Chcesz mieć dobrą jakość powietrza w domu? Koniecznie zainwestuj w te urządzenia!

Dlaczego jakość powietrza ma znaczenie?

Troska o zdrowie własne i rodziny to obowiązek każdego człowieka. Oznacza nie tylko profilaktykę - zdrową dietę, ruch, kontrolne badania i wizyty u lekarza, ale też dbanie o środowisko w jakim żyjemy. Wprawdzie na to zewnętrzne mamy niewielki wpływ, ale nawet takie małe kroki jak oszczędzanie wody, segregacja śmieci, ograniczenie zużycia plastiku, podróży samochodem i samolotem czy ekologiczne ogrzewanie domu, w globalnej skali - mają duże znaczenie. Ocieplenie klimatu, eksploataja paliw kopalnych, przemysł, smog, wszystko to przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza. Przenika ono do naszych płuc nie tylko podczas spacerów i aktywności na "świeżym" powietrzu, ale też wnika do naszych domów. Nawet w bardzo szczelnym budynku nie da się bowiem zupełnie odizolować od świata zewnętrznego.

W budynkach z wentylacją grawitacyjną powietrze z zewnątrz przenika w zasadzie bez żadnej kontroli przez nawiewniki, okna i drzwi oraz kominy wentylacyjne. Można je filtrować, korzystając z zamontowanych w oknach (lub ścianach) nawiewników wyposażonych w filtry, korzystać z klimatyzacji i oczyszczaczy powietrza, ustawianych w wybranych wnętrzach.

W budynkach z wentylacją mechaniczną z rekuperatorem wyposażonym w filtry, zadbanie o to, czym oddychamy jest dużo łatwiejsze. Wystarczy systematycznie kontrolować stopień zabrudzenia filtrów i je czyścić lub wymieniać.

Infografika: 4 sposoby na poprawę jakości powietrza w domu

Właściwy sposób wentylacji, to klucz do czystego powietrza

Obecnie coraz więcej budowanych domów wyposaża się w wentylację mechaniczną z centralą odzyskującą ciepło z wywiewanego powietrza. System tworzą dwa rurociągi - powietrza nawiewanego i wywiewanego - połączone z centralą. Znajdują się w niej wentylatory, czasami także grzałka lub nawilżacz. Aby powietrze dostarczane do wnętrz nie zawierało zewnętrznych zanieczyszczeń, centralę wyposaża się w filtry je wychwytujące. W największym stopniu ma to znaczenie wiosną i latem, gdy kwitną rośliny, których pyłki są alergenami, oraz w sezonie grzewczym, kiedy smog wyraźnie pogarsza jakość powietrza.

Schemat systemu wentylacji mechanicznej z rekuperatorem. Kanały nawiewne prowadzi się do pomieszczeń czystych (sypialni, salonu), a wywiewne do tzw. brudnych (kuchni, łazienki). (fot. Ventia)

Ze względu na konieczność systematycznego kontrolowania i wymieniania filtrów - najlepiej raz na dwa lub trzy miesiące - centralę montuje się w miejscu, do którego będzie łatwy dostęp. W rejonach silnie zanieczyszczonych, należy sprawdzać stan filtrów częściej. Zabrudzone, niekiedy ograniczają bowiem przepływ powietrza nawet o 50% (rośnie wtedy zużycie prądu). Należy unikać filtrów, które z czasem i ze wzrostem zabrudzenia tracą skuteczność. Lepiej zastąpić je wyrobami z wkładami wymiennymi. Stopień zabrudzenia filtrów i konieczność częstej ich wymiany uświadamia ile zyskuje się po decyzji o zastosowaniu tego typu instalacji.

Centralę na ogół umieszcza się na strychu, w pomieszczeniu gospodarczym, w garażu, a nawet w szafie w korytarzu. Jeśli wnętrze nie jest ogrzewane, urządzenie musi być zaizolowane termicznie.

Standardowo centralę wyposaża się w filtry klasy G3 lub G4, które wyłapują większe pyłki kwiatowe i około połowy pyłów PM10. Alergicy i osoby szczególnie wrażliwe powinni wybrać dokładniejsze filtry, np. klasy F7. Najbardziej skuteczne, F9 są rzadko stosowane w domowych centralach, bo są drogie i powodują znaczne opory przepływu powietrza.

Centralę wentylacyjną umieszcza się w suchym, ogrzewanym miejscu, do którego jest łatwy dostęp - konieczny do wymiany filtrów. (fot. Pro-Vent)

Różne rodzaje filtrów. (fot. Vents Group)

Centrala wentylacyjna z elektrofiltrem, montowanym do obudowy. (fot. Pro-Vent)

Przy wyborze centrali pod uwagę bierze się przede wszystkim wydajność (przepływ powietrza), bo od niej zależy to, czy wymiana powietrza będzie wystarczająca. Nie jest ona wielkością stałą - im większe opory przepływu będą musiały pokonać wentylatory w centrali i w kanałach, tym mniej powietrza przetłoczą. Ważny jest więc też spręż, czyli zdolność do pokonania oporów przepływu. Jeżeli wymagany spręż rośnie wydajność spada. W średniej wielkości domu jednorodzinnym przyjmuje się, że wydajność powinna wynosić minimum 200 m3/h, a spręż ok. 150 Pa. Istotna jest też sprawność odzysku ciepła, która zmienia się wraz ze zmianą temperatury na zewnątrz i w budynku, wydajności centrali oraz wilgotności powietrza. Sprawność na poziomie 80-85% uznawana jest za wystarczającą.

Przy wyborze konkretnego modelu centrali, ważna jest też głośność pracy urządzenia oraz kanałów. Najbardziej odczuwalny hałas dobiega z kanałów nawiewnych, które umieszcza się w pokojach i w sypialniach. Nawet lekki szum może zakłócać odpoczynek osobom wyczulonym na dźwięki. Szumy w pobliżu wlotów kanałów wyciągowych są mniej dokuczliwe, bo elementy te znajdują się w kuchni i w łazienkach. Zwykle hałasy instalacji (powietrza przepływającego przez przewody) można wytłumić. Powinien to zrobić projektant planujący całą instalację. Szczególnie jest to ważne, jeżeli centrala znajduje się blisko sypialni.

Alternatywą centralnej wentylacji jest układ zdecetralizowany. Najczęściej montuje się go w domach modernizowanych, bo nie ma tu konieczności wykonania systemu kanałów wentylacyjnych, wystarczy montaż minirekuperatora w niewielkim otworze w ścianie zewnętrznej budynku. Wprawdzie minirekuperator ma mniejszą wydajność niż centrala z siecią przewodów, ale działa bardzo podobnie do niej. W środku urządzenia, oprócz wymiennika ciepła, znajduje się wentylator, który naprzemiennie wciąga i wyrzuca powietrze. Taki wariant zapewnia skuteczną wentylację pojedynczych pomieszczeń przez cały rok oraz odzysk ciepła. Powietrze jest oczyszczane za pomocą filtrów. W najbardziej zaawansowanych modelach, możliwa jest także kontrola wilgotności powietrza i stężenia dwutlenku węgla. Raz na 3 lub 4 miesiące filtry trzeba wymienić. Aby zapewnić odpowiednią wentylację w całym domu, trzeba zamontować kilka urządzeń, po jednym w każdym pomieszczeniu.

Minirekuperator łatwo można zamontować w domu już użytkowanym, bez konieczności wykonania dużego remontu. Jedynym widocznym elementem w pomieszczeniu jest niewielki dekoracyjny panel przedni wykonany z tworzywa. (fot. Stiebel Eltron)

Minirekuperator wewnątrzścienny osadza się w ścianie zewnętrznej wentylowanego pomieszczenia. Nie trzeba tu montować sieci przewodów. Działa on bez względu na warunki atmosferyczne i dobrze odzyskuje ciepło z ogrzanego powietrza. (fot. Alnor)

Zastosowanie wentylacji grawitacyjnej nie jest dobrym rozwiązaniem, jeśli zależy nam na jakości powietrza. Aby instalacja działała poprawnie, istotna jest tu różnica temperatury między powietrzem na dworze i w domu, a takie warunki panują głównie zimą. W ciepłych miesiącach, wentylacja grawitacyjna działa bardzo słabo. Jedynym wyjściem jest wtedy otwieranie okien. Czasem może dojść nawet do odwrócenia ciągu w kanałach - gdy na zewnątrz jest cieplej niż w domu. Taki sposób wymiany powietrza w pomieszczeniach się nie sprawdza, bo proces ten powinien trwać bez przerw i niezależnie od warunków atmosferycznych. Poza tym w systemie tym, nawet w chłodniejszych miesiącach intensywność wymiany powietrza może być znacznie niższa od wymaganej.

Niezbędnym elementem takiej instalacji są pionowe kanały wyciągowe w kominach, przez które wylatuje zużyte powietrze oraz nawiewniki okienne (lub ścienne), przez które nawiewa świeże. Znaczenie ma wysokość czynna kominów wentylacyjnych - pomiędzy kratką wlotową w pomieszczeniu oraz wylotem nad dach. Ponieważ budynki jednorodzinne nie są wysokie, w większości przypadków różnica wysokości jest zbyt mała, czego konsekwencją jest niewielka różnica ciśnienia, która powoduje niewydolność systemu. Zjawisko to często występuje w łazience na poddaszu użytkowym oraz pod dachem płaskim, gdzie różnica wysokości pomiędzy kratką wlotową pod sufitem oraz wylotem ponad dachem może wynosić tylko kilkadziesiąt centymetrów.

W tym sposobie wentylacji pomieszczeń niezbędne są nawiewniki, które montuje się w oknach lub ścianach zewnętrznych. W oknach zakłada się je na etapie produkcji, albo później, w użytkowanym budynku. Modele ścienne są wydajniejsze od okiennych. Nawiewniki stosuje się w tzw. pomieszczeniach czystych, w sypialniach, salonie, gabinecie. Nie należy ich umieszczać w kuchniach, łazienkach i toaletach, skąd zużyte powietrze powinno być odprowadzane na zewnątrz domu. W trosce o jakość powietrza w domu warto zamontować nawiewniki z antysmogowym i antyalergicznym filtrem powietrza, które zatrzymują do 99% alergenów (pyłki, zarodniki roślin, roztocza, bakterie), a także inne szkodliwe pyły. Instaluje się je na oknie, również jako nową, zewnętrzną część nawiewnika stosowanego wcześniej, albo nad jego ramą. Filtry należy wymieniać przynajmniej dwa razy w roku, najlepiej przed rozpoczęciem sezonu grzewczego i po jego zakończeniu.

Najwygodniejsze na etapie użytkowania są modele automatyczne - higrosterowane (reagujące na różnicę wilgotności) lub ciśnieniowe (ciśnienia).

Przewody nawiewne i wywiewne prowadzi się do każdego pomieszczenia w budynku, tworząc sieć, która łączy się w centrali wentylacyjnej. Anemostaty nawiewne montuje się w pokojach (a), a wywiewne w kuchniach i łazienkach (b). (fot. Vasco)

Nawiewnik filtruje powietrze dopływające do wnętrza tylko wtedy, gdy okno jest zamknięte. Gwarantuje to dopływ świeżego powietrza także w przypadku zamkniętych osłon zewnętrznych (rolet, żaluzji fasadowych). (fot. Krishome)

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Klimatyzator nie tylko do chłodzenia Z czego zrobić kanały wentylacyjne w budynku mieszkalnym? Jak wymieniać filtry w rekuperatorach decentralnych...

Dowiedz się więcej

• O co chodzi z tymi pompami ciepła? Powietrze-powietrze, powietrze-woda?
• Rekuperator decentralny PRANA w ścianie zamiast centrali wentylacyjnej i sieci kanałów pod sufitem
• Odetchnij świeżym powietrzem w domu w stylu eco
• Co lepsze, anemostat czy kratka wentylacyjna?
• Czy rodzaj gruntu ma wpływ na efektywność pracy GWC?
• Konsola - klimatyzator do szybkiego nagrzania pomieszczeń
• Jak wyciszyć wentylator dachowy?
• Jak zapewnić wysoką wiatroszczelność i wentylację dachu, a jednocześnie redukować koszty?
• Jak rozplanować instalację systemu wentylacji?
• Wentylator dachowy Vero-150, cicha praca okapów kuchennych
• Jakie są przyczyny i skutki rozwoju pleśni? Jak skutecznie z nią walczyć?
• Jak często trzeba zmieniać filtry w rekuperatorze?
• Domowy system wentylacji mechanicznej z systemem antysmogowym
• Rekuperacja w starym domu - czy to się opłaca?
• Czy rekuperacja daje realne oszczędności w ogrzewaniu?
• Jak zapewnić świeże powietrze w pomieszczeniach? Skutki złej wentylacji
• Jak bezpiecznie podłączyć okap kuchenny do rekuperatora?

Zobacz więcej Zobacz mniej

Klimatyzacja - czy pomaga w oczyszczaniu powietrza?

Skutecznym sposobem oczyszczania domowego powietrza może być korzystanie z klimatyzacji. Szczególnie warto ją zamontować w budynkach wyposażonych w system wentylacji grawitacyjnej, w których latem upały oznaczają praktycznie zatrzymanie wymiany powietrza. Można wprawdzie zrobić przeciąg, aby tę wymianę zintensyfikować, ale przy wysokiej temperaturze zewnętrznej - w pomieszczeniach i tak będzie gorąco. W przypadku wentylacji mechanicznej, wnętrze domu też się nagrzewa, ale w niewielkim stopniu można to ograniczyć, korzystając z gruntowego wymiennika ciepła. Nie zagwarantuje to jednak osiągnięcia wystarczająco chłodnego powietrza w pomieszczeniach. Żeby tak było, koniecznie jest założenie klimatyzacji. Tym bardziej, że obecnie w większości domów na nasłonecznionych elewacjach projektuje się duże przeszklenia.

Klimatyzator powinno się tak zamontować, by strumień powietrza nie był skierowany bezpośrednio w stronę osób przebywających w pomieszczeniu. Urządzenie nie powinno być zawieszone bezpośrednio nad łóżkiem czy kanapą. (fot. Free/Gree)

W kontekście troski o jakość powietrza, którym oddychają mieszkańcy, przy planowaniu klimatyzacji należy zwrócić szczególną uwagę na układ filtrujący nawiewane powietrze, który może zawierać jonizatory oraz rozmaite filtry, zatrzymujące pyłki, bakterie i zarodniki grzybów, dym tytoniowy i nieprzyjemne zapachy. Powszechnie używane są filtry wstępne, które chronią klimatyzator przed osadzaniem się kurzu na lamelkach parownika. Jako dodatkowe stosuje się filtry z jonami srebra, które mają właściwości antybakteryjne i pochłaniają nieprzyjemne zapachy. Najnowocześniejsze urządzenia zamiast wymienialnych filtrów (zabrudzone znacząco obniżają sprawność) wyposaża się w układy katalityczne, umożliwiające rozkład zanieczyszczeń oraz niektórych wirusów, bakterii i grzybów. W takich urządzeniach nie gromadzą się zanieczyszczenia i nie trzeba wymieniać wkładów.

Filtry powietrza należy systematycznie czyścić i w razie potrzeby wymieniać, a same klimatyzatory odkażać, żeby nie stały się siedliskiem grzybów i bakterii, które będą rozpylane w pomieszczeniu.

Przy planowaniu zakupu klimatyzatora do budynku z wentylacją grawitacyjną, dobrze jest wybrać model z funkcją nawiewu świeżego powietrza z zewnątrz. Jest on uruchamiany, gdy na wyświetlaczu pojawi się komunikat o nieodpowiednim stężeniu dwutlenku węgla.

W domach jednorodzinnych najczęściej montuje się klimatyzatory monoblok, split, multi split. Monoblok to przenośne urządzenie, które ustawia się w pomieszczeniu, które ma być schłodzone. W jednej obudowie zawierają wszystkie elementy. Do ich działania wystarczy wyprowadzić rurę wylotową przez uchylone okno. Jednak nie jest to rozwiązanie bardzo skuteczne, bo przez uchylone okno do wnętrza napływa ciepłe powietrze z zewnątrz. Ponadto sprężarka i wentylatory - generujące hałas - znajdują się w chłodzonym pomieszczeniu.

Hałasującą jednostkę zewnętrzną klimatyzatora split montuje się na zewnątrz budynku (na gruncie, pod okapem dachu, w miejscu zacienionym, oddalonym od sypialni), a wewnętrzną najczęściej wiesza się w pomieszczeniu na ścianie pod sufitem. (fot. Viessmann)

Urządzenia split składają się z cichej jednostki wewnętrznej (z parownikiem i zespołem nawiewnym), wychładzającej pomieszczenie oraz montowanego na zewnątrz agregatu, wymuszającego przepływ ciepła. Urządzenia połączone są cienkimi rurkami, którymi przepływa czynnik chłodniczy. Najczęściej jednostkę wewnętrzną wiesza się na ścianie pod sufitem przy ścianie zewnętrznej, tak żeby przewody łączące ją z jednostką zewnętrzną były krótkie. Jednostkę zewnętrzną natomiast ustawia się w zacienionym miejscu na gruncie, albo pod okapem dachu.

Do chłodzenia kilku pomieszczeń stosuje się klimatyzatory multi split. Układ składa się z jednej jednostki zewnętrznej i kilku współpracujących z nią jednostek wewnętrznych, których działanie można niezależnie regulować i zaprogramować inną temperaturę oraz intensywność nadmuchu powietrza.

Podstawowym parametrem przy dobieraniu klimatyzatora jest moc chłodnicza, podawana przez producentów jako moc nominalna (obliczeniowa). Rzeczywista wydajność chłodzenia może być inna, bowiem jest powiązana z różnicą temperatury wewnątrz i na zewnątrz budynku. Często podaje się, do jak dużego pomieszczenia przeznaczone są konkretne modele klimatyzatorów. Warto też zwrócić uwagę na efektywność pracy urządzenia, określoną klasą energetyczną. Im jest wyższa, tym mniej energii zostanie zużyte przez urządzenie. Najlepsza jest klasa A+++. Producenci podają klasę energetyczną z podziałem na dwie kategorie - chłodzenie (SEER - sezonowa efektywność chłodzenia) i grzanie (SCOP - sezonowa efektywność grzania). Im te parametry są wyższe, tym urządzenie pracuje z większą wydajnością.

Ważny jest też poziom hałasu. Najlepiej wybrać sprzęt z trybem cichej pracy.

Przy wyborze klimatyzatora warto zwrócić uwagę na efektywność pracy, określoną klasą energetyczną. Im jest wyższa, tym urządzenie zużywa mniej prądu. Najlepsza jest klasa A+++. (fot. z lewej: Panasonic, fot. z prawej: De Dietrich)

Oczyszczacze powietrza - warto z nich korzystać!

Skorzystanie z takich urządzeń w znacznym stopniu poprawia jakość domowego powietrza. Można je stosować zarówno w budynkach z wentylacją grawitacyjną jak i z mechaniczną (choć w tym przypadku na ogół nie ma takiej potrzeby). Są to urządzenia stacjonarne rozmaitej wielkości, wyposażone w filtry, które wyłapują kurz, bakterie, zarodniki grzybów, roztocza, sierść zwierząt, pyłki oraz nieprzyjemne zapachy. Wbudowany w nie wentylator wymusza ruch powietrza, które jest zasysane, filtrowane i po oczyszczeniu wdmuchiwane do pomieszczenia. W niektórych modelach, powietrze można nawilżyć lub poddać jonizacji. Większość usuwa ok. 85% zanieczyszczeń, ale są też wersje zatrzymujące prawie 100%. Najpopularniejsze modele skutecznie oczyszczają powietrze w zamkniętych wnętrzach o powierzchni do 30 m2. Do rozległego domu trzeba kupić kilka urządzeń albo przenosić je z pokoju do pokoju.

Jeśli oczyszczacz powietrza będzie stał w sypialni lub pokoju małego dziecka, warto sprawdzić, jaki poziom hałasu emituje i czy jest wyposażony w nocny tryb cichej pracy. (fot. Daikin)

Przy wybieraniu oczyszczacza, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na jego wydajność, filtry, a także ich cenę (to główny koszt eksploatacji urządzenia) oraz poziom emitowanego hałasu.

Przed zakupem warto również sprawdzić, czy sprzęt ma wskaźnik jakości powietrza, regulację stopnia jego oczyszczania, kontrolkę informującą o konieczności wymiany filtrów oraz możliwość programowania cykli pracy.

Najważniejszym parametrem urządzenia tego typu jest wydajność w [m3/h]. Określa to, ile czystego powietrza wraca do pomieszczenia w ciągu godziny. Im wartość ta jest wyższa, tym lepiej. Istotny jest też emitowany poziom hałasu. Najciszej pracuje sprzęt z filtrem elektrostatycznym - ok. 16 dB. Większość modeli emituje od 20 do 60 dB (takie są już bardzo głośne).

Oczyszczacze powietrza na ogół zawierają przynajmniej dwa filtry - główny HEPA (zatrzymuje pyłki, zarodniki pleśni) i węglowy (dym papierosowy, zapachy). Niektóre modele mają jeszcze filtr wstępny, na którym osadza się sierść zwierząt, kurz, i w ten sposób przedłuża trwałość pozostałych filtrów.

Filtry HEPA trzeba wymienić po 12 miesiącach. Dłużej można eksploatować wersje zmywalne. Odmiany węglowe przeważnie zastępuje się częściej - co 3 do 6 miesięcy.

Oczyszczacze powietrza na ogół zawierają przynajmniej dwa filtry - główny HEPA (zatrzymuje pyłki, zarodniki pleśni) i węglowy (dym papierosowy, zapachy). (fot. Philips)

Filtry HEPA trzeba wymieniać co 12 miesięcy, a węglowe co 3 do 6 miesięcy. Przed zakupem urządzenia warto sprawdzić, w jakie filtry jest wyposażone i ile kosztuje ich wymiana. (fot. Philips)

W sprzedaży są również oczyszczacze z funkcją nawilżania. W najprostszych modelach ewaporacyjnych, wentylator przetłacza brudne powietrze przez nasiąknięty wodą wkład nawilżająco-czyszczący, który zatrzymuje zanieczyszczenia i nasyca powietrze cząstkami wody. Wkład trzeba wymieniać co 2 lub 3 miesiące. Droższe wersje wyposażone są w filtr węglowy i HEPA, funkcja nawilżania wykonywana jest w nich za pomocą ultradźwięków albo przez podgrzewanie.

fot. otwierająca: Free/Gree