Drewno na więźbę i konstrukcja dachu - uwaga na błędy!

Drewno na więźbę i konstrukcja dachu - uwaga na błędy!

Wiedza na temat dachów ułatwi dokonanie dobrego wyboru, a także pozwoli sprawdzić jakość pracy wykonawców.

Streszczenie artykułu
Drewno stosowane do budowy więźby dachowej powinno mieć wilgotność poniżej 18%, ponieważ wilgotne drewno jest podatne na działanie grzybów, trudno je osuszyć po zamontowaniu, a także może się kurczyć, wypaczać lub pękać. Skuteczne zabezpieczenie drewna przed korozją biologiczną, ogniem i owadami wymaga impregnacji, z czego najlepsze efekty daje impregnacja ciśnieniowa, chociaż jest kosztowna i trudniej dostępna. Kluczowa jest również precyzja w montażu więźby, ponieważ wszelkie niedokładności mogą negatywnie wpływać na stabilność dachu i estetykę budynku. Ważne jest odpowiednie usztywnienie więźby, aby konstrukcja była odporna na działanie wiatru.

Wilgotność drewna

Drewno na więźbę powinno mieć wilgotność poniżej 18%, bo bardziej wilgotne jest podatne na działanie grzybów. Niestety odpowiednio wysuszone drewno często trudno kupić. Czasem wykonawcy próbują przekonywać, że drewno samo wyschnie w gotowej więźbie - po ułożeniu pokrycia dachowego. W praktyce jest to możliwe tylko wtedy, gdy poddasze jest nieużytkowe. Nawet w takiej sytuacji - mimo że elementy więźby pozostają cały czas odkryte i są dobrze wentylowane, wysychanie drewna może trwać kilkanaście miesięcy.

Współcześnie budowane domy mają zazwyczaj poddasza mieszkalne, więc ich elementy konstrukcyjne wkrótce po zakończeniu robót ciesielskich zostają ukryte wewnątrz połaci dachu, co bardzo utrudnia ich osuszenie, a także wykrycie utrzymującego się w nich zawilgocenia.

Wprawdzie konstrukcje dachów powinny być wentylowane, ale skuteczność tej wentylacji nie jest wystarczająca do osuszenia mokrego drewna, lecz jedynie do tego, by usunąć wilgoć przenikającą przez niewielkie nieszczelności z pomieszczeń (przez paroizolację) czy wilgoć pochodzącą z kondensacji pary wodnej po wewnętrznej stronie pokrycia dachowego.

Ponadto drewno, wysychając, kurczy się. W niewielkim stopniu wzdłuż lecz znacznie - w poprzek włókien. Wskutek wysychania zmienia się więc przede wszystkim grubość elementów, co prowadzi do rozluźnienia połączeń.

Zdarza się też, że wysychające drewno wypacza się lub pęka.

Korozja biologiczna

Drewno może być świetną pożywką dla grzybów i owadów, które potrafią je zniszczyć w ciągu kilku lat. Dlatego ślady żerowania owadów lub kolonie grzybów na powierzchni w zasadzie dyskwalifikują drewno do celów budowlanych.

W remontowanym dachu natomiast trzeba usunąć porażone elementy lub ich fragmenty, a całość naprawić. By ustalić niezbędny zakres prac należy zwrócić się do specjalisty - mykologa budownictwa (specjalisty od grzybów domowych).

Niszczeniu drewna najbardziej sprzyja utrzymująca się długotrwale wilgotność. Korzystne na trwałość konstrukcji drewnianych jest użycie na nie drewna ostruganego (które też trudniej się zapala) i oczywiście impregnacja.

Niektóre gatunki np. modrzew i dąb są zdecydowanie odporniejsze na korozję biologiczną niż najczęściej stosowana sosna. Są jednak trudno dostępne i drogie.

Impregnacja drewna

Odporność drewna na działanie grzybów, owadów, a także ognia można zwiększyć nasączając je (impregnując) specjalnymi preparatami. Niestety drewno, o ile w ogóle jest impregnowane, to najczęściej robi się to przy pomocy pędzla. Taka metoda jest mało skuteczna, bo preparat wnika bardzo płytko. Lepsze wyniki osiąga się zanurzając elementy drewniane w zbiorniku z impregnatem, najlepsza jest jednak tzw. impregnacja ciśnieniowa w specjalnej komorze, ale tak przygotowane drewno jest droższe i trudno dostępne.

Uwaga! Nie należy dawać się zwieść intensywnym zabarwieniem powierzchni drewna. Dostawcy drewna chętnie używają silnie barwiących impregnatów, bo "robią wrażenie", choć drewno było w nich zanurzone bardzo krótko. Lepsze wyobrażenie o głębokości impregnacji daje przepiłowanie zaimpregnowanego kawałka drewna.

Dokładność wykonania elementów więźby i ich staranny montaż

Elementy więźby wykonywanej tradycyjna metodą ciesielską powinny być starannie przycięte i spasowane, a wiązary - dokładnie wypionowane i ustawione idealnie równolegle względem siebie. Każda niedokładność wpływa oczywiście negatywnie na stabilność i wytrzymałość dachu, utrudnia też ułożenie pokrycia i może zeszpecić budynek. Szczególnie dotkliwe są niedokładności w linii okapu: jeśli nie jest ona idealnie pozioma, kłóci się to z innymi liniami elewacji (np. krawędziami okien i drzwi).

O dokładność w wykonaniu więźby najłatwiej, gdy stosuje się wiązary prefabrykowane - przygotowane "na wymiar" w wyspecjalizowanej wytwórni.

Najbardziej kłopotliwe bywają dachy budynków, w których niedokładnie wykonano roboty stanu surowego, wskutek czego między ścianami nie są zachowane kąty proste i do takich ścian trzeba dopasowywać poszczególne wiązary.

Otwory na okna dachowe oraz lukarny

Najlepiej, jeśli okna połaciowe mieszczą się pomiędzy krokwiami. Jeśli jest inaczej, to część przynajmniej jednej krokwi trzeba wyciąć i wykonać poprzecznie do krokwi tzw. wymian. Najbliższe względem otworu krokwie mogą wymagać wzmocnienia, bo przenoszą teraz większe obciążenia.

Trudniejsze do wykonania od okien połaciowych są lukarny. Jeśli są duże, mogą wymagać wycięcia fragmentów kilku krokwi (rys. 1) i zastosowania odpowiednich konstrukcji zastępujących przecięte elementy.

Rys. 1) Lukarna to element znacznie komplikujący konstrukcję dachu
Rys. 1) Lukarna to element znacznie komplikujący konstrukcję dachu
Przeczytaj
Może cię zainteresować
Dowiedz się więcej
Zobacz więcej Zobacz mniej

Usztywnienie więźby

Wiązary dachu muszą zostać połączone - inaczej konstrukcja nie byłaby odporna na wiatry (zwłaszcza wiejące prostopadle do ścian szczytowych). Dla usztywnienia więźby stosuje się wiatrownice, a zwiększają ją też takie elementy jak deska kalenicowa i łacenie lub deskowanie dachu, dlatego też wymiarów żadnego z tych elementów nie powinno się zmieniać i wszystkie wykonać zgodnie z projektem. Połączenia desek należy wzajemnie przesuwać, by nie wypadały w tej samej linii (wzdłuż tej samej krokwi).

"Praca" drewna

Elementy drewniane nigdy nie są całkowicie sztywne i ulegają odkształceniom np. w wyniku obciążenia dachu śniegiem. Typowym przykładem jest uginanie się końców krokwi wystających znacznie poza lico muru, gdy dach ma wysunięte okapy niepodparte słupami ani zastrzałami.

Drewno podlega też odkształceniom związanym z kurczeniem się i rozszerzaniem pod wpływem zmian wilgotności. Z tego względu niektórych elementów - na przykład desek poszycia - nie powinno się łączyć na styk, lecz pozostawiać między nimi niewielkie odstępy. O tym, że drewno kurczy się nierównomiernie, należy pamiętać, kiedy układa się deski czy i belki (rys. 2).

Rys. 2) Deski i belki należy układać stroną dordzeniową ku górze
Rys. 2) Deski i belki należy układać stroną dordzeniową ku górze. Wówczas wysychając dociskają krawędzie do podłoża. Odwrotne przybicie skutkuje po pewnym czasie obluzowaniem połączenia. Natomiast nieprawidłowo ułożona belka nadmiernie się ugina

Warto także wiedzieć, że skłonność belek do wichrowania się znacznie wzrasta, jeśli stosunek ich szerokości do wysokości przekracza 1:2,5. Dlatego zamiast wąskich i wysokich krokwi z litego drewna lepiej stosować belki zespolone lub wiązary kratowe.

Redaktor: Jarosław Antkiewicz
fot. otwierająca: materiały prasowe Creaton Polska

FAQ Pytania i odpowiedzi
  • Dlaczego wilgotność drewna na więźbę dachową jest tak ważna?

    Drewno na więźbę dachową powinno mieć wilgotność poniżej 18%, ponieważ bardziej wilgotne drewno jest podatne na działanie grzybów i trudniej jest je osuszyć po ułożeniu pokrycia dachowego.
  • Jakie są skutki stosowania drewna o niewłaściwej wilgotności?

    Stosowanie mokrego drewna może prowadzić do jego kurczenia, co z kolei powoduje rozluźnienie połączeń w konstrukcji. Może też dochodzić do wypaczania lub pękania drewna.
  • Jakie metody impregnacji drewna są najskuteczniejsze?

    Najlepsze wyniki osiąga się poprzez impregnację ciśnieniową w specjalnej komorze, choć jest to metoda droższa i trudniej dostępna. Zanurzanie drewna w impregnacie jest lepsze niż malowanie pędzlem, które jest mało skuteczne.
  • Jakie są problemy związane z montażem więźby dachowej?

    Niedokładności w montażu więźby, takie jak niewłaściwe przycięcie lub spasowanie elementów, mogą prowadzić do problemów z ułożeniem pokrycia dachowego oraz osłabienia stabilności i wytrzymałości dachu.
  • Dlaczego drewno stosowane w konstrukcjach dachowych musi być odpowiednio usztywnione?

    Wiązary dachowe muszą być usztywnione, aby konstrukcja była odporna na działanie wiatru. Do usztywnienia stosuje się elementy takie jak wiatrownice, deska kalenicowa oraz łacenie lub deskowanie dachu, które muszą być wykonane zgodnie z projektem.
  • Czytaj więcej Czytaj mniej
Jarosław Antkiewicz
Jarosław Antkiewicz

Człowiek wielu zawodów, instalator z powołania i życiowej pasji. Od kilkunastu lat związany z miesięcznikiem i portalem „Budujemy Dom”. W swojej pracy najbardziej lubi znajdywać proste i praktyczne rozwiązania skomplikowanych problemów. W szczególności propaguje racjonalne podejście do zużycia energii oraz zdrowy rozsądek we wszystkich tematach związanych z budownictwem.

W wolnych chwilach, o ile nie udoskonala czegoś we własnym domu i jego otoczeniu, uwielbia gotować albo przywracać świetność klasycznym rowerom.

Komentarze

Czytaj tak, jak lubisz
W wersji cyfrowej lub papierowej
Moduł czytaj tak jak lubisz