Blacha jest jednym z najpopularniejszych materiałów stosowanych do krycia dachów. Wydawałoby się, że jej ułożenie - niezależnie od modelu i formatu - nie powinno sprawiać najmniejszych kłopotów. Okazuje się jednak, że to sztuka, która wymaga sporej wiedzy, doświadczenia i precyzji. Znajomość najważniejszych etapów pozwoli uniknąć błędów i wykonać dach, który nie będzie źródłem kłopotów.
Data publikacji: 2019-10-16
Data aktualizacji: 2024-08-22
Montaż pokrycia dachowego z blachy to proces, który wymaga precyzyjnego wykonania i zastosowania odpowiednich technik. Przede wszystkim, przed rozpoczęciem prac, należy dokładnie sprawdzić stan konstrukcji dachowej i upewnić się, że jest ona w stanie utrzymać ciężar blachy. Następnie, należy dokładnie zmierzyć dach i przygotować odpowiednią ilość materiału. Montaż blachy powinien zaczynać się od dolnej krawędzi dachu, a kolejne arkusze powinny być układane od lewej do prawej strony. Ważne jest, aby zachować odpowiednie nachylenie blachy, co zapewni prawidłowy odpływ wody. Blachę należy mocować za pomocą specjalnych wkrętów, a miejsca, w których blacha łączy się z kominem czy oknami dachowymi, powinny być dodatkowo uszczelnione. Wszystkie elementy dachu, takie jak rynny czy okna dachowe, powinny być montowane po ułożeniu pokrycia. Właściwy montaż blachy gwarantuje jej długą żywotność i odporność na warunki atmosferyczne.
Rodzaj blachodachówki dobiera się do dachu. Jeśli jest on jedno- lub dwuspadowy bez lukarn i wykuszy, łatwiej i szybciej będzie ułożyć arkusze cięte na wymiar. Mogą być one bardzo długie (do 12 m). Trzeba jedynie zadbać o właściwy transport na budowę i na dach, żeby ich nie uszkodzić.
Jeżeli połać ma wiele załamań, konieczne będzie docinanie arkuszy na miejscu, co spowoduje duże straty materiału i wydłuży prace. A to przełoży się na koszt wykonania dachu. W takim przypadku lepiej sprawdzi się blacha w modułach albo w panelach.
Ich przycinanie na końcach połaci, przy oknach dachowych i przy kominie będzie wówczas ograniczone do minimum. Aby dopasować moduł do szerokości połaci, wystarczy go podłożyć pod ten wcześniej zamontowany o taką liczbę fal, jaka jest potrzebna w danym miejscu. Poza tym, gdy model ma dodatkowo przetłoczenia, odcięte części można wykorzystać na innym fragmencie połaci.
Decydując się na pokrycie dachu blachodachówką, wybierać możemy nie tylko wielkość elementów, ale i rodzaj przetłoczeń lub ich brak. (fot. Blachy Pruszyński)
Przygotowanie dachu do pokrycia z blachy
Zanim dekarze rozpoczną układanie pokrycia, konieczne jest wymierzenie połaci i sprawdzenie geometrii więźby dachowej. Należy sprawdzić, czy przekątne połaci są równe, a kąty między elementami zachowane. Najistotniejsze jest to, czy górne powierzchnie krokwi znajdują się w jednej płaszczyźnie. Jeśli nie, przed rozpoczęciem prac konieczne jest skorygowanie niedokładności.
Blachodachówki - podobnie jak dachówki - opiera się na ruszcie z kontrłat i łat. Można wykorzystać tańsze, tradycyjne łaty drewniane, zaimpregnowane środkiem chroniącym przed grzybami lub specjalne łaty stalowe, których nie trzeba zabezpieczać (są ocynkowane) i da się je przykręcać od razu do krokwi (kontrłaty są zbędne).
Panele z blachy płaskiej teoretycznie też można układać na zwykłych łatach. Lepiej jednak, aby były one szersze (około 10 cm) i mocowane w odstępach maksymalnie 30 cm.
Panele blaszane na ogół układa się na łatach i kontrłatach. Powinny mieć one ok. 10 cm szerokości i być mocowane w odstępie do 30 cm od siebie. (fot. Blachy Pruszyński)
Każdy model blachodachówki wymaga doboru odpowiedniego rozstawu łat. Jest on podany w kartach technicznych wyrobu oraz na stronach internetowych producenta. To ważne dla właściwego montażu pokrycia. Precyzja ma tutaj kluczowe znaczenie, od niej zależy estetyka i trwałość dachu, a także jego szczelność.
Arkusze i panele blachy przytwierdza się łat na sztywno, umieszczając wkręty w najniższym punkcie fali, bezpośrednio pod przetłoczeniem poprzecznym. Jeśli dystans pomiędzy łatami będzie zbyt duży lub za mały, wkręty znajdą się w różnych miejscach.
Trzeba pamiętać, że więźba dachowa pracuje pod wpływem zmiany temperatury i wilgotności oraz obciążenia wiatrem i śniegiem, co powoduje, że pokrycie z blachy niezauważalnie się odkształca. Jeśli nie będzie przykręcone do łat na sztywno, obciążenia te mogą skutkować wyrwaniem wkrętów i pogorszeniem szczelności pokrycia. Poza tym arkusze, których połączenia nie będą opierały się na łatach, łatwo uszkodzić podczas montażu.
Dwa sposoby układania blachy na dachu:
Schemat układania blachodachówki
Schemat układania blachy na rąbek stojący
Kolejność układania pokrycia z blachy
Najpierw wykonuje się wszystkie niezbędne obróbki - pasa okapu, koszy, komina i ścianek lukarn - najlepiej z gotowych systemowych elementów. Przed rozpoczęciem mocowania pokrycia warto wcześniej zaplanować układ blachy. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do blachodachówek modułowych, których odpowiednie rozlokowanie pozwoli uniknąć konieczności przycinania ostatniego arkusza w rzędzie. Można go podłożyć o potrzebną w tym miejscu liczbę fal.
Choć kiedyś uważano, że należy rozpoczynać układanie arkuszy zgodnie z kierunkiem wiatru, to obecnie kolejność ta jest dowolna. Montaż zaczyna się od okapu (blacha powinna wystawać 40-45 mm poza jego krawędź) i układa rzędami w stronę kalenicy.
Na początku prac wykonuje się wszystkie niezbędne obróbki - pasa okapu, koszy, ścianek lukarn - najlepiej za pomocą gotowych systemowych elementów. (fot. Blachotrapez)
Przy montażu blachodachówek z symetrycznymi panelami część ekip dekarskich stosuje odwrotny porządek, gdyż ułatwia im to poruszanie się po połaci. Nieistotne, czy arkusze będą przytwierdzane w poziomie od strony lewej do prawej, czy odwrotnie. Czasem na wybór miejsca rozpoczęcia pracy mają wpływ istniejące na dachu przeszkody, na przykład okna połaciowe, lukarny i kominy. Wtedy można zacząć montaż pełnych modułów od tych elementów. Pozwoli to dopasować materiał do szerokości lub długości połaci bez konieczności cięcia blachy.
Najważniejsze jest ułożenie pierwszego rzędu arkuszy równolegle do linii okapu. Późniejsze skorygowanie odchylenia nie będzie możliwe ze względu na jej profilowanie. Najłatwiej zrobić to, montując nad najniższą łatą dachu drewnianą listwę dystansową. Jej ułożenie sprawdza się zaznaczając za pomocą sznurka prostą linię wzdłuż okapu.
Podczas krycia moduły w kolumnach powinny zachodzić na siebie na szerokość grzbietu fali. Z kolei w rzędach zakłada się je naprzemiennie nad i pod sobą (nad-pod-nad-pod). Ostatni moduł podkłada się pod taką ilość fal, jaka jest konieczna do wyrównania ze szczytem. Można też przeciąć element i odcięty fragment wykorzystać w innym miejscu.
Moduły w kolumnach mają zachodzić na siebie na szerokość grzbietu fali, a w rzędach zakłada się je naprzemiennie nad i pod sobą. (fot. Blachotrapez)
Niezależnie od formy blachodachówki powinny być przykręcane do łat dołączonymi wkrętami samonawiercającymi (farmerskimi). Arkusze mocuje się długimi wkrętami (35 mm) w najniższym punkcie fali, bezpośrednio pod przetłoczeniem poprzecznym. Moduły natomiast łączy się krótszymi wkrętami (20 mm), przytwierdzanymi od czoła przez przetłoczenie poprzeczne lub w najwyższym punkcie profilu, powyżej przetłoczenia poprzecznego.
Szczelność miejsc, w których się je umieszcza zapewnia podkładka z uszczelką z gumy EPDM. Istotne jest używanie wkrętów premium - są niewiele droższe od zwykłych, a mają dłuższą trwałość. To zaś przekłada się na większą trwałość pokrycia z blachy.
Przy stosowaniu paneli z blachy płaskiej - ważne jest, by połączenia pasów materiału były szczelne, ale też by mogły się wydłużać i kurczyć pod wpływem zmian temperatury. Do poszycia mocuje się je specjalnymi uchwytami, które umożliwiają przesuwanie się takich szeregów względem podłoża. Bez tego powstawałyby naprężenia skutkujące deformacją arkuszy, a w efekcie rozszczelnianiem się, nawet odrywaniem pokrycia.
Z tego samej przyczyny, przy osadzaniu uchwytu ważne jest, aby wkręty znalazły się pośrodku wykonanych w nich otworów. Jeśli panele mają zagiętą przednią krawędź, pierwszy rząd nie może być zbyt dobrze spasowany z pasem nadrynnowym. Trzeba pozostawić luz około 1 cm, aby blacha mogła się swobodnie odkształcać, nie powodując nieestetycznego deformowania pokrycia.
Przy układaniu paneli z blachy płaskiej ważne jest, by połączenia pasów było szczelne, ale też by mogły się wydłużać i kurczyć pod wpływem zmian temperatury. (fot. Ruukki)
Po zamontowaniu blachy pora na wykończenie kalenic i narożników dachowych gąsiorami. Są to odpowiednio wyprofilowane obróbki z takiego samego materiału i w takim samym kolorze, jak pokrycie dachowe. Przed przymocowaniem gąsiora do dachu, układa się specjalne perforowane listwy lub uszczelki wentylacyjne. Przykręca się go do blachodachówki wkrętami samowiercącymi - maksymalnie w co trzeciej fali. Zakład gąsiora musi wynosić przynajmniej 100 mm.
Gąsior przykręca się do blachodachówki wkrętami samowiercącymi - maksymalnie w co trzeciej fali. Zakład musi mieć min. 10 cm. (fot. Budmat)
Ogólne zasady montażu blachy na dachu
Podczas krycia dachu blachą niezwykle istotne jest, aby nie uszkodzić powłoki. Ekipa powinna mieć buty na miękkiej podeszwie i nie chodzić po pokryciu (na przykład po wkrętarkę zostawioną kilka metrów dalej), gdyż może to spowodować wgniecenia. Jeśli jest to konieczne, można poruszać się po łatach. Na bieżąco, miękką szczotką trzeba usuwać z pokrycia opiłki powstałe po mocowaniu wkrętów.
Samo pokrycie połaci to jeszcze nie wszystko. Dach trzeba wykończyć odpowiednimi obróbkami blacharskimi i zamocować na nim system rynnowy. (fot. Ruukki)
Bezpieczeństwo pracy podczas układania pokrycia z blachy
W trakcie montażu warto zadbać o bezpieczeństwo, nosząc uprząż, odpowiednią odzież i rękawice ograniczające ryzyko skaleczenia się. Należy unikać ostrych krawędzi i narożników. Łatwiej o to przy blachodachówkach modułowych, które mają podgiętą przednią krawędź, za którą się je chwyta przy przenoszeniu.
Do transportu blachodachówki na dach stosuje się drabiny, niewielkie rusztowania lub windy dekarskie. Zanim będą użyte ekipa powinna sprawdzić, czy liny służące do transportowania są w dobrym stanie, prawidłowo zamocowane i czy wytrzymają ciężar blachy.
Przy blachach w modułach lub panelach wygodnie jest od razu rozmieścić na połaci cały materiał do krycia. Po ustaleniu liczby modułów potrzebnych na płaszczyznę dachu, dobrze jest podzielić je w pakiety po trzy sztuki i dodatkowo zabezpieczyć przed upadkiem z dachu.
Podczas prac na dachu najważniejsze jest bezpieczeństwo. Dekarz musi więc mieć odpowiednią uprząż zabezpieczającą przez upadkiem z wysokości. (fot. Blachotrapez)
Niezbędne narzędzia
Blachę należy ciąć na zimno odpowiednimi narzędziami - nożycami ręcznymi lub skokowymi (niblerami). Tylko wtedy nie ma potrzeby zabezpieczania przyciętych krawędzi - samoistnie pokrywają się one ochronną warstwą cynku. Absolutnie zabronione jest używanie szlifierek kątowych. Znacznie ułatwia to pracę dekarzom, ale narzędzia te wytwarzają wysoką temperaturę, która wytapia warstwę cynku. Iskry powodują też uszkodzenie powłoki. Przez to w takich miejscach szybko pojawia się rdza.
Najlepiej jest, gdy blachę przycina się poza połacią. Powstające wtedy opiłki mogą zarysować powierzchnię ułożonej blachy. To z kolei może skutkować pękaniem powłoki ochronnej i jej korodowaniem.
Jan Król
FAQ Pytania i odpowiedzi
Jakie są najważniejsze etapy układania blachy na dachu?
Najpierw wykonuje się obróbki okapu, koszy, kominów oraz lukarn. Następnie rozpoczyna się układanie blachy, zaczynając od okapu i kierując się w stronę kalenicy.
Kiedy warto użyć blachy ciętej na wymiar, a kiedy modułowej?
Blachę ciętą na wymiar warto stosować na dachach prostych, jedno- lub dwuspadowych. Natomiast blacha modułowa sprawdzi się lepiej na dachach z wieloma załamaniami.
Jakie są zalecenia dotyczące montażu blachy na łatach?
Łaty powinny mieć szerokość około 10 cm i być rozmieszczone w odstępach maksymalnie 30 cm. Blachodachówkę należy przytwierdzać do łat w najniższym punkcie fali.
Jakie narzędzia są niezbędne do przycinania blachy?
Blachę należy ciąć na zimno za pomocą nożyc ręcznych lub skokowych (niblerów). Używanie szlifierek kątowych jest zabronione, ponieważ może uszkodzić powłokę ochronną.
Dlaczego istotne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa podczas montażu blachy?
Ze względu na ryzyko upadku z wysokości oraz ostre krawędzie blachy, konieczne jest noszenie uprzęży, odpowiedniej odzieży oraz rękawic ochronnych.
Jeżeli dotąd wszystko z wilgocią na poddaszu było w porządku to niczego wycinać nie trzeba. Szczelinę pod pokryciem w kalenicy robi się w dachach ocieplonych, jeżeli izolacja sięga aż do kalenicy. Inaczej pełne deskowanie blokuje ruch pary wodnej. Ale jeżeli ocieplenia nie ma, ...
Blachy kładzie się na ruszcie z kontrłat i łat montażowych, W kalenicy nic ni trzeba wycinać jeśli nie ma ocieplenia pod folią paroprzepuszczalną i pustki wentylacyjnej.
Najprawdopodobniej Henryk ma dach deskowany i chodzi mu o szczelinę w kalenicy. Fachowcy twierdzą, że szczelina konieczna, przy papie pewnie tym bardziej.
8
