Każdy inwestor, budujący własny dom, musi "zmierzyć się" z instalacją wodną i grzewczą. Z czego je wykonać, którędy poprowadzić i jaki osprzęt zastosować? Nie jest to zadanie łatwe.
Zasadniczo przewody instalacji wodociągowych i grzewczych powinny przebiegać równolegle lub prostopadle do ścian i stropów.
Przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne, co zabezpieczy je przed szkodliwym oddziaływaniem przegród, np. wskutek „osiadania” budynku czy z powodu korodujących właściwości gipsu w ściankach gipsowo-kartonowych.
Ponadto ułatwi to wymianę instalacji w przyszłości. Tuleja ochronna powinna być w sposób trwały osadzona w przegrodzie budowlanej. Przestrzeń między rurą a tuleją ochronną powinna być wypełniona materiałem trwale plastycznym:
W tulei ochronnej nie powinno się znajdować żadne połączenie przewodu.
Rury należy prowadzić po trasach najkrótszych, bez zbędnych załamań i kolizji z innymi instalacjami. Przebieg instalacji powinien zapewniać właściwą kompensację wydłużeń cieplnych (z maksymalnym wykorzystaniem samokompensacji), możliwość wykonania izolacji cieplnej i zabezpieczenia przed uszkodzeniami (szczególnie ważne dla przewodów z tworzyw sztucznych i miedzi). Dobór średnic przewodów wraz z armaturą powinien zapewnić bezszumowe działanie instalacji.
W technicznie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się przebieg przewodów zabezpieczonych przed ewentualnym zamarzaniem i wykraplaniem się pary wodnej po ścianach zewnętrznych (cieplne izolowanie rur lub stosowanie elektrycznego kabla grzejnego).
Instalacje wody zimnej mogą być wykonywane z rur stalowych ocynkowanych, ze stali nierdzewnej, z miedzi, PVC, a także z polipropylenu PP, polibutylenu PB, polietylenu sieciowanego PE-X oraz z rur wielowarstwowych.
Instalacje zimnej i ciepłej wody oraz centralnego ogrzewania mogą być rozprowadzone w następujący sposób:
Możliwe są też kombinacje opisanych powyżej sposobów (np. przewody rozdzielcze i piony prowadzone natynkowo, a odgałęzienia lub rozprowadzenia do grzejników w szlichcie podłogowej - przy wykorzystaniu rozdzielaczy). Dodatkowo przewody instalacji grzewczej mogą być również układane w specjalnych listwach przypodłogowych.
Wewnętrzne instalacje wodociągowe i grzewcze w budynkach składają się z:
Doprowadzają wodę do pionów, za pośrednictwem których dociera ona na poszczególne kondygnacje, gdzie odgałęzieniami dopływa do punktów czerpalnych (inst. wodociągowe) lub przewodami rozprowadzającymi trafia do grzejników (inst. ogrzewania).
Sposób prowadzenia poziomych przewodów rozdzielczych powinien zapewniać ich właściwe odpowietrzenie i odwodnienie.
Rury powinny być lokalizowane w taki sposób, aby z pomieszczeń ogólnych możliwy był dostęp do armatury. Poszczególne gałęzie poziomych przewodów rozdzielczych należy wyposażyć w armaturę odcinającą i spustową, umożliwiającą ich czasowe odłączenie i odwodnienie bez potrzeby zatrzymywania pracy całego systemu.
Zależnie od rodzaju zasilania budynku w wodę (sieć wodociągowa czy własne ujęcie) oraz od konstrukcji budynku (podpiwniczony czy nie) rozdzielcze przewody wodociągowe mogą być prowadzone w różny sposób. Kiedy budynek jest podpiwniczony, przewody rozdzielcze najlepiej jest montować na ścianach piwnicy oraz pod jej stropem i w ten sposób rozprowadzać wodę do pionów. Jeśli w domu piwnicy brak, przewody rozprowadzające prowadzi się pod podłogą w kanałach lub w karbowanych rurach z tworzyw sztucznych, zabetonowanych w podłodze.
Przewody rozdzielcze instalacji o rozdziale dolnym prowadzi się ze spadkiem co najmniej 3 mm/m w kierunku przeciwnym do przepływu wody (umożliwia to prawidłowe odpowietrzenie instalacji, a w razie potrzeby także jej opróżnienie). W rozdziale górnym rury należy układać ze spadkiem 3-5 mm/m w kierunku zgodnym z przepływem wody. Jeśli równocześnie prowadzimy po ścianie przewody poziome innych instalacji, przewody wodociągowe umieszcza się pod przewodami centralnego ogrzewania, ciepłej wody i gazu, a nad przewodami kanalizacyjnymi.
W instalacjach grzewczych o rozdziale dolnym poziomy należy lokalizować w piwnicach i montować natynkowo na ścianach lub podwieszać pod stropem. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie przewodów w odkrywanych kanałach podłogowych.
Przewody rozdzielcze przy rozdziale górnym należy lokalizować na poddaszu lub pod stropem najwyższej kondygnacji. Najmniejsze dopuszczalne spadki przewodów wynoszą 0,5% w kierunku od najdalszego pionu lub odbiornika ciepła do źródła ciepła - w przypadku rozdziału dolnego oraz przewodu powrotnego przy rozdziale górnym. W przypadku przewodu zasilającego w rozdziale górnym należy zapewnić spadek 0,5% od pionu wznośnego do najdalszego pionu opadowego.
Przewody pionowe instalacji wodociągowej można prowadzić po wierzchu ścian, w bruzdach o wymiarach 7×7 cm, 7×14 cm i 14×14 cm lub w szachtach.
Piony po zmontowaniu powinny mieć na całym obwodzie izolację powietrzną grubości co najmniej 1 cm. Po ułożeniu przewodów w bruzdach i po próbie szczelności połączeń, bruzdy przykrywa się siatką i tynkuje.
Piony instalacji c.o. należy prowadzić w bruzdach ściennych lub osłonić w inny sposób, który zabezpieczy je przed uszkodzeniami i ochładzaniem czynnika grzewczego i przy jednoczesnym zapewnieniu wymiany instalacji bez naruszania konstrukcji budynku.
Jeśli pion zasila grzejniki w dwóch sąsiadujących pomieszczeniach, powinien być umieszczony w pomieszczeniu o większych stratach ciepła.
Przewody pionowe obu rodzajów instalacji montuje się do ścian za pomocą uchwytów, tak aby na każdej kondygnacji w połowie wysokości wypadło jedno zamocowanie. W instalacji z miedzi lub tworzyw sztucznych, ze względu na rozszerzalność cieplną tych materiałów, uchwyty należy stosować gęściej, ściśle według zaleceń producenta danej technologii oraz wyposażyć rury w kompensatory (U-kształtowe lub osiowe mieszkowe).
Mogą być montowane natynkowo, w bruzdach ściennych, w szlichcie podłogowej, czy też w zabudowie z płyt gipsowo-kartonowych - w suficie podwieszanym albo za ekranem.
Układ przewodów odgałęźnych powinien zapewnić łatwy dostęp do armatury na wypadek naprawy - np. baterii czerpalnej. Trasy przewodów w zakrywanych bruzdach ściennych oraz w szlichcie podłogowej powinny być zinwentaryzowane i naniesione w dokumentacji powykonawczej.
Średnice przewodów odgałęzień powinny być tak dobrane, aby prędkość przepływu nie przekraczała 1,5 m/s oraz aby mogły być zapewnione normatywne wartości wypływów z punktów czerpalnych i wymagane ciśnienie.
Przewody należy prowadzić prostopadle lub równolegle do przegród budowlanych, a przejścia przez przegrody wyposażyć w tuleje ochronne. Jedynie w przypadku montażu przewodów w szlichcie podłogowej należy unikać prowadzenia równolegle do przegród z załamaniami pod kątem 90°.
Odgałęzienia (z wyjątkiem rozprowadzenia w podłodze) prowadzi się ze spadkiem co najmniej 3 mm/m (na ostatniej kondygnacji w kierunku pionu, a na pozostałych w kierunku przepływu wody), mocując je dodatkowo w punkcie podłączenia zaworu czerpalnego.
W systemach tych podejście do przyboru zwykle wyposaża się w zawór odcinający, a następnie montuje się zawór lub baterię czerpalną. Natomiast w szlichcie podłogowej przewody mogą przebiegać pod warunkiem, że umieści się je w rurach osłonowych z tworzywa sztucznego (w peszlu). Można to zrobić na kilka sposobów:
Przewód w rurze osłonowej powinien być ułożony swobodnie.
Prowadzenie czynnika grzejnego między pionem i grzejnikami może zostać wykonane, jeżeli:
Poziome przewody rozprowadzające zasilające grzejnik mogą być układane bez spadków. Ich odpowietrzenie nastąpi do pionu lub grzejnika, a odwodnienie odbywać się będzie poprzez przedmuchanie sprężonym powietrzem. Poziome przewody, rozprowadzające układane pod podłogą pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, powinny być zabezpieczone przed stratami ciepła, tak aby temperatura powierzchni podłogi nad nimi nie przekraczała 29°C.
W instalacjach z odpowietrzeniami u wierzchołków pionów gałązki grzejnikowe należy montować ze spadkiem nie mniejszym niż 2%, dla gałązki zasilającej w kierunku od pionu do grzejnika, dla gałązki powrotnej w kierunku od grzejnika do pionu. Jeżeli grzejniki w instalacji wyposażone są w indywidualne odpowietrzniki, gałązki można prowadzić poziomo.
Stefan Erde
fot. otwierająca: Marek Brysch - forum.budujemydom.pl / Rehau
4
