Na co warto zwracać uwagę, wybierając orynnowanie?
Na co warto zwracać uwagę, wybierając orynnowanie?
Orynnowanie wydaje się mało znaczącym elementem na dachu, ale pełni istotną rolę. Umożliwia odprowadzanie wody deszczowej, która spływa z połaci. Bez systemu rynnowego elewacja bardzo szybko uległaby uszkodzeniu, a wnętrze domu mogłoby się zawilgocić.
Z plastiku, stali czy aluminium? Półokrągłe czy proste? W kolorze dopasowanym do stolarki czy ścian? Dobierając rynny należy brać pod uwagę różne parametry, ale zanim udamy się na zakupy, powinniśmy odpowiednio dopasować ich przekroje w zależności od powierzchni dachu. Skuteczność działania systemu odprowadzania wody z połaci w dużej mierze zależy też od tego, czy montaż zostanie fachowo przeprowadzony. W przeciwnym razie może dojść do awarii, których naprawa będzie bardzo kosztowna.
Jak dobrać przekroje rynien?
Projekt architektoniczny domu powinien zawierać informacje na temat przekroju rynien. Po zapoznaniu się z nimi należy po prostu zakupić orynnowanie zgodne z wytycznymi.
Gdy takich danych brakuje, albo planujemy remont, a system nieprawidłowo odprowadza wodę, parametry te możemy obliczyć we własnym zakresie. W tym celu najlepiej skorzystać z kalkulatorów udostępnianych przez producentów orynnowania. Można to też zrobić samodzielnie, o ile dach nie ma dużej powierzchni i skomplikowanego kształtu, tj. wielu połaci, załamań, lukarn itp. Zastosowanie ma tu tzw. wskaźnik EPD (efektywna powierzchnia dachu, patrz rysunek): EPD = (W + H/2) · L.
Wymiary potrzebne do wyznaczenia efektywnej powierzchni dachu.
Jego wartość jest powiązana z wielkością odwadnianej połaci dachu oraz kątem jego nachylenia - z bardziej stromego woda spływa szybciej i może łatwiej ulec spiętrzeniu w rynnach.
Gdzie zaplanować rury spustowe?
Stopień spiętrzenia wody w lejach i rurach spustowych zależy od ich umiejscowienia.
Lokalizacje rur spustowych mogą być następujące:
na końcach rynien - to najbardziej rozpowszechnione rozwiązanie. Najlepiej sprawdza się na dachach dwuspadowych o niewielkiej powierzchni;
pośrodku długości rynny - taka opcja pozwala lepiej wykorzystać przepustowość leja spustowego - jedna rura spustowa może zbierać wodę z dwa razy większej powierzchni dachu, niż przy rozmieszczeniu na końcach rynien. Wadą takiego rozwiązania jest to, że odpływ trudniej wkomponować w elewację;
za narożnikiem - to najmniej zalecany układ, stosowany w dachach czterospadowych oraz skomplikowanych wielopołaciowych.
Trzeba pamiętać, że rury spustowe montuje się dodatkowo w miejscach, w których woda ulega spiętrzeniu, czyli w pobliżu koszy dachowych, lukarn itp.
Rury spustowe lokalizuje się zazwyczaj na końcach rynien - takie rozwiązanie najlepiej sprawdza się na dachach dwuspadowych o niewielkiej powierzchni. (fot. Gamrat)
Z czego produkuje się rynny?
Rynny mogą być wykonane z rozmaitych materiałów, różniących się zarówno właściwościami użytkowymi, jak i ceną.
W naszym kraju dużą popularnością cieszą się produkty z PVC. Ich ogromną zaletą jest całkowita odporność na korozję. Ponadto są łatwe w montażu i niewrażliwe na drobne zarysowania – ewentualne rysy nie są widoczne dzięki barwieniu tworzywa w masie. Wada wyrobów z plastiku to podatność na uszkodzenia mechaniczne. Ponadto takie rynny niezbyt dobrze znoszą silne nasłonecznienie - pod wpływem słońca mogą nawet zmieniać kolor, a rozgrzane tworzywo bardzo się rozszerza.
Bardzo rozpowszechnione są też rynny ze stali. Cechują się dużą odpornością na uszkodzenia mechaniczne i osuwający się śnieg, a także na silne nasłonecznienie i niską temperaturę. Pod wpływem uderzenia zazwyczaj się odkształcają, a nie pękają, co ułatwia naprawę. Ich wadą jest podatność na korozję, zwłaszcza w miejscach, w których fabrycznie naniesione powłoki zostały uszkodzone. Ponadto są kłopotliwe w montażu - ich obróbka wymaga użycia specjalistycznych narzędzi.
Rynny z PVC wyglądają na dachu podobnie jak stalowe, ale mają inne właściwości użytkowe. Te pierwsze cechują się odpornością na korozję i łatwością w montażu. Produkty stalowe są odporne na uszkodzenia mechaniczne, silne nasłonecznienie i niską temperaturę, ale są kłopotliwe w montażu i podatne na korozje. (fot. Galeco)
Mniej popularne są produkty z aluminium, które są droższe od plastikowych i stalowych. Mają wiele zalet - są bardzo trwałe, odporne na korozję, a ich wygląd jest bardzo atrakcyjny.
Jeszcze więcej trzeba zapłacić za orynnowanie z miedzi i blachy cynkowo-tytanowej, które charakteryzuje się podobnymi cechami. Dodatkowym atutem wyrobów cynkowo-tytanowych i aluminiowych jest łatwość kształtowania nietypowych elementów, np. narożników.
Czy rynny oferowane są w różnych wzorach i kolorach?
Choć najpopularniejsze są rynny o kształcie półkolistym, bez problemu kupimy też inne modele. W sprzedaży są np. rynny wyglądające jak gzyms, które - podobnie jak półkoliste - bardzo dobrze prezentują się na budynkach o tradycyjnej architekturze. W domach o nowoczesnej stylistyce warto natomiast zastosować orynnowanie trapezowe albo prostokątne. Jeśli mowa o modnych rozwiązaniach, w takich budynkach coraz częściej spotyka się systemy bezokapowe, montowane w ociepleniu. Takie orynnowanie wpasowuje się w bryłę domu i wygląda bardzo nowocześnie.
System bezokapowy wpasowuje się w bryłę budynku i wygląda bardzo nowocześnie. (fot. Ruukki)
Podobna różnorodność dotyczy kolorystyki. Najlepiej dopasować ją do pokrycia dachowego, elewacji oraz stolarki okiennej i drzwiowej. Nie ma z tym problemu, ponieważ wiodący producenci oferują orynnowanie w szerokiej gamie kolorów - od czarnego, przez szary, zielony, brązowy, ceglasty, czerwony, aż po biały.
System rynnowy w nowoczesnym wydaniu o kwadratowym przekroju. (fot. Blachy Pruszyński)
Jakie są zasady montażu rynien?
Montaż orynnowania to zadanie dla specjalistów (z reguły zajmuje się tym ekipa dekarska układająca pokrycie dachowe), ale warto znać przynajmniej podstawowe zasady tych prac, bo ich fachowość ma bardzo duży wpływ na sprawność działania systemu odprowadzającego wodę. Fachowcy powinni kierować się instrukcją producenta, jednak kilka reguł montażu jest uniwersalnych.
Prace zaczyna się od ustalenia pozycji rur spustowych, a następnie wyznaczenia linii montażu haków rynnowych. Linia montażu powinna przebiegać z ok. 0,5% spadkiem w kierunku odpływu. Maksymalny rozstaw rynhaków, czyli uchwytów na rynny, to 60 cm - w przypadku rynien plastikowych może być wymagany mniejszy. Elementy te muszą być umieszczone 10-15 cm od końca okapu, narożników, rury spustowej i łączników.
Ważne, by rynny były wysunięte poza krawędź połaci dachowej przynajmniej w połowie.
Rynny montuje się z zachowaniem ok. 0,5% spadku od najwyższego punktu do rury spustowej. (fot. Galeco)
Montując poszczególne odcinki trzeba zwrócić uwagę, aby łączenia nie wypadały w miejscu uchwytów. Ponieważ rynny, szczególnie z tworzyw sztucznych, kurczą się i rozszerzają pod wpływem zmian temperatury, maksymalnie co 20 m trzeba je podzielić na krótsze odcinki za pomocą złączek dylatacyjnych. Dzięki nim elementy będą mogły się swobodnie przesuwać.
Po zamocowaniu elementów poziomych, zaślepek i lejów spustowych, ale przed osadzeniem rur spustowych, rynny należy wypełnić wodą i sprawdzić, czy nie ma zastoin wody ani przecieków. Jeśli próba przebiegnie pomyślnie, można przystąpić do montażu rur spustowych. Odstępy pomiędzy obejmami, którymi przytwierdza się je do ścian budynku, nie powinny być większe niż 200 cm, a wylot rury spustowej powinien znajdować się ok. 20 cm nad gruntem.
Rury spustowe mocuje się do ściany budynku obejmami umieszczonymi nie rzadziej niż co 200 cm. (fot. Ruukki)
Dokąd odprowadzać deszczówkę?
System rynnowy pozwala w sposób kontrolowany odprowadzać wodę z dachu, ale później trzeba coś z nią zrobić.
W najlepszej sytuacji są właściciele działek, na których grunt jest przepuszczalny, a teren wokół domu nieutwardzony. W takim przypadku deszczówkę można po prostu kierować bezpośrednio na powierzchnię działki.
Jeżeli warunki na to nie pozwalają, wodę można odprowadzać do rowu melioracyjnego - o ile zgodzi się na to miejscowy wydział odpowiedzialny za gospodarkę wodną.
Inny wariant to kierowanie jej do kanalizacji zbiorczej, przy czym na to również musi się zgodzić przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne. Ponadto lokalna kanalizacja musi być przystosowana do odbioru nie tylko ścieków bytowo-gospodarczych, ale też deszczówki.
Jeżeli woda opadowa będzie odprowadzana do kanalizacji deszczowej, potrzebny będzie osadnik, w którym będą się zatrzymywały zanieczyszczenia spływające z dachu budynku. (fot. Bryza (Cellfast))
Kolejna opcja to odprowadzanie wody opadowej do studni chłonnej na posesji albo do podziemnej komory zbierającej deszczówkę. Trzeba jednak mieć świadomość, że ich wykonanie wiąże się ze sporymi nakładami inwestycyjnymi.
Ostatnia możliwość to zakup specjalnego zbiornika. Zgromadzoną w nim wodę można wykorzystywać np. do podlewania ogrodu, co pozwala oszczędzać na rachunkach. Ważny jest też aspekt ekologiczny, bo nasz kraj ma jeden z najmniejszych zasobów wody pitnej w Europie.
Jak konserwować rynny?
Aby orynnowanie skutecznie odprowadzało z dachu wodę, musi być drożne. Dlatego nie można dopuścić do tego, aby w rynnach zalegał śnieg i lód, liście, szyszki, ułamane gałęzie czy inne zanieczyszczenia.
Niezbędne jest więc regularne sprawdzanie stanu rynien i okresowe czyszczenie. Dwa razy w roku - na wiosnę i jesienią, przed nastaniem zimy - należy oczyścić orynnowanie za pomocą miękkiej szczotki (twarda mogłaby zarysować powierzchnię rynien). Po tym zabiegu rynny i rury spustowe powinno się obficie spłukać, używając myjki ciśnieniowej albo zwykłego węża ogrodowego. Podczas tej czynności warto sprawdzić, czy w rynnach nie tworzą się zastoiny, świadczące o wygięciu elementów, albo czy nie dochodzi do przecieków, co świadczyłoby o nieszczelności systemu.
Jeżeli zostaną wykryte usterki, należy je jak najszybciej naprawić. Można do tego wykorzystać specjalną taśmę izolacyjną albo silikon dekarski. Powinien być on odporny na promieniowanie UV oraz zmiany temperatury - dzięki temu spoina nie straci szybko swoich właściwości. Do uszczelniania rynien metalowych nie można stosować popularnych silikonów sanitarnych, ponieważ kwaśny odczyn może przyspieszyć wystąpienie korozji.
Rynny powinny być drożne, dlatego trzeba na bieżąco usuwać z nich liście, gałęzie, szyszki i inne nieczystości, mogące blokować odpływ wody opadowej. (fot. Galeco)
Jakie są sposoby na śnieg i lód?
Zgromadzone przy krawędzi dachu zwały śniegu albo zwisające z rynien sople mogą nie tylko uszkodzić orynnowanie, ale też stanowić zagrożenie dla znajdujących się w strefie okapu ludzi. Dlatego warto rozważyć wyposażenie orynnowania w system przeciwoblodzeniowy.
Jego najważniejszym elementem są odporne na promieniowanie UV przewody grzejne, które układa się w rynnach, rurach spustowych, a na terenach kraju, gdzie opady śniegu są najbardziej obfite, również w strefie okapu.
Podłączone do instalacji elektrycznej przewody grzewcze emitujące ciepło, w efekcie czego znajdujący się wokół śnieg i lód roztapiają się, zapewniając drożność systemu rynnowego. Temperatura kabli nie jest zbyt wysoka, dlatego można je układać zarówno w rynnach stalowych, jak i plastikowych.
Kable grzejne układa się w rynnach i rurach spustowych, a w rejonach z silnymi opadami śniegu także w strefie okapu. (fot. Fenix Polska)
Z mediami jestem związany od 20 lat. Bardzo lubię pisać i redagować, starając się dopasować przekaz do konkretnej grupy odbiorców. W AVT Korporacja pracuję od dekady. Początkowo zajmowałem się infrastrukturą sportową, potem budownictwem - w miesięczniku „Budujemy Dom” i w tematycznych dodatkach specjalnych.
Moją największą pasją jest zwiedzanie bliższych i dalszych miejsc, o których piszę na swoim blogu podróżniczym. Poza tym interesuję się tematyką międzynarodową i geografią polityczną. W wolnych chwilach jeżdżę na rowerze, pływam i gram w koszykówkę.
1
