Dla początkującego inwestora dach to pokrycie - ileż emocji wzbudza wybór materiału (dachówka, blacha, może gonty?) i koloru (szary, ceglasty?). Decyzja jest ważna, bo wpływa na wygląd całego budynku.
Wybór pokrycia dachowego to przyjemne zadanie. Rozmaite materiały łatwo porównać, obejrzeć na dachu, wziąć do ręki w składzie budowlanym. Zawsze należy dobierać je do architektury budynku - jeśli chcemy dachówkę, na klasyczny domek możemy dać esówkę, na budynek nowoczesny dachówkę płaską. Trzeba pamiętać, że liczy się nie tylko uroda pokrycia - przede wszystkim ma być szczelne, trwałe, niepalne, łatwe w montażu. Zazwyczaj znaczenie ma też jego cena.
Ze względu na wagę, pokrycia dzieli się na lekkie i ciężkie. Ciężkie, czyli dachówki ceramiczne, cementowe, także strzecha i łupek, ważą kilkadziesiąt kg/m2. Masa lekkich - blach płaskich, blachodachówek, gontów bitumicznych, nie przekracza kilkunastu kg/m2.
Warto zauważyć, że choć zakładane przez projektanta obciążenie dachu śniegiem i wiatrem jest większe niż ciężar pokrycia, to więźba zaplanowana pod lekką blachę może okazać się niewystarczająca pod masywną dachówkę, dodatkowo obciążoną np. kolektorami słonecznymi. Zmiana pokrycia z lekkiego na ciężkie oznaczać będzie w tym wypadku konieczność pogrubienia krokwi czy zmniejszenie odległości między nimi, a do wprowadzania takich modyfikacji uprawniony jest wyłącznie konstruktor.
Dwa najpopularniejsze ciężkie materiały pokryciowe to dachówki cementowe i betonowe. Ciężka - wbrew pozorom - strzecha, niegdyś powszechnie wykorzystywana na biednej wsi, to w tej chwili kosztowna ekstrawagancja. Podobnie jak łupek, czyli płytki z kamienia.
To jeden z najdłużej stosowanych i najpopularniejszych materiałów pokryciowych. Bez problemu wytrzymają 100 lat. Podstawowym surowcem do ich produkcji jest glina. Żeby zwiększyć odporność na osadzanie się zanieczyszczeń i porosty, powierzchnię dachówek pokrywa się warstwą szlachetnej glinki (angobuje) bądź szkliwi (glazuruje). Dodatkowe powłoki zmieniają kolor i nadają połysk, lecz trzeba przestrzec, że szkliwo niekiedy pokrywa się siatką drobnych pęknięć, co nie jest uznawane przez producentów za wadę i nie uprawnia do dochodzenia roszczeń z tytułu gwarancji.
Kolor dachówek zależy od złoża, z którego pochodzi glina, domieszek oraz od temperatury i czasu wypalania. Pojedyncze elementy są małe i dobrze sprawdzają się przy kryciu dachów o skomplikowanych kształtach. Łatwo je wymienić. Wykonane z nich pokrycie waży do 90 kg/m2. Duża masa ma dobre strony - to pokrycie świetnie tłumi dźwięki, więc w domu nie słychać kropli deszczu, uderzających o dach.
Cena podstawowych dachówek ceramicznych, kiedyś uważanych za drogie, dziś zaczyna się koło 35-40 zł/m2 i w zasadzie nie odbiega od cen innych materiałów pokryciowych. Koszt dachu z ceramiki wyraźnie podnosi jednak użycie dachówek specjalnych - przyokapowych, końcowych itp. Za jedną taką płaci się nawet tyle, co za 10 zwykłych.
Nazywana również cementową, upowszechniła się dopiero w drugiej połowie XX w. (ceramiczna jest znana od tysięcy lat). Obie układa się w ten sam sposób, mają też bardzo podobne wymiary, wagę i kształt. Betonowa jest niewiele tańsza od ceramicznej - kosztuje od około 35 zł/m2. Produkuje się ją z mieszaniny piasku, cementu i wody. Masa jest dodatkowo barwiona.
Dachówki cementowe pokrywa się farbą akrylową, najczęściej dwukrotnie. Uzyskana powierzchnia nie jest jednak tak trwała, jak angoba i glazura. Beton jest też wrażliwy na działanie kwasów, dlatego wykonanych z niego dachówek lepiej nie kłaść w regionach, gdzie padają kwaśne deszcze. Poza tym właściwości użytkowe obu pokryć są zbliżone, dach betonowy jest nieco mniej trwały od ceramicznego.
Oba rodzaje dachówki wykorzystuje się przeważnie na dachy o kącie nachylenia od 30 do 60°. W większości przypadków nie mocuje się ich trwale - spinkami dekarskimi przypina się jedynie elementy skrajne i okapowe, potem na połaci tylko co 5 czy 8, pozostałe zahacza się o łaty. Kryjąc dachy o większym kącie nachylenia (np. mansardowe), wszystkie trzeba mocować do łat spinkami lub gwoździami. Szczegółowe informacje dotyczące sposobu montażu znajdują się w instrukcjach producentów.
Janusz Werner
fot. otwierająca: Wienerberger
14
