Jakie są przyczyny i skutki rozwoju pleśni? Jak skutecznie z nią walczyć?

Jednym z bardziej znanych czynników biologicznych, wywierającym negatywny wpływ na zdrowie człowieka są grzyby. Bynajmniej nie chodzi o sympatyczne borowiki, które jesienią zbieramy w lasach, ale o grzyby i pleśnie, które żyją razem z nami w naszym domowym środowisku.

Szacuje się, że ponad 20% polskich domów i mieszkań jest skażonych mykotoksynami i alergenami wydzielanymi przez grzyby pleśniowe, zasiedlające materiały budowlane i wykończeniowe. Skąd zatem bierze się pleśń na ścianach naszych domów?

Jakie są przyczyny rozwoju grzybów i pleśni?

Grzyby pleśniowe mają bardzo wysoką zdolność rozwoju, dzięki czemu są powszechnie obecne w pomieszczeniach mieszkalnych. Występują wszędzie tam, gdzie jest zwiększona wilgotność, dodatnia temperatura powietrza i choćby niewielka ilość substancji organicznych, które grzyby z łatwością znajdują w środowisku budowlanym.

Źródłem tych substancji są głównie niewielkie ilości materiałów organicznych, farby, tapety, drewno i materiały drewnopodobne, a także osiadły pył, towarzyszący człowiekowi na co dzień. Rozwojowi grzybów sprzyja również brak wymiany powietrza.

Mikroorganizmy rozwijające się na materiałach budowlanych nie tylko osłabiają ich cechy użytkowe, ale są również przyczyną kruszenia ich, rozwarstwiania i zmian barwy. Ich obecność często zdradza wydzielanie specyficznych zapachów, związanych z produkcją związków lotnych.

Grzyb na ścianie a zdrowie - konsekwencje długotrwałej ekspozycji na zarodniki grzybów i pleśni

We wnętrzu budynków mieszkalnych żyje ponad 400 gatunków grzybów pleśniowych, dlatego powietrze w pomieszczeniach jest bardzo często nadmiernie zanieczyszczone ich zarodnikami. Dla osób zdrowych, krótkotrwały kontakt z zarodnikami nie powinien stanowić zagrożenia.

Grzyby pleśniowe wytwarzają ogromną ilość zarodników, które mogą być przenoszone na ogromne odległości - występują nawet w stratosferze!

Jednak dłuższa ekspozycja na tego rodzaju patogeny może prowadzić do poważnych chorób układu oddechowego, w tym do alergii, najczęściej występującej pod postacią nieżytu błony śluzowej nosa i astmy oskrzelowej oraz alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych.

U osób z obniżoną odpornością, zarodniki mogą również wywoływać choroby infekcyjne, szczególnie atakują płuca. Do łagodniejszych objawów, występujących po kontakcie z zarodnikami grzybów pleśniowych, należą: złe samopoczucie, nudności, bóle głowy i inne objawy psychosomatyczne.

Badania wskazują istotną korelację pomiędzy podwyższonym stężeniem zarodników a niekorzystnymi objawami zdrowotnymi. Jak wykazano, to właśnie zarodniki są najsilniej alergizującą częścią grzybów.

Co więcej, kumulowana jest w nich zasadnicza część wtórnych metabolitów grzybni – mykotoksyn, które są źródłem największej koncentracji patogennych metabolitów o działaniu: mutagennym, neurotoksycznym, immunosupresyjnym czy rakotwórczym.

Jak zapobiec rozprzestrzenianiu się grzybów i pleśni?

Aby zmniejszyć stężenie grzybów pleśniowych w środowisku wewnątrz domu, najczęściej stosuje się działania eliminujące czynniki, które pobudzają ich rozwój. Wzrost grzybów jest zależny przede wszystkim od wilgotności powietrza, która w dużej mierze zależy od wentylacji.

Optymalne warunki rozwoju grzybów tworzy wilgotność względna powietrza, sięgająca powyżej 60%, kiedy na powierzchniach ścian i okien wytwarza się widoczna gołym okiem wilgotna powłoka.

Grzyby pleśniowe towarzyszą nam na co dzień. We wnętrzu budynków mieszkalnych żyje ich ponad 400 gatunków

Z kolei najbardziej niekorzystnym czynnikiem dla egzystencji grzybów jest przewiew powietrza, który jednocześnie jest niezbędny dla prawidłowego działania wentylacji. Prawidłowo działająca wentylacja skutecznie usuwa nadmierną wilgotność z powietrza, czyli eliminuje czynnik pobudzający wzrost grzybów.

W pierwszej kolejności warto zatem zadbać o przepływ powietrza do wnętrza budynku.

Jak zapewnić przepływ powietrza do wnętrza budynku?

W przypadku wentylacji grawitacyjnej, mechanicznej wywiewnej i hybrydowej, czyli tych najczęściej spotykanych w polskich domach, świeże powietrze przedostaje się do pomieszczeń poprzez nawiewniki powietrza.

Są to niewielkie urządzenia montowane na szczelinach w górnej części ramy okna lub, bez frezowania szczelin, pomiędzy górną częścią ramy okna a nadprożem. Podstawowym zadaniem nawiewników powietrza jest właśnie zapewnienie kontrolowanego przepływu powietrza z zewnątrz do wnętrza budynku.

Mądrze przed szkodą, czyli jak zapobiegać rozwojowi grzybów i pleśni

Warto pomyśleć o nawiewnikach już na etapie projektowania instalacji wentylacyjnej budynku, ponieważ bez nich wentylacja nie będzie działać prawidłowo, a tym samym nie usunie nadmiaru wilgoci.

Prędzej czy później, w sprzyjających warunkach, pojawią się grzyb i pleśń, które będą wymagały usunięcia silnymi środkami chemicznymi.

Dzięki automatycznemu sterowaniu przepływem powietrza, nawiewniki nieustannie dostarczają do pomieszczeń właściwą ilość powietrza i umożliwiają prawidłowe działanie wentylacji.

Bez obaw - nawiewniki automatyczne mają również sterowanie manualne, które w zależności od potrzeb domowników umożliwia zmniejszenie lub zwiększenie strumienia powietrza.

Nawiewniki powietrza skutecznie eliminują najczęściej pojawiające się problemy z wentylacją, do których należy również występowanie wstecznego ciągu.

Źródło i zdjęcia: Brevis