Woda, która dociera do domu może pochodzić z wodociągu lub z własnego ujęcia (studni). Oba te rozwiązania mają wady i zalety. Problemy z jej jakością mogą dotknąć zarówno użytkowników wody miejskiej, jak i studziennej.
Uzdatnianie wody wodociągowej to na ogół tylko jej doczyszczanie, wszak dostawca jest zobowiązany do systematycznych jej badań i oferowania wody zdatnej do picia. Proces oczyszczania znacznie się komplikuje jeśli korzystamy z własnego ujęcia. Wówczas niezbędne jest badanie składu wody, które można zrobić w najbliższej stacji sanepidu i zlecenie zaplanowania niezbędnych urządzeń specjalistycznej firmie.
Fachowiec dobierze ich rodzaj, wielkość i wydajność w zależności od liczby mieszkańców lub punktów poboru wody oraz dziennego jej zużycia. Pod uwagę weźmie też typ instalacji wodnej, dostęp do prądu i kanalizacji (szambo czy przydomowa oczyszczalnia) oraz ilość miejsca na urządzenia. Na stację uzdatniania wody potrzebne jest dobrze wentylowane, ogrzewane pomieszczenie o minimalnych wymiarach 150 × 200 cm i wysokości 230 cm.
Filtry powinny być ulokowane w domu (nie w prowizorycznych studzienkach), w miejscu, gdzie panują odpowiednie warunki do działania urządzeń elektronicznych i zbiorników z wodą (ochrona przed niską temperaturą). Może to być kotłownia, pomieszczenie gospodarcze lub garaż.
W przypadku wody wodociągowej, podłączenie filtrów wykonuje się za wodomierzem, a jeśli dom jest zasilany wodą ze studni, zaraz za wejściem wody do budynku.
Podstawowym procesem wykorzystywanym w technologii uzdatniania wody jest filtracja, która polega na oddzielaniu cząstek zawieszonych, podczas przepływu wody przez złoże filtracyjne. Specyficznym jej rodzajem jest wymiana jonowa, w trakcie której następuje zatrzymywanie wybranych substancji rozpuszczonych. Wypełnienia filtrów domowych stanowią różnego rodzaju materiały, dobrane w zależności od rodzaju procesu filtracyjnego. Każde złoże ma swoje specyficzne zastosowanie i optymalne warunki pracy. Złoża wymienia się z częstotliwością zależną od ich wytrzymałości i właściwości oraz prowadzonego procesu filtracji.
Ponieważ w filtrach znajdują się złoża wymagające płukania, okresowo powstają tzw. popłuczyny, które traktuje się jak ścieki. Zatem do prawidłowego zainstalowania filtrów konieczne jest podłączenie ich do kanalizacji. Popłuczyny odprowadza się razem z innymi ściekami do szamba, przydomowej oczyszczalni, kanalizacji zbiorczej lub wykonuje się studnię chłonną.
Praktycznie każdy filtr do wody czy lampa bakteriobójcza UV muszą być podłączone do prądu przez standardowe gniazdo elektryczne 230 V (wyjątkiem są filtry siatkowe z manualnym czyszczeniem albo z wymiennymi wkładami).
Pracą filtrów, ich płukaniem i regeneracją sterują elektroniczne głowice. Ręcznej obsługi mogą wymagać tylko narurowe filtry mechaniczne.
W domach jednorodzinnych filtry mechaniczne na ogół instaluje się jako filtry wstępne. Najczęściej są to urządzenia z wkładami siatkowymi, piankowymi albo sznurkowymi. Bardziej zaawansowane są modele samopłuczące, najpopularniejsze - z wymiennymi wkładami.
Eksploatacja i serwis. Wkłady należy wymieniać w zależności od stopnia zanieczyszczenia wody, a siatki filtracyjne w filtrach samopłuczących czyścić chemicznie.
Cena: od ok. 60 zł (narurowe z wkładem piankowym) do ok. 2500 zł (samopłuczące).
Przy wysokiej mętności wody dobrze sprawdzają się filtry mechaniczne ze złożem zeolitowym, o wysokiej sprawności zatrzymywania zanieczyszczeń. Taka filtracja zapewnia wysoką klarowność wody, gdyż złoże to pozwala na usuwanie cząstek o średnicy poniżej 5 μm.
Eksploatacja i serwis. Złoża filtracyjnego praktycznie nie trzeba wymieniać. Ważna jest natomiast regularna konserwacja filtra i sprawdzenie poszczególnych elementów systemu uzdatniania wody.
Cena: ok. 2500 zł.
Ich funkcją jest neutralizacja, czyli podnoszenie odczynu pH. Wykorzystuje się w nich dolomit lub podobne kruszywo. Filtry te mogą usuwać również mangan i niewielkie stężenia żelaza.
Eksploatacja i serwis. Złoże filtracyjne trzeba wymienić, jeśli zostanie stwierdzone jego nieefektywne działanie, po ok. 5 latach pracy. Ważna jest regularna konserwacja filtra i sprawdzenie poszczególnych elementów systemu uzdatniania wody.
Cena: ok. 2000 zł
Wielkość zmiękczacza, a dokładnie ilość niezbędnej żywicy, zależy od twardości wody i przewidywanego zużycia. Im większa jej twardość i większe zapotrzebowanie na nią, tym więcej żywicy powinno się zastosować, aby regeneracja nie przebiegała zbyt często.
Eksploatacja i serwis. Przy poprawnej eksploatacji, złoże będzie pracowało wiele lat, bez konieczności wymiany. Jeśli kationit zmiękczający narażony jest na dopływ wody bardzo zażelazionej, może ulec zniszczeniu i w konsekwencji trzeba będzie taką żywicę wymienić. Można również stosować środki chemiczne do czyszczenia żywic zmiękczających. Potrzebna jest regularna konserwacja filtra oraz sprawdzenie poszczególnych elementów systemu uzdatniania wody.
Cena: 2000-3500 zł (w zależności od wielkości zmiękczacza i głowicy sterującej).
Zwykle tego typu złoża zmiękczają wodę, usuwają żelazo i mangan oraz zmniejszają zawartość jonu amonowego i substancji organicznych. Budowa i działanie filtra z takim złożem nie różni się praktycznie od zmiękczacza.
Eksploatacja i serwis. Konieczność wymiany złoża w filtrze wielofunkcyjnym, dodatkowe czynności serwisowe zależą od jego specyfiki, składu wody, zaleceń producenta. Wszystkie filtry wymagają uzupełniania soli tabletkowanej. Potrzebna jest regularna konserwacja filtra oraz sprawdzenie poszczególnych elementów systemu uzdatniania wody.
Cena: 3500-5000 zł.
Chcąc usunąć żelazo i mangan, w systemach domowych stosuje się odżelaziacze ze złożem katalitycznym.
Eksploatacja i serwis. Wymiana złoża w odżelaziaczu jest niezbędna jeśli uzdatniana woda nie spełnia już odpowiednich norm jakości, mimo prawidłowej eksploatacji filtra. Dłużej, bez wymiany działają złoża, które regeneruje się nadmanganianem potasu - wymiana może być konieczna po 10-15 latach pracy. W odżelaziaczach wody, bardziej od wymiany złoża, potrzebna jest regularna konserwacja filtra oraz sprawdzenie poszczególnych elementów systemu uzdatniania wody.
Cena: 3500-4000 zł.
Filtry takie wypełnione są węglem aktywnym (inaczej aktywowanym) - usuwają zanieczyszczenia organiczne, poprawiają smak i zapach wody.
Eksploatacja i serwis. Konieczna jest systematyczna wymiana złoża węglowego, co 3-5 lat. W instalacjach po filtrach węglowych celowe jest stosowanie lamp bakteriobójczych UV, zwłaszcza jeśli filtr ma długie przerwy w działaniu i przestoje wody, gdyż wtedy na powierzchni złoża mogą rozwinąć się mikroorganizmy. Prócz wymiany węgla aktywnego ważna jest okresowa konserwacja filtra, a także sprawdzenie poszczególnych elementów systemu uzdatniania wody.
Cena: 2500-3000 zł.
Urządzenia te wykorzystują bakteriobójcze promieniowanie UV. Podczas dezynfekcji do wody nie wprowadza się żadnych środków chemicznych (nie ma problemów z nieprzyjemnym smakiem i zapachem). Lamp bakteriobójczych warto używać, kiedy w wodzie wykryto mikroorganizmy, a także w celach profilaktycznych, jako sanitarne zabezpieczenie wody, zarówno z własnego ujęcia, jak i wody wodociągowej.
Eksploatacja. Najważniejsza jest wymiana promiennika UV. W lampach domowych stosuje się zwykle promienniki, które pracują wydajnie przez ok. 8000 godzin - po roku wymagają więc wymiany.
Cena: 1000–1500 zł (wymiana promiennika to 100-200 zł).
Przeznaczone są do usuwania substancji rozpuszczonych, które nie powinny znajdować się w wodzie przeznaczonej do spożycia, a ich usuwanie w centralnych stacjach jest niemożliwe lub nieopłacalne. Takie systemy najczęściej umieszcza się w szafce pod zlewozmywakiem i taktuje jako uzupełnienie głównej, domowej stacji uzdatnia wody.
Eksploatacja. W zależności od składu i zużycia wody należy wymieniać wkłady, membranę, promiennik UV.
Cena: 800-2000 zł.
Redaktor: Anna Chmiel
fot. otwierająca: UST-M
2
