- Dlaczego impregnuje się drewno
- Jakie są rodzaje impregnatów do drewna
- Czym różnią się impregnaty do drewna wodorozcieńczalne od rozpuszczalnikowych
- Jak właściwie przeprowadzić prace związane z konserwacją drewna
Ławki, pergole, płoty, altany, bramy, szopy, drewutnie, werandy, meble ogrodowe, huśtawki, czy wolno stojące sauny – te elementy często wykonane są z drewna. Aby przez lata cieszyły oko wyglądem, należy regularnie odświeżać i konserwować drewno. Szczególnie narażone na erozję są elementy znajdujące się pod gołym niebem. Drewno na zewnątrz niszczeje pod wpływem zmiennych warunków atmosferycznych (wiatr, mróz, deszcz, wahania temperatury, promieniowanie UV), ale też jest atakowane przez rozmaite szkodniki, mikroorganizmy, grzyby, mchy, porosty. Regularna impregnacja drewna sprawi, że skutecznie będzie opierało się powyższym czynnikom, mogącym prowadzić do jego degradacji. Na szczęście w sprzedaży jest bardzo dużo środków do konserwacji drewna, które przedłużą żywotność drewna i sprawiają, że zrobione z niego konstrukcje będą dobrze wyglądać.
Impregnacja drewna: jak często?
Elementy z drewna należy konserwować i impregnować średnio co 3–5 lat, chociaż i to jest bardzo umowne. Znaczenie ma gatunek drewna (miękkie, np. sosna czy świerk są bardziej podatne na erozję), to czy konstrukcje znajdują się pod dachem czy na otwartej przestrzeni, jak poszczególne elementy z drewna zostały zabezpieczone na etapie produkcji oraz jak bardzo narażone są na czynniki niszczące. Na pewno drewno wystawione na bezpośrednie działanie słońca i wiatru oraz znajdujące się od strony południowej i zachodniej wymaga częstszej konserwacji.
Z reguły rzadziej impregnuje się twarde gatunki drewna jak dąb, buk, jesion oraz gatunki egzotyczne, jak heban, teak czy palisander, z których często robi się meble ogrodowe i zewnętrzne tarasy. Nie dość, że drewno egzotyczne jest bardzo twarde, to często zawiera substancje oleiste, mające działanie hydrofobowe. Na pewno każdy rodzaj drewna dobrze jest na bieżąco obserwować. Jeżeli zobaczymy, że zmienia się jego struktura, kolor czy łuszczy się zewnętrzna powłoka zabezpieczająca, należy niezwłocznie przystąpić do impregnacji drewna.
Jaki środek do konserwacji drewna wybrać?
Przystępując do odświeżania i zabezpieczania drewna, warto zastanowić się, jaki efekt chcemy osiągnąć. Od tego będzie zależał wybór środka do konserwacji drewna. Czy chcemy zachować dotychczasowy wygląd drewna, zmienić jego kolor, a może wydobyć jego naturalne cechy, jak usłojenie.
Każdy preparat do impregnacji drewna działa inaczej i jest przeznaczony do czego innego. Innych środków użyjemy do zabezpieczania drewna świeżego, innych do suchego, a jeszcze innych preparatów do konserwowania powierzchni, których stan jest daleki od idealnego. Inne impregnaty do drewna stosuje się do malowania powierzchni pionowych, a inne do poziomych (np. desek tarasowych), które powinny mieć powłokę odporną na ścieranie.
W sprzedaży są zarówno środki chroniące drewno przed wszystkimi czynnikami przyczyniającymi się do jego degradacji, jak i przed niektórymi – np. szkodnikami, grzybami czy promieniowaniem UV. Oczywiście najlepiej, jeśli dany środek do impregnacji drewna jest jak najbardziej uniwersalny.
Impregnaty do drewna na zewnątrz: lepsze barwiące czy bezbarwne?
Podstawowym środkiem zabezpieczającym drewno przed niszczeniem jest impregnat. Co jest najlepsze do impregnacji drewna? Dostępne w sprzedaży impregnaty do drewna mogą być bezbarwne (wówczas stosuje się na nie powłokę wykończeniową w postaci emalii, lazury, oleju, lakieru lub lakierobejcy) lub barwiące. Jedne i drugie mają podobne właściwości grzybobójcze i owadobójcze. Impregnaty do drewna barwiące mają tę dodatkową zaletę, że nadają drewnu ostateczny wygląd i nie wymagają stosowania innych preparatów. Są jednak transparentne, w związku z czym widać przez nie rysunek słojów, co nie każdemu może się podobać i – mimo wszystko – zmieniają nieco kolor drewna. Dla dodatkowej ochrony tak zabezpieczoną powierzchnię można pokryć jeszcze warstwą lakieru. Na impregnaty do drewna bezbarwne zwykle nakłada się jeszcze jedną powłokę, która dodatkowo zabezpiecza drewno, ale przede wszystkim nadaje mu atrakcyjny wygląd.
Jeśli zależy nam na naturalnym kolorze drewna, można zastosować warstwę wykończeniową w postali oleju, chroniącego przed uszkodzeniami mechanicznymi lakieru lub połyskującej lazury. Ale na większość takich środków można nałożyć także dowolną powłokę malarską, np. lakierobejcę w wybranym kolorze, która podkreśli naturalny rysunek słojów.
Czy impregnowane drewno trzeba malować? Farby emaliowe do drewna dzięki dobrym właściwościom kryjącym ,,zamaskują’’ naturalny wygląd drewna. Polecane są do powierzchni, które już wcześniej były pokryte taką farbą (np. ławek). Emalie rozpuszczalnikowe (ftalowe) zapewnią drewnu długotrwałą ochronę, bo cechują się znakomitą przyczepnością do podłoża, odpornością na ścieranie i czynniki atmosferyczne. Z kolei akrylowe stworzą paroprzepuszczalną powłokę, ale nie w pełni ochronią drewno przed uszkodzeniami mechanicznymi (warto wybierać te, które zawierają więcej żywic poliakrylowych).
Impregnaty do drewna wodorozcieńczalne i rozpuszczalnikowe
Impregnaty do drewna możemy też podzielić na wodorozcieńczalne i rozpuszczalnikowe. Te pierwsze są dziś zdecydowanie bardziej popularne. Nie tylko są bezpieczne dla zdrowia dzięki czemu zwykle można używać ich wewnątrz pomieszczeń (nie mają też zbyt intensywnego zapachu), ale też dobrze chronią drewno przed wilgocią, owadami czy mikroorganizmami. Mają tę zaletę, że wnikają w lekko wilgotne drewno. Nie są polecane natomiast do konserwowania drewna starego i wysuszonego, które pod wpływem znajdującej się w impregnacie wody może pęcznieć i pękać. Tu o wiele lepiej sprawdzą się impregnaty do drewna rozpuszczalnikowe. Doskonale nadają się one do zabezpieczenia starych płotów, altan, trejaży, mebli ogrodowych, elementów małej architektury. Wnikają głęboko w drewno i penetrują jego strukturę, zabezpieczając ją przed nadmiernym nasiąkaniem wodą, a także słońcem, promieniami UV, owadami i mikroorganizmami.
Naturalne impregnaty do drewna: oleje i pokost
Ciekawą alternatywą dla impregnatów do drewna wodorozcieńczalnych i rozpuszczalnikowych są oleje i pokosty, które również zapewniają drewnu ochronę. Bazują one na olejach roślinnych, najczęściej oleju lnianym. Dlatego uważane są za naturalne impregnaty do drewna. Pokost może mieć bardzo różny skład. W czystej postaci jest to olej wymieszany z terpentyną. Ale może być wzbogacony żywicami oraz rozpuszczalnikami organicznymi. Głęboko penetruje drewno, wnikając w wolne przestrzenie i blokując dostęp wodzie. Dzięki temu pokryte nim elementy nie pękają oraz są odporne na grzyby i szkodniki. Pokostem często pokrywa się miękkie gatunki drewna konstrukcyjnego, meble ogrodowe, elementy małej architektury, ale też materiały drewnopochodne. Można aplikować na niego farby olejne i ftalowe. Olejowanie drewna stosuje się z kolei na poziome powierzchnie pokryte twardymi gatunkami drewna i trzeba je okresowo powtarzać (najlepiej raz do roku). Sam olej zwykle ma dodatek żywic, pigmentów bądź wosku. Świetnie ochroni zewnętrzny taras przed pękaniem, wysychaniem i niszczącym działaniem wody. Wsiąka w impregnowaną powierzchnię, konserwuje ją, ale nie zatyka porów, dzięki czemu materiał cały czas „oddycha”. Pokryta olejem podłoga ma bardziej naturalny wygląd i jest ciepła w dotyku. Olej wysyca także kolor i podkreśla naturalne usłojenie drewna. Nakłada się go na suchą, odtłuszczoną i oczyszczoną powierzchnię. Jeżeli była ona wcześnie pokryta innymi preparatami, należy przed olejowaniem delikatnie ją zeszlifować.
Impregnaty solne do drewna
Osobną grupę środków ochrony drewna stanowią impregnaty solne. Te stosuje się jednak przeważnie do zabezpieczania drewna przed grzybami, pleśnią, szkodnikami i ogniem dużych elementów, a więc krokwi, belek czy desek, wykorzystywanych m.in. do budowy większych konstrukcji – domków letniskowych, domków gospodarczych, saun, altan. Impregnacja drewna odbywa się tu najczęściej już na etapie produkcji tarcicy – ciśnieniowo lub przez namaczanie. Zaimpregnowane elementy można poznać po szarozielonym, ciemnozielonym lub bladoniebieskim kolorze, a obecność barwnika pozwala zweryfikować dokładność impregnacji. Jeśli jednak kupimy świeże drewno z przeznaczeniem na niewielką ogrodową konstrukcję, możemy zaimpregnować je sami, robiąc najpierw z proszku lub koncentratu roztwór, a następnie nakładając go na poszczególne elementy za pomocą pędzla czy wałka. Będzie to jednak bardzo pracochłonne i niezbyt skuteczne. Wadą impregnatów solnych do drewna jest to, że są zmywalne przez wodę. Dlatego, jeśli użyjemy ich do zabezpieczenia sztachet czy altany, wierzchnią warstwę konstrukcji dobrze jest pokryć preparatem do konserwacji drewna, zapewniającym dodatkową ochronę.
Jak samodzielnie zaimpregnować drewno?
Zanim przystąpimy do prac zabezpieczających drewno, impregnowane elementy należy odpowiednio przygotować. Jeśli jest to już kolejne malowanie, należy dokładnie usunąć pozostałości poprzedniej powłoki, a ewentualne ubytki zaszpachlować. Po wyschnięciu szpachli powierzchnię drewna należy wygładzić. Na mchy i porosty nakłada się specjalne preparaty, które po kilku dniach wystarczy spłukać wodą. Zanim przystąpimy do nakładania impregnatu, drewno należy starannie oczyścić, odtłuścić i usunąć z niego pozostałości żywicy (np. za pomocą benzyny ekstrakcyjnej). Dobrze jest lekko zeszlifować impregnowaną powierzchnię drewna papierem ściernym, bo gładka lepiej będzie odprowadzała wodę, mniej się brudziła, ale też przyjmie mniejszą ilość impregnatu.
W warunkach domowych preparaty zabezpieczające do drewna najczęściej nakłada się pędzlem o miękkim włosiu, wałkiem (przydaje się przy dużych powierzchniach) lub gąbką, która dobrze sprawdzi się zwłaszcza do rozprowadzania olejów, wosków i pokostów. Pamiętajmy, że środki do konserwacji drewna lepiej wnikają w suche drewno, które jest bardziej chłonne. Impregnowanie drewna dobrze jest prowadzić przy bezdeszczowej pogodzie i temperaturze 10-25°C. Najczęściej na drewno nanosi się dwie lub trzy powłoki środka zabezpieczającego, przy czym każda kolejna warstwa powinna być cieńsza od poprzedniej.
Dodaj komentarz