Tajniki układania dachówek ceramicznych i betonowych
Tajniki układania dachówek ceramicznych i betonowych
Do niedawna dachówki były najdroższym, lecz najefektowniejszym wykończeniem dachu. Nie tylko z powodu drogiego materiału, również za sprawą drogiego montażu. Obecnie koszt pokrycia dachu tym wyrobem i nieco tańszymi blaszanymi jest prawie taki sam. Ale żeby dach z dachówką wyglądał ładnie i przez długie lata był trwały, musi być fachowo wykonany. Nie jest to łatwe.
Data publikacji: 2018-06-28
Data aktualizacji: 2022-09-22
Układanie pokrycia z dachówek ceramicznych i betonowych to z pozoru nietrudna czynność. Nie polega ona wyłącznie na mocowaniu materiału do więźby dachowej. Wcześniej trzeba dach przygotować i zaplanować rozmieszczenie dachówek. Warto wziąć pod uwagę także koszty. Na dachach prostych bardziej ekonomiczne jest pokrycie z większych elementów, które szybciej się układa. Na skomplikowanych - z małych, dzięki którym mniej będzie odpadów po przycinaniu.
Ciężar pokrycia
W projekcie domu podane są zazwyczaj ogólne informacje dotyczące pokrycia dachu. Najczęściej jest to dachówka ceramiczna lub betonowa, bez wskazania konkretnego produktu. Architekt jedynie sugeruje rodzaj pokrycia, a do inwestora należy decyzja, jaki model wybrać.
Kształt dachówki wpływa na jej ciężar, na przykład karpiówka jest lżejsza niż marsylka. Nie wolno oceniać ciężaru pokrycia na podstawie jednej sztuki. Dużo istotniejszym parametrem jest ciężar 1 m2 pokrycia. I tak karpiówka, układana zwykle gęsto jedna na drugiej, osiąga tu najwyższe wyniki, mimo że pojedyncza waży mało.
Oferta producentów dachówek jest bardzo szeroka, każdy może wybrać nie tylko jej kształt, ale również kolor i dopasować je do architektury i stylu budynku (fot. Creaton Polska)
Powszechna jest opinia, że od rodzaju zastosowanego pokrycia w głównej mierze zależy konstrukcja więźby dachowej. Nie jest to do końca prawda. Owszem, jest on istotny przy rozmieszczaniu łat, gdyż odmienne modele dachówek mają różną długość, jednak podstawowe obliczenia więźby, przede wszystkim przekrój krokwi, w niewielkim stopniu zależą od rodzaju pokrycia.
W naszym klimacie więźba musi bowiem utrzymać nie tylko ciężar dachówek, ale także obciążenie śniegiem i naprężenia spowodowane podmuchami wiatru. Dlatego uwzględnia się nie sam ciężar pokrycia, który zwykle waha się między 30 a 60 kg/m2, lecz sumę tego ciężaru oraz obciążeń śniegiem i wiatrem, które są nawet czterokrotnie większe - przyjmuje się, że średnio wynoszą około 150 kg/m2.
Aby uzyskać jednolity pod względem kolorystycznym dach, przed wniesieniem dachówek na jego połać miesza się elementy z kilku palet. Dzięki temu unika się różnic odcieni kolorów między fragmentami połaci. Dotyczy to szczególnie wyrobów ceramicznych. Należy mieć na uwadze, że podczas procesów suszenia i wypalania mogą powstawać też niewielkie rozbieżności wymiarów dachówek - wynika to z właściwości gliny. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby przed rozpoczęciem prac dekarskich dokładnie sprawdzić długość i szerokość krycia konkretną partią przed ostatecznym montażem.
Do jego poprawnego przeprowadzenia kluczowe jest właściwe rozmieszczenie łat. Wpływa ono także na estetykę i symetrię dachu oraz jego szczelność. Zależy ono od wymiarów elementów pokrycia, przede wszystkim ich długości, szerokości i przesuwności. Zwykle producenci podają na stronach internetowych i w katalogach minimalny, maksymalny i średni rozstaw, lecz najpewniejszą i rekomendowaną przez specjalistów metodą jest zaplanowanie odległości pokrycia od okapu do kalenicy tak, aby pod gąsiorem nie trzeba było ciąć dachówek.
Ustalenie średniej długości i szerokości krycia (ale także ich wartości maksymalnych i minimalnych) robi się w przypadku dachówek zakładkowych w dwóch rzędach po 12 sztuk - odpowiednio pionowych i poziomych. Elementy układa się tak, aby zamki czołowe zazębiały się. 10 sztuk mierzy się raz rozsunięte i raz zsunięte. Następnie oblicza się wartość średnią. Wyniki te sumuje się i dzieli przez 10 i przez 2 (dwa rzędy). W ten sposób uzyskuje się średni rozstaw łat, które przybija się zgodnie z otrzymanym wynikiem, precyzyjnie odmierzając odległość między kolejnymi rzędami.
Sposoby układania rzędów dachówek - ze skrajnym zsunięciem oraz rozsunięciem na zamkach. Jest to potrzebne do ustalenia optymalnego rozstawu łat pod pokrycie.
Potem na końcach kontrłat zaznacza się miejsce zamocowania łaty kalenicowej. Jej odległość od punktu wierzchołkowego do początku zależy od kąta nachylenia połaci dachowej. Jeśli odległości pomiędzy łatami zostaną niewłaściwie zmierzone, elementy nie będą leżeć prawidłowo, co może skutkować nieszczelnością pokrycia. Ponadto należy pamiętać, że krokwie odkształcają się pod wpływem działania wiatru, śniegu, różnicy temperatury i wilgotności.
W związku z tym, dachówki również są podatne na pewne niezauważalne przez nas przesunięcia. Zbyt mały lub za duży rozstaw łat spowoduje, że na przykład dachówka nie wepnie się na swoje miejsce, co może doprowadzić do uszkodzenia pokrycia. Jest to usterka często stwierdzana w orzecznictwie technicznym. Niekiedy winą za to niesłusznie obarcza się producentów, podczas gdy na ogół błąd wynika z nieprawidłowego wymierzenia łat przez wykonawcę.
Żeby stabilnie osadzić ławy kominiarskie i płotki śniegowe, powyżej łat (na których opierają się dachówki) przybija się dodatkowe łaty, do których wkrętami przytwierdza się elementy mocujące. (fot. Röben)
Montaż dachówek
Mocowanie dachówek (fot. Röben)
Po przybiciu łat, przytwierdzeniu grzebieni okapu oraz przymocowaniu obróbek blacharskich i rynien, można układać dachówki. Zwykle zaczyna się od okapu w górę, ale można też robić to z góry na dół, wykonując najpierw wszystkie skomplikowane obróbki - gąsiory, kosze, kominy, okna połaciowe, a w środku połaci zostawiając same łaty.
Zamiast cięcia dachówek lepiej jest stosować elementy połówkowe, 3/4 lub 5/4. Jeśli konieczne jest ich przycinanie, należy to zrobić poza połacią. Wtedy pył, powstający podczas cięcia, nie dostanie się na warstwę wstępnego krycia. Jest on trudny do usunięcia, może zatkać pory membrany i spowodować utratę paroprzepuszczalności.
Dachówki układa się na ruszcie z łat i kontrłat, pod którymi ułożona jest membrana wstępnego krycia. (fot. Wienerberger)
Trzeba też pamiętać, że cięciu bądź wierceniu dachówek może towarzyszyć wydzielanie pewnej ilości pyłu krzemionkowego. Nadmierne albo przedłużające się narażenie na jego wdychanie (i przedostawanie się do płuc) jest groźne dla zdrowia. Aby tego uniknąć, dekarze powinni chronić twarz atestowaną maską przeciwpyłową i ciąć na mokro lub przy użyciu odciągu pyłu. Warto także stosować odpowiednie środki ochrony osobistej - zatyczki, nauszniki, okulary, rękawice.
Przy kominie, oknach, w koszach, a także w innych miejscach dachu konieczne jest cięcie dachówek. Trzeba je wykonać tak, aby pył nie osadzał się ani na dachówce, ani na membranie - najlepiej poza połacią. (fot. Röben)
Obróbki blacharskie
Obróbki blacharskie okapu
Obróbki blacharskie krawędzi dachu
Obróbki blacharskie komina
Klamrowanie dachówek
Sposób montażu pokrycia na połaci określa jego producent. Większość zaleca systemowe klamry, spinki i wkręty przeznaczone do danych dachówek oraz elementy uniwersalne, które odpowiednio zastosowane równie dobrze spełniają swą funkcję. Bardzo ważne jest ustalenie liczby elementów montażowych, przypadających na 1 m2 połaci. Na ogół pokrycia nie przytwierdza się do więźby w środkowej części dachu. Robi się to natomiast na brzegach (w kalenicy, koszach, grzbietach, okapie, przy oknach połaciowych, kominach i lukarnach) oraz narożnikach.
W miejscach tych siła wiatru jest 2-3 razy większa w porównaniu ze środkową powierzchnią dachu. Te newralgiczne rejony określa się na podstawie rzutu połaci na płaszczyznę poziomą. Szerokość obszaru brzegowego (wyznaczającego także obszar narożników) wynosi 1/8 wymiaru krótszego boku, ale nie mniej niż 1 m. Zazwyczaj taki pas nie przekracza 2 m.
Dlatego na terenach zagrożonych silnymi wiatrami i na dachach o kącie nachylenia poniżej 65° - zaleca się przytwierdzać co najmniej co trzecią dachówkę w każdym rzędzie z przesunięciem mocowania w lewo lub prawo w kolejnych rzędach. Wszystkie ułożone na krawędziach dachu, takie jak szczytowe, okapowe, kalenicowe, przy elementach przecinających połać (jak okna połaciowe, kominy, lukarny), poza tym wzdłuż koszy i naroży trzeba przyczepić mechanicznie.
Rzeczywista liczba dachówek przytwierdzanych powinna być podana w projekcie, inna jest bowiem na połaci i inna w strefach brzegowych.
Tzw. klamrowanie dachówek, czyli przypinanie ich do łat. Na połaci zaleca się takie mocowanie co trzeciej dachówki po skosie, o ile lokalizacja budowy i specyfika dachu nie wymagają innych rozwiązań. (fot. Röben)
Szczególnie należy dopilnować mocowania docinanych elementów. W przeciwnym razie jeszcze przed końcem okresu gwarancji wysuną się one spod wyżej położonych dachówek. W koszach i narożach drobne elementy mają kształt trójkątów. Do ich łączenia można użyć specjalnych spinek z kawałkiem drutu ze stali nierdzewnej.
Inną metodą jest nawiercanie dachówek lub ich nacinanie i montaż za pomocą drutu ze stali nierdzewnej lub miedzianego (należy go przybić gwoździami miedzianymi). Miedź w połączeniu z wilgocią i innymi metalami może powodować powstawanie ogniwa elektrycznego i w efekcie korodować.
Najmniej kłopotliwy jest montaż drobnych elementów wokół okien połaciowych, wyłazów i kominów. W miejscach tych mają one formę prostokątną. Montaż odbywa się w taki sposób, jak w koszach. Elementy te można dodatkowo przykleić do większych dachówek - punktowo, maksymalnie po dwie. Dachówki na dachu przesuwają się i sklejenie sporej ich grupy spowoduje ich pęknięcie. Niektóre modele, np. karpiówki, mają w górnej części dwa otwory, w których osadza się wkręty - jedną dachówkę montuje się tylko jednym wkrętem.
W czasie układania dachówek trzeba również odpowiednio rozmieścić akcesoria, w tym dachówki wentylacyjne, które są kluczowe dla cyrkulacji powietrza pod połacią. Ich liczba i umiejscowienie zależy od kształtu i wymiarów dachu. Na ogół planuje się je w trzecim rzędzie pod kalenicą. Aby wentylacja była skuteczna, musi on mieć wpust i wypust powietrza przy okapie i w kalenicy oraz taśmę wentylująco-uszczelniającą w kalenicy pod gąsiorami, które mocuje się klamrami i przekręca do niej wkrętami.
Aby zapewnić właściwą wentylację dachu, w kalenicy pod gąsiorami układa się taśmę wentylacyjno-uszczelniającą. (fot. Creaton)
Skomentuj
