokwiach (a), łatach (b), wymianach (c).
Montaż okien dachowych w praktyce
Okna dachowe najłatwiej zamontować podczas krycia dachu. Jeśli zdecydujemy się na nie później, należy zacząć od usunięcia pokrycia z miejsc, w których je planujemy. Potem usuwa się wszystkie warstwy izolacji - nie wolno jednak wycinać ich równo z brzegami otworu, trzeba pamiętać o zostawieniu zakładu (przynajmniej 10 cm). Jeśli chcemy, żeby okno było dobrze zamontowane, a więc przede wszystkim szczelne - zlećmy pracę wykwalifikowanym dekarzom.
Okno dachowe i jego akcesoria to rozwiązanie systemowe. Wszystkie elementy potrzebne do montażu znajdują się w kartonie od producenta. I są do siebie dobrze dopasowane - wykonawca niczego nie musi ciąć, skracać... Dokupuje się tylko kołnierz uszczelniający, który należy dobrać do rodzaju pokrycia i głębokości osadzenia w połaci dachu. Poszczególne elementy systemu powinny dać się swobodnie składać, często są łączone na zatrzask i po ich złożeniu słychać charakterystyczny klik. Jeśli otwór jest przygotowany, to jedynym narzędziem potrzebnym do zamontowania okna jest wkrętarka.
Prace rozpoczyna osadzenie ościeżnicy. Po wypoziomowaniu przykręca się ją do krokwi, łat lub wymianów, korzystając z kątowników montażowych. Przed dokręceniem kątowników, w ościeżnicę wkłada się skrzydło żeby sprawdzić, czy szczeliny między nim i ramą są równe na całym obwodzie okna. Potem układa się izolację termiczną i przeciwwilgociową.
Nad oknem, do krokwi mocuje się rynienkę, która odprowadza na boki wodę ze skroplin i przecieków.
Montaż okna na krokwiach - ościeżnicę przytwierdza się do nich za pomocą kątowników montażowych (fot. po lewej: Fakro) i montaż na łatach (fot. z prawej: Roto).
Ościeżnicę okala kołnierz uszczelniający. Jego elementy układa się na zakładkę zaczynając od dołu.
W dachu krytym dachówką, okno powinno być osadzone nad jej szeregiem - dachówek nie wolno skracać! W takim z profilowaną blachą montuje się je nad zakładem poziomym, a jeśli ten jest zbyt daleko - trzeba wykonać dodatkowy. Jeżeli pokrycie ma wysoki profil, ścina się dachówki lub sklepuje blachę poniżej okna, aby umożliwić ułożenie fartucha. Później mocuje się profile kryjące boki okna i górny element kołnierza, układa pokrycie i wkłada skrzydło.
Montaż dolnego fragmentu kołnierza z fartuchem. (fot. Velux)
Wnękę wokół okna najczęściej wykańcza się płytami gipsowo-kartonowymi. Należy pamiętać, że płaszczyzna wnęki nad oknem ma być równoległa, a ta pod nim prostopadła do podłogi. Umożliwia to optymalne doświetlenie wnętrz i w połączeniu z zamontowanym pod oknem grzejnikiem właściwą cyrkulację ciepłego powietrza. Grzejnik eliminuje skraplanie się wilgoci z pomieszczenia na oknie, które jest najzimniejszym elementem połaci.
Ruch ciepłego powietrza przy prawidłowo ukształtowanej wnęce okiennej z umieszczonym pod nią kaloryferem. (rys. Fakro)
Ceny okien dachowych
Podstawowe modele okien obrotowych o wymiarach 78 × 118 cm kupimy za mniej niż 1000 zł. Ceny modeli większych, w popularnym rozmiarze 78 × 140 cm zaczynają się koło 1100 zł. Solidniejsze okna tej wielkości, o współczynniku Uw poniżej 1 i izolacyjności akustycznej na poziomie 33-35 dB, kosztują 1800-2000 zł. Modele topowe, o Uw na poziomie 0,6 (pakiet 4-szybowy) to wydatek nawet 6000 zł. Okno balkonowe (78 × 255 cm) kosztuje około 7000 zł. Ceny netto - przy zakupie produktu z montażem płaci się niższy VAT.
Dziennikarz z przeszło 25-letnim doświadczeniem w mediach drukowanych i elektronicznych. W Budujemy Dom od blisko dekady. Na budowach bywa tak często, jak w redakcji. Autor tekstów poradnikowych i publicystycznych, także porad prawnych. Nadąża za zmianami w największych programach pomocowych dla inwestorów indywidualnych: w Czystym Powietrzu, Moim Prądzie, Mojej Wodzie...
Wygoda, wygoda i jeszcze raz wygoda. Na końcu artykułu w poście pierwszym (https://budujemydom.pl/stan-surowy/okna-i-drzwi/a/15858-okna-na-poddaszu-dostepne-rozwiazania) jest film, który zmusił mnie do refleksji - cóż nam po tych wszystkich udogodnieniach jeżeli nie zadbamy o poprawny ...
Gość Wywrotowiec
08-10-2019 16:37
Moim zdaniem mieszkanie na poddaszu na stałe pociąga za sobą wiele kwestii, o których się nie myśli podczas budowy. Teraz wiem, że okna dachowe muszą być sterowane zdalnie a najlepiej powinny być wyposażone w czujnik deszczu - nawet nie wiem czy jest taka opcja ale skoro w samochodach ...
2
