W instalacjach domowych stosuje się następujące tworzywa: PVC i jego pochodna CPVC (chlorowany polichlorek winylu). Rury z tych materiałów przeznaczone są do wykonywania instalacji, w których temperatura przepływającego czynnika nie przekracza 40°C oraz nie spada poniżej 0°C.
W instalacjach domowych wykorzystuje się różne tworzywa sztuczne, takie jak PVC, CPVC, polietylen (PE), polietylen sieciowany (PE-X), polipropylen (PP), polibutylen (PB) oraz rury warstwowe. PVC i CPVC są stosowane do instalacji zimnej i ciepłej wody, przy czym CPVC wytrzymuje temperatury do 100°C, co umożliwia jego użycie w instalacjach centralnego ogrzewania. Polietylen (PE) występuje w dwóch odmianach: miękki PE-LD i twardy PE-HD, oba przeznaczone do instalacji zimnej wody, z odpornością na temperaturę do -50°C. Polietylen sieciowany (PE-X) cechuje elastyczność i odporność na wysokie temperatury, co pozwala na stosowanie go w instalacjach grzewczych i wodnych. Rury z polipropylenu (PP) oraz polibutylenu (PB) również nadają się do instalacji wody ciepłej i zimnej, a także centralnego ogrzewania, dzięki ich odporności na temperaturę do 90°C. Rury warstwowe łączą cechy metali i tworzyw, co zapewnia im odporność chemiczną, izolacyjność oraz możliwość tłumienia szumów, co czyni je idealnym wyborem do instalacji grzewczych i wodnych. Trwałość instalacji z tworzyw sztucznych zależy od temperatury i ciśnienia przepływającej wody, a niektóre materiały są bardziej odporne na wysoką temperaturę, jak polipropylen, polibutylen, PE-X oraz rury wielowarstwowe. Tworzywa sztuczne są chemicznie obojętne, co chroni je przed reakcjami z wodą, a ich elastyczność ułatwia montaż i minimalizuje potrzebę stosowania dodatkowych kształtek.
PVC i CPVC nie są odporne na rozciąganie i zginanie. PVC używane jest do instalacji, którymi przepływa woda zimna, a CPVC (zakres temperatury od 0 do 100°C) można używać nie tylko do wody ciepłej, ale również do centralnego ogrzewania.
Polietylen (PE). W instalacjach domowych rury mogą być wykonane z polietylenu niskiej gęstości, tzw. miękkiego (PELD - Low Density Poliethylen) lub też wysokiej gęstości, czyli twardego (PE-HD - High Density Poliethylen). Oba rodzaje przeznaczone są do zimnej wody, która w instalacji wykonanej z tych rur nie powinna przekraczać temperatury 20°C. Zaletą PE jest odporność na niską temperaturę (do -50°C). Dzięki temu można instalować je również na zewnątrz. Z PE-LD należy wykonywać instalacje niskociśnieniowe, a z PE-HD - wysokociśnieniowe. Wszystkie rury z polietylenu są elastyczne i sprzedawane w zwojach. Można je mocno wyginać, a co za tym idzie przynajmniej częściowo zaoszczędzić na kształtkach.
Polietylen sieciowany (PE-X). Taki polietylen poddany jest specjalnej obróbce i występuje w kilku odmianach (nieco różniących się między sobą właściwościami). Jest to materiał elastyczny i odporny na naprężenia. Wykonane z niego rury charakteryzuje tzw. pamięć kształtu oraz odporność w zakresie temperatury od -10 do 95°C. Można zatem wykonywać z nich instalacje zimnej i ciepłej wody oraz instalacje grzewcze.
Rury z polietylenu sieciowanego produkowane są również z wkładką antydyfuzyjną, ograniczającą przenikanie tlenu do ich wnętrza.
Polipropylen (PP). Jest to materiał odporny na działanie temperatury od -40°C do 90°C. Nadaje się zatem do wykonywania instalacji wodnych i c.o. Rury polipropylenowe są dość sztywne i dzięki temu można z nich układać instalacje w systemie tradycyjnym (złożone z pionów, gałązek i podejść). Aby zmniejszyć wydłużalność cieplną polipropylenu, w rurach przeznaczonych do centralnego ogrzewania stosuje się wkładkę aluminiową lub warstwę wzmocnioną włóknem szklanym.
Polibutylen (PB). Wykonane z niego rury charakteryzuje elastyczność oraz pamięć kształtu. Są one ponadto odporne na temperaturę do 90°C i zachowują elastyczność do -15°C. Dzięki temu instalacje z tego materiału można układać również zimą. Z polibutylenu wykonuje się instalacje zimnej i ciepłej wody. Do instalacji grzewczych przeznaczone są rury z powłokami antydyfuzyjnymi.
Rury warstwowe. To rozwiązanie pozwalające połączyć najlepsze właściwości metali oraz tworzyw. Rury składają się z trzech warstw: wewnętrznej i zewnętrznej z polietylenu PEHD, sieciowanego PE-X lub polipropylenu oraz przekładki z folii - najczęściej aluminiowej. Tworzywo nadaje odporność chemiczną, gładkość powierzchni zewnętrznej, izolacyjność cieplną oraz tłumi szumy instalacyjne. Metal zapobiega natomiast przenikaniu tlenu do wnętrza rury, zmniejsza jej rozszerzalność cieplną, zwiększa też odporność na temperaturę.
Te cechy sprawiają, że rury warstwowe stosuje się przede wszystkim w instalacjach grzewczych. Natomiast rury warstwowe w otulinach zabezpieczają instalację zimnej wody przed roszeniem, a ciepłej - przed stratami ciepła. Ich dodatkową zaletą jest dobre tłumienie szumów. Powierzchnia wewnętrzna rur tworzywowych jest nawet kilkaset razy gładsza niż stalowych. Zmniejsza to w dużym stopniu opory przepływu, a na ściankach nie tworzą się osady.
System rur z PE (fot. Pipelife)
Tworzywa sztuczne są obojętne chemicznie, więc nie wchodzą w reakcję z wodą ani zawartymi w niej związkami. To duża zaleta. Zależnie od rodzaju tworzywa, rury sprzedawane są w zwojach lub odcinkach prostych. Te w zwojach są elastyczne, można więc je wyginać. Trzeba jednak zwracać uwagę na najmniejszy dopuszczalny promień gięcia konkretnych rur. Nadmierne wyginanie powoduje bowiem pęknięcie materiału. Rury z tworzyw tłumią wibracje.
Trwałość instalacji zależy od temperatury i ciśnienia przesyłanej wody. Zbyt wysoka temperatura przyspiesza procesy starzenia się materiału. Najbardziej odporne są na nią: polipropylen, polibutylen (do 90°C), PE-X i rury wielowarstwowe (do 95°C). Najdłużej wytrzymują zatem instalacje zimnej wody, ale i tu pojawiają się wyraźne różnice - na niską temperaturę najmniej odporne są rury z PVC (do 0°C), najbardziej - polietylen (do -50°C).
Redakcja BD fot. otwierająca: Nibco
FAQ Pytania i odpowiedzi
Jakie tworzywa stosuje się w instalacjach domowych?
W instalacjach domowych używa się tworzyw takich jak PVC, CPVC, polietylen (PE), polietylen sieciowany (PE-X), polipropylen (PP), polibutylen (PB) oraz rury warstwowe.
Do jakich zastosowań nadaje się PVC i CPVC?
PVC jest stosowane do zimnej wody, a CPVC można używać do ciepłej wody i centralnego ogrzewania, gdyż jest odporny na temperaturę od 0 do 100°C.
Czym różni się polietylen niskiej gęstości (PE-LD) od wysokiej gęstości (PE-HD)?
PE-LD jest miękki i nadaje się do instalacji niskociśnieniowych, natomiast PE-HD jest twardy i używany w instalacjach wysokociśnieniowych. Oba są odporne na niską temperaturę do -50°C.
Jakie właściwości ma polietylen sieciowany (PE-X)?
PE-X charakteryzuje się pamięcią kształtu, elastycznością, odpornością na naprężenia i jest odpowiedni do instalacji pracujących w temperaturze od -10 do 95°C.
Jakie zalety mają rury warstwowe?
Rury warstwowe łączą zalety metali i tworzyw, są odporne chemicznie, tłumią szumy, zmniejszają opory przepływu i są stosowane głównie w instalacjach grzewczych.
Od 1998 roku Redakcja "Budujemy Dom" tworzy społeczność pasjonatów budownictwa, którzy z chęcią dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem. Nasz zespół to wykwalifikowani redaktorzy, architekci, inżynierowie i specjaliści z różnych dziedzin budownictwa, którzy stale poszerzają swoją wiedzę i śledzą najnowsze trendy.
Instalacje wodne często wykorzystuje się także z miedzi. Wykazuje ona bardzo wysoki stopień higieniczności oraz nie wydziela do obiegu szkodliwych substancji co w przypadku instalacji wodociągowych jest bardzo ważne..
1
