Dobry dach to efekt odpowiedniego dopasowania wielu elementów - jego konstrukcji, podkładu i pokrycia. Wymagania zmieniają się przy tym drastycznie, w zależności od kąta nachylenia połaci i sposobu ich wentylacji.
Tak samo wykonany dach może być świetny przy nachyleniu 40°, a fatalny i przeciekający przy 20°. Podobnie, odsłonięta więźba na nieużytkowym strychu może być w bardzo dobrym stanie nawet po pół wieku, a zostanie zniszczona przez grzyby po kilku latach, gdy ją ocieplimy, nie zapewniając odpowiedniej wentylacji połaci.
W domach jednorodzinnych powszechnie stosuje się dwa rodzaje podkładu pod pokrycie dachowe.
Pełne deskowanie, czyli przybicie na krokwiach desek (tradycyjnie) lub płyt drewnopochodnych (najczęściej OSB lub MFP). Na deskowaniu układa się następnie papę lub specjalną folię.
Deskowanie usztywnia konstrukcję, deski lub płyty przybija się przy tym tak, by łączenia kolejnych warstw wypadały na różnych krokwiach. Jeśli używamy desek, to powinny być stosunkowo wąskie - do 15 cm - wówczas są mniej podatne na zwichrowanie lub wybrzuszenie, dzięki czemu powierzchnia deskowania jest bardziej równa.
Ołacenie, czyli ruszt z łat i kontrłat czyli listew o wymiarach od 2,5 × 4 cm do 5 × 5 cm. Kontrłaty przybija się równolegle do krokwi, łaty zaś prostopadle do nich. Przed przybiciem kontrłat na dachu układa się warstwę specjalnej folii. Chroni ona dach przed wnikaniem wody. Najczęściej jest to wielowarstwowa folia o wysokiej paroprzepuszczalności, nazywana membraną.
Folie różni nie tylko paroprzepuszczalność, ale i wytrzymałość. Grubsza - i zwykle droższa folia - jest po prostu bardziej odporna na przypadkowe uszkodzenia (przebicie, przetarcie) w trakcie prac dekarskich. Poza tym nie musi być wcale lepsza od cieńszej.
Podkład pod pokrycie dachowe pełni w dachu kilka funkcji. Od tego, na której z nich nam najbardziej zależy, uzależniony jest wybór konkretnego rozwiązania.
Praktycznie żadne pokrycie dachowe nie jest całkowicie szczelne. Niewielkie ilości wody zawsze mogą przedostać się pod pokrycie, np. w wyniku działania silnego wiatru w czasie deszczu. Szczelność zależy przy tym zarówno od cech samego pokrycia (duży arkusz blachodachówki zawsze będzie szczelniejszy od małych dachówek ceramicznych), jak i kąta nachylenia dachu (ze stromego woda spływa szybciej i ryzyko przecieku jest mniejsze). Szczelny podkład to jakby drugie pokrycie, zabezpieczające więźbę, ocieplenie i poddasze przed wodą opadową. Niemcy nazywają je niekiedy "dachem spodnim".
Przyjmuje się, że najszczelniejszy podkład - z papy na sztywnym poszyciu jest niezbędny w dachach płaskich, czyli o nachyleniu do 12°.
Producenci pokryć dachowych podają w swoich katalogach, na ile szczelnego podkładu wymaga pokrycie danego typu, w zależności od kąta nachylenia połaci. Zastosowanie podkładu o większej szczelności nie jest błędem. Jest nawet godne polecenia, jeśli dach ma skomplikowany kształt, np. wiele koszy, w których będzie zalegał topniejący powoli śnieg. Jednak wykonanie pełnego deskowania może oznaczać też konieczność zmiany sposobu wentylacji dachu.
Pokrycia z papy, gontów papowych oraz blach płaskich wymagają równego, sztywnego podkładu w postaci poszycia z płyt lub desek.
Blachy da się przy tym dobrze ułożyć, nawet jeśli pomiędzy deskami są kilkucentymetrowe odstępy i występują na nich drobne nierówności.
Papa i gonty muszą zaś mieć podkład pełny i równy - papa dostosowuje się do kształtu podłoża, uwidaczniając jego niedoskonałości. Dlatego pod te materiały stosuje się głównie duże płyty drewnopochodne, deski zaś powinny być łączone na pióro i wpust.
Inne rodzaje pokryć wystarczy oprzeć na ruszcie z łat i kontrłat. Oczywiście deskowanie można wykonać także wówczas, gdy nie jest konieczne, ale oznacza to wzrost kosztów (materiały i robocizna). O tej różnicy trzeba pamiętać, porównując ceny rozmaitych rodzajów pokryć.
Poszycie z płyt lub desek łączonych na pióro i wpust stawia znacznie większy opór przepływowi pary wodnej, niż wykonane ze zwykłych desek, pomiędzy którymi zawsze zostają szpary. Zmiana materiału stwarza więc zupełnie inne warunki wentylacji dachu. Każdy rodzaj poszycia pełni też funkcję usztywnienia konstrukcji dachu - łączy wiązary więźby. Najlepiej to zdanie spełniają duże płyty, tworząc sztywną tarczę.
Najbardziej podatny na odkształcenia jest zaś ruszt z łat i kontrłat. W związku z tym zmiany rodzaju poszycia, a także rozstawu i przekroju łat powinny być uzgodnione z konstruktorem. Różnice mogą być bardzo duże - zmiana sposobu układania tradycyjnej dachówki karpiówki z układu w "łuskę" na "koronkę" oznacza dwukrotne zwiększenie rozstawu łat (z ok. 15 do 30 cm).
Redaktor: Jarosław Antkiewicz
Skomentuj
