Czy warto kupić kocioł na pellet? Poradnik dla właścicieli nowych i remontowanych domów
Czy warto kupić kocioł na pellet? Poradnik dla właścicieli nowych i remontowanych domów
Ze statystyk programu „Czyste Powietrze” wynika, że obecnie najchętniej wybierane źródło ciepła to kocioł na pellet. Warto więc przyjrzeć im się bliżej. W jakim domu takie ogrzewanie się sprawdzi? Jak prawidłowo dobrać i zainstalować kocioł na pellet? Dla kogo ogrzewanie pelletem nie będzie jednak dobrym rozwiązaniem?
Dla wielu osób gwałtowny wzrost popularności kotłów na pellet może być zaskoczeniem. Tym bardziej warto przypomnieć, że mieliśmy już okres świetności kotłów gazowych, potem na pozycji lidera znalazły się pompy ciepła, teraz są to kotły pelletowe. Czy jest to tylko chwilowa moda, czy rzeczywiście warto kupić taki kocioł? Czy dobrze zastąpi on kocioł na ekogroszek? Jakie są wady i zalety użytkowania pelletu? Jak dobrać moc takiego kotła? Ile trzeba będzie za niego zapłacić? Wyjaśniamy.
Pellet a ekogroszek: czym się różnią?
Pellet drzewny, węgiel (w tym ekogroszek), drewno kawałkowane zalicza się do tzw. paliw stałych. I chociaż te kojarzy się w naszym kraju głównie z węglem, to akurat jeżeli chodzi o pochodzenie i wpływ na środowisko pellety są czymś zupełnie innym. W przeciwieństwie do węgla kamiennego nie są paliwem kopalnym, lecz odnawialnym. To produkowane przede wszystkim z odpadów drzewnych, ewentualnie innej biomasy (np. słomy), niewielkie wałeczki o średnicy kilku milimetrów. Umożliwia to automatyzację spalania, wyposażenie kotła na pellet w zasobnik i podajnik paliwa.
Jak działa kocioł na pellet?
Wszystkie kotły na pellet to więc urządzenia automatyczne - z zasobnikiem i podajnikiem paliwa oraz z odpowiednim palnikiem. W nich nie musimy codziennie rozpalać. Przy czym trzeba podkreślić, że palnik pelletowy absolutnie nie nadaje się do spalania węglowego ekogroszku. Działanie w drugą stronę - spalanie pelletu w kotle na ekogroszek jest zaś możliwe. Trzeba się jednak liczyć z tym, że ucierpi na tym sprawność i czystość spalania, a palnik trzeba będzie nieco inaczej wyregulować.
Dawniej w naszym kraju sprzedawano czasem jako kotły na pellet tak naprawdę kotły na ekogroszek, w których pellet traktowany był tylko jako paliwo zastępcze.
Warto też wiedzieć, że pellet ma niższą od węgla kamiennego wartość opałową. To oznacza, że spalając z taką samą sprawnością 1 tonę pelletu uzyskamy mniej ciepła, niż spalając 1 tonę węgla kamiennego. W przypadku pelletu typowe wartości to 15-18 MJ/kg, ekogroszek ma zaś najczęściej ok. 24 MJ/kg. Natomiast ilość powstającego popiołu jest zwykle wielokrotnie niższa w przypadku pelletu. Najczęściej daje on tylko 0,5-1,2%, natomiast w przypadku węgla jest to do 10%. Przekłada się to na częstotliwość opróżniania popielnika oraz czyszczenia kotła, a więc wygodę codziennej obsługi.
Kotły na pellety w ostatnim czasie bardzo zyskały na popularności. Ich wielką zaletą jest to, że łatwo można nimi zastąpić stare kotły węglowe, MORA POLSKA
Ostateczny koszt ogrzewania kotłem na pellet trudno przewidzieć, przede wszystkim ze względu na duża niestabilność cen paliw ostatnich latach. Jednak możemy być praktycznie pewni, że cena węgla będzie coraz wyższa. Przede wszystkim za sprawą planowanego od 2027 r. wprowadzenia systemu ETS2. Do ceny wszystkich paliw kopalnych - a więc także gazu i oleju opałowego - zostanie wówczas doliczona opłata za emisję CO2 (dwutlenku węgla). Paliwa z biomasy (a więc też pellet) temu nowemu podatkowi nie podlegają.
Jak zabezpieczyć kocioł na pellet?
Pochodzenie oraz skład pelletu oraz ekogroszku są więc zupełnie inne. Jednak przyporządkowanie ich do tej samej grupy paliw stałych ma poważne konsekwencje dla sposobu pracy obu rodzajów kotłów, tego w jaki sposób musi być zabezpieczona instalacja grzewcza. Wymogi odnośnie lokalizacji kotłowni, jej wyposażenia, montażu urządzenia, sposobu wentylacji są dokładnie takie same.
Wentylacja w pomieszczeniu z kotłem na pelletzawsze musi być grawitacyjna. Nie znaczy to jednak, że w pozostałej części domu nie wolno stosować wentylacji z rekuperatorem (czyli mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła), albo mechanicznego wyciągu w łazienkach lub w kuchni (choćby okapu z wentylatorem). Po prostu kotłownia musi mieć wykonaną sprawną wentylację grawitacyjną, zaś od pozostałej części domu można ją oddzielić szczelnymi drzwiami.
Natomiast jeżeli chodzi o zabezpieczenie samej instalacji c.o. to dopuszczalne są dwa warianty. Pierwszy, tradycyjny, to zastosowanie otwartego naczynia wzbiorczego. Drugi, z naczyniem zamkniętym oraz zaworami bezpieczeństwa, dopuszczalny jest tylko pod warunkiem wyposażenia kotła na pellet w układ schładzający, zasilany zimną wodą wodociągową. Praca w układzie zamkniętym możliwa jest tylko wówczas, gdy producent kotła przewidział taką możliwość i wyposażył kocioł na pellet w wężownicę schładzającą.
Ogrzewanie domu pelletem: czy warto?
W zasadzie wspólna dla wszystkich paliw stałych jest też specyfika pracy samej instalacji grzewczej. Przede wszystkim jeżeli chodzi o porównanie z innymi kotłami wyposażonymi w podajnik, a więc takimi, których prace można zautomatyzować.
Kocioł powinien podgrzewać wodę do dość wysokiej temperatury. Tak więc zasilanie ogrzewania podłogowego wymaga zastosowania zaworów mieszających, które obniżają temperaturę wody trafiającej do rozdzielacza podłogówki. Natomiast grzejniki, w tym wszelkie w starych instalacjach, można zasilać bezpośrednio.
Te wszystkie cechy powodują, że kocioł na pellety jest niejako naturalnym kandydatem na miejsce kopciucha. Bez trudu można za jego pomocą ogrzać dom nawet ze starą instalacją grzejnikową, również taki o znacznych stratach ciepła. Chociaż trzeba pamiętać, że ogrzewanie jakiegokolwiek energochłonnego domu zawsze będzie drogie. Ponadto po takiej wymianie nie ma konieczności dokonywania istotnych zmian w pozostałej części instalacji grzewczej.
Przy szacowaniu opłacalności ogrzewania pelletem, trzeba też uwzględnić ceny palletu.
Program „Czyste Powietrze” został obecnie zawieszony i ma być reformowany. Nowa edycja programu „Czyste Powietrze” 2025 oraz przyjmowanie wniosków o dopłat zapowiedziano, że ruszy 31 marca 20245 roku. Jednak nic nie wskazuje na to, aby akurat wymagania techniczne dotyczące urządzeń na pellety miały zostać zmienione. Przede wszystkim dlatego, że już są one niezwykle wysokie. Dofinansowanie obejmuje bowiem tylko kotły o tzw. podwyższonym standardzie. Co oznacza przede wszystkim bardzo niski limit emisji pyłów. To zaledwie 20 mg/m3, czyli dwa razy mniej, niż przewiduje obowiązująca w całej Unii Europejskiej dyrektywa Ecdodesign (Ekoprojekt). Patrząc na dotychczasową praktykę można się spodziewać, że ten nowy zaostrzony limit z czasem zacznie się pojawiać również w wojewódzkich uchwałach antysmogowych.
Ponadto warto dodać, że chociaż w kotłach na ekogroszek faktycznie można spalać również pellety, choć jest to paliwo, na którym pracują one gorzej. Jednak odwrotny zabieg - palenie groszkiem węglowym w kotle z palnikiem pelletowym jest niedopuszczalne. Programy dopłat nie przewidują z kolei możliwości dofinansowania kotłów wielopaliwowych.
W ramach Czystego Powietrza wysokość dopłat do kotła na pellet wynosi: od 41 tys. zł do 66 tys. zł - jeżeli roczny dochód nie przekracza 135 tys. zł; od 47 tys. zł do nawet 99 tys. zł - dla osób, których dochód wynosi 1894 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym i 2651 zł w przypadku gospodarstwa jednoosobowego; od 79 tys. zł do 136,2 tys. zł - dla osób, których próg dochodowy wynosi 1090 zł w gospodarstwie wieloosobowym i 1526 zł na osobę w gospodarstwie jednoosobowym.
Kocioł na pellet i drewno: czy to możliwe?
Nie wchodzi w grę również działanie kotła na pellet i drewno. Obecnie obowiązujące prawo zakazuje bowiem sprzedaży kotłów wyposażonych w dodatkowy ruszt (tzw. awaryjny), umożliwiający spalanie węgla w szczapach w kotle na pellety. Ten zakaz uzasadniano chęcią przeciwdziałania spalaniu śmieci, jednak ostatecznie nie wydaję się on być rozsądny. Nikt normalny nie kupuje raczej kotła za kilkanaście tysięcy zł, żeby potem palić w nim byle czym lub nawet śmieciami. Natomiast w sytuacjach kryzysowych - dłuższego braku prądu, czy klęski żywiołowej - możliwość rozpalenia w kotle jest bardzo cenna. Oczywiście, pod warunkiem, że reszta instalacji jest przystosowana do działania w takich warunkach.
Kocioł na pellet vs piec na pellet: czym się różnią?
Warto wyjaśnić kwestię prawidłowego nazewnictwa. Z pozoru drobną, ale mogącą prowadzić do poważnych nieporozumień. Popularnie nazw kocioł na pellet oraz piec na pellet używa się zamiennie. Jednak w rzeczywistości kocioł to urządzenie zasilające instalację centralnego ogrzewania, której częścią są grzejniki lub podłogówka.
Natomiast piec to urządzenie ogrzewające z założenia tylko to pomieszczenie, w którym ten piec zainstalowano. Najpopularniejsze obecnie piece to tzw. kozy, które zastępują kominek w salonie.
Kłopot z pomieszaniem nazw polega na tym, że poza kotłami dostępne są również piece na pellet, przeznaczone właśnie do ustawienia w salonie, zamiast kominka. Wyglądają odpowiednio - mają sporą szybę i estetyczną obudowę. Pod nią zaś ukryty zasobnik na pellety. Oczywiście, są również wyposażone w specjalny palnik. Na razie nie są one wybierane zbyt często, ale ich popularność rośnie.
Jaka moc kotła na pellet do domu 120 m2?
Skoro wiemy już jak działa kocioł na pellety i jak funkcjonuje zasilana przez niego instalacja grzewcza to trzeba zastanowić się nad tym jakiej mocy kocioł na pellet będzie optymalny. Przesada w żadną ze stron nie jest dobra. Jeżeli moc będzie zdecydowanie zbyt niska to będziemy marznąć w czasie dużych mrozów, chociaż przez znakomitą większość sezonu grzewczego wszystko będzie działać prawidłowo i w sposób ekonomiczny.
Z kolei kocioł na pellet o wyraźnie zawyżonej mocy, czyli tzw. przewymiarowany, bardzo dobrze sprawdzi się w czasie największych mrozów. Niestety, tylko wtedy, co oznacza, że przez ponad 90% sezonu grzewczego będzie działał z obniżona sprawnością emitując więcej zanieczyszczeń. Oczywiście, piszemy tu o sytuacjach, gdy przewymiarowanie jest duże, lecz w polskich domach nawet kocioł o 2 razy zawyżonej mocy nie jest rzadkością.
Nawet mając bardzo dobry kocioł na pellety warto pomyśleć o alternatywnym sposobie podgrzewania c.w.u. poza sezonem grzewczym. Tu dobrze sprawdzi się wyspecjalizowana pompa ciepła o niewielkiej mocy, GALMET
Generalnie, najlepiej żeby zawsze fachowiec ocenił niezbędną moc grzewczą kotła na pellet. Nawet jeżeli dom jest zupełnie nowy, gdyż odstępstwa od projektu są bardzo częste. Tym bardziej dotyczy to starszych budynków. Były one wznoszone w bardzo różnym standardzie, zaś z czasem wymieniano w nich okna, docieplano ściany czy stropy. To wszystko wpływa na zapotrzebowanie na ciepło.
Generalnie w nowych domach orientacyjnie można przyjąć, że moc kotła na pellet nigdy nie powinna przekraczać 100 W/m2 ogrzewanej powierzchni. Tak więc w domu 120 m2 maksimum wyniesie 12 kW (10 kW na 100 m2). Jednak w wielu domach będzie to mogło być nawet wyraźnie mniej (np. tylko 8 kW), dlatego warto skorzystać z pomocy specjalisty.
Natomiast nawet w starych, słabo ocieplonych budynkach bardzo rzadko potrzebne jest więcej niż 150 W/m2 (czyli 15 kW na 100 m2). Nie należy natomiast sugerować się mocą starego kotła na węgiel. Bardzo często jest on przewymiarowany. Ponadto kotły zasypowe często nie działały w ogóle przez część doby lub działały ze znacznie obniżona mocą (szczególnie w nocy). Po prostu nikt ich przecież stale nie nadzorował i nie uzupełniał opału. Natomiast nowy kocioł na pellet z podajnikiem może działać w sposób ciągły, a przy tym dostosowywać moc do faktycznego zapotrzebowania.
Zalety i wady kotłów na pelet: podsumowanie
Pellet to paliwo ekologiczne, czyli przyjazne dla środowiska, którego zasoby są odnawialne. Zasilane nim kotły można zautomatyzować - wszystkie są wyposażone w podajnik. Bardzo dobrze nadają się do użytku nie tylko w nowych, energooszczędnych domach, ale także tych starszych - gorzej ocieplonych i wyposażonych w grzejniki, które trzeba zasilać wodą o wysokiej temperaturze.
Kotły na pellet są więc niejako naturalnym wyborem w przypadku modernizacji ogrzewania i zastępowania starych kotłów węglowych. Trzeba jednak pamiętać, ze nie są to urządzenia całkiem bezobsługowe i przez to nie każdemu można je polecić. Raz na kilka dni trzeba uzupełnić zapas pelletu, wyrzucić popiół, oczyścić kocioł. Ponadto są to urządzenia dość kosztowne. Cena kotła na pellet wynosi od ok. 10 000 zł do nawet ponad 20 000 zł. Zależy przy tym bardziej od renomy producenta i wyposażenia dodatkowego (np. obecności zasobnika wody użytkowej), niż od mocy samego kotła. Jeżeli chodzi zaś o moc kotła na pellet, to przede wszystkim trzeba wystrzegać się tzw. przewymiarowania, czyli zakupu kotła o mocy zbyt dużej względem faktycznych potrzeb. W nowych domach jednorodzinnych zwykle wystarczy ok. 10 kW, w bardziej energochłonnych rzadko będzie potrzebne więcej niż 20 kW.
FAQ Pytania i odpowiedzi
Czy warto inwestować w kocioł na pellet?
Jeśli szukasz ekologicznego i wygodnego rozwiązania do ogrzewania domu, kocioł na pellet może być dobrym wyborem, zwłaszcza przy modernizacji starego systemu ogrzewania. Choć początkowa inwestycja jest wysoka, kotły na pellet oferują niski koszt eksploatacji i są bardziej przyjazne dla środowiska niż tradycyjne kotły węglowe. Dodatkowo, w przyszłości mogą okazać się tańsze w eksploatacji, szczególnie w obliczu rosnących cen węgla i gazu.
Czy mogę spalać w kotle na pellet inne paliwa, jak węgiel czy drewno?
Kotły na pellet są zaprojektowane do spalania tylko pelletu. Choć w niektórych starszych modelach można spalać ekogroszek, nie jest to zalecane, ponieważ może to obniżyć efektywność kotła oraz skrócić jego żywotność. Nie jest możliwe spalanie drewna w kotle na pellet, ponieważ urządzenie nie posiada odpowiedniego rusztu.
Czy mogę otrzymać dofinansowanie na zakup kotła na pellet?
Tak, w ramach programu „Czyste Powietrze” można uzyskać dofinansowanie na zakup kotła na pellet. Wysokość dopłat zależy od dochodów gospodarstwa domowego, a kwoty wahają się od 41 000 zł do nawet 136 000 zł. Należy jednak pamiętać, że dotacje dotyczą kotłów o tzw. podwyższonym standardzie, które spełniają bardzo restrykcyjne normy emisji pyłów.
Czy kotły na pellet są drogie w eksploatacji?
Koszty eksploatacji kotła na pellet zależą od ceny samego paliwa (pelletu) oraz od specyfiki budynku. W ostatnich latach ceny pelletu mogą się różnić, ale zwykle są one niższe niż koszty ogrzewania gazem czy olejem opałowym. Dodatkowo, kotły na pellet charakteryzują się niższym poziomem emisji i mniejszą ilością popiołu, co wpływa na wygodę użytkowania i zmniejsza konieczność częstego czyszczenia.
Jakie są zalety kotłów na pellet?
Kotły na pellet są ekologiczne, ponieważ spalają paliwa odnawialne, takie jak odpady drzewne. Działają automatycznie, co oznacza mniejszą ilość pracy przy ich obsłudze w porównaniu do tradycyjnych kotłów węglowych. Mają również niski poziom emisji pyłów, co czyni je bardziej przyjaznymi dla środowiska.
Jakie są wady kotłów na pellet?
Kotły na pellet wymagają regularnej obsługi, jak uzupełnianie zapasu pelletu, usuwanie popiołu i czyszczenie urządzenia. Ponadto, są to urządzenia dość kosztowne, a cena kotła na pellet może wynosić od 10 000 zł do ponad 20 000 zł, w zależności od producenta i dodatkowego wyposażenia.
Jak dobrać odpowiednią moc kotła na pellet?
Optymalna moc kotła zależy od zapotrzebowania na ciepło w domu. W nowym budynku jednorodzinnym zwykle wystarczy kocioł o mocy 10 kW na 100 m², co dla domu 120 m² daje około 12 kW. W starszych, gorzej ocieplonych budynkach może być potrzebna wyższa moc, ale przewymiarowanie kotła nie jest zalecane, ponieważ może prowadzić do obniżenia efektywności i zwiększenia emisji zanieczyszczeń.
Człowiek wielu zawodów, instalator z powołania i życiowej pasji. Od kilkunastu lat związany z miesięcznikiem i portalem „Budujemy Dom”. W swojej pracy najbardziej lubi znajdywać proste i praktyczne rozwiązania skomplikowanych problemów. W szczególności propaguje racjonalne podejście do zużycia energii oraz zdrowy rozsądek we wszystkich tematach związanych z budownictwem.
W wolnych chwilach, o ile nie udoskonala czegoś we własnym domu i jego otoczeniu, uwielbia gotować albo przywracać świetność klasycznym rowerom.
Komentarz dodany przez Bobi: Największym producentem pelletu w Europie są niemcy. To teraz odpowiedzcie sobie na pytanie dlaczego są dotowane i promowane kotły na pellet?
4
