Strefa chilloutu: projektowanie funkcjonalnych basenów

Lokalizacja

Basen kąpielowy może być zainstalowany na zewnątrz budynku (baseny ogrodowe) lub pod dachem (baseny kryte). Ze względu na podłączenie instalacji wodnej i elektrycznej, najlepiej umieścić basen ogrodowy jak najbliżej domu, w miejscu nasłonecznionym, osłoniętym przed wzrokiem przechodniów i sąsiadów. Wybór rodzaju i wielkości basenu oraz jego wyposażenia zależy od: dostępnego miejsca, funkcji basenu (sportowa czy tylko rekreacyjna), maksymalnej liczby osób, które będą jednocześnie korzystać z kąpieli, okresu korzystania z basenu (tylko lato czy także inne pory roku), możliwości ewentualnego przeniesienia basenu w inne miejsce.

Konstrukcja

Podstawowym elementem basenu jest niecka, która może być zagłębiona w gruncie (całkowicie lub częściowo) albo wolno stojąca. Przed wykonaniem basenu należy znać rodzaj gruntu i głębokość występowania wody gruntowej. W przypadku, gdy woda gruntowa występuje tuż pod powierzchnią terenu, wykonanie basenu zagłębionego w gruncie może się okazać niemożliwe. Ściany basenu zagłębionego w gruncie są obciążone od zewnątrz parciem gruntu, a od wewnątrz parciem wody, którą napełniony jest basen. Pusty basen musi wytrzymać parcie gruntu na jego ścianki. Niedostateczna wytrzymałość ścian przy pustym basenie może powodować ich przemieszczenia do jego środka pod naporem gruntu.

Jeżeli basen jest posadowiony na gruntach pęczniejących pod wpływem wody lub wysadzinowych (wszystkie grunty organiczne oraz takie, które zawierają więcej niż 10% cząstek o średnicy mniejszej niż 0,02 mm), to należy też zadbać o odpowiednią wytrzymałość płyty dennej basenu. Zamarzająca woda gruntowa, zamieniając się w lód, powoduje zwiększenie objętości gruntu, który oddziałując z dużą siłą na płytę powoduje jej podniesienie, co może doprowadzić do pękania dna i ścian. Z kolei w okresie wiosennym grunt odmarza, a zmniejszanie jego objętości powoduje osiadanie dna. Basen musi być szczelny. Woda wyciekająca z basenu wskutek nieszczelności może zagrozić fundamentom budynku.

Baseny tradycyjne

W basenach tradycyjnych niecka jest najczęściej żelbetowa (wylewana w deskowaniu tradycyjnym lub tzw. tra­conym - ze styropianu lub poliestru) lub murowana z pustaków betonowych. Betonowe ściany basenu zbroi się kilkoma warstwami siatki mocowanej do rusztów wykonanych z prętów zbrojeniowych o średnicy 4,5-6 mm. Pionowe otwory pustaków zbroi się i zalewa betonem. Jeżeli betonowa niecka ma być wyłożona folią, nie musi być dodatkowo uszczelniona.

Jeżeli natomiast basen ma być wyłożony płytkami, nieckę uszczelnia się przez dodanie do betonu dodatków uszczelniających. Samodzielna budowa basenu nie jest metodą godną zalecenia. Najlepiej projekt oraz wykonanie basenu, szczególnie o większych wymiarach, powierzyć specjaliście. Wykonanie tradycyjnego basenu jest pracochłonne, ale jego zaletą jest trwałość. Można dowolnie zaprojektować nie tylko kształt ścian i dna (np. nachylonego pod kątem do poziomu), ale także wodospady, natryski, kaskady.

Baseny gotowe

Alternatywą dla basenów tradycyjnych są lekkie baseny gotowe. Ich podstawowe zalety to łatwość montażu oraz możliwość ewentualnego przeniesienia w inne miejsce. Mają niecki gotowe (o ustalonych wymiarach i kształtach) lub złożone z prefabrykatów. Najczęściej wymagają płyty dennej, którą wylewa się z chudego betonu na zagęszczonym gruncie. Konstrukcję nośną niecki stanowią wspornikowe żebra lub murki oporowe, na których opiera się płaszcz.

Niecki gotowe wykonuje się z blachy stalowej (ocynkowanej, powlekanej z zewnątrz warstwą ochronną z PVC, a od wewnątrz lakierowanej), blachy aluminiowej, ze zbrojonego laminatu PVC, z poliestru. Niecki prefabrykowane składają się z segmentów, które mogą być wykonane: ze stali ocynkowanej powlekanej PVC, z płyt poliestrowych, a nawet z drewna. Niecki gotowe mogą mieć różne wymiary wykonywane na zamówienie. Mają różne kształty: okrągłe, półkoliste, owalne, ósemkowe, kwadratowe i prostokątne (niecki drewniane). Dno niecki może być płaskie, kopertowe, schodkowe.

Niecka może być wykończona płytkami ceramicznymi, kamiennymi, mozaiką szklaną lub z tworzywa sztucznego, folią basenową zbrojoną lub niezbrojoną (z PVC), płytami z tworzywa sztucznego (polipropylenu), stalą kwasoodporną, pokryta warstwą żywicy epoksydowej lub pomalowana. Niecki wykładane płytkami wymagają dodatkowego uszczelnienia. Obrzeże basenu musi być antypoślizgowe i mrozoodporne, jeżeli basen znajduje się na zewnątrz. Producenci oferują najczęściej obrzeża z płyt kamiennych o różnych wymiarach i grubości, czasami także z płyt drewnianych.

Obieg wody w basenie

Ze względu na technologię obiegu wody baseny można podzielić na: skimerowe, z rynną przelewową. W basenach skimerowych lustro wody znajduje się poniżej obrzeża basenu (ok. 15 cm). Woda powierzchniowa jest odprowadzana przez urządzenie przelewowe zwane skimerem, a woda denna przez spust denny (wraca przefiltrowana i ogrzana przez wlotowe dysze ścienne). W basenach z rynną przelewową lustro wody znajduje się na wysokości obrzeża basenu. Nadmiar wody jest odprowadzany przez rynny przelewowe połączone z rurą zbiorczą, która odprowadza wodę do zbiornika przelewowego, skąd (po przefiltrowaniu) jest ona kierowana przez dysze denne z powrotem do basenu. W domach jednorodzinnych instaluje się najczęściej baseny skimerowe. Baseny z rynną przelewową gwarantują lepszy obieg wody, dlatego są stosowane w basenach publicznych.

Pokrywy i zadaszenia

Pokrywy basenowe zapobiegają stratom ciepła, ułatwiają nagrzewanie się wody (podnoszą temperaturę o kilka stopni), zmniejszają parowanie. Ich stosowanie jest konieczne w basenach krytych, gdzie parowanie powodu­je znaczne zwiększenie wilgotności powietrza, które może wywoływać u użytkowników nieprzyjemne odczucia, a także prowadzić do wykraplania pary wodnej. Pokrywy wykonuje się z różnych materiałów: folii polietyleno­wej (często bąbelkowej - zawierającej pęcherzyki powietrza, zwiększające tzw. efekt solarny), pianki lub specjalnej siatki. Pokrywy mogą być typu żaluzjowego lub segmentowe przesuwane, z napędem ręcznym lub au­tomatycznym (mogą być zdalnie sterowane pilotem).

Zadaszenie, w połączeniu z bezpośrednim podgrzewaniem wody basenowej, umożliwia korzystanie z kąpieli w basenie odkrytym nie tylko latem, ale także jesienią i wiosną. Występuje w nich tzw. efekt szklarnio­wy - przestrzeń pomiędzy zwierciadłem wody i zadaszeniem działa jak izolator. Zadaszenia wykonuje się najczęściej z płyt z poliwęglanu (litych lub komorowych) na konstrukcji wsporczej z profili aluminiowych. Mają różne kształty (kopuły, ostrosłupa, połówki walca) i wymiary. Konstrukcja zadaszenia często jest zbudowana z przesuwnych segmentów (system z prowadnicami lub bezprowadnicowy - z kółkami gumowymi). Gumowe uszczelki między segmentami zapewniają szczelność zadaszenia. W ściankach zadaszenia można zamontować drzwi. Latem konstrukcję zadaszenia można przesunąć poza obrys basenu.

Uzdatnianie wody

W basenach stosuje się filtry mechaniczne z materiałów porowatych (piaskowe, żwirowe, żwirowo-antracytowe), które zatrzymują osady i zanieczyszczenia. W małych basenach domowych stosuje się też wymienne wkłady filtracyjne: z siatki stalowej, poliestrowej, polietylenowej. Trzeba je często wymieniać. Chemiczne środki do uzdatniania wody: dezynfekujące, korygujące odczyn pH, zapobiegające rozwojowi glonów. W basenach stosuje się dezynfekcję chlorem, łączoną (chlor i ozon, chlor i promienie UV) lub bezchlorową (promieniami UV, ozonem, bromem, jodem, tlenem aktywnym, jonizowaniem). Dozowanie środków może być ręczne lub automatyczne. Preparaty mają postać granulatu przeznaczonego do rozpuszczenia w wodzie lub płynu.

Podgrzewanie wody

Jeżeli basen jest wykorzystywany tylko w lecie, wystarcza ogrzewanie wody promieniami słonecznymi. W basenach wykorzystywanych nie tylko latem, woda musi być dodatkowo podgrzewana. Możliwe są różne rozwiązania. Wodę można ogrzewać elektrycznym podgrzewaczem wody, przy pomocy wymiennika ciepła wykorzystującego wodę z obiegu centralnego ogrzewania, ciepło odzyskane z wentylacji lub ogrzewania podłogowego czy z wykorzystaniem niekonwencjonalnych źródeł energii: kolektorów słonecznych, pomp ciepła.

Wyposażenie dodatkowe

Baseny mogą być wyposażone w przeciwprąd (tzw. falę), urządzenia do hydromasażu, bicze wodne. Oświetlenie basenu wieczorem zapewnią reflektory. Można zainstalować zjeżdżalnię lub trampolinę (wymaga to lokalnego pogłębienia basenu). Jako wyposażenie dodatkowe oferowane są też testery jakości wody służące do wyznaczania zawartości wolnego chloru i wartości odczynu pH.