Wymiana zużytego powietrza w domu jest niezbędna nie tylko ze względu na zdrowie i samopoczucie mieszkańców, ale też i kondycję samego budynku. Tam, gdzie popełniono błędy przy wykonywaniu wentylacji, dochodzi do trwałego zawilgocenia elementów budynku, a w następstwie tego - do rozwoju grzybów i mikroorganizmów.
Wymiana zużytego powietrza w domu jest niezbędna zarówno dla zdrowia mieszkańców, jak i dla stanu technicznego budynku. Błędy w wentylacji mogą prowadzić do zawilgocenia oraz rozwoju grzybów i mikroorganizmów. Częstym problemem jest samodzielne zmienianie systemu wentylacji grawitacyjnej na mechaniczną bez konsultacji z fachowcem, co skutkuje niewydolnością instalacji. Niewystarczająca wydajność wentylacji mechanicznej wynika z nieprawidłowego doboru elementów, braku uwzględnienia oporów przepływu powietrza oraz pracy na niskim biegu. W pomieszczeniach bez okien konieczne są kanały wywiewne, aby zapewnić prawidłową wymianę powietrza. Z kolei wymiana starych, nieszczelnych okien na szczelne, bez nawiewników, prowadzi do zaniknięcia wentylacji i pojawienia się wilgoci, pleśni oraz problemów z urządzeniami gazowymi. Nawiewniki nie powinny być montowane w łazienkach, aby uniknąć ich wychłodzenia.
1) Wykonanie instalacji bez projektu lub niezgodnie z projektem
Błąd ten popełniają często inwestorzy, którzy w trakcie budowy postanawiają zmienić przewidzianą w projekcie wentylację grawitacyjną na mechaniczną. Jeśli zamiast zwrócić się z tym do fachowca, sami dobiorą elementy takiej instalacji, może ona potem okazać się niewydolna i nie da się jej należycie wyregulować: w niektórych pomieszczeniach będą np. odczuwane przeciągi, a w innych wymiana powietrza będzie bardzo słaba.
W fachowo wykonanym projekcie precyzyjnie określa się parametry instalacji: charakterystykę kanałów, wentylatorów, wymiennika oraz przepływ powietrza w poszczególnych pomieszczeniach. W umowie zawartej z wykonawcą powinno być jasno powiedziane, że zobowiązuje się on zrealizować ten konkretny projekt i z tego powinno się go rozliczyć.
Prostokątne kanały wentylacyjne. Rodzaj, wymiary i sposób prowadzenia kanałów powinien być opisany w projekcie (fot. Domus)
Wentylacja mechaniczna w domu spełniającym WT 2021
W tym domu instalowany jest system wentylacji mechanicznej Forvent Reku oraz centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła Neovent KNP PERFECT.
2) Niedostateczna wydajność wentylacji
Zaprojektowanie niezawodnie działającej wentylacji grawitacyjnej jest bardzo trudne ze względu na zmienność warunków jej pracy.
Jednak i wentylacja mechaniczna może okazać się niewydolna, jeśli np. maksymalna wydajność centrali jest równa minimalnej wymaganej wymianie powietrza. Zdarza się to, gdy wykonawca dobiera elementy instalacji bez fachowego projektu, a więc bez uwzględnienia oporów przepływu powodowanych przez kanały, kształtki itp.
Opory te powodują nieraz znaczny spadek wydajności centrali, dlatego powinny być uwzględnione w obliczeniach.
Przyczyną niewydolności wentylacji może być też przełączanie jej na pracę na niskim biegu: zmniejszanie w ten sposób prędkości obrotowej wentylatorów powoduje bardzo znaczny spadek sprężu, a więc zdolności do pokonywania oporów przepływu, wskutek czego do oddalonych od centrali pomieszczeń może docierać zbyt mało świeżego powietrza.
Skomplikowana sieć przewodów może znacząco obniżyć wydajność centrali wentylacyjnej (fot. Pro-Vent)
3) Brak kanału wywiewnego w pomieszczeniu bez okien
Najczęściej dotyczy to takich pomieszczeń jak garderoba lub spiżarnia. Nawiew powietrza powinny zapewniać tam kratki lub otwory, np. w dolnej części drzwi, a wywiew - kanał wentylacyjny.
Brak wymiany powietrza tam, gdzie przechowuje się produkty żywnościowe, sprzyja ich psuciu się, a w garderobie może powodować odczuwalny po wejściu zaduch, a także przykry zapach ubrań.
4) Wymiana okien na szczelne - bez nawiewników
Częsty błąd popełniany podczas modernizacji starych domów z wentylacją grawitacyjną.
W starych, nieszczelnych oknach nawiewniki niebyły potrzebne, ale nowoczesna stolarka okienna jest szczelna, więc jeśli nie ma w niej (ani w ścianach) nawiewników, wentylacja w zmodernizowanym domu niemal całkowicie zamiera i pojawiają się charakterystyczne problemy: zaduch, wyłączanie się automatycznych gazowych podgrzewaczy wody, zaparowane szyby okienne, niewysychające ręczniki, rozwój pleśni itp.
Najprostszym rozwiązaniem problemu jest wtedy zamontowanie nawiewników ściennych.
Nawiewnik o regulowanym przepływie przeznaczony do montażu w ścianie (fot. Eureka)
5) Zamontowanie nawiewników w łazience
Zamontowane w oknach lub ścianach powodują nadmierne wychładzanie pomieszczenia, co w łazience może być dokuczliwe. Dlatego powietrze powinno się do niej doprowadzać nie z zewnątrz, lecz z przyległych pomieszczeń - przez otwory w dolnej części drzwi. Jeśli okno w łazience ma nawiewnik, to kanał wentylacyjny zasysa przezeń zimne powietrze, zamiast wymuszać napływ ogrzanego - z sąsiednich pomieszczeń, w których nie ma kanałów wywiewnych.
6) Wykonanie otworu w ścianie zamiast podłączenia pomieszczenia do kanału wyciągowego
W przeciwieństwie do kanału, otwór w ścianie zewnętrznej działa raczej jako nawiewnik, chyba że zostanie w nim zamontowany wentylator. Jednak wtedy wentylacja będzie działać tylko okresowo - gdy wentylator zostanie włączony.
Uwaga! Wentylatora ściennego nie wolno montować w pomieszczeniu, w którym pracuje kocioł lub piec na paliwo stałe albo gazowe urządzenie grzewcze z otwartą komorą spalania. Byłoby to niebezpieczne - po włączeniu takiego wentylatora mogłoby dojść do odwrócenia ciągu kominowego, a wyłączony blokowałby usuwanie z kotłowni szkodliwych produktów spalania i ewentualnie gazu (w razie rozszczelnienia się instalacji). Takie rozwiązanie jest zakazane przez prawo.
7) Podłączenie wentylatora wyciągowego do jedynego kanału wentylacyjnego w pomieszczeniu
Taki błąd zdarza się najczęściej w kuchniach, w których do tego jedynego kanału przyłącza się okap z wentylatorem. Kiedy wentylator w okapie nie pracuje, hamuje naturalny ruch powietrza w kanale. Może to być niebezpieczne, gdy dojdzie do rozszczelnienia instalacji gazowej, bo nieusuwany z pomieszczenia gaz stwarza zagrożenie wybuchem. Najlepiej przyłączyć okap kuchenny do drugiego, odrębnego kanału wentylacyjnego. Jeśli nie ma takiej możliwości, powinno się wykonać otwór wentylacyjny w ścianie kanału powyżej okapu.
8) Zastosowanie zbyt krótkich kanałów lub ich niewłaściwe rozmieszczenie
Jeśli kanały wentylacji grawitacyjnej mają niedostateczną długość na odcinkach pionowych lub zbyt długie odcinki poziome, znacznie osłabia to w nich siłę ciągu. Do wymuszenia wystarczająco intensywnego ruchu powietrza potrzebny jest wówczas wentylator wyciągowy.
9) Niewłaściwe umiejscowienie otworów wywiewnych w kominie
Jeśli otwór wywiewny umieści się wyłącznie po jednej stronie w bocznej ścianie komina, to podczas wiatru zanieczyszczone powietrze może być wtłaczane z powrotem do kanału, a więc powodować tzw. odwrócenie ciągu. Takiemu zjawisku zapobiega się przez zakończenie kanałów wywiewnych otworami wylotowymi w przeciwległych ścianach komina; niestety trudno wówczas zgrupować kilka kanałów w jednym kominie.
10) Umieszczenie kratek wentylacyjnych zbyt nisko
Powinny być umieszczone nie niżej niż 15 cm od sufitu, bo właśnie tam gromadzi się najwięcej zanieczyszczeń powietrza (a także gaz ziemny, gdyby w instalacji gazowej pojawiła się nieszczelność).
11) Niewłaściwe rozmieszczenie kanałów wywiewnych
Do kanałów wywiewnych powietrze napływa zawsze "najłatwiejszą" drogą, czyli z miejsc, gdzie napotyka najmniejsze opory. Do kanałów wywiewnych zbyt odległych od miejsc, z których mają usuwać zanieczyszczone powietrze, nie będzie ono napływać i wskutek tego pomieszczenia bez kanałów wywiewnych nie będą należycie przewietrzane. Podobnie będzie z pomieszczeniami bez kanałów, które dzielą od tych z kanałami więcej niż dwie pary drzwi.
W takich sytuacjach w tych najbardziej oddalonych od kanałów pomieszczeniach trzeba wykonać dodatkowe kanały wywiewne. Podobny problem może też dotyczyć poddasza, gdzie łazienka znajduje się często blisko schodów, a sypialnie są nieco od niej oddalone. Kanał wywiewny w łazience może wówczas zasysać powietrze nie tak, jak oczekujemy, tj. z sypialni na poddaszu, tylko z dołu, z otoczenia schodów.
Zaskakiwać może działanie wentylacja w dużych pomieszczeniach, np. w salonie z kominkiem. Najczęściej kanał wywiewny znajduje się tylko w pobliżu kominka. Zasysa on powietrze przede wszystkim najkrótszą możliwą drogą - albo z bezpośredniego otoczenia kominka, przy którym znajduje się też często kanał w podłodze, doprowadzający powietrze, albo też przez nawiewniki w ramie najbliższego okna. W pozostałej części pomieszczenia wymiana powietrza jest wówczas niewystarczająca.Rozwiązaniem jest wykonanie kanału wywiewnego w przeciwnym, odległym krańcu salonu.
12) Usytuowanie kanałów wentylacyjnych w ścianach zewnętrznych
Są narażone na wychładzanie, w efekcie ciąg w nich zanika. Kanały lepiej zatem umieszczać w ścianach wewnętrznych, a jeśli muszą przebiegać w ścianach zewnętrznych, należy je dobrze ocieplić.
13) Podłączenie kilku pomieszczeń do wspólnego kanału wentylacyjnego
Nie tylko nie zapewnia skutecznej wentylacji, ale sprzyja przenikaniu nieprzyjemnych zapachów czy nawet szkodliwych substancji pomiędzy pomieszczeniami. Właściwym rozwiązaniem są odrębne kanały w każdym pomieszczeniu.
14) Brak izolacji termicznej i akustycznej przewodów wentylacji mechanicznej
W pomieszczeniach domu z taką nieizolowaną instalacją wentylacyjną słyszalny jest szum pracujących wentylatorów i przepływającego powietrza, a ponadto na ściankach kanałów może wykraplać się wilgoć z powietrza. Jeśli kanały biegną przez pomieszczenia nieogrzewane dochodzi także do strat ciepła. Przewody powinno się zatem starannie izolować np. wełną mineralną.
Kanały wentylacyjne powinny być izolowane, by ograniczyć straty ciepła i przenoszenie się hałasu (fot. www.rekuperatory.pl)
15) Wykonanie całej instalacji wentylacji mechanicznej z elastycznych przewodów, zwanych fleksami
Instalatorzy bardzo lubią elastyczne przewody ściskane w harmonijkę, bo są one tanie, a przy tym niekłopotliwe w transporcie i montażu. Z takich rur można wykonywać jedynie krótkie odcinki przy samej centrali wentylacyjnej oraz u wylotu kanałów. Odcinki proste powinny być wykonane z rur sztywnych, w których mniejsze są opory przepływu, a same rury są bardziej wytrzymałe i - w przeciwieństwie do rur harmonijkowych - dają się skutecznie czyścić.
Jarosław Antkiewicz
FAQ Pytania i odpowiedzi
Dlaczego wymiana zużytego powietrza w domu jest istotna?
Wymiana zużytego powietrza jest niezbędna zarówno dla zdrowia i komfortu mieszkańców, jak i dla kondycji budynku. Zła wentylacja może prowadzić do zawilgocenia, co sprzyja rozwojowi grzybów i mikroorganizmów.
Jakie błędy popełniają inwestorzy przy wyborze systemu wentylacyjnego?
Inwestorzy często samodzielnie zmieniają system wentylacji grawitacyjnej na mechaniczną bez konsultacji z fachowcem, co prowadzi do niewydolności instalacji i problemów z jej regulacją.
Co może powodować niewydolność wentylacji mechanicznej?
Niewydolność może być spowodowana przez brak uwzględnienia oporów przepływu przy doborze elementów systemu lub przez obniżenie wydajności podczas pracy wentylacji na niskim biegu.
Dlaczego w pomieszczeniach bez okien potrzebny jest kanał wywiewny?
W pomieszczeniach bez okien, jak garderoby czy spiżarnie, brak wymiany powietrza prowadzi do nieprzyjemnych zapachów, psucia się żywności i zaduchu.
Jakie są konsekwencje wymiany starych okien na szczelne bez nawiewników?
Brak nawiewników w nowych, szczelnych oknach powoduje, że wentylacja grawitacyjna przestaje działać, co skutkuje zaduchami, wilgocią oraz problemami z urządzeniami gazowymi.
Człowiek wielu zawodów, instalator z powołania i życiowej pasji. Od kilkunastu lat związany z miesięcznikiem i portalem „Budujemy Dom”. W swojej pracy najbardziej lubi znajdywać proste i praktyczne rozwiązania skomplikowanych problemów. W szczególności propaguje racjonalne podejście do zużycia energii oraz zdrowy rozsądek we wszystkich tematach związanych z budownictwem.
W wolnych chwilach, o ile nie udoskonala czegoś we własnym domu i jego otoczeniu, uwielbia gotować albo przywracać świetność klasycznym rowerom.
Witam,
Wentylacja grawitacyjna jest sprawdzonym rozwiązaniem, ale dla nowoczesnych oraz energooszczędnych budynków znacznie lepszym wyborem jest zastosowanie wentylacji mechanicznej z rekuperatorem. W odróżnieniu do tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej, uzyskujemy nowoczesną ...
Dnia 5.07.2019 o 13:21, Gość RaMek napisał:
Mi brakuje tu większej porcji informacji dot. wentylacji grawitacyjnej, która jest powszechna w każdym domu i jest przedmiotem zainteresowania większości czytelników nie zajmujących się wentylacją profesjonalnie.
Wrzuć ...
Gość RaMek
05-07-2019 13:21
Bardzo dobry art. pokazujący z jaką powagą i starannością należy traktować instalację wentylacyjną. Mi brakuje tu większej porcji informacji dot. wentylacji grawitacyjnej, która jest powszechna w każdym domu i jest przedmiotem zainteresowania większości czytelników nie zajmujących ...
8
