Jakie lekkie pokrycie dachowe wybrać? Lepsza blacha płaska, blachodachówka, czy gont? Przegląd 2024

Czym charakteryzują się lekkie pokrycia dachowe? Co to jest pokrycie lekkie? Pokrycia takie można układać na wszystkich więźbach. Ich cechą wspólną jest to, że w niewielkim stopniu obciążają konstrukcję dachu. Pokrycia dachowe lekkie to takie, których waga nie przekracza
15 kg/m2. Należą do nich materiały blaszane i bitumiczne. Najpopularniejsze lekkie pokrycia dachowe to blacha płaska układana na rąbek stojący oraz blachodachówka. 

Rodzaje lekkich pokryć dachowych

Pokrycie dachowe lekkie to takie, którego ciężar nie przekracza kilkunastu kilogramów na metr kwadratowy. Do lekkich pokryć dachowych zaliczane są następujące materiały: 

• blacha płaska,
• blachodachówki,
• gonty bitumiczne,
• faliste płyty bitumiczne.

Czym pokryć dach?

Czym pokryć dach? Jakie lekkie pokrycie wybrać? Na dachach polskich domów dwa rodzaje lekkich pokryć dachowych - blachę płaską oraz blachodachówki - stosuje się najczęściej. Na blachę płaską decydują się właściciele domów o prostej, minimalistycznej architekturze, dwuspadowych połaciach. Tę imitującą dachówki wybierają inwestorzy budujący dom w klasycznym stylu. Natomiast lekkie pokrycie dachu w postaci gontów bitumicznych wybierają zwolennicy wielopołaciowych dachów, bo elastyczne gonty łatwo układa się na załamaniach i skomplikowanych połaciach. Faliste płyty bitumiczne czy lekkie pokrycia dachowe z tworzywa na ogół stosuje się do krycia budynków gospodarczych, garaży, wiat na samochód czy do zadaszenia tarasu. 

Które pokrycia dachowe są najlżejsze? Jakie lekkie pokrycie dachowe wybrać?

Ile waży blacha na pokrycie tego dachu? Wśród lekkich pokryć dachowych najlżejsza jest blacha aluminiowa, waży ok. 2 kg/m2, blacha stalowa powlekana waży od 5 kg/m2, natomiast gont bitumiczny 5-13 kg/m2, a płyty faliste 3 kg/m2.

W Polsce najpowszechniej używa się jako lekkich pokryć dachów wyrobów ze stali z wielowarstwowymi powłokami ochronnymi lub posypką mineralną. Trwałość takich blach szacuje się na 20-50 lat. Powłoki zabezpieczają pokrycie przed korozją, uszkodzeniami mechanicznymi, promieniowaniem UV. Spośród powłok zewnętrznych najpopularniejszy jest poliester. Wyroby z blachy aluminiowej, cynkowo-tytanowej lub miedzianej są rzadko stosowane, mimo że ich trwałość wynosi 100, a nawet 300 lat (blacha miedziana), bo takie pokrycia dachowe są drogie. Lekkie pokrycia dachowe z blachy produkuje się w formie arkuszy płaskich albo profilowanych, nadając im profil falisty, trapezowy albo imitujący dachówki - stąd nazwa blachodachówki.

Jaki podkład pod lekkie pokrycia dachowe z blachy płaskiej i gontów bitumicznych?

Pod lekkie pokrycia dachu z blachy płaskiej oraz gonty wykonuje się sztywny i gładki podkład, w formie deskowania, które usztywnia konstrukcję dachu. Wykonuje się go na trzy sposoby:

• z wąskich desek (do 15 cm szerokości i 1,9-2,5 grubości cm);
• ze sklejki wodoodpornej o grubości 1,2-1,8 cm;
• płyt drewnopochodnych (OSB, mpf) o grubości 1,5-2,2 cm.

Na deskowaniu układa się materiał hydroizolacyjny (papę albo folię wstępnego krycia FWK). Fabrycznie przygotowana blacha płaska na rąbek może być też układana na łatach.

Jaki podkład pod lekkie pokrycia dachowe z blachodachówki i płyt falistych?

W tym przypadku wystarczy ołacenie, choć można, oczywiście, wykonać pełne deskowanie, podobnie jak pod blachę płaską. Na krokwiach dachowych, przybija się ruszt z drewnianych listew - łat i kontrłat. Kontrłaty nabija się równolegle do krokwi, a łaty prostopadle do nich. Najczęściej stosuje się łaty co 30-40 cm. Przekrój łat i ich rozstaw zależy od ciężaru i sztywności pokrycia, kąta nachylenia połaci i rozstawu krokwi. Więźbę osłania się membraną - folią dachową o wysokiej paroprzepuszczalności. Układa się ją na krokwiach, i na nią nabija się ołacenie.

Jak dobrać długość arkuszy blachodachówki na lekkie pokrycie dachu? 

Przy zamawianiu lekkiego pokrycia dachu jakim jest blachodachówka, należy opierać się na projekcie domu z rzutem dachu. Do jego kształtu bowiem dobiera się optymalną długość arkuszy. Na ogół korzysta się z programu komputerowego, jakim dysponuje wiele firm. Dzięki temu ogranicza się ilość odpadów, co obniża koszt lekkiego pokrycia dachu, zwłaszcza jeśli dach ma skomplikowany kształt. Przed zakupem warto sprawdzić, czego dotyczy cena - 1 m2 arkusza blachodachówki czy powierzchni pokrytego dachu? Różnica w cenie wynosi zazwyczaj ok. 5% i wynika z tego, że arkusze układa się z zakładem, którego wielkość zależy od rodzaju blachodachówek.
Nie warto kupować bardzo długich arkuszy (powyżej 4 m). Wprawdzie ich ułożenie jest mniej pracochłonne, a pokryty nimi dach bardziej szczelny, ale tak długie elementy łatwo uszkodzić podczas transportu i wciągania na dach. Poza tym przy kominie, oknach połaciowych oraz na skosach dachów czterospadowych - arkusze blachy i tak trzeba przycinać.

Na prostym dwuspadowym dachu, można ułożyć arkusze blachodachówki nawet o długości równej połaci dachu (fot. RUUKKI)

Na skomplikownych połaciach z licznymi załamaniami i lukarnami, lepiej sprawdzi się jako lekkie pokrycie blachodachówka modułowa, oferowana w postaci paneli o szerokości ok. 1 m i długości jednego lub dwóch modułów przetłoczeń. Zastosowanie modułów przyspiesza montaż i ogranicza konieczność przecinania blachy (powstaje mniej odpadów).

Czym charakteryzuje się lekkie pokrycie dachowe z blachodachówki?

Te lekkie pokrycia dachowe sprzedawane są w postaci arkuszy blachy o rdzeniu stalowym (lub rzadziej aluminiowym) z powłokami ochronnymi, które zabezpieczają ją przed korozją. Takie wykończenie nadaje wyrobom kolor i fakturę. Blachodachówki można układać na dachach o przeróżnych rozmiarach i kształtach. Najlepiej jednak na prostych, o nieskomplikowanych połaciach. 

Trwałość lekkiego pokrycia dachowego z blachodachówki szacuje się na ok. 30 lat. Niektórzy producenci oferują nawet 50 lat gwarancji na blachodachówki z wybranymi powłokami. Poza klasycznymi gładkimi powłokami w wersji z połyskiem lub matowej, producenci oferują też wyroby z posypką mineralną. Powierzchnię takiej blachy wykańcza się warstwą kruszywa skalnego albo barwionego piasku kwarcowego. Chropowata powierzchnia wygłusza krople deszczu i rozprasza światło, dzięki czemu dach nie nagrzewa się mocno latem, a zimą śnieg nie zsuwa się gwałtownie. Ponieważ takie blachy wytwarza się w małych arkuszach (nawet poniżej 1 x 1 m), dobrze nadają się na dachy o wielu połaciach (podczas układania nie powstaje dużo odpadów).

Od czego zależy trwałość lekkiego pokrycia dachu z blachodachówki?

Oceniając trwałość lekkiego pokrycia dachu z blachodachówki, przede wszystkim bierze się pod uwagę jakość i grubość stali wykorzystanej do jej produkcji. Poza tym znaczenie ma rodzaj powłoki ochronno-dekoracyjnej, od której zależy odporność na korozję, wytrzymałość na odkształcenia i promieniowanie UV.

Producenci blachodachówek oferują powłoki poliestrowe, hybrydowe i poliuretanowe. Te pierwsze są najmniej trwałe, najbardziej ostatnie. Powłoki poliuretanowe mają na ogół grubość 50–55 μm. Lakiery nie tylko chronią elementy z blachy, ale też stanowią ich dekorację. Takie wyroby dostępne są wykończone matowo lub z połyskiem, w dużej liczbie kolorów. Na trwałość lekkich pokryć dachowych mają wpływ także fachowy montaż i systematyczne przeglądy dachu.

Jak się układa lekkie pokrycie dachu z blachodachówki? 

Arkusze blachy układa się, zaczynając od prawego dolnego rogu - ze względu na usytuowanie rowka kapilarnego i odwadniającego. Osadza się je na ruszcie z kontrłat i łat nośnych. Układa się je kolumnami i rzędami od okapu do kalenicy z zapasem 3 cm poza deską okapową. Pierwszy arkusz mocuje się do krawędzi dachu pod kątem prostym za pomocą wkrętów samonawiercających (tzw. farmerskich) z podkładką z gumy EPDM. Umieszcza się zawsze w dole przetłoczenia po 5–6 szt./m2, zaś wzdłuż okapu i kalenicy – w każdym zagłębieniu fali. Po ułożeniu arkuszy, na całym dachu osadza się gąsiory kalenicowe. W kalenicy - między schodzącymi się arkuszami pokrycia - zostawia się szczelinę wentylacyjną (o szerokości 5 cm). Blachodachówek nie wolno ciąć szlifierką kątową - co, niestety, ciągle się zdarza. Wysoka temperatura podczas cięcia uszkadza powłokę ochronną, a spadające iskry lakierowaną powierzchnię arkuszy, znajdujących się w zasięgu tego zabiegu. Blacha w takich miejscach może w dość szybkim tempie korodować. Produkty te najlepiej ciąć nożycami lub specjalnymi wycinakami.

Jakie są zalety lekkich pokryć dachowych z blachy płaskiej?

Blachę płaską zalicza się do najlżejszych pokryć dachowych. Produkowana jest w arkuszach i panelach oraz w postaci płytek o rozmaitym kształcie - prostokątu, kwadratu, rombu, łusek. Szybko i łatwo się ją układa, zarówno na dachach płaskich, jak i stromych. Trwałość takich lekkich pokryć dachowych zależy od rodzaju zastosowanej powłoki ochronnej. Niestety, tak jak blachodachówki, takie lekkie pokrycie dachu ma słabą izolacyjność akustyczną - krople deszczu uderzające o połać mogą zakłócać sen. 

Najpopularniejsze są produkty stalowe i aluminiowe, których trwałość szacowana jest na ok. 30 lat. Rzadziej wybiera się drogą blachę miedzianą i cynkowo-tytanową. Miedziana przy prawidłowym kryciu może przetrwać nawet 300 lat. W kilka miesięcy po ułożeniu pojawia się chroniąca ją zielona patyna. Na elementach z tytan-cynku wytwarza się podobna warstwa, lecz przez kilka lat. Takich wyrobów też nie trzeba konserwować ani zabezpieczać.

Jak układa się lekkie pokrycie dachu z blachy płaskiej?

Blachy płaskie łączone na rąbek rzemieślniczy pojedynczy bądź podwójny (wykonywany na miejscu przez dekarza) układa się na deskowaniu. Gotowe panele na rąbek także na ruszcie z łat. Przytwierdza się je za pomocą uchwytów zwanych żabkami, bez przebijania powierzchni. Niektóre modele mają niewielkie przetłoczenia wzdłużne, które usztywniają powierzchnię i ograniczają tzw. falowanie. Cena lekkiego pokrycia dachu z blachy jest niższy od tego z ceramiki, bo nie podnoszą go drogie dachówki skrajne, gąsiory itp. Potrzebne obróbki dekarz wykonuje na miejscu z odciętych fragmentów blachy. Niektórzy producenci oferują również gotowe takie elementy. Obecnie na dachach domów najczęściej układa się blachę w kolorze grafitowym, czarnym, brązowym.

Układanie blachy płaskiej, łączonej metodą na rąbek stojący (fot. BLACHY PRUSZYŃSKI)

Gdzie sprawdzą się gonty bitumiczne jako lekkie pokrycie dachu?

Lekkie pokrycie dachowe bitumiczne jest bardzo popularne. Gonty bitumiczne mogą być układane na dachach o nachyleniu połaci od 12° do 90° o prostej i skomplikowanej bryle. Ponieważ są elastyczne, świetnie nadają się na załamania i złożone połacie. Spodnia płaszczyzna jest samoprzylepna na całej powierzchni, a spoina trwale elastyczna. Można je mocować na starym goncie - pod warunkiem, że jego powierzchnia jest równa i dobrze przylega on do podkładu.

Gonty bitumiczne są elastyczne i należą do lekkich pokryć dachowych. Idealnie nadają się na dachy o wielu połaciach, z licznymi załamaniami, lukarnami (fot. STEMA)

Gonty zbudowane są z włókna szklanego, osłoniętego masą bitumiczną modyfikowaną elastomerem i posypką  mineralną lub ceramiczną. Kolor dachu zależy od rodzaju zastosowanej posypki. Pokrycie dachu z gontów waży 5-13 kg/m2, zależnie od odmiany.

Jak układa się lekkie pokrycie bitumiczne? 

Jak wykańcza się dach gontem? Gonty układa się na pełnym deskowaniu o bardzo równej powierzchni. Dlatego najczęściej przygotowuje się je z płyt drewnopochodnych (OSB, mfp). Przy spadku połaci mniejszym niż 20° niezbędna jest papa jako podkład. Pasy materiału układa się na zakład (na każdym pasie gontów jego szerokość jest oznaczona linią) i, w wyznaczonych miejscach, przybija się je do deskowania gwoździami papowymi ocynkowanymi. Zakład wykonuje się tak, aby przykrywał główki gwoździ. Przy naprawach starych pokryć czasem stosuje się kleje bitumiczne.
W sprzedaży dostępne są też papy samoprzylepne, do których mocowania nie są potrzebne jakiekolwiek urządzenia, łączniki ani kleje. Warstwa samoprzylepna na spodniej części łączy elementy ze sobą, aby uzyskać jednolitą, elastyczną, ciągłą i wodoszczelną połać. Gonty jako lekkie pokrycie dachu dobrze sprawdzają się zarówno na prostych, jak i bardziej skomplikowanych konstrukcjach. Są stosunkowo trwałe, a ich obróbka i montaż są łatwe do wykonania.

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Wyłazy dachowe: wszystko, co musisz wiedzieć o wyborze i... Zasady poprawnego montażu okna dachowego Membrany dachowe premium dla doskonałej izolacji dachu

Dowiedz się więcej

• Nie wyrzucaj pieniędzy w błoto. Oto sposób na obniżenie podatku od deszczu
• Drewno klejone w budownictwie - dlaczego warto je wybrać?
• Co to jest blachodachówka hybrydowa i jak się ją montuje?
• Różnice pomiędzy systemami rynnowymi z PVC i stali powlekanej
• 10 kluczowych powodów, by wymienić stare okno dachowe w 2024 roku
• Niski strych - potencjał ukryty. Jak go wykorzystać?
• Ochrona i wentylacja dachu. Dlaczego membrana dachowa jest tak ważna?
• Co to są kratownice drewniane i gdzie je stosować?
• Ceramiczne dachówki matowe vs. błyszczące. Jakiego wyboru dokonać?
• Jak prawidłowo położyć folię paroizolacyjną?
• Dach płaski wentylowany czy niewentylowany? Które rozwiązanie jest lepsze w budynku mieszkalnym?
• Zalety i zastosowanie chłodnych dachów SOPREMA
• Konstrukcyjne łuki z drewna gięto-klejonego
• Bezpieczne poddasze - niepalna wełna i ogniochronne płyty g-k
• Jaką blachę użyć do wykończenia elewacji?
• Skuteczna hydroizolacja dachu płaskiego za pomocą membrany PVC
• Jakie są warstwy izolacji dachu skośnego? Ochrona przed utratą ciepła i wilgocią
• Jak długo trwa remont dachu? Czynniki wpływające na czas
• Jakie wybrać rolety do okien dachowych?
• Płynna membrana Hyperdesmo - system do renowacji wyeksploatowanych pokryć dachowych
• Uszkodzona podbitka? Napraw ją samodzielnie!
• Jaka papa na deskowanie?
• Płaska dachówka czy blacha na rąbek? Co wybrać na dach domu w stylu stodoły?
• Drewno LVL - nowoczesny materiał budowlany o wielu zastosowaniach
• BauderECO - ekologiczna termoizolacja dachu
• Czy blachodachówka pasuje na dach drewnianego domu?
• Jak podnieść komfort mieszkania na poddaszu?
• Drewno klejone: wytrzymałość, estetyka i nowoczesne konstrukcje
• Jak obrobić komin z blachy trapezowej?
• Jakie odległości zachować montując haki do rynny?
• Jaka jest trwałość dachu krytego gontem bitumicznym?

Zobacz więcej Zobacz mniej

Jakie zalety mają lekkie pokrycia bitumiczne z płyt falistych? 

Wytwarza się je z włókien nasyconych bitumem, barwionych w masie. Bitumiczne płyty faliste zalicza się do lekkich pokryć dachowych - 1 m2 waży ok. 3 kg, a obróbka ich jest łatwa. Trwałość lekkiego pokrycia z gontów bitumicznych określa się na 15-20 lat. Oferowane są w postaci niedużych płyt (w kilku kolorach), uformowanych w klasyczny falisty kształt, albo w przetłoczenia naśladujące dachówkę. Do montażu płyty niepotrzebne jest pełne deskowanie - wystarczy ołacenie z łat i kontrłat. Potrzebne są natomiast specjalne gwoździe z szerokim łebkiem, wykonanym z tworzywa sztucznego. Żeby akcesoria mocujące nie rzucały się w oczy, najlepiej wybrać tworzywo w tym samym kolorze, co płyty. Płyty bitumiczne wykorzystuje się najczęściej jako zamiennik stosowanych dawniej płyt azbestowych - do krycia dachów garaży, wiat na samochód.

Lekkie pokrycia dachowe z tworzywa: wady i zalety

Do wyjątkowo lekkich pokryć dachowych można zaliczyć płyty z poliwęglanu. Wprawdzie nie nadają się one do krycia dachów budynków, ale bardzo dobrze sprawdzają się jako zadaszenie tarasu albo wiaty na  samochód. Lekkie pokrycia dachowe z tworzywa są  wytrzymałe, odporne na wilgoć, wysoką i niską temperaturę, czynniki atmosferyczne (słońce, wiatr, gradobicie), rozciąganie oraz uszkodzenia mechaniczne. Są też elastyczne (można je wyginać), a ich obróbka jest łatwa. Nie trzeba budować na nie masywnej konstrukcji, wystarczą podpory z drewna bądź z aluminium.

Lekki dach z poliwęglanu na konstrukcji drewnianej to dobry sposób na zadaszenie tarasu (fot. GUTTA)

Lekkie pokrycia dachowe z tworzywa są przezroczyste, nie zacieniają przylegających do tarasu wnętrz, jednocześnie chronią miejsce do wypoczynku przed deszczem. Ponieważ płyty z poliwęglanu można dowolnie przycinać, formować i nawiercać, montuje się jest łatwo i szybko, uzyskując dowolny kształt dachu. Producenci oferują kilka wersji płyt o różnej grubości - jako przeźroczyste, mleczne, dymione i antracytowe. Najczęściej mają one długość od 2 do 6 m. Takie zadaszenie z poliwęglanu czyści się wodą (pod niewielkim ciśnienieniem) z łagodnym środkiem myjącym.

Z czego wykonuje się konstrukcję pod pokrycia dachowe z poliwęglanu

Słupy nośne wykonuje się z drewna (litego lub klejonego) albo z aluminium. Na ogół są to rodzime gatunki iglaste lub egzotyczne. Elementy muszą być oheblowane i zaimpregnowane, a po montażu dodatkowo zabezpieczone lakierem bądź lakierobejcą. Podpory osadza się w uchwytach i mocuje śrubami, zakotwionymi w betonowych stopach fundamentowych. Łączy się je z budynkiem za pośrednictwem nierdzewnych mocowań. Części drewniane spaja się złączami ciesielskimi lub elementami metalowymi. W wersji dachu z aluminiowymi podporami, można wybrać kompletny system - obejmujący konstrukcję ramową np. z dwoma lub trzema słupkami z profili aluminiowych, w których wsporniki i nóżki są indywidualnie regulowane, by nadać połaci odpowiedni spadek.

Lekkie pokrycia dachowe: podsumowanie

Wybór odpowiedniego pokrycia na dach to jedna z kluczowych decyzji, które trzeba podjąć przy planowaniu budowy domu. Styl domu oraz kształt i liczba połaci dachu w dużym stopniu determinują to, jakich materiałów będzie można użyć. Nie na każdy dach nadaje się bowiem każde pokrycie dachowe. W naszym poradniku przedstawiliśmy rodzaje i zalety lekkich pokryć dachowych, a także zalecenia dotyczące ich montażu. Najczęściej wybierane i kupowane przez inwestorów lekkie pokrycia to blacha płaska oraz blachodachówki. Najlżejszym pokrycie na dach jest blacha aluminiowa, waży tylko 2 kg/m2. 

Fot. otwierająca: Blach-Pol