Orynnowanie dachu. Rura spustowa na środku czy w narożniku - co odprowadzi dwa razy więcej wody?
Orynnowanie dachu. Rura spustowa na środku czy w narożniku - co odprowadzi dwa razy więcej wody?
Kolorystykę rynien dobiera się do pokrycia dachowego, stolarki okiennej i drzwiowej oraz elewacji, fot. BLACHY PRUSZYŃSKI
Orynnowanie dobiera się do specyfiki dachu, jego konstrukcji i zastosowanych spadków. Wybierając konkretny model rynien, warto pamiętać, że kupuje się je przynajmniej na kilkadziesiąt lat. Oprócz materiału z jakiego wykonane są rynny, skuteczne odprowadzanie wody z dachu zapewni dobre umiejscowienie rur spustowych i prawidłowy montaż.
Tomasz Wojciuk
Data publikacji: 2025-10-09
Data aktualizacji: 2025-10-09
Orynnowanie dachu powinno być dobrze dobrane i właściwie zamontowane. Od tego czy rynny będą właściwie i bezproblemowo zbierały z dachu wodę z topniejącego śniegu oraz deszczówkę - zależy trwałość całego dachu i elewacji domu. W każdym projekcie budowlanym są zawarte informacje dotyczące rozmieszczenia rynien, ich przekroju oraz lokalizacji rur spustowych. Jeśli wymieniamy orynnowanie na starym budynku, należy wziąć pod uwagę wielkość, kształt i kąt nachylenia dachu. Producenci orynnowania często mają na swoich stronach internetowych specjalne kalkulatory, pozwalające samodzielnie wykonać projekt instalacji odprowadzającej z dachu wodę. Można się o to pokusić, jednak dla pewności warto skonsultować go jeszcze przed zakupem rynien z fachowcem, który będzie je potem montował.
Projekt orynnowania - w jakim miejscu zamontować rynny?
W domach jednorodzinnych, rynny mają najczęściej średnicę 130-150 mm, a rury spustowe - 90-100 mm. W miarę możliwości warto zdecydować się na większą średnicę, bo węższe rynny i rury spustowe odprowadzające wodę do poziomu gruntu mogą łatwiej się zapychać. Najbardziej efektywne są rury montowane pośrodku długości dachu. Są one w stanie - w tym samym czasie - odprowadzić wodę z dwukrotnie większej powierzchni poszycia, niż rury spustowe zamocowane w narożnikach połaci dachowej (takie rozwiązanie stosuje się najczęściej). Niestety, w tym wypadku efektywność nie idzie w parze z estetyką orynnowania dachu. Dlatego spusty w centralnym punkcie elewacji montuje się rzadko.
Rura spustowa może być zamocowana nie tylko na prostym odcinku rynny, ale także zaraz za narożnikiem lub nagłym jej załamaniem. Takie rozwiązanie stosuje się przy dachach czterospadowych oraz wielopołaciowych. Dodatkowe leje i rury montuje się tam, gdzie woda ulega spiętrzeniu, a więc w sąsiedztwie lukarn i koszy dachowych. Rynny zwykle mocuje się wzdłuż okapowych krawędzi dachu w ten sposób, aby były wysunięte poza krawędź przynajmniej do połowy szerokości. Woda z rynien kierowana jest do rur spustowych, przytrzymywanych przez zakotwione w murze obejmy systemowe.
Na system orynnowania składa się bardzo dużo elementów. Oprócz rynien są to różnego rodzaju narożniki, łączniki, zaślepki, haki, obejmy, rury spustowe, sztucery, kolanka, trójniki, rewizje czy wsporniki, fot. RUUKKI
Na rynku dostępne są również systemy orynnowania bezokapowe, w których system rynien i rur odprowadzających wodę montuje się w ociepleniu budynku. Trzeba zrobić to fachowo. W przeciwnym razie pod izolacją mogą powstać wycieki, które w dłuższej perspektywie mogą spowodować znaczne szkody, prowadząc nawet do zagrzybienia budynku. Systemy bezokapowe są praktycznie niewidoczne. To rozwiązanie często stosuje się w nowoczesnych budynkach.
Orynnowanie dachu - jak dobrać kolory i kształty rynien
Producenci rynien oferują swoje wyroby w wielu wersjach kolorystycznych. Najpopularniejsze są rynny szare, brązowe, grafitowe, białe, czarne, zielone, ceglaste, antracytowe. Wiele zależy od materiału, z którego są zrobione. Rynny PVC i stalowe mogą mieć praktycznie dowolny kolor z palety RAL. Orynnowanie aluminiowe podobnie. Nikt nie będzie malował natomiast miedzi i rynien cynkowo-tytanowych. Kolor orynnowania powinien współgrać z wyglądem dachu, elewacji, ale także drzwi i stolarki okiennej.
Głęboka rynna zapewnia prawidłowe odprowadzenie wody deszczowej nawet podczas intensywnych opadów, fot. CELLFAST
Najczęściej rynny mają przekrój półokrągły lub półeliptyczny, ale mogą być także owalne, prostokątne, kwadratowe bądź trapezowe. Podobnie jest z rurami spustowymi, choć najpopularniejsze oczywiście są okrągłe. Elementy „z kątami” stosowane są najczęściej w budynkach utrzymanych w modernistycznym stylu.
Zalety i wady rynien z różnych materiałów
Najczęściej do domów jednorodzinnych wybiera się rynny stalowe powlekane lub wykonane z tworzywa sztucznego (PVC). Kiedyś rynny plastikowe były dużo tańsze od stalowych, więc siłą rzeczy były najpopularniejsze. Obecnie, choć nadal kosztują najmniej, różnice te nie są już tak znaczne. Rynny mogą być też zrobione ze sztywnego i odpornego na korozję aluminium, które jest już jednak materiałem droższym, i jeszcze droższych miedzi oraz blachy cynkowo-tytanowej.
Zalety i wady orynnowania PVC
PVC to lekki i stosunkowo trwały materiał, który ma sporo zalet, ale też kilka wad. Rynny PVC są bardzo gładkie w środku, dzięki czemu dobrze odprowadzają wodę i trudniej osadzają się w nich zabrudzenia. Barwienie w masie sprawia, że nawet gdy rynna zostanie zarysowana, jest to praktycznie niewidoczne. Poza tym PVC, czyli utwardzony polichlorek winylu, nie koroduje, nie trzeba w żaden sposób go konserwować i jest dostępny w szerokiej palecie kolorów. Orynnowanie PVC jest natomiast bardziej wrażliwe od innych materiałów na uszkodzenia mechaniczne (zwłaszcza przy ujemnej temperaturze), po latach może nieco odbarwić się od słońca oraz rozszerza się pod wpływem wysokiej temperatury. Dlatego podczas zakładania orynnowania PVC dobrze zastosować złączki zatrzaskowe, wyposażone w uszczelki z gumy EPDM. Wówczas, nawet gdy rynny trochę się odkształcą, nie powinny stracić szczelności. Powierzchnia plastikowych rynien może być pokryta tlenkiem tytanu lub akrylem, co zwiększa ich odporność na działanie promieni UV. Można też już dostać plastikowe rynny z metalizowaną powłoką, imitującą bardziej szlachetne materiały. Rynny z tworzywa sztucznego, jako że nie korodują, polecane są do rejonów nadmorskich, w których panuje bardziej surowy klimat - wieje słona bryza, częściej pada.
Zalety i wady orynnowania ze stalowej blachy
Rynny wykonane ze stalowej blachy, cięższe od rynien z PVC, mają zwykle szkielet o grubości do 0,7 mm, zabezpieczony powłoką z ocynku. Na nią nakładane są jeszcze kolejne warstwy ochronne, przy czym ostatnia znajduje się w określonym kolorze. Rynny stalowe są odporne na uszkodzenia mechaniczne i trudne warunki pogodowe. Nie odkształcają się też pod wpływem zmieniających się temperatur. Gdy jednak zostaną głęboko zarysowane i fabrycznie naniesione powłoki ulegną uszkodzeniu, mogą korodować. Kupując rynny stalowe warto zapytać o grubość stalowego rdzenia i powłok ochronnych - im są one grubsze, tym lepiej. Rynna stalowa zachowuje z reguły dobrą sztywność i jest odporna na uderzenia, a właściwie zamontowana utrzymuje ciężar zalegającego w niej śniegu. Montaż takiego orynnowania jest trochę trudniejszy niż rynien plastikowych, bo wymaga użycia specjalistycznych narzędzi. Kupując kompletny system orynnowania warto zapytać o okres gwarancji, który wynosi zwykle 30-40 lat.
Zalety i wady rynien aluminiowych
Rynny aluminiowe są lekkie, sztywne, odporne na korozję, uszkodzenia mechaniczne (bardziej od rynien stalowych o tej samej grubości) i czynniki zewnętrzne, ale także niezwykle trwałe. Nie odkształcają się zbytnio pod wpływem temperatur i bardzo atrakcyjnie wyglądają. Rynny aluminiowe mogą być lakierowane lub malowane na dowolny kolor, ale też powlekane tworzywem ochronnym. Najczęściej stosuje się powłoki akrylowe lub poliestrowe, chroniące także przed promieniowaniem UV. Rynny aluminiowe mogą być montowane z gotowych elementów lub wytwarzane bezpośrednio na placu budowy (tzw. rynny ciągnione). Nie poleca się stosować ich w rejonach nadmorskich, ponieważ aluminium źle znosi działanie soli.
Kiedy wybrać eleganckie orynnowanie miedziane?
Za niezwykle trwałe i eleganckie uważa się rynny miedziane, które z czasem pokrywają się naturalną warstwą ochronną w postaci patyny. Są one odporne na korozję, niekorzystne warunki atmosferyczne, wahania temperatur, uszkodzenia mechaniczne. Rynny miedziane nie wymagają konserwacji i żadnych zabiegów pielęgnacyjnych z wyjątkiem okresowego czyszczenia rynien. Jako że miedź jest materiałem plastycznym i łatwo ją formować, rynny takie dostępne są w różnych kształtach. Świetnie wyglądają w połączeniu z dachówką ceramiczną, często stosowane są również w budynkach o zabytkowym charakterze. Ich jedyną ,,wadą’’ jest bardzo wysoka cena.
Zalety rynien z blachy cynkowo-tytanowej
Kosztowne, ale i tak dużo tańsze niż miedziane, są rynny z szarografitowej blachy cynkowo-tytanowej, które są niezwykle trwałe i bardzo efektownie wyglądają. Są też odporne na korozję, różnice temperatur, uszkodzenia mechaniczne, nie wymagają malowania, a dzięki naturalnej patynie – także zabiegów konserwacyjnych. Są łatwe w obróbce. Rynny takie pasują do dachów pokrytych dachówką ceramiczną i drewnianych elewacji.
Prace przy orynnowaniu zaczyna się od ustalenia pozycji rur spustowych i wyznaczenia linii montażu haków rynnowych zwanych też rynajzami, która powinna przebiegać z niewielkim spadkiem w kierunku odpływu (ok 0,5%, czyli 0,5 cm na 1 m długości). Haki rynnowe (rynajzy) przykręca się do krokwi lub desek okapowych co 40-60 cm. Należy zamontować najpierw haki skrajne, przeciągnąć między nimi żyłkę, a następnie założyć pozostałe rynajzy. Rury spustowe łączy się z rynnami za pomocą kosza lub odpływu przelotowego. Odległości między obejmami przytrzymującymi biegnące w dół rury spustowe powinny mieć około 1,5-2 m.
Tylko prawidłowy montaż systemu rynnowego gwarantuje jego bezproblemowe działanie. Z pozoru drobne błędy mogą spowodować ich rozszczelnienie lub nawet uszkodzenie, fot. RUUKKI
Niekiedy trzeba zmienić bieg rury spustowej, aby ominąć gzyms czy inną „przeszkodę” architektoniczną. Stosuje się do tego kolana o różnym kącie załamania. Wylot rury spustowej powinien znajdować się 20 cm nad ziemią. Do zmiany kierunku przebiegu rynien (ich poszczególne odcinki nie powinny być dłuższe niż 20 m) używa się narożników wewnętrznych lub zewnętrznych, a ich końce zamyka zaślepkami.
Nowoczesny kształt systemu rynnowego tworzy doskonałe dopełnienie modernistycznych budynków, fot. BLACHY PRUSZYŃSKI
Jak łączyć rynny?
Poszczególne odcinki systemu orynnowania można łączyć ze sobą na kilka sposobów. Często zależy to też od materiału, z którego są wykonane. Przy rynnach z PVC zwykle używa się systemów zatrzaskowych lub złączek rynnowych, wyposażonych w uszczelki wykonane z odpornej na skrajne warunki klimatyczne gumy EPDM. Dzięki nim, gdy pod wpływem różnic temperatury orynnowanie rozszerza się lub kurczy, w miejscach połączeń system cały czas jest szczelny. Niektóre rynny z PVC łączy się też metodą klejenia na nakładkę, co dodatkowo usztywnia całą konstrukcję. Metoda ta jest polecana w przypadku dachów mających nieregularne, łukowo wygięte krawędzie. Rynny aluminiowe, miedziane i cynkowo-tytanowe lutuje się na 10-15-centymetrową zakładkę, ewentualnie łączy spoiwem dekarskim dzięki czemu są sztywne i szczelne. Rynny stalowe można łączyć na kilka sposobów: do powlekanych stosuje się specjalne łączniki z uszczelkami. Możliwe jest też lutowanie, stosowane w przypadku blachy ocynkowanej. Kiedy system otaczających dach rynien jest już gotowy, przed zamontowaniem rur spustowych rynny dobrze jest napełnić wodą, sprawdzając, czy nie ma zastoin i przecieków.
Absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Przygodę z prasą drukowaną zaczynał w Super Expressie, z „Budujemy Dom” współpracuje od roku 2009. Lubi rozmawiać z ludźmi, podąża za nowinkami technologicznymi, zwłaszcza związanymi z branżą budowlaną i wystrojem wnętrz. Ma dar przystępnego tłumaczenia zagadnień, które mogą być skomplikowane dla laików. Aktualnie jest w trakcie budowy swojego wymarzonego domu.
Skomentuj
