Latem instalacja z klimatyzatorami szybko schładza powietrze w pomieszczeniach, reguluje jego wilgotność i filtruje. W okresach aury zimnej i deszczowej wiele modeli umożliwia też ogrzewanie powietrza.
Instalację klimatyzacyjną zakłada się po to, żeby w każdych warunkach pogodowych doprowadziła aktualne parametry powietrza w pomieszczeniach do stanu komfortu termicznego - człowiek odczuwa go wtedy, kiedy temperatura powietrza wynosi 23-26°C, a jego wilgotność 40-60% (stąd biorą się podstawowe funkcje klimatyzatorów, polegające na schładzaniu, osuszaniu, a zimą również ogrzewaniu, najbliższego otoczenia, w którym zostały zamontowane).
Automatyczna regulacja temperatury i wilgotności jest, oczywiście, najważniejsza, lecz przy obecnym zanieczyszczeniu środowiska naturalnego wręcz nieodzowna staje się opcja filtrowania powietrza ze smogu, kurzu, pyłów, bakterii, roztoczy, pleśni, przykrych zapachów, co przyczynia się do poprawienia stanu zdrowia nie tylko alergików.
Nawet bez kolejnych udogodnień - takich jak jonizowanie powietrza, łatwiejsza obsługa filtrów i sterowanie układem - wyżej wymienione korzyści dają właścicielom domów impuls do zastępowania zwykłych wentylatorów i mniej doskonałych przenośnych modeli klimatyzatorów - profesjonalną stacjonarną instalacją klimatyzacyjną.
Dodatkową zachętą jest fakt, że systemy przeznaczone do obiektów jednorodzinnych nie są już tak drogie, jak dawniej. Obecnie najpowszechniejszą przyczyną ich stosowania jest globalne ocieplanie klimatu, sukcesywnie przestają zatem być standardowym wyposażeniem tylko biur, lokali usługowych, samochodów. Coraz więcej osób, budujących własny dom, wpisuje je na listę niezbędnego wyposażenia.
Dwa wymienniki ciepła składają się z parownika (odpowiednik zamrażalnika lodówki) i skraplacza oraz sprężarki i zaworu rozprężnego. Przepływ powietrza wokół wymienników wymuszają dwa wentylatory.
Czynnik chłodniczy krąży pomiędzy parownikiem i skraplaczem - w parowniku odbiera ciepło z pomieszczenia, w skraplaczu oddaje je do otoczenia. Sprężarka i zawór rozprężny umożliwiają przejście czynnika chłodniczego w fazę ciekłą lub gazową. Żeby zaszedł proces parowania, z pomieszczenia odbierane jest ciepło, a podczas procesu skraplania zostaje ono oddane na zewnątrz.
W trakcie pracy najwięcej hałasu wytwarzają sprężarka, wentylatory i zawór rozprężny, dlatego w klimatyzatorach typu split celowo montuje się je na zewnątrz domu, w oddzielnej obudowie - cały moduł stanowi jednostkę zewnętrzną. W pomieszczeniu zaś, w drugiej obudowie, działa jednostka wewnętrzna z parownikiem i wentylatorem. Niektóre układy wyposaża się w system multisplit - jedną większą jednostkę zewnętrzną łączy się rurami z miedzi z kilkoma jednostkami wewnętrznymi.
Spośród jednostek wewnętrznych najpopularniejsze są modele ścienne (zawieszane na ścianie pod sufitem). Często stosuje się również przysufitowo-przypodłogowe (montowane pod sufitem lub przy podłodze). Do pomieszczeń z podwieszanymi sufitami dobre są modele kasetonowe (do wbudowania w strop albo osadzenia pod sufitem). Natomiast wariant kanałowy lokuje się w innym pomieszczeniu, np. spiżarni, i łączy go przewodami z chłodzonym wnętrzem, z którego widoczne są jedynie kratki nawiewne i wywiewne.
Urządzenia kategorii split zapewniają o wiele większy komfort użytkowy, w porównaniu z kompaktowymi typu monoblok, zawierającymi w jednej obudowie wszystkie elementy. Modele kompaktowe są przenośne. Ich efektywność jest niewielka. Sprawdzają się w pomieszczeniach, z których korzysta się sporadycznie, np. pokoju gościnnym.
Przy wyborze klimatyzatorów kompaktowych typu monoblok, unika się montażu. Należy jedynie podłączyć urządzenie do gniazda z prądem i wyprowadzić przez uchylone okno rurę wywiewną. Niestety, ma ona wielokrotnie większą średnicę (w porównaniu z cienkimi rurkami miedzianymi, używanymi w sprzęcie kategorii split), dlatego w celu ograniczenia napływu gorącego powietrza z zewnątrz, korzysta się z okna najmniejszego i nienasłonecznionego. Ponadto trzeba zagwarantować dopływ do pomieszczenia chłodnego powietrza, np. z piwnicy, północnego pokoju. W pokojach, w których znajduje się wlot kominowego kanału wentylacyjnego, zapewnienie wywiewu jest proste i bardziej efektywne - w porównaniu z wyprowadzeniem rury przez okno. Modele o niewielkiej mocy kosztują około 1000-1500 zł.
Tylko nieliczne spośród klimatyzatorów stacjonarnych typu split można zamontować samodzielnie (nadają się do tego jedynie warianty wyposażone w specjalne szybkozłączki na rurach). Bardziej skomplikowaną instalację koniecznie powinni ułożyć fachowcy, rozpoczynając od wizji lokalnej, przez dobranie wersji urządzenia, po usytuowanie modułów.
W domach całorocznych stosuje się zwykle stałe połączenie, nierozbieralne. Zalecane jest zamontowanie jednostki zewnętrznej w przewiewnym i zacienionym miejscu, jak również przestrzeganie wskazań producenta urządzenia (podanych w instrukcji), dotyczących m.in. odpowiedniej długości rur (mogą mieć od kilku do kilkunastu metrów), uwzględnienia różnicy poziomów między modułami instalacji. Po wykonaniu w ścianie zewnętrznej otworu, prowadzi się przez niego rury od jednostki zewnętrznej do wewnętrznej. Natomiast resztę orurowania układa w bruzdach ściennych lub na powierzchni przegrody, zapewniając dostęp do złączek. Rury, biegnące na zewnątrz, trzeba chronić otuliną termoizolacyjną i taśmą przeciwwilgociową. W pomieszczeniach prowadzi się je w sposób możliwie mało widoczny (wskazana realizacja podczas budowy).
Stacjonarną jednostkę wewnętrzną montuje się jak najbliżej okna, ponieważ przy takiej lokalizacji udaje się szybko schłodzić powietrze nagrzane słońcem poprzez oszklenie oraz osiągnąć równomierny rozkład temperatury w pomieszczeniu. Do tego rodzaju jednostki wewnętrznej koniecznie trzeba podłączyć rurkę do odprowadzania skroplin (kondensatu) - na ogół kieruje się ją na zewnątrz budynku tak, by spływał on grawitacyjnie. Klimatyzator sterowany pilotem powinien być usytuowany w odległości przynajmniej 1 m od radia lub telewizora, a także w odpowiedniej odległości od sprzętu grzewczego i urządzeń zasilanych łatwopalnym gazem.
Modele kategorii split kupimy od około 2000 zł wzwyż, za montaż i ułożenie orurowania zapłacimy dodatkowe 800-1500 zł. Na bardziej skomplikowaną instalację multisplit z kilkoma jednostkami wewnętrznymi w budynku o powierzchni 150 m2 musimy wyłożyć 10 000-15 000 zł.
Sterowanie odbywa się przy pomocy pilota, smartfona, tabletu. Elementem systemu jest regulator temperatury, na którym określa się wybrane parametry, np. inne na dzień, inne na noc. Należy przy tym pamiętać, że zalecana różnica temperatury powietrza pomiędzy pomieszczeniem klimatyzowanym a nieklimatyzowanym to najwyżej 7°C. Koniecznie trzeba unikać przeciągu poprzez ustawienie właściwej prędkości przewiewu powietrza - prędkość przepływu schłodzonego strumienia nie może być większa niż 0,2 m/s. Ponadto warto wykorzystywać funkcję wyboru kierunku, w jakim powietrze jest wydmuchiwane.
Wymianę filtrów i dezynfekcję instalacji przeprowadza się po to, żeby nie stały się wylęgarnią grzybów i bakterii. Rury należy regularnie dezynfekować w środku, natomiast filtry - starannie myć, albo wymieniać. Warto kupić modele z funkcją jonizacji lub generatorem rodników OH albo innym tego typu rozwiązaniem, które sterylizuje przestrzeń jednostki wewnętrznej oraz powietrze wpływające i znajdujące się w obrębie działania klimatyzatora.
Usuwanie skroplin. Wyżej wspomniano już o grawitacyjnym sposobie usuwania skroplin, w przypadku stacjonarnych jednostek wewnętrznych typu split i multisplit. Jeżeli instalacja jest długa, niekiedy trzeba wymusić odprowadzanie skroplin mechanicznie, przy pomocy pompki. Posiadacze klimatyzatorów przenośnych, z wbudowanymi weń zbiornikami na skropliny, muszą je usuwać ręcznie (przydatny będzie wskaźnik zapełnienia zbiornika).
Wentylacja pomieszczeń. Kiedy na dworze panuje afrykański upał, a we wnętrzach działają klimatyzatory, właściciele domów z wentylacją grawitacyjną muszą się sami zatroszczyć o prawidłową wymianę powietrza. Przy bardzo wysokiej temperaturze, skuteczność pracy takiego systemu jest bowiem mocno upośledzona, dlatego nie mogą zapominać o rozszczelnieniu okien, albo o ich chwilowym otwieraniu "na przestrzał".
W domach z wentylacją mechaniczną nawiewno-wywiewną, mieszkańcy nie mają z tym kłopotu - automatyczna instalacja robi to zgodnie z aktualnymi potrzebami.
Popyt ze strony prywatnych użytkowników na profesjonalne stacjonarne klimatyzatory jeszcze niedawno był mniejszy, niż w przypadku właścicieli obiektów publicznych, ponieważ nie we wszystkich domach jednorodzinnych taka instalacja była jednakowo potrzebna. Ta tendencja uległa ostatnio zmianie, gdyż preferuje się inne, niż wcześniej, technologie budowy i zabiegi architektoniczne. Ponadto wpływ na nią wywiera również zmiana klimatu.
Stosowanie modnych obecnie bardzo dużych okien na nasłonecznionych elewacjach intensyfikuje skutki nagrzewania się wnętrz od słońca. Zasłanianie przeszkleń roletami lub żaluzjami często nie wystarcza do ochrony przed gorącem, szczególnie podczas długotrwałych upałów. Biorąc pod uwagę prognozy meteorologów dotyczące globalnej tendencji dalszego szybkiego ocieplania się atmosfery, wszyscy właściciele tak zaprojektowanych domów powinni przezornie zlecić ułożenie instalacji klimatyzacyjnej od razu w trakcie budowy, ponieważ można wtedy ukryć jej szpecące elementy.
Najmniejsze zagrożenie ze strony długotrwałych afrykańskich fal gorąca dotyczy obiektów z masywnymi grubymi ścianami zewnętrznymi, wzniesionymi np. z cegły według tradycyjnej technologii murów trójwarstwowych. Takie przegrody charakteryzują się bowiem dużą akumulacyjnością ciepła i wilgoci. Jeśli na dodatek zostały one wyposażone w przeszklenia o małej i średniej wielkości, pomieszczenia nie nagrzewają się nadmiernie podczas krótkiej fali upałów - a to oznacza, że ich użytkownicy rzadko odczuwają potrzebę korzystania z instalacji z klimatyzatorami.
Redaktor: Lilianna Jampolska
Na zdjęciu otwierającym: Klimatyzator może być wyposażony np. w jonizator z filtrem HEPA, który poprawia jakość powietrza. (fot. Zymetric)
2
