Wybór pokrycia dachowego jest prosty i przyjemny. Rozmaite materiały łatwo porównać, obejrzeć na dachu, wziąć do ręki w składzie budowlanym. Ograniczeń nie ma zbyt wiele - czasami upragnionego pokrycia nie da się zastosować, bo spadek dachu jest zbyt mały, niekiedy dachówki okazują się być za ciężkie dla wzniesionej już więźby.
Janusz Werner
Data publikacji: 2021-08-25
Data aktualizacji: 2021-08-25
Spora część inwestorów (a już na pewno pań inwestorek) powie, że pokrycie dachuma być przede wszystkim ładne. Rzeczywiście, dobrze dopasowane do stylu domu, będzie jego prawdziwą ozdobą. Ale powinno mieć jeszcze kilka ważnych, bardziej technicznych cech. Ma być szczelne, trwałe, niepalne i łatwe w montażu. Zazwyczaj liczy się też jego cena.
Pokrycie dobieramy do architektury budynku - jeśli chcemy dachówkę, na klasyczny domek możemy dać "esówkę", na budynek nowoczesny dachówkę płaską. Warto też wziąć pod uwagę otoczenie - nad morzem blaszany dach będzie bardziej narażony na korozję, a w cieniu, pod drzewami na dachówkach pojawią się mech i porosty. Naturalne materiały pokryciowe, np. wióry osikowe, niekoniecznie pasują do miasta.
Część budujących - i chwała im za to - wybiera pokrycia typowe dla regionalnej architektury, np. na Podhalu dachy kryje się gontem albo blachą z posypką tłoczoną tak, żeby go przypominała.
Zanim zdecydujemy, jaki chcielibyśmy dach, sprawdźmy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Może on określać nie tylko kształt i spadek dachu (np. dwuspadowy, o kącie nachylenia 37,5-45°), ale nawet jego kolor.
Współcześnie dachy kryje się w naszym kraju dachówką (ceramiczną lub betonową), blachą w postaci blachodachówki albo płaską, materiałami bitumicznymi: papą (w zasadzie tylko dachy płaskie) i gontem. Naturalne pokrycia powszechnie wykorzystywane jeszcze przed wiekiem na biednej wsi - czyli strzecha i gont drewniany - to w tej chwili kosztowna ekstrawagancja.
To jeden z najdłużej stosowanych i najpopularniejszych materiałów pokryciowych. Jest trwała - bez problemu wytrzyma 100 lat. Żeby zwiększyć odporność na osadzanie się zanieczyszczeń czy porosty, powierzchnię pokrywa się warstwą szlachetnej glinki (angobuje) bądź szkliwi (glazuruje). Dachówki są dość małe, dlatego dobrze sprawdzają się przy kryciu dachów o skomplikowanych kształtach. Poza tym łatwo wymienić uszkodzone elementy. Wykonane z nich pokrycie jest ciężkie - waży do 90 kg/m2 i nie każda więźba to wytrzyma. Duża masa ma też dobre strony - to pokrycie świetnie tłumi dźwięki, więc w domu nie słychać uderzających o dach kropli deszczu.
Dachówka ceramiczna jest dość droga - ceny zaczynają się od 35-40 zł/m2, ale koszt dachu wyraźnie podnosi użycie dachówek specjalnych - przyokapowych, końcowych (na krańcach połaci) itp. Jedna taka dachówka może kosztować tyle, co 10 zwykłych.
Dachówki ceramiczne: wzór bardziej klasyczny (fot. po lewej: Röben) i nowoczesny (fot. po prawej: Creaton Polska).
Dachówka betonowa - charakterystyka i koszty
Nazywana również cementową. Produkuje się ją nie z wypalanej gliny, lecz z betonu barwionego w masie. Jest nieco tańsza od ceramicznej i do złudzenia ją przypomina. Patrząc z dołu na dach, mało kto jest w stanie je odróżnić. Właściwości użytkowe obu pokryć są zbliżone. Dachówka betonowa kosztuje od 30 zł/m2. Jest trochę mniej trwała - ale fakt, że dach wytrzyma 70, a nie 100 lat, ma znaczenie tylko dla części inwestorów.
Może jej szkodzić zanieczyszczone powietrze, bo beton jest mało odporny na kwasy. Podobnie jak dachówka ceramiczna, nie wymaga jako podkładu pełnego deskowania, wystarczy ruszt z łat i kontrłat.
Oba rodzaje dachówki wykorzystuje się generalnie do krycia dachów o kącie nachylenia od 30 do 60°. W większości przypadków nie mocuje się ich trwale - przybijane są jedynie dachówki skrajne i okapowe, potem na połaci np. tylko co 5 czy 8, a pozostałe zahacza się o łaty. Jeśli zechcemy pokryć połać o większym kącie nachylenia (np. w dachu mansardowym), wszystkie trzeba przytwierdzić do łat spinkami lub gwoździami. Szczegółowe informacje dotyczące sposobu mocowania znajdziemy w instrukcjach producentów.
Dachówka betonowa - na pierwszy rzut oka nie do odróżnienia od ceramicznej. (fot. Monier (Braas))
Zobacz dachówki płaskie
Blachodachówka - charakterystyka i koszty
To blacha wytłoczona tak, żeby wyglądała jak dachówka. Na oko podobna, ale waży 10 razy mniej, zamiast kilkudziesięciu - kilka kilogramów. Rdzeń materiału stanowi zwykle blacha stalowa, rzadziej aluminiowa, pokrywana wielowarstwowymi powłokami ochronnymi. Od nich, szczególnie od warstwy zewnętrznej, zależy trwałość pokrycia. W przypadku solidnego wyrobu, ocenia się ją na ponad 20 lat. Przy bardzo dobrym zabezpieczeniu antykorozyjnym niektórzy producenci obiecują nawet 50 lat.
Jednak tam, gdzie powłoka została uszkodzona, np. w wyniku cięcia szlifierką kątową, a nie - jak należy - nożycami, albo przez gałęzie rosnących obok domu drzew - blacha przerdzewieje po kilku sezonach. Może okazać się zatem wyraźnie mniej trwała, niż dachówki, lecz jest tańsza - jej ceny zaczynają się od 25 zł/m2. Sprzedaje się ją w dużych arkuszach, do 8 m długości, dzięki czemu dekarze pokryją dach wyjątkowo szybko. Jeśli jego kształt jest skomplikowany, trzeba się liczyć z dużą ilością odpadów. Blachodachówkę mocuje się specjalnymi wkrętami z podkładką pod łebkiem i uszczelką.
Można wybrać jej droższy wariant - z posypką mineralną. Ma wówczas matową, szorstką powierzchnię i przypomina z wyglądu gont. Dobrze tłumi odgłosy deszczu i jest trwała. Ten produkt sprzedaje się w postaci niewielkich paneli (1 × 1 m lub mniejszych), nie długich arkuszy. Kosztuje od 70 zł/m2.
Zobacz, jak montować blachodachówkę
Blacha płaska - charakterystyka i koszty
Zdecydowanie wraca do łask. W wielu projektach domów nowoczesnych płaska blacha łączona na rąbek pojawia się nie tylko na dachach, również na elewacjach. Płaskie blachy tnie się łatwiej niż blachodachówkę, a odcięte fragmenty arkusza da się wykorzystać w innym miejscu lub na obróbki.
Obecnie stosuje się głównie stalowe blachy powlekane, tak jak blachodachówki. Sporadycznie, zamożni inwestorzy sięgają po blachy miedziane czy cynkowo-tytanowe. Miedziane są najtrwalsze i najdroższe. W kilka miesięcy po ułożeniu pokrywają się chroniącą je zielonkawą patyną. Takiego pokrycia nie czyści się ani nie konserwuje. Tytancynk wytwarza podobną warstwę, gwarantującą odporność na warunki atmosferyczne, ale powstaje ona nawet przez 5 lat. Popularna kiedyś stalowa blacha ocynkowana wyszła z użycia ze względu na małą trwałość. Za stalową blachę powlekaną płaci się tyle, co za blachodachówkę, czyli od 25 zł/m2.
Koszt pokrycia z blachy jest niższy także dlatego, że nie płacimy - jak w przypadku dachówki - za elementy dodatkowe: dachówki skrajne, gąsiory itp. Potrzebne obróbki dekarz wykona na miejscu. Ale jako podkład potrzebne jest pełne deskowanie, które też swoje kosztuje.
a) fot. Blachy Pruszyński
b) fot. Ahi Roofing
Blacha w trzech wydaniach - przypominająca dachówkę (a), udająca gont (b) i płaska na rąbek (fot. Balex Metal).
Materiały bitumiczna - charakterystyka i koszty
Łączy je użycie do produkcji wodoszczelnej masy asfaltowej (bitumu) oraz szczelność, odporność na zmiany temperatury i starzenie. Ponadto niewielki ciężar, niska cena i łatwość układania.
Papę, jako ostateczne pokrycie, wykorzystuje się aktualnie jedynie na dachach płaskich. Jest zbudowana z 3 warstw, z których najważniejsza jest warstwa nośna - osnowa z welonu szklanego, włókniny poliestrowej, folii albo tektury (te nie są stosowane na pokrycia dachowe). Od rodzaju i grubości osnowy nasączonej masą bitumiczną zależy, na ile papa jest elastyczna i odporna na rozciąganie. Warstwa wierzchnia - posypka z talku, piasku lub łupków - ma chronić osnowę przed nagrzewaniem, promieniami UV i uszkodzeniami mechanicznymi. Warstwa spodnia nie dopuszcza do klejenia się zrolowanego materiału. Papa pokryciowa kosztuje kilka, kilkanaście zł/m2 (z tym że układa się ją przynajmniej w dwóch warstwach).
Z włókien nasycanych materiałem bitumicznym wytwarza się także płyty faliste, dostępne również z przetłoczeniami jak w blachodachówce. Układa się je łatwo, bo są lekkie i niezbyt duże. Bez trudu można je ciąć i w razie potrzeby wyginać. Nie jest to jednak pokrycie zbyt prestiżowe, a jego trwałość ocenia się na 15-20 lat. Cena wynosi od 20 zł/m2.
Gonty bitumiczne to kolorowe pasy papy nacięte tak, aby imitowały kształt tradycyjnych gontów. Są elastyczne, bardzo łatwo je przycinać, co daje dużą swobodę ich kształtowania. Świetnie nadają się do wykańczania nietypowych powierzchni, np. wolich oczek. Wymagają jednak pełnego, sztywnego deskowania, często także papy jako podkładu. Na ich powierzchni pojawiają się różnego rodzaju posypki, przeważnie mineralne. To od nich zależy kolor dachu. Trwałość gontów bitumicznych wynosi 15-20 lat, cena zaczyna się od 25 zł/m2. Układa się je na dachach o nachyleniu od 12°, aż po bardzo strome, nawet z płaszczyznami pionowymi.
Gont bitumiczny to młodszy i zdecydowanie elegantszy kuzyn papy. (fot. Stema)
Zobacz, jak układać gonty bitumiczne
Szczelność pokrycia
Przy doborze pokrycia należy kierować się następującymi zasadami:
im większy kąt nachylenia połaci, tym szybciej spływa po niej woda i materiał pokryciowy może być mniej szczelny;
im szczelniejsze pokrycie, tym mniej szczelny może być podkład;
to nie samo pokrycie, ale i podkład mają umożliwić usunięcie z konstrukcji dachu wody opadowej oraz pary wodnej, które tam wniknęły. Co to takiego ten podkład, wyjaśniliśmy w poprzednim tekście o konstrukcji dachu.
Zasadniczo przyjmuje się, że im mniej w pokryciu spoin i połączeń, tym jego szczelność większa. Dlatego pokrycie z blachodachówki, której arkusz mierzy kilka metrów kwadratowych, będzie szczelniejsze niż to z dachówek, których na 1 m2 trzeba ułożyć kilkanaście.
Od najszczelniejszych, pokrycia szereguje się następująco:
pokrycia z papy, bezspoinowe z plastycznych mas kauczukowych, nylonowych i innych tworzyw sztucznych. Z założenia są całkowicie nieprzepuszczalne, z powodzeniem stosuje się je na dachach płaskich;
duże arkusze z blachy płaskiej lub blachodachówki, falistych płyt bitumicznych itp. Same arkusze pokrycia - jeśli tylko nie zostaną uszkodzone - są szczelne. Woda może jednak przenikać na ich połączeniach lub w miejscach, gdzie wbito mocujące je wkręty lub gwoździe;
dachówki zakładkowe. Najszczelniejsze są dachówki z podwójnymi zamkami na wszystkich czterech krawędziach;
dachówki bez zamków na krawędziach (karpiówka). Układa się je dwuwarstwowo, bo jedna warstwa jest nieszczelna.
Redaktor: Janusz Werner fot. otwierająca: Wienerberger
Dziennikarz z przeszło 25-letnim doświadczeniem w mediach drukowanych i elektronicznych. W Budujemy Dom od blisko dekady. Na budowach bywa tak często, jak w redakcji. Autor tekstów poradnikowych i publicystycznych, także porad prawnych. Nadąża za zmianami w największych programach pomocowych dla inwestorów indywidualnych: w Czystym Powietrzu, Moim Prądzie, Mojej Wodzie...
Kryteria można wymienić na jednym wydechu: gust, cena, rekomendacje wykonawcy/sąsiadów, reklama w mediach, przekonania z uwagi na region kraju, zalecenia architekta.
Gość Karol_B.
14-09-2021 16:31
Wybór zwykle ogranicza budżet. Tym bardziej dobrze wybierać rozsądnie i brać pod uwagę również trwałość, jakość, bezpieczeństwo.
Gość pp
26-09-2009 09:10
Warto zastanowić się nad pełnym deskowaniem z papą na dach pod pokrycie z dachówek. Zwłaszcza to dotyczy dachów z mniejszym kątem np. 35st
3
