Przydomowa oczyszczalnia ścieków to pożyteczne, ekologiczne urządzenie do domów, położonych w gminach o rozproszonej zabudowie, w których poprowadzenie sieci zbiorczej kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalne. Do jej budowy właścicieli powinny zachęcać długoletnie i niemal bezobsługowe korzystanie z urządzenia, roczne koszty użytkowania kształtujące się na bardzo niskim poziomie 100-400 zł i co jeszcze ważniejsze - wyjątkowo krótki okres zwrotu inwestycji, średnio po trzech latach.
Zasada działania takiej oczyszczalni polega na wzbudzeniu wewnątrz instalacji intensywnych, ale naturalnych procesów biologicznych, rozkładających ścieki bytowe na proste i nieszkodliwe dla środowiska naturalnego związki mineralne, które można odprowadzać do gruntu, rowu melioracyjnego, albo rzeki, bez narażania ich na skażenie.
DWA ETAPY OCZYSZCZANIA
We wszystkich rodzajach przydomowych oczyszczalni najpierw następuje etap beztlenowego, a potem etap tlenowego oczyszczania ścieków.
ETAP I. W jedno- lub wielokomorowym osadniku gnilnym zachodzą procesy biochemiczne, wywołane przez bakterie beztlenowe oraz zjawiska fizyczne (floatacja i sedymentacja). W ich wyniku stała część osadu ulega fermentacji i rozkłada się na proste związki rozpuszczalne w wodzie i nierozpuszczalne sole mineralne. Po dwóch albo trzech dniach i przejściu przez kosz filtracyjny, płynna część ścieków, nazywana szarą wodą, przepływa do studzienki rozdzielczej.
ETAP II. Po przepłynięciu z osadnika gnilnego, klarowne ścieki poddawane są dalszemu oczyszczaniu w warunkach tlenowych. Wtedy następuje rozkładanie i neutralizowanie zanieczyszczeń groźnych dla środowiska.
Zasada działania osadnika gnilnego, rys. wg Wobet-Hydret.
RODZAJE OCZYSZCZALNI
Tam, gdzie tylko pozwalają warunki glebowe i przestrzenne, najpowszechniej projektuje się oczyszczalnie drenażowe, ponieważ są najprostsze i najtańsze w budowie i eksploatacji. Droższe biologiczne i roślinne planuje się w trudniejszych warunkach, albo na małych działkach.
Oczyszczalnie DRENAŻOWE
Zyskały uzasadnioną popularność dzięki prostej konstrukcji, małej awaryjności, niskim kosztom, łatwej obsłudze.
Zasada działania przydomowej oczyszczalni ścieków składającej się z osadnika gnilnego i drenażu rozsączającego, rys. wg Nevexpol.
Z drenażem rozsączającym. Technologia wymaga przepuszczalnego gruntu i odpowiedniego poprowadzenia w podłożu rur drenarskich (muszą przebiegać co najmniej 1,5 m powyżej zwierciadła wód gruntowych, ale jednocześnie w warstwie przepuszczalnego gruntu na gł. 0,6-1,2 m, bo tam rozwijają się mikroorganizmy niezbędne do prawidłowego działania oczyszczalni).
Po wstępnym oczyszczeniu w osadniku gnilnym, ścieki trafiają do studzienki rozdzielczej, z niej do systemu perforowanych rur drenarskich i w końcu do przygotowanego poletka filtracyjnego. Wielkość poletka dobiera się do ilości ścieków i liczby użytkowników. Na jednego mieszkańca przeznacza się około 15 m rury z PVC o średnicy ok. 110 mm, którą obsypuje się warstwą płukanego żwiru frakcji 16/32 mm, a w celu zapewnienia organizmom tlenowym odpowiedniego napowietrzenia, w układ drenów wstawia się kominki napowietrzające. Inny wariant to jeden szeroki tunel drenujący, albo szeregowo ustawione pakiety filtrujące.
Schemat oczyszczalni ścieków z drenażem rozsączającym.
Ze złożem (filtrem) piaskowym lub żwirowym. Rozwiązanie stosuje się na gruncie słabo przepuszczalnym bądź gdy poziom wód gruntowych jest wysoki. W pierwszym przypadku usuwa się glebę na gł. 1,5 m i zastępuje piaskiem i/lub żwirem, tworzącymi naturalny filtr.
W drugim - buduje się przepompownię ścieków i kopiec filtracyjny, oddzielony od rodzimego podłoża folią. W kopcu układa się filtr (piaskowy albo żwirowy) i dreny. Po przejściu przez kopiec, już oczyszczone ścieki trafią np. do studni chłonnej. Można je też wykorzystać do podlewania ogrodu.
Filtr piaskowy poziomy: a - schemat, b - widok z góry.
Filtr piaskowy pionowy: a - schemat, b - przekrój.
Oczyszczalnie BIOLOGICZNE
Urządzenia mają kompaktową budowę, zajmują średnio zaledwie 8 m2, a lokalizacji nie ogranicza rodzaj gruntu, ani poziom wód gruntowych. Wadą są wysokie koszty inwestycyjne. Oprócz wersji z osadem czynnym albo ze złożem biologicznym, opracowano modele hybrydowe, które łączą obie technologie.
Zbiorniki wykorzystywane w oczyszczalniach biologicznych produkowane są np. z laminatu poliestrowo-szklanego. Są więc lekkie i łatwe w transporcie i montażu, fot. www.micinski.com.
Z osadem czynnym. Pierwsza komora zbiornika pełni rolę osadnika wstępnego, w drugiej następuje napowietrzanie, trzecia to osadnik wtórny. Ścieki, wstępnie podczyszczone w pierwszym osadniku, cyklicznymi porcjami podawane są do komory napowietrzenia, po czym dalej.
Pływające mikroorganizmy (tzw. osad czynny, inaczej kłaczki), które tlenowo rozkładają ścieki na osad i ciecz nadosadową, pracują wydajnie pod warunkiem, że są dotlenione i wymieszane ze ściekami. Zadanie to spełnia urządzenie napowietrzające. Niedotleniony osad opada na dno i jest przepompowywany do osadnika wtórnego w postaci osadu nadmiernego.
W oczyszczalni celowo inicjuje się proces recyrkulacji (przepływania osadu z dna osadnika wtórnego na początek systemu oczyszczania, czyli do osadnika wstępnego), dzięki czemu część wracającego osadu, powstającego w wyniku procesu sedymentacji, również zostaje rozłożona. Resztę okresowo usuwa się z oczyszczalni. Natomiast ciecz nadosadową, po odprowadzeniu do odbiornika lub studni chłonnej, można wykorzystać gospodarczo.
Ze złożem biologicznym. Z osadnika gnilnego ścieki przepływają do zbiornika z napowietrzonym, stałym złożem biologicznym, utworzonym przez np. kamienie, kształtki PVC, siatkę z polietylenu. Na powierzchni złoża rozwija się błona biologiczna z bakterii, które odżywiając się związkami zawartymi w ściekach, w ten sposób je oczyszczają. W wyniku wielokrotnego przepływania przez złoże i błonę biologiczną, ścieki zostają oczyszczone i mogą być odprowadzone do gruntu, wód powierzchniowych i urządzeń wodnych.
Wadą oczyszczalni jest konieczność czyszczenia złoża. Aby tego uniknąć, do tradycyjnego złoża biologicznego dodaje się złoże zanurzone (tarczowe lub zraszane). Cechuje je stabilność i odporność na zmiany jakościowe, ilościowe i temperaturowe dopływających ścieków. Aby ścieki odpowiednio przepływały i stale kontaktowały się z błoną biologiczną, w oczyszczalni montuje się tarcze i dyski, które obracają się ze stałą prędkością, zapewniając równomierny dopływ ścieków do złoża.
Tego rodzaju oczyszczalnie dekorują działkę i uzyskują wysoką sprawność. Umożliwiają wykorzystanie oczyszczonych ścieków do celów gospodarczych lub ozdobnych (tzw. ociek można skierować do studni chłonnej, stawu). Wymagają jednak dużej powierzchni i są drogie w budowie. W zimie, podczas dłuższej przerwy w dostawie ścieków spowodowanej wyjazdem, złoże może zamarznąć.
Ścieki oczyszczane są w złożach glebowo-korzeniowych przez bakterie żyjące w korzeniach roślin. Złoże, oddzielone folią od macierzystego gruntu, składa się z warstw piasku, żwiru, urodzajnego gruntu (sadzi się na nim trzcinę, wierzbę).
POSTĘPOWANIE PRZED ROZPOCZĘCIEM INWESTYCJI
Drogę do posiadania własnej oczyszczalni ścieków mogą zamknąć złe warunki glebowe i środowiskowe. Dlatego najpierw należy wykonać badania geotechniczne, w których zostaną określone jego rodzaj i przekrój, a także poziom wód gruntowych. Rodzaj gruntu jest ważny, gdy planuje się wykorzystanie go w drugim etapie oczyszczania ścieków, albo do odbioru oczyszczonego produktu. Poziom wód gruntowych przepisowo powinien się znajdować co najmniej 1,5 m poniżej rur drenarskich. Jeśli jednak w naturalnym podłożu wody gruntowe są zbyt wysoko, stosuje się warianty oczyszczalni, np. z podniesionym kopcem filtracyjnym i przepompownią.
Schemat studni chłonnej.
W niektórych przypadkach przeszkodą może okazać się zbyt mała wielkość działki. Dzieje się tak wtedy, gdy między osadnikiem gnilnym i studnią (własną i sąsiadów) nie uda się zachować określonej przepisami minimalnej odległości 15 m, bądź odległości 30 m między odbiornikiem oczyszczonych ścieków a studnią. Odległości od innych obiektów na działce również regulują przepisy prawa, więc koniecznie trzeba je poznać.
Lokalizacja osadnika gnilnego i drenażu rozsączającego. Na rysunku pokazane są minimalne wymagane odległości.
OBWAROWANIA PRAWNE I FORMALNE
W Polsce istnieją miejsca, gdzie lokalne prawo zabrania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków (informacje zawarte są w MPZP dostępnym w urzędzie gminy), np. nie mogą powstać na terenach okresowo zalewanych wodą.
Zgodnie z Prawem Budowlanym, budowa przydomowej oczyszczalni ścieków o wydajności mniejszej niż 7,5 m3 na dobę wymaga jedynie zgłoszenia zamiaru jej wykonania w starostwie powiatowym, a po upływie 30 dni (jednak nie później niż po upływie dwóch lat) - rozpoczęcia jej budowy. Do zgłoszenia trzeba dołączyć szkice i rysunki, mapkę z lokalizacją oczyszczalni, dokument stwierdzający prawo do dysponowania nieruchomością. Proces budowy należy zakończyć inwentaryzacją powykonawczą oraz zawiadomić o tym ten sam urząd.
DUŻA SZANSA NA DOFINANSOWANIE
Obecnie koszt inwestycyjny najprostszych oczyszczalni jest niewiele wyższy od kosztu zbudowania typowego szczelnego szamba. Można go jeszcze zmniejszyć, ubiegając się o dotację ze środków gminnych (w przypadku oczyszczalni ścieków, środki na przeprowadzenie specjalnego programu operacyjnego pozyskują tylko władze gminy, dlatego planując inwestycję, należy się dowiedzieć, czy władze realizują tego rodzaju projekt).
Dotacja (ze środków unijnych, NFOŚiGW) znacząco zmniejsza koszt inwestycji i okres amortyzacji. Potencjalni użytkownicy mają szansę pokryć nawet do 90% kosztów kwalifikowanych! Jednak trzeba się liczyć z tym, że owo dofinansowanie bywa różne, np. może obejmować tylko pewne rodzaje oczyszczalni, ewentualnie wykonanie projektu itd. Szczegółowe informacje znajdują się w miejscowym wydziale ochrony środowiska oraz w Internecie.
Od ponad dwudziestu lat w przystępny sposób opisuje domy i ogrody Czytelników. Współpracowała z kilkoma znanymi poradnikami budowlanymi. Jest autorką tekstów i zdjęć. W wolnych chwilach z przyjemnością zajmuje się własnym ogrodem.
Metodą permakulturową uprawia w nim zarówno rośliny ozdobne, jak i zioła, warzywa itp. Amatorsko interesuje się architekturą, ogrodnictwem, ornitologią, sportem, filmem. Uwielbia podróżować, poznawać nowych ludzi i miejsca. Jeżeli potrzebuje wypocząć, najchętniej wyjeżdża nad morze, poza sezonem wakacyjnym.
Nikt nie pisze że dodaje bakterie do oczyszczalni. Nikt tego nie używa potem się dziwi że śmierdzi dokoła
Gość Radek
15-11-2015 10:23
Witam, w zależności od rodzaju zastosowanej technologi przyczyny brzydkiego zapachu mogą być różne. Brzydki zapach powodowany jest przez produkty reakcji beztlenowych np. metan, siarkowodór, powstają gdy oczyszczane ścieki nie są odpowiednio natleniane, wówczas nastepuje zagniwanie ...
