W Polsce najczęściej wykonuje się najprostsze oczyszczalnie drenażowe. Rzadziej powstają droższe oczyszczalnie biologiczne i roślinne. Co charakteryzuje poszczególne rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków?
Tego typu oczyszczalnię charakteryzuje prosta konstrukcja, mała awaryjność, niskie koszty instalacji i eksploatacji, łatwa obsługa, jednak do jej zamontowania wymaga się przepuszczalnego gruntu oraz odpowiednio głębokiego ułożenia rur drenarskich w podłożu (co najmniej 1,5 m powyżej zwierciadła wód gruntowych, ale jednocześnie w warstwie gruntu, gdzie rozwijają się mikroorganizmy potrzebne do prawidłowego działania oczyszczalni, a więc na głębokości 0,6-1,2 m).
Działanie oczyszczalni nie jest skomplikowane. Po wstępnym oczyszczeniu w osadniku gnilnym, ścieki trafiają - poprzez studzienkę rozdzielczą - do systemu rur drenarskich, potem, poprzez perforację w ich ściankach, do gruntu. Wykonując poletko filtracyjne z rurami drenującymi (z PVC, o średnicy ok. 110 mm) i obsypanymi warstwą płukanego żwiru (frakcje 16-32 mm), istotne jest, aby każda z rur była podłączona do osobnego wyjścia studzienki rozdzielczej i nie była dłuższa niż 20 m, zaś odległość między rurami wynosiła 1,5-2,0 m.
Na jednego mieszkańca należy przeznaczyć około 15 m rury, zatem wielkość poletka filtracyjnego zwiększa się proporcjonalnie wraz z liczbą domowników. Ponadto jest zależna od warunków glebowych i obostrzona zakazami - sadzenia w pobliżu roślin z głębokim systemem korzeniowym oraz poruszania się po poletku samochodami. Dla zapewnienia układowi drenów i organizmom tlenowym odpowiedniego napowietrzenia, przygotowuje się opcjonalnie - albo kilka osobnych kominków napowietrzających, albo jeden wspólny.
Na małych działkach, nie mieszczących dużego poletka filtracyjnego, oczyszczalnię można zaopatrzyć w tunel drenujący, zajmujący mniej miejsca na działce, lub w pakiety filtrujące, układane szeregowo. Pakiety zbudowane są z rury perforowanej, geowłókniny (pełniącej rolę filtra), ramy i arkusza polietylenowego. System pakietowy uważa się za bardziej wytrzymały od tradycyjnego drenażu. Pakiety dla 4 osób zajmują powierzchnię do 8 m2.
W tego rodzaju oczyszczalni drenażowej ścieki, po wstępnym oczyszczeniu, trafiają przez studzienkę rozprowadzającą do drenów i do filtra (piaskowego lub żwirowego). Po przejściu przez złoże, dreny zbierające kierują je do studni zbiorczej, a potem do odbiornika, z którego można je odzyskać i używać do umycia samochodu, podlewania ogrodu.
Tego rodzaju system stosuje się, gdy rodzimy grunt jest słabo przepuszczalny bądź poziom wód gruntowych wysoki. W pierwszym przypadku, usuwa się grunt na głębokość 1,5 m i zastępuje piaskiem i/lub żwirem, tworzącymi naturalny filtr. W drugim - buduje się przepompownię ścieków i kopiec filtracyjny, oddzielony od rodzimego podłoża folią.
W kopcu układa się filtr piaskowy lub żwirowy (i dreny), który wymaga uszczelnienia folią oraz wykonania zabezpieczenia chroniącego przed czynnikami atmosferycznymi. Budowa przepompowni, kopca filtracyjnego i filtra piaskowego, niestety, podnosi koszty budowy i eksploatacji, co stanowi wadę tego rozwiązania.
Zalicza się do nich oczyszczalnie z osadem czynnym oraz ze złożem biologicznym. Ich zastosowania nie ogranicza ani rodzaj gruntu, ani poziom wód gruntowych. Wymagają mało miejsca (średnio 8 m2), więc nadają się na małe działki. Niestety, są dość drogie w budowie i późniejszej obsłudze.
Zbiornik oczyszczalni z osadem czynnym składa się przeważnie z trzech komór. Pierwsza pełni rolę osadnika wstępnego (dochodzi w niej do mechanicznego oddzielenia zanieczyszczeń), druga jest komorą napowietrzania, trzecia osadnikiem wtórnym. Ścieki, wstępnie oczyszczone w pierwszym osadniku, cyklicznymi porcjami podawane są do komory napowietrzenia, a następnie dalej.
Pływające mikroorganizmy (nazywane osadem czynnym lub kłaczkami), które tlenowo rozkładają ścieki na osad i ciecz nadosadową, wydajnie pracują - pod warunkiem, że są dobrze dotlenione i wymieszane ze ściekami. A to zapewnia urządzenie napowietrzające. Kłaczki niedotlenione opadają na dno i są przepompowywane do osadnika wtórnego w postaci osadu nadmiernego.
W oczyszczalni celowo inicjuje się proces recyrkulacji (przepływania osadu z dna osadnika wtórnego na początek systemu oczyszczania, czyli do osadnika wstępnego), dzięki czemu część wracającego osadu, powstającego w wyniku procesu sedymentacji, również zostaje rozłożona (resztę okresowo usuwa się z oczyszczalni). Natomiast ciecz nadosadową, po odprowadzeniu do odbiornika lub studni chłonnej, można wykorzystać gospodarczo.
Działanie takiej oczyszczalni jest następujące: ścieki, po wstępnym oczyszczeniu w osadniku gnilnym, przepływają do zbiornika ze złożem biologicznym, utworzonym przez np. kamienie, kształtki PVC, siatkę z polietylenu. Na powierzchni złoża rozwija się błona biologiczna z bakterii, które odżywiając się związkami zawartymi w ściekach, jednocześnie je oczyszczają. Po wielokrotnym przepłynięciu przez złoże i błonę biologiczną, ścieki zostają oczyszczone w 95% i mogą być odprowadzone do gruntu, wód powierzchniowych i urządzeń wodnych.
Wadą oczyszczalni jest konieczność czyszczenia złoża. Aby tego uniknąć - do tradycyjnego złoża biologicznego coraz częściej dodaje się złoże zanurzone (tarczowe lub zraszane). Cechuje je stabilność i odporność na zmiany jakościowe, ilościowe i temperaturowe dopływających ścieków.
Aby ścieki odpowiednio przepływały i stale kontaktowały się z błoną biologiczną, w oczyszczalni stosuje się tarcze i dyski, które obracają się ze stałą prędkością, zapewniając równomierny dopływ ścieków. Natomiast powietrze, dostarczane przez pompy napowietrzające, wymusza jednoczesne obracanie złoża biologicznego. To sprawia, że złoże nie zarasta i nie wymaga okresowego czyszczenia, a to z kolei przyczynia się do łatwiejszej obsługi. System nie wymaga też stosowania dodatkowych biopreparatów przez sedes.
Ścieki oczyszczane są w złożach glebowo-korzeniowych przez bakterie żyjące w korzeniach roślin. Złoże, oddzielone folią od macierzystego gruntu, składa się z warstw piasku, żwiru i urodzajnego gruntu (sadzi się na nim trzcinę, wierzbę). Oczyszczone ścieki, tzw. ociek, odprowadzane są do stawu, rowu melioracyjnego lub studni chłonnej.
Takie oczyszczalnie uzyskują wysoką sprawność. Umożliwiają wykorzystanie oczyszczonych ścieków. Wymagają jednak dużej powierzchni i są drogie w budowie. W zimie, podczas dłuższej przerwy w dostawie ścieków spowodowanej wyjazdem, złoże może zamarznąć.
Redaktor: Lilianna Jampolska
fot. otwierająca: L. Jampolska
Skomentuj
