Termomodernizacja ma na celu poprawę komfortu mieszkania we własnym domu i obniżenie rachunków za ogrzewanie. Obejmuje ocieplenie lub docieplenie przegród (ścian i dachu), wymianę okien, drzwi zewnętrznych i garażowych. W artykule tym skupimy się na najważniejszym etapie, czyli na ociepleniu ścian.
Joanna Dąbrowska
Data publikacji: 2020-12-15
Data aktualizacji: 2021-01-28
Wysokie rachunki za ogrzewanie i nieestetyczny wygląd elewacji to powody decydowania się na docieplenie budynków przez ich właścicieli. Koszt takiej inwestycji w średniej wielkości domu jednorodzinnym to minimum 20 000 zł, w zależności od konieczności demontażu starego, zbyt cienkiego ocieplenia, grubości i rodzaju nowego oraz sposobu wykończenia elewacji.
Wydatek ten można nieco zmniejszyć, korzystając z np. programu Czyste Powietrze. Mogą wziąć w nim udział inwestorzy odnawiający swoje domy. Wsparcie może mieć formę dotacji w wysokości do 30 000 zł lub częściowej spłaty kapitału kredytu - w zależności od tego, czy termomodernizacja dotyczy tylko ocieplenia, wymiany okien i drzwi, czy też szerszego zakresu - wymiany kotła grzewczego (ograniczenie emisji zanieczyszczeń będących produktem spalania paliw grzewczych to główny cel programu), montażu wentylacji z rekuperatorem albo fotowoltaiki.
Wysokość dotacji zależy od dochodów. Skorzystać z niej może osoba o dochodzie rocznym nieprzekraczającym 100 000 zł. Co ważne, dofinansowanie innych działań niż wymiana źródła ciepła (np. kotła), uzyskamy tylko dla budynków, dla których wniosek o pozwolenie na budowę złożono przed 2014 r. Czyli przed wejściem w życie pierwszej transzy zaostrzonych przez WT wymagań odnośnie energooszczędności budynków.
Przy rozważaniu termomodernizacji domu, warto zapytać również w najbliższym urzędzie gminy albo starostwie (w przypadku gmin miejskich) o inne formy pomocy w sfinansowaniu takiej inwestycji.
Ocieplenie ścian: plan działania
Pierwszy krok to zlecenie wykonania audytu. Na jego podstawie specjalista sporządzi projekt, w którym dobierze optymalną grubość ocieplenia, rodzaj tynku i nowej elewacji.
Ponadto fachowiec powinien sprawdzić stan ścian zewnętrznych - zwłaszcza to, czy nie są zawilgocone - i w razie konieczności zaplanować ich osuszenie. Ważne są zarówno wybrane do użycia materiały, jak i układ grubości warstw.
Jeżeli będziemy chcieli ubiegać się o zwrot części kosztów poniesionych na ocieplenie w ramach programu Czyste Powietrze lub innej formy pomocy, powinniśmy najpierw zapoznać się ze szczegółowymi jego wymaganiami, by skompletować niezbędną dokumentację, która będzie potrzebna do przygotowania wniosku o dopłatę.
Ocieplenie domu, który nie ma izolacji jest sprawą prostą, ale termomodernizacja nierzadko jest konieczna również w przypadku, które zostały zaizolowane zbyt cienką warstwą. Aby taki dom docieplić, niezbędna jest inwentaryzacja, polegająca na ocenie stanu poszczególnych części, sprawdzeniu ich grubości i przyczepności do podłoża. Warto odszukać projekt i skonfrontować podane w nim informacje ze stanem budynku.
Żeby zbadać grubość warstw, w kilku miejscach należy wykonać odkrywki. Dokonuje się tego w ścianach różniących się ekspozycją i tam, gdzie występują odstępstwa od reszty elewacji, np. zmienna grubość styropianu, zmiana konstrukcji i stanu ścian. Powierzchnia pojedynczej odkrywki nie powinna być mniejsza niż 1 m2 (10 × 10 cm), ma być zbliżona do kwadratu. Kolejnym krokiem jest ocena zastosowanych łączników mechanicznych - ustalenie ich liczby, rozmieszczenia na 1 m2 oraz skuteczności mocowania i zakotwienia. Następnie konieczne jest oszacowanie nośności podłoża i wytrzymałości na obciążenie dodatkowym ociepleniem. Wszystkie te czynności powinien wykonać rzeczoznawca, mający do tego uprawnienia. Dopiero na podstawie rzetelnej analizy stanu elewacji można przystąpić do docieplania budynku, wykorzystując przeznaczone do tego systemy.
W większości przypadków remontu domów jednorodzinnych jednak bardziej opłacalne i trwalsze efekty uzyskamy, usuwając stare ocieplenie i przytwierdzając nowe o właściwej grubości. Taki sposób termomodernizacji jest najpopularniejszy i najbardziej zalecany.
W większości remontowanych budynków lepiej i taniej jest zdemontować stare, zbyt cienkie ocieplenie, i zamontować kompletny system od nowa. (fot. Isover)
Ocieplenie ścian: montaż nowego systemu
Aby dobrze przygotować powierzchnię ścian remontowanego domu do ocieplania, należy wykonać następujące czynności:
wykwity oczyścić na sucho szczotką albo zmyć odpowiednio przygotowanym roztworem;
luźne i nienośne elementy elewacji skuć i uzupełnić zaprawą - nie wolno wyrównywać podłoża podklejkami z płyt termoizolacyjnych;
brud, sadzę lub tłuszcz zmyć wodą pod ciśnieniem, ewentualnie z detergentem lub specjalnym środkiem czyszczącym, potem spłukać samą wodą i pozostawić do wyschnięcia.
Kolejne etapy wykonywania ocieplenia wyglądają tak samo, jak przy nowych budynkach.
Przed przystąpieniem do prac ściany zewnętrzne trzeba oczyścić i odpowiednio przygotować. (fot. Majster-Pol)
Grubość ocieplenia ścian
Ekonomicznie uzasadniona grubość termoizolacji ścian to w większości przypadków remontowanych domów 20 cm, maksymalnie 25 cm. Taka grubość gwarantuje uzyskanie wymaganego przez program Czyste Powietrze współczynnika przenikania ciepła niższego od 0,2. Wykonywanie grubszego ocieplenia nie ma sensu, bo jest bardzo trudne do przytwierdzenia i już tylko w niewielkim stopniu poprawi bilans energetyczny domu. Ponadto będzie nieopłacalne ekonomicznie, gdyż koszty inwestycyjne wzrosną niewspółmiernie do korzyści.
Ocieplenie ścian: wełna czy styropian?
Najpopularniejsze w Polsce materiały to styropian i wełna mineralna. Oba produkty mają bardzo dobre właściwości termoizolacyjne. Wielkości współczynnika przewodności cieplnej styropianu i wełny mineralnej są zbliżone.
Styropian jest lekki i sztywny, wełna zaś cięższa, ale elastyczniejsza. Jest znacznie mniej od wełny podatny na zawilgocenie. Poza tym koszt wykonania ocieplenia jest niższy - akcesoria niezbędne do montażu systemu (klej, kołki mocujące) są nieco tańsze od wełny i dodatków do niej.
Do ocieplenia można również zastosować np. styropian z domieszką grafitu, który ma współczynnik przewodzenia ciepła niższy od standardowego (białego), w związku z tym, aby uzyskać taki sam poziom takiego wskaźnika całej ściany, można użyć cieńszej warstwy styropianu grafitowego, np. 20 zamiast 25 cm. Choć cena 1 m3 styropianu ciemnego jest nieco wyższa od standardowego, to koszt wykonania 1 m2 izolacji o takiej samej ciepłochronności będzie podobny. Decydując się na styropian ciemny, trzeba jednak pamiętać, że podczas montażu należy osłonić go przed słońcem.
Producenci oferują też dwuwarstwowe płyty, od wewnątrz grafitowe, od zewnątrz białe, odporne na promieniowanie UV.
Styropian z domieszką grafitu (fot. po lewej) ma nieco lepsze właściwości termoizalacyjne niż biały (fot. po prawej), można więc ocieplić ściany nieco cieńszą jego warstwą. (fot. Austrotherm)
Wełna mineralna jest materiałem wytwarzanym ze skał, piasku, stłuczki szklanej. Jedna z jej najważniejszych cech to niepalność. Najczęściej wykorzystywana jest do ocieplenia połaci dachu, gdy izolację trzeba ulokować pomiędzy drewnianymi elementami więźby. Znacznie łatwiej ułożyć ją szczelnie, bo jest elastyczna i sama dopasowuje się do miejsca, kompensując drobne nierówności. Ponadto charakteryzuje ją wysoka przepuszczalność pary wodnej, umożliwiającą szybkie odprowadzanie wilgoci. Płyty wełny lamelowej mają dużą elastyczność, łatwiej będzie je mocować na budynkach o nietypowych kształtach. Ten rodzaj materiału najczęściej wykorzystywany jest przy ocieplaniu budynków na ruszcie z uformowaniem szczeliny wentylacyjnej.
Odpowiednia metoda ocieplania ścian
Najczęściej na mokro
Najpopularniejszą technologią ocieplania domów jest zaizolowanie ścian przyklejanym styropianem lub wełną mineralną i wykończenie elewacji tynkiem. Płyty izolacyjne zestawia się na tzw. mijankę (spojenia dwóch sąsiednich rzędów nie znajdują się w tej samej linii), pokrywa cienką warstwą zaprawy i zatapia w niej pasy lekkiej siatki zbrojącej z włókna szklanego. Zewnętrzne ościeża okienne i drzwiowe oraz narożniki ścian zabezpiecza się profilami wzmacniającymi. Całość gruntuje i przykrywa tynkiem cienkowarstwowym.
Ważne jest, by materiały użyte do ocieplenia były do siebie dopasowane - od kleju po tynk. Dlatego najbezpieczniej jest zdecydować się na zestawy systemowe, w których wszystko pochodzi od jednego producenta. W tych opartych na styropianie stosuje się tynk akrylowy, mineralny lub silikatowy. W przypadku wełny mineralnej, można używać tylko tynków mineralnych, które nie stanowią zbyt dużej bariery na drodze pary wodnej.
Ponadto jeśli remontowany dom stoi w pobliżu ruchliwej ulicy, zaleca się dobranie tynku silikonowego, na którym wolniej osiada kurz, a powstałe zabrudzenia łatwiej zmyć.
Przekrój ściany ocieplonej styropianem metodą lekką mokrą. (fot. Knauf Therm)
Rzadziej na sucho
Mniej popularnym sposobem ocieplania budynków jest metoda lekka sucha, która polega na mocowaniu wełny mineralnej (bez kleju) do rusztu konstrukcyjnego (z drewna albo stali), który przytwierdza się do muru wkrętami.
Ruszt montuje się dwuwarstwowo (pionowo, po czym poziomo lub odwrotnie - kolejność należy dostosować do planowanego sposobu wykończenia elewacji). Drugą porcję nabija się po wypełnieniu pierwszej płytami izolacji. Następnie przyczepia się do niego folię wiatrochronną, a miejsca połączeń uszczelnia się wiatroszczelną taśmą samoprzylepną. Potem przytwierdza się listwy rusztu dystansowego, który na całej powierzchni ścian formuje szczelinę wentylacyjną. Służy ona do osuszania wiatroizolacji oraz ocieplenia. Luki tej nie wolno zatykać na dole (przy cokole) ani u góry (pod okapem dachu), bowiem otwory te umożliwiają grawitacyjny obieg powietrza. Na koniec wybraną okładzinę elewacyjną (płytki klinkierowe, deski) mocuje się do rusztu dystansowego.
Infografika: Ocieplanie ścian metodą na mokro i na sucho - charakterystyka
W prasie budowlano-wnętrzarskiej od początku drogi zawodowej. W miesięczniku „Budujemy Dom” pracuję od kilkunastu lat. Moja ulubiona tematyka to architektura i aranżacja wnętrz. Śledzę trendy i nowości rynkowe. Cenię sobie kontakt z naturą. Kocham jazdę na nartach i pływanie kajakiem. W wolnym czasie spełniam marzenia podróżnicze - bliskie i dalekie.
1
