Sprawna wentylacja należy do podstawowych instalacji każdego domu. Odpowiada za wymianę powietrza, poza tym za odprowadzenie zapachów z kanalizacji. Prace związane z wentylacją branżowo są związane również z przewodami spalinowymi kominów. Ponieważ coraz częściej nowe domy wyposażane są w wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła - bardziej skomplikowaną wykonawczo niż tradycyjna grawitacyjna - o błędy wcale nietrudno. A i w relatywnie prostym systemie grawitacyjnym, stosowanym od lat, się one zdarzają.
Joanna Dąbrowska
Data publikacji: 2020-07-10
Data aktualizacji: 2024-07-02
Wentylacja jest kluczowym elementem każdego domu, jednak często popełniane są błędy, które mogą negatywnie wpłynąć na jej efektywność i komfort użytkowania. Pierwszym z nich jest brak odpowiedniej ilości nawiewników, co może prowadzić do problemów z wilgocią i pleśnią. Nie mniej ważne jest zapewnienie odpowiedniego miejsca na instalację urządzeń, które nie powinny być umieszczane w niewłaściwych lokalizacjach, takich jak łazienki czy kuchnie. Równie istotne jest również regularne czyszczenie i konserwacja systemu wentylacyjnego, aby zapewnić jego długotrwałe i bezproblemowe działanie. Niektóre błędy wynikają z nieprawidłowego montażu systemu, takie jak zbyt długie przewody wentylacyjne, które mogą powodować straty ciśnienia, lub niewłaściwe rozwiązania konstrukcyjne, takie jak brak izolacji przewodów. Innym częstym problemem jest niewłaściwe sterowanie systemem wentylacyjnym, które może prowadzić do nadmiernego zużycia energii. Wreszcie, nie należy zapominać o odpowiednim doborze urządzeń - nie zawsze najtańsze są najlepsze, a ich niewłaściwy wybór może prowadzić do wielu problemów, w tym do nieefektywnej wentylacji.
1) Niedostateczne wentylacja pomieszczeń
W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tj. Dz. U. z 2015 r. Poz. 142) określa, które pomieszczenia w domu muszą być wentylowane. Ponadto - ponieważ wentylacja powiązana jest z innymi elementami budynku - projektowanie instalacji ma uwzględniać wymogi rozporządzenia dotyczące kanalizacji i przewodów kominowych.
Projektant ma zatem uwzględnić:
właściwą wentylację pomieszczeń, w których powstaje najwięcej zanieczyszczeń i pary wodnej, czyli kuchni, łazienki, WC oraz garderoby i spiżarni;
minimalną wymaganą objętość wymienianego powietrza - 70 m³/h z kuchni z kuchenką gazową; 50 m³/h z kuchenką elektryczną; 50 m³/h z łazienki; 30 m³/h z oddzielnego WC; 15 m³/h z pomieszczeń pomocniczych bez okna (spiżarnia, garderoba);
30 m³/h z pokoju oddzielonego od wymienionych pomieszczeń więcej niż dwojgiem drzwi lub znajdującego się na wyższej kondygnacji;
dostarczenie do reszty (czystych) wnętrz takiej samej ilości powietrza świeżego - w typowym domu jednorodzinnym oznacza to ok. 200 m3 powietrza na godzinę;
kierunek przepływu - z pomieszczeń o czystszym powietrzu ku tym o brudniejszym - zazwyczaj osiąga się to, pozostawiając szczelinę pomiędzy dolną krawędzią drzwi i podłogą, lub instalując drzwi z podcięciem bądź otworami w dolnej części.
2) Za mało przewodów wentylacyjnych
Często popełnianym błędem jest niewystarczająca liczba przewodów wentylacyjnych. Żeby temu zaradzić, inwestorzy decydują się na podłączenie kilku wnętrz, albo urządzeń, do tego samego przewodu wentylacyjnego. Zaburza to ciąg i skuteczność działania wentylacji. Nie wolno tak robić.
3) Mostki akustyczne z instalacji wentylacyjnej
Prowadzenie przewodów instalacji wentylacyjnej w ścianach między mieszkaniami lub pomieszczeniami o różnym przeznaczeniu powoduje powstanie mostka akustycznego w tych przegrodach. Kominy powinny być tak zaprojektowane i wykonane, by nie wpływały na funkcje użytkowe pomieszczeń.
Nie wszystkie pomieszczenia wymagają intensywnej wentylacji. Zależy to głównie od sposobu i intensywności ich wykorzystywania. Na przykład w pokojach gościnnych, na co dzień nie użytkowanych, warto zamontować w ramie okna nawiewniki higrosterowane. Będą one skuteczne, jeśli zapewnimy przepływ powietrza do innych pomieszczeń, wyposażając je np. w drzwi z podcięciem. Pod wpływem wzrostu wilgotności powietrza w pokoju, nawiewniki będą się otwierać i będzie do niego napływać świeże powietrze z zewnątrz. Podcięcia lub otwory w drzwiach są niezbędne w łazienkach i toaletach.
5) Zbyt długie odcinki poziome
Niekiedy inwestorzy decydują się na podłączenie do wentylacji pomieszczeń, które są oddalone od kominów wentylacyjnych. Należy wówczas pamiętać, że w instalacji grawitacyjnej odcinki poziome zaburzają działanie i skuteczność wentylacji. W takim przypadku prowadzenie przewodów do odległych kominów jest poważnym błędem. Możemy to zrobić jedynie wtedy, gdy wentylacja w tym przewodzie jest wymuszona mechanicznie.
6) Wentylacja mechaniczna bez projektu branżowego
Wentylacja mechaniczna z rekuperatorem powinna być realizowana na podstawie wykonawczego projektu branżowego, dużo bardziej szczegółowego niż to, co znajduje się w projekcie budowlanym. Wówczas wszystkie elementy będą właściwie dobrane i zamontowane. W projektach katalogowych, z których powszechnie korzystają inwestorzy, zazwyczaj dominują rozwiązania wentylacji grawitacyjnej, podane w formie kilku zdań opisu i zaznaczenia kominów wentylacyjnych na rzutach kondygnacji.
W przypadku wentylacji mechanicznej, na ogół jako "projekt" dostajemy zarys koncepcji w postaci szkicu przebiegu kanałów, nawet bez podania ich średnic oraz parametrów centrali. Dodatkowo, decyzja o założeniu wentylacji mechanicznej zapada najczęściej już po uzyskaniu pozwolenia na budowę, wydanego na podstawie projektu z wentylacją grawitacyjną, i wówczas o błędy wyjątkowo łatwo. Najistotniejsza z punktu widzenia projektanta jest sieć kanałów. To od ich długości, przekroju i przebiegu zależy to, jakie parametry będzie musiała mieć centrala. Ponadto kanały te trzeba ukryć, zaplanować ich izolację akustyczną i cieplną, a samą centralę umieścić z dala od sypialni.
We wszystkich przypadkach wentylację mechaniczną powinno się wykonywać według szczegółowego wykonawczego projektu branżowego. Błędy po zakończeniu budowy mogą bowiem okazać się bardzo poważne i trudne lub nawet niemożliwe do skorygowania.
(fot. T. Rybarczyk)
Przewody i inne elementy wentylacji mechanicznej, w tym centrala, muszą być precyzyjnie zaprojektowane i zamontowane zgodnie z projektem branżowym. (fot. Ventia)
7) Brak odpowietrzenia pionów kanalizacyjnych
Wentylacji wymaga również kanalizacja. Istotne jest zamontowanie w każdym pionie kominków odpowietrzających. Ewentualnie dopuszcza się zastąpienie części z nich zaworami napowietrzającymi. Brak odpowietrzenia będzie powodować przedostawanie się wyziewów z instalacji do wnętrza budynku. Piony wentylacyjne kanalizacji należy wyprowadzić ponad dach. Nie mogą kończyć się np. na nieużytkowym poddaszu (o ile nie są zakończone zaworami napowietrzającymi).
8) Zastosowanie niewłaściwych wyrobów do wzniesienia przewodów
Zdarza się, że do wzniesienia kominów wybierane są nieodpowiednie produkty. Wykonawca, bądź inwestor, mogą pomylić przewód wentylacyjny ze spalinowym lub dymowym - a różnią się one znacząco. Przewody spalinowe i dymowe muszą być utworzone z wyrobów, których wytwórca precyzyjnie określa zakres zastosowania - nie można do tego celu wykorzystywać pustaków wentylacyjnych. Taki błąd może zagrażać bezpieczeństwu użytkowników.
Komin do kominka wykonany z pustaków wentylacyjnych to poważny błąd. (fot. T. Rybarczyk)
W razie, niestety nie tak rzadkiego, dobrania produktów wentylacyjnych, koniecznie trzeba je wyposażyć w przewody spalinowe. Nie zawsze jednak jest to możliwe, ze względu na zbyt małe średnice pustaków wentylacyjnych. W przewodach dymowych nie da się tego zrobić, ponieważ muszą one mieć duży przekrój poprzeczny. Jest natomiast szansa, aby pustaki wentylacyjne wykorzystać do zamontowania tzw. rury w rurze, odprowadzającej spaliny z kotłów gazowych kondensacyjnych.
Przewody wentylacyjne mogą być wykonane z pustaków ceramicznych (fot. T. Rybarczyk)
Rura w rurze - przewód spalinowy umieszczony w przewodzie wentylacyjnym. (fot. T. Rybarczyk)
Komin z przewodami spalinowymi i wentylacyjnymi. (fot. T. Rybarczyk)
9) Za niskie kominy
W przypadku wentylacji grawitacyjnej oraz kominów dymowych i spalinowych, niezbędne jest, by miały one właściwą wysokość ponad dach. Zasady te są określone we wspomnianym rozporządzeniu. Zbyt niski komin może znacznie zaburzać ciąg. Jest to częsty problem łazienek na poddaszu, gdzie czynna wysokość kanału (odstęp pomiędzy kratką wlotową i wylotem nad dachem) to tylko 1 m, podczas gdy prawidłowa to 2-3 m.
Ponadto przy projektowaniu komina nie należy kierować się tylko wymaganiami dotyczącymi jego wysokości ponad dachem, ale trzeba również uwzględnić wpływ okolicznej zabudowy oraz innych przeszkód (np. wysokich drzew), mogących zaburzyć ciąg.
Aby wentylacja w łazience na poddaszu była wydajna, odległość pomiędzy kratkami wylotowymi na kominie a wlotowymi w łazience powinna wynosić min. 2-3 m. (fot. T. Rybarczyk)
Przy projektowaniu wysokości komina należy uwzględnić wysokie drzewa rosnące wokół niego. (fot. T. Rybarczyk)
10) Niewłaściwie ulokowane elementy komina
Błędy najczęściej dotyczą przewodów dymowych. Jeżeli planujemy w domu kominek, stawiając komin, musimy pamiętać, że będzie do niego podłączony wkład. Trójnik od czopucha ma być ulokowany w taki sposób, aby do niego pasował. Również średnica przewodu dymowego ma być dostosowana do średnicy wkładu. Nie wolno zmniejszać przekroju poprzecznego. Wysokość trójnika powinna być dopasowana do wysokości i rodzaju zabudowy kominka. Wejścia trójnika trzeba skierować tam, gdzie będzie stał wkład kominkowy. Istotne także, by był zapewniony swobodny dostęp do wyczystki, żeby można było ją czyścić z sadzy.
Stawiając komin do kominka trzeba zaplanować wygodne dojście do wyczystki, np. z drugiej strony ściany. (fot. T. Rybarczyk)
Zbyt nisko usytuowany trójnik do podłączenia czopucha. Wyczystka skierowana w niewłaściwym kierunku. (fot. T. Rybarczyk)
11) Brak podbudowy pod komin
Kominy to elementy wysokie i ciężkie. W domach jednorodzinnych mogą mieć ponad 10 m. Na podstawę takiego komina działa bardzo duża siła skupiona, ważne zatem jest, aby był solidnie posadowiony. Jakiekolwiek odkształcenia podłoża będą powodować odchyłki komina od pionu, co może mieć wpływ na bezpieczeństwo użytkowania. Elementy takie powinny być oparte na stopie fundamentowej. Nie można stawiać ich tylko na chudziaku w warstwie przyziemia, bo taka podbudowa będzie za słaba. Kominów nie można też opierać na stropach bez odpowiedniego ich wzmocnienia.
Kominy stawia się na stopie fundamentowej (fot. T. Rybarczyk)
12) Brak oddylatowania komina od elementów konstrukcji
Wznosząc kominy, należy mieć na uwadze to, że niektóre elementy budynku nie powinny się z nimi łączyć. Jeśli komin przechodzi przez strop wyższej kondygnacji, to zawsze ma być wykonana dylatacja pomiędzy nim a kominem. W ten sposób ugięcia stropu nie będą wpływać na konstrukcję komina. Szczelinę wypełnia się wełną mineralną, która oddziela te elementy.
Oddylatowanie komina od stropu. (fot. T. Rybarczyk)
13) Brak ocieplenia komina
Kominy nie powinny przyczyniać się do występowania mostka cieplnego przy przejściu przez dach. Należy więc je ocieplić. Żeby wydłużyć drogę strumienia cieplnego, izolację termiczną z wełny mineralnej umieszcza się już wewnątrz budynku pod dachem i na całej długości nad nim.
14) Nieprawidłowo obrobione czapy kominowe
Czapami kominowymi należy przykrywać kominy w taki sposób, by do ich wnętrza nie dostawał się śnieg ani deszcz. Wloty kanałów wentylacyjnych powinny być zabezpieczone przed ptakami. Zacięcie warstwy ocieplenia przy kratkach musi być wykonane ze spadkiem na zewnątrz, aby deszcz nie wlewał się do komina. Jeżeli zrobi się to niewłaściwie, woda będzie wypływać w niespodziewanych miejscach, migrując między ociepleniem a kształtkami komina.
W prasie budowlano-wnętrzarskiej od początku drogi zawodowej. W miesięczniku „Budujemy Dom” pracuję od kilkunastu lat. Moja ulubiona tematyka to architektura i aranżacja wnętrz. Śledzę trendy i nowości rynkowe. Cenię sobie kontakt z naturą. Kocham jazdę na nartach i pływanie kajakiem. W wolnym czasie spełniam marzenia podróżnicze - bliskie i dalekie.
O ile wiem, to nie ma żadnego obowiązku budowania kominów...
Jeśli sąsiad ma wentylację mechaniczną z rekuperacją, to właśnie tak instaluje się czerpnię świeżego powietrza i drugą "rurę" - wylot zużytego powietrza...
Ten sąsiad ma usługi pralnicze, że "produkuje" ...
Komentarz dodany przez Lena: Czy odprowadzanie wentylacji z pralni, kuchni i wogóle całego domu przez otwór w ścianie jest zgodne z prawem?? Mamy sąsiada który właśnie skończył się budować i nie ma ŻADNYCH kominów wentylacyjnych na dachu... ma tylko 2 dziury z rurami wentylacyjnymi ...
Komentarz dodany przez Lena: Czy odprowadzanie wentylacji z pralni, kuchni i wogóle całego domu przez otwór w ścianie jest zgodne z prawem?? Mamy sąsiada który właśnie skończył się budować i nie ma ŻADNYCH kominów wentylacyjnych na dachu... ma tylko 2 dziury z rurami wentylacyjnymi ...
8
