Renowacja okien drewnianych - krok po kroku

Renowacja drewnianych okien - krok 1. Ocena stanu okna

Ocena stanu okna

Zakres prac renowacyjnych zależy od stanu technicznego okna.

Sprawdzamy więc kolejno:

• zamocowanie okuć, łatwość zamykania i otwierania oraz zmianę funkcji rozwieralne/uchylne;
• przyleganie skrzydła do ościeżnicy (szpary, zwichrowanie profili);
• uszczelki (pofałdowania, ubytki);
• profile skrzydeł i ościeżnicy (pęknięcia, wyłupania, spróchnienia);
• osadzenie szyb (ubytki kitu, zmurszałe uszczelki, zdeformowane listwy przyszybowe);
• powłoki malarskie (złuszczenie, wyjałowienie drewna). 

Renowacja drewnianych okien - krok 2. Demontaż skrzydeł

Demontaż skrzydeł

Przed przystąpieniem do renowacji okna, z reguły konieczne jest zdjęcie skrzydeł z zawiasów. W oknach ościeżnicowych i skrzynkowych wystarczy unieść otwarte skrzydło i zdjąć je z zawiasów. W modelach zespolonych ze skrzydłem rozwieralno-uchylnym trzeba będzie odpiąć ogranicznik wychylenia (na górnej krawędzi) i - zależnie od wersji okuć - wybić trzpień zawiasów (skrzydło rozwieralne) lub unieść skrzydło na czopie zawiasu dolnego (skrzydło rozwieralno-uchylne).

Okna skręcane, tzw. szwedzkie, łatwiej zdemontować po rozkręceniu obu ram i zdjęciu z zawiasów wewnętrznych najpierw ramiaka zewnętrznego, a potem wewnętrznego. Można w ten sposób renowację rozłożyć na etapy i skrzydło z ramą wewnętrzną zamknąć.

Renowacja drewnianych okien - krok 3. Naprawa mocowania okuć

Naprawa mocowania okuć

Zamocowanie zawiasów skrzydeł i inne elementy okuć z czasem ulegają osłabieniu na skutek poluzowania się wkrętów, korozji czy miejscowych pęknięć i butwienia drewna. W starych oknach problemem może być dokręcenie lub wymiana wkrętów mocujących, gdy nacięcia pod wkrętak są zbyt płytkie bądź skorodowane. Jeśli w żaden sposób nie można ich "ruszyć", trzeba wywiercić dodatkowe otwory w metalowym elemencie i dokręcić go nowymi wkrętami.

Jeżeli zamocowanie jest luźne, a wkręty wychodzą bez większego oporu, konieczne będzie kołkowanie otworów. Do tego celu można wykorzystać gotowe drewniane kołki meblowe o średnicy 8 albo 10. Po wywierceniu otworu na wymaganą głębokość, kołek wbija się i wkleja klejem typu wikol, co zapewni dobre osadzenie nowego wkrętu.

Może cię zainteresować

Jak i czym przeprowadzić prace rozbiórkowe przy remontach i modernizacji domu? Czy aluminium można kleić? Jaka farba na zacieki po zalaniu? Profesjonalny system renowacyjny do usuwania wilgoci i pleśni z Twojego domu Jak nie stresować się w czasie budowy? Wymiana okien za grosze. Tak uzyskasz dofinansowanie Zabudowa z płyt gipsowo-kartonowych. Praktyczne porady Jakie płyty, profile i akcesoria będą potrzebne do zabudowy poddasza? Wnętrza w duchu glamour z farbami Tikkurila Jak urządzić sypialnię na poddaszu? Jak urządzić wnętrza w stylu loftowym?

Zobacz więcej Zwiń

Renowacja drewnianych okien - krok 4. Korekta profili

Korekta profili

Ubytki drewna i odkształcenia w profilu ramy lub skrzydła wymagają naprawy przez zeszlifowanie wypukłości lub wyprofilowanie ubytków. Najbardziej kłopotliwa będzie wymiana zmurszałego drewna, gdyż potrzebna będzie frezarka górnowrzecionowa z prowadnikiem do wycięcia uszkodzonego fragmentu. W jego miejsce wkleja się nowy kawałek, dopasowując go przez szlifowanie. Długie, "garbate" odkształcenia profili, po wstępnym zeszlifowaniu można naprawić, naklejając na nie paski forniru o odpowiedniej długości. Najkrótszy wkleja się na odcinku największego wgłębienia, następnie kolejno coraz dłuższe, aż do wyrównania powierzchni. Na końcu profil szlifuje się na całej długości.

Przylegania skrzydła do ościeżnicy możemy sprawdzić przy użyciu kawałków plasteliny. Jej wałeczki przyklejamy do wrębu w kilku miejscach, przykrywamy kawałkiem folii i po zamknięciu i otwarciu okna mierzymy grubość zgniecionej masy - na całym obwodzie powinna być podobna. Grubość ta pozwoli na dobór właściwego profilu uszczelki.

Renowacja drewnianych okien - krok 5. Renowacja osadzenia szyb

Renowacja osadzenia szyb

Zależnie od wieku okien, szyby mogły być osadzane przy użyciu kitu, listew z tworzywa bądź na silikon czy uszczelkę gumową. Samodzielnie można poprawić jedynie mocowanie na kit i listwy, zastępując je kitem. Pozostałe sposoby osadzenia dotyczą szyb zespolonych i z reguły nie wymagają poprawienia. Stary kit może miejscowo się wykruszać lub pękać na całym obwodzie. Drobne uszkodzenia najłatwiej naprawić masą akrylową nakładaną szpachelką. Najpierw stary kit warto przeszlifować (chroniąc szkło przed porysowaniem) i dokładnie odpylić.

Jeśli konieczne będzie nałożenie nowego uszczelnienia, stare trzeba usunąć w całości - zwracając uwagę, czy podtrzymujące szybę szpilki (gwoździki bez łebków) nie są zardzewiałe i czy nie wypadają. Brakujące szpilki wbijamy, ostrożnie prowadząc młotek po powierzchni szyby. Nałożenie kitu szklarskiego wymaga nieco wprawy. Po wyrobieniu (ugnieceniu) kitu i uformowaniu wałka, wciskamy go równomiernie na styku szyby i ramy przy pomocy wąskiej szpachelki bądź zaokrąglonego noża. Okitowanie powinno mieć trójkątny przekrój bez uskoku na połączeniu z szybą. Kit szklarski długo wysycha (do 6 tygodni) i dopiero wtedy może być malowany.

Renowacja drewnianych okien - krok 6. Przygotowanie do malowania

Przygotowanie do malowania

Jeżeli renowacja okna ogranicza się do odnowienia powłoki malarskiej, która dobrze przylega do podłoża i nie wymaga poważniejszej naprawy - przygotowania można ograniczyć do przetarcia drewnianych powierzchni papierem ściernym granulacji 150-180 i ewentualnego wypełnienia akrylem punktowych ubytków. Warto też zdemontować widoczne okucia (klamki, ograniczniki otwarcia), jeśli nie wymagają odnowienia.

Jeżeli stara farba złuszcza się, konieczne będzie całkowite jej usunięcie. Zwykle najbardziej zniszczone są zewnętrzne powierzchnie, a uszkodzenia często sięgają struktury drewna. Starą powłokę można usunąć przy pomocy specjalnych preparatów, zmiękczających farby olejne, i zeskrobania szpachelką lub metodą opalania. Najskuteczniejsza jednak będzie szlifierka taśmowa, najpierw z taśmą o granulacji 40-60, następnie 80-100. Po przeszlifowaniu drewna i jego odkurzeniu, można przystąpić do szpachlowania ubytków i pęknięć akrylową szpachlówką. Zależnie od głębokości ubytków szpachlowanie przeprowadzamy w kilku etapach. Po wstępnym wyrównaniu płaszczyzny szlifujemy papierem o granulacji 150-180 mm, najwygodniej szlifierką oscylacyjną.

Renowacja drewnianych okien - krok 7. Impregnacja

Impregnacja

Odkryte surowe drewno po naprawie i szlifowaniu należy zaimpregnować, aby zabezpieczyć je przed gniciem, działaniem promieniowania UV i zapewnić dobre przyleganie powłoki malarskiej. Do impregnacji używa się głęboko penetrujących preparatów rozcieńczalnikowych, nawet w przypadku nakładania później farb wodorozcieńczalnych. Impregnat nanosi się pędzlem raz lub dwukrotnie, zależnie od chłonności drewna, równomierną warstwą, bez pozostawiania zacieków.

Po wyschnięciu pierwszej warstwy drewno powinno się przeszlifować, żeby zlikwidować szorstkość spowodowaną podniesieniem się włókien drewna, a przed wyschnięciem ostatniej warstwy - przeciągnąć je jeszcze suchym pędzlem.

Renowacja drewnianych okien - krok 8. Renowacja uszczelnień

Renowacja uszczelnień

Stare okna mogą mieć uszkodzone uszczelki, czy też nie mieć ich wcale. Dawniej fabrycznie montowano uszczelki gumowe, mocowane powierzchniowo zszywkami (okna starego typu) albo z EPDM (nowsze wersje okien), osadzane w wyfrezowanych rowkach. Uszczelki powierzchniowe po dłuższym czasie tracą elastyczność lub odrywają się i wówczas trzeba je wymienić. W nowszych oknach uszczelnienia są mniej narażone na uszkodzenia, jednak zdarzają się miejscowe naderwania czy trwałe deformacje.

Do poprawienia szczelności można wykorzystać dostępne w sklepach uszczelki profilowe samoprzylepne bądź wciskane, o odpowiednio dobranym profilu. W oknach z podwójnymi ramiakami (skrzynkowe, ościeżnicowe) uszczelki profilowe samoprzylepne mocuje się we wrębach obu skrzydeł, a w oknach skręcanych w miejscu starej oderwanej uszczelki. Warto założyć też uszczelnienie między skręcanymi ramiakami - warstwa powietrza między szybami poprawi ciepłochronność całego okna. Uszczelki samoprzylepne mocuje się po pomalowaniu okien, całkowitym wyschnięciu farby i zmyciu zabrudzeń powierzchniowych. Podczas przyklejania nie można ich naciągać.

Renowacja drewnianych okien - krok 9. Malowanie

Malowanie okien

Naprawione i oszlifowane powierzchnie należy dokładnie odkurzyć. Elementy, których nie będziemy malować, czyli zawiasy, okucia i szyby tuż przy profilach, trzeba osłonić taśmą malarską. Kłopotliwe jest zabezpieczenie uszczelek, jeśli ich nie wymieniamy, ale zamiast oklejania ich taśmą - lepiej podczas pracy osłaniać je szeroką szpachelką, przesuwaną wzdłuż uszczelnienia w miarę postępu prac.

Do malowania okien nadają się farby wodorozcieńczalne akrylowe i rozpuszczalnikowe. W obu przypadkach o trwałości powłoki decydować będzie, oprócz właściwego przygotowania podłoża, jakość użytego materiału. Warto więc użyć droższych farb profesjonalnych, szczególnie przy odnawianiu okien stosunkowo nowych. Przy doborze farby zwróćmy też uwagę na długość okresu jej wysychania. Do czasu utwardzenia się powłoki, okna nie będzie można bowiem zamknąć, gdyż profile lub uszczelki mogą się skleić. Farby wodorozcieńczalne z reguły łatwiej jest nakładać, zmniejszają także ryzyko łuszczenia się powłoki. Poza tym zapewniają zachowanie faktury rysunku słojów, jeśli zastaną nałożone na niemalowane wcześniej drewno. Farby rozpuszczalnikowe tworzą szczelniejszą powłokę o wysokim połysku.

Do nakładania farb używa się pędzli płaskich z miękkim włosiem o przynajmniej dwóch szerokościach. Ze względu na skomplikowany kształt profili - malowanie prowadzimy etapami, zaczynając od powierzchni na obwodzie skrzydła i ościeżnicy, a po ich przeschnięciu, pokrywamy powierzchnie frontowe. Najczęściej nakłada się dwie warstwy farby. Nie należy malować przy silnym nasłonecznieniu i w wysokiej temperaturze, gdyż farba może schnąć pod pędzlem, co utrudnia jej rozprowadzenie.

Renowacja drewnianych okien - krok 10. Regulacja okuć

Regulacja okuć

W starych oknach z pojedynczymi ramiakami praktycznie nie ma żadnych możliwości regulacji okuć. Zmieniać można tylko wysokość zawieszenia na zawiasach, zakładając na trzpienie podkładki o dobranej grubości. W ten sam sposób koryguje się wysokość zawieszenia skrzydeł na zawiasach w uchylnych oknach zespolonych (skręcanych). Można w nich modyfikować również ustawienie samego ramiaka zewnętrznego, aby nie ocierał o parapet.

W skrzydłach rozwieralno-uchylnych reguluje się też ustawienie skrzydła względem ościeżnicy. Do tego celu służą prowadniki prętów mocujących, które można wkręcać lub wykręcać z ramy skrzydła. Niekiedy zachodzi konieczność odsunięcia zaczepu dolnego zawiasu od ościeżnicy, co pozwoli na łatwe wprowadzenie pręta mocującego.

Znacznie większe możliwości regulacyjne mają okucia obwodowe, montowane w nowszych typach okien. Dzięki mimośródowym elementom, można zmieniać ustawienie skrzydła w każdej płaszczyźnie i ustawiać siłę docisku. Sposób regulacji zależy od modelu okucia, a dokładny opis czynności można uzyskać od ich producenta.

Renowacja drewnianych okien - krok 11. Materiały

Renowacja drewnianych okien - potrzebne materiały

Dobór materiałów do renowacji wiąże się z planowanym zakresem prac i obejmuje głównie wyroby malarskie i uszczelnienia. Będą to farby, lakiery albo emalie do drewna, przeznaczone do stosowania na zewnątrz i wewnątrz, wodorozcieńczalne bądź rozpuszczalnikowe. A także szpachlówka do drewna, akrylowa masa wypełniająca, rozpuszczalniki i preparaty myjące. Do poprawienia osadzenia szyb potrzebny będzie kit szklarski i ewentualnie gwoździki bez łebków.

Przy naprawie okuć niezbędne będą wkręty do drewna o odpowiednio dobranych średnicach i długościach oraz kołki drewniane do flekowania uszkodzonych otworów. Przyda się też poliwinylowy klej do drewna typu wikol. Do uszczelnienia skrzydeł okiennych posłużą uszczelki profilowane samoprzylepne z gumy EPDM bądź tańsze, ale nietrwałe z gąbki.

Renowacja drewnianych okien - krok 12. Narzędzia

Renowacja drewnianych okien - potrzebne narzędzia

Oprócz podstawowych narzędzi ręcznych - takich jak mały młotek, szpachelki o różnej szerokości, pędzle płaskie, wkrętaki, skrobak, nożyczki czy nożyk z wymiennym ostrzem - przydadzą się elektronarzędzia z osprzętem. Efektywne usunięcie farby i wyrównanie powierzchni profili zapewni szlifierka taśmowa z taśmami o wielkości ziaren 40-120.

Do ostatecznego wykończenia drewna przed malowaniem przyda się szlifierka oscylacyjna z prostokątną bądź trójkątną stopką i papierami ściernymi granulacji 120-180. Przy naprawie zamocowania okuć potrzebna będzie wiertarka z wiertłami do drewna i metalu, o średnicach dostosowanych do wymiarów mocowanych elementów.

Redaktor: Redakcja BudujemyDom