13 błędów popełnianych podczas wznoszenia konstrukcji dachu
13 błędów popełnianych podczas wznoszenia konstrukcji dachu
Dachy domów jednorodzinnych w Polsce najczęściej mają konstrukcję drewnianą. Chociaż technologia ich wznoszenia w zasadzie nie zmienia się od lat, to nietrudno o błędy, zwłaszcza gdy nie wykonują jej doświadczeni cieśle. Błędy znacznie rzadziej się zdarzają w konstrukcjach prefabrykowanych, w całości przygotowywanych w zakładzie.
Tomasz Rybarczyk
Data publikacji: 2020-09-10
Data aktualizacji: 2022-04-11
Konstrukcja dachu przejmuje obciążenia stałe, czyli pokrycia i poszycia dachowego oraz czasowe, powodowane opadami śniegu i podmuchami wiatru. Drewniana konstrukcja ma też niemały ciężar własny.
Oprócz bezpiecznego przeniesienia tych wszystkich obciążeń, konstrukcja dachu powinna zachowywać odpowiednią sztywność. Poszczególne jej elementy nie mogą się za mocno uginać. Aby tak było, więźba musi być poprawnie zaprojektowana i wykonana.
Zacznijmy od nazewnictwa...
Nazewnictwo ciesielskie na podstawie więźby płatwiowo-kleszczowej
1) Błędy projektowe
Konstrukcję każdej więźby należy zaprojektować odpowiednio do geometrii dachu - kąta pochylenia połaci, rozpiętości, czyli możliwości oparcia oraz obciążenia.
Na podstawie tych informacji projektant dobiera klasę drewna i przekroje elementów, uwzględniając ich nośność, a także dopuszczalne ugięcie. Jeżeli przyjmie niewłaściwe przekroje albo klasę drewna, to składowe więźby mogą za mocno się uginać - to zaś może skutkować pękaniem zabudowy poddasza z płyt gipsowo-kartonowych, nierównościami na powierzchni lub krawędzi dachu.
Ponieważ drewno zapamiętuje swój kształt, jeśli elementy za bardzo się ugną, to bardzo trudno je wyprostować.
Błąd projektowy - niewłaściwe umiejscowienie belki stalowej, elementu więźby dachowej osłabiającego murłatę i wieniec.
Poważny błąd projektowy. Różnica w wysokościach połaci jest na tyle mała, ze bardzo trudno będzie ocieplić część ściany pomiędzy nimi.
Wyłaz dachowy ulokowany zbyt wysoko. Sięga do kalenicy.
Konstrukcja więźby nie zachowuje prostoliniowości - najprawdopodobniej źle dobrano przekroje i krokiew narożna za mocno się ugięła.
2) Nieodpowiednia jakość drewna
Materiał, z którego wykonuje się konstrukcję więźby, musi być odpowiedniej jakości. Bale, belki, krawędziaki, łaty i deski nie mogą mieć wypadających sęków, zgnilizny i śladów po kornikach. Liczba sęków nie może przekraczać 1/4 przekroju drewna. Elementy powinny też mieć jak najmniej pęknięć spowodowanych suszeniem. W grubych belkach dopuszczalne są pęknięcia wzdłużne. Ponieważ w przestrzeni pomiędzy korą i drewnem mogą znajdować się gniazda korników, wszystkie elementy powinny być okorowane.
Wilgotność drewna konstrukcji chronionych przed zawilgoceniem nie może przekraczać 18%, a zlokalizowanych na otwartym terenie - 23%.
Kupując materiał na więźbę, należy sprawdzić u sprzedawcy dokumenty potwierdzające jego klasę.
Niedbale składowane deski odkształcają się nieodwracalnie.
Zastosowanie krokwi o osłabionych przekrojach to poważny błąd.
6 błędów popełnianych podczas pracy z drewnem
- Nieprzygotowanie powierzchni przed malowaniem - Nieprzestrzeganie zaleceń producenta - Nieodpowiedni dobór produktu do rodzaju drewna - Malowanie bez rozkręcenia mebla - Pomijanie szlifowania międzywarstwowego - Niewłaściwy dobór narzędzi
3) Niezabezpieczenie elementów konstrukcyjnych
Więźba dachowa powinna być zabezpieczona przed szkodnikami i przed ogniem. Drewno impregnuje się w tartakach, składach drewna albo na budowie. Najskuteczniejsza jest impregnacja ciśnieniowa, dlatego najlepiej kupić elementy właśnie tak zabezpieczone. Charakterystyczne jest to, że zaimpregnowane drewno ma kolor (najczęściej zielony), ale po pewnym czasie on znika i nie wiadomo, czy drewno było zabezpieczone.
Impregnat nałożony przez malowanie lub przez kąpiel pod wpływem warunków atmosferycznych wymywa się ze struktury drewna, zatem jego działanie jest dosyć ograniczone.
Zastosowanie elementów drewnianych niezabezpieczonych przed szkodnikami i ogniem.
4) Niewłaściwe połączenie elementów więźby
Ważne jest połączenie wszystkich elementów więźby. Jeśli się o to nie zadba, może się okazać, że łączenia będą najsłabszymi miejscami w całej konstrukcji dachu, decydującymi o jej nośności.
Elementy można łączyć na wiele sposobów. Najstarszą metodą jest łączenie ich na wręby. Jednak obecnie już niewielu wykonawców ją stosuje. Jeżeli zacięcia nie mają odpowiednich wymiarów, lub są zrobione pod niewłaściwymi kątem, to przekroje belek są osłabione a połączenia i tak nie spełniają swojego zadania.
Inne sposoby scalania elementów polegają na użyciu łączników ciesielskich, wkrętów, gwoździ i śrub.
Niewłaściwe połączenie elementów więźby.
5) Przerwanie istotnych elementów konstrukcyjnych
Zazwyczaj te błędy wynikają z wad projektu albo ze zmian, wprowadzanych w trakcie budowy. Częstym błędem jest przesunięcie komina. Może się bowiem okazać, że w zmienionej lokalizacji będzie on przecinać narożną krokiew, która z kolei stanowi istotny element, na którym opierają się inne składowe konstrukcji dachu.
Komin przecinający krokiew narożną.
6) Brak ważnych elementów konstrukcyjnych
Bez wcześniejszej analizy statycznej konstrukcji nie można przyjąć właściwego rozwiązania i odpowiednich przekrojów elementów więźby. Również wszelkie zmiany konstrukcji na etapie wykonawstwa wymagają ponownego projektowego sprawdzenia konstrukcji. Nie można np. zrezygnować z żadnych jej elementów, ponieważ mogą one wpływać na stabilność dachu.
Brak belek może skutkować przekroczeniem dopuszczalnych ugięć elementów więźby. Nie można również zwiększać odległości pomiędzy elementami, np. krokwiami (rozsuwać ich). Następstwa takich działań mogą być widoczne na ugiętych płaszczyznach lub krawędziach połaci dachu.
Brak przewiązek usztywniających jętki dwugałęziowe.
Brak jętek usztywniających długie krokwie.
7) Niewłaściwe spasowanie elementów
Więźba dachowa jest konstrukcją przestrzenną, zatem dopasowanie wymiarów jej składników jest trudne. Nie zawsze wszystkie belki są zwymiarowane w projekcie. Poprawność ich dobrania w znacznej mierze zależy od doświadczenia i umiejętności wykonawców. Jeżeli dany element nie zostanie docięty na wymiar i będzie na przykład za krótki (nawet o centymetr), kolejne również będą niedopasowane i przesunięte w węzłach.
Zbyt duże odległości pomiędzy mocowaniami murłaty do wieńca.
Niepoprawne połączenie więźby z budynkiem przez niezachowanie ciągłości wieńca pod murłatą.
8) Niepoprawne połączenie więźby z budynkiem
W przypadku tradycyjnej więźby drewnianej, siły obciążające dach przekazywane są na konstrukcję budynku przez murłaty zamocowane do murów. Murłata jest belką drewnianą, którą układa się na wieńcu żelbetowym. Przytwierdza się do niej kotwy osadzone w wieńcu - zgodnie z projektem nie rzadziej niż co 100-120 cm. Najlepiej zastosować pręty gwintowane, odpowiednio zagięte i o średnicy minimum 12 mm. Murłata, jeśli składa się z mniejszych odcinków, powinna być poprawnie przycięta na łączeniach. I nie może opierać się punktowo na wieńcu.
9) Niewłaściwe oddylatowanie więźby od niektórych elementów
Drewniana konstrukcja dachu powinna być też oddzielona od ścian działowych. Pomiędzy nią a takimi przegrodami powinna być pozostawiona przestrzeń, umożliwiająca uginanie się więźby, bez dodatkowego obciążania ścian działowych.
Niewłaściwe oddylatowanie więźby od ścian działowych.
10) Brak stężeń
Podczas wykonywania więźby, należy zadbać o właściwe połączenie wszystkich elementów oraz zapewnienie stateczności przygotowywanej konstrukcji w fazie montażu. Zawsze zatem trzeba stosować dodatkowe, tymczasowe stężenia (wiatrownice), które zabezpieczają konstrukcję przed "złożeniem się" lub przewróceniem w trakcie montażu.
11) Niepoprawne ulokowanie belek
Więźba powinna być tak zamontowana, by nie kolidowała z innymi elementami budynku. Jeżeli na przykład krokwie będą zbyt blisko przysunięte do ściany szczytowej, to nie będzie miejsca na właściwe ocieplenie połączenia ściana-dach, a w rejonie tym powstanie liniowy mostek cieplny.
Niewłaściwe ulokowanie elementów więźby przy ścianie szczytowej.
Zbyt bliskie ulokowanie elementów więźby przy ścianie szczytowej, albo za wysoka ściana szczytowa.
12) Nieuwzględnienie zmian obciążenia więźby
W trakcie budowy niekiedy dochodzi do modyfikacji koncepcji zagospodarowania strychu. Czasami w przestrzeni pod wysokim dachem, np. na jętkach, inwestorzy chcą wygospodarować półpiętro. Należy wówczas sprawdzić, czy dodatkowe obciążenie konstrukcji dachu nie spowoduje za dużych ugięć oraz czy konieczne będzie jej wzmocnienie.
13) Zmiana pokrycia dachowego
Zmiana pokrycia dachu może mieć poważne konsekwencje i wpływać na konstrukcję więźby. Zamiar zastosowania pokrycia innego niż było zaplanowane w projekcie, wymaga konsultacji z architektem i z projektantem konstrukcji. O możliwościach zastosowania konkretnego pokrycia decyduje jego masa oraz dopuszczalny zakres kąta pochylenia dachu. Na przykład masa dachówki karpiówki jest 10 razy większa, niż pokrycia z blachy.
O możliwości zmiany pokrycia mogą też przesądzać ograniczenia formalne, czyli zapis w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub w wydanych warunków zabudowy. Są bowiem tereny, na których dla zachowania ładu urbanistycznego i stylu zabudowy, można stosować tylko konkretne pokrycie dachu.
Wymiana pokrycia niekiedy wymaga wzmocnienia konstrukcji dachu.
Mgr inż. architekt, mgr inż. budownictwa. Product manager w firmie SOLBET. Rzeczoznawca budowlany, uprawniony do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej, do projektowania i kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności konstrukcyjno-budowlanej. Doktorant na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Członek komitetów technicznych PKN. Praktyk w projektowaniu i realizacji obiektów budowlanych.
Dzień dobry. Potrzebuję porady - mam przypadek 8 czyli niewłaściwe połączenie więźby dachowej z murem - występuje na jednej murłacie , a dach to twór dwuspadowy. Belka wylana na murze ma ok 8m długości w części między murami szczytowymi, a ogólnie ma 10m długości z dwoma ...
Gość Luki
21-12-2020 21:51
Wtam mam pytanie czy ja moge wymienic Wyciac krokwie z jednej polowy dachu gdyz po drugiej stronie kalenicy jest dachowka
14 godzin temu, Gość carsekt.pl napisał:
w drewnie konstrukcyjnym, technicznym występują inne drewnojady - np. spuszczel pospolity.
Albo kołatek, w meblach itd
14
