Oczyszczacze powietrza: jak dobrać, jak działają, ile kosztują?

Czego dowiesz się z artykułu?

• Czy oczyszczacz powietrza pomaga w walce ze smogiem?
• Jak dobrze wybrać model oczyszczacza powietrza?
• Czy wielkość pomieszczenia ma wpływ na dobór oczyszczacza?
• W jakie filtry powinien być wyposażony oczyszczacz?
• Na jakie dodatkowe funkcje warto zwrócić uwagę podczas wyboru oczyszczacza?
• Jakie są orientacyjne ceny oczyszczaczy powietrza?

Walka ze smogiem to przede wszystkim eliminowanie źródeł problemu - spalania śmieci i paliw złej jakości, starych pieców, kopcących samochodów. Zanieczyszczonego powietrza nad miastem nie da się bowiem wymienić ani oczyścić - trzeba poczekać, aż przegna je wiatr.

Co innego we wnętrzach - tu brudy i szkodliwe pyły można wyłapać i to bardzo skutecznie. Służą do tego przenośne i proste w użyciu oczyszczacze. W zależności od modelu i rodzaju zastosowanych filtrów, usuną one z powietrza pyły zawieszone PM10 i PM2,5, kurz, bakterie, zarodniki grzybów, roztocza, sierść, pyłki, brzydkie zapachy.

Jak działa taki oczyszczacz? Wbudowany w urządzenie wentylator wymusza ruch powietrza, które jest zasysane i filtrowane. Po czym z powrotem wdmuchiwane do pomieszczenia.

W niektórych modelach można je dodatkowo nawilżyć lub poddać jonizacji. Większość oczyszczaczy usuwa powyżej 85% zanieczyszczeń, część nawet blisko 100%. Najważniejsze parametry tych urządzeń to wydajność, skuteczność wychwytywania jak najmniejszych cząstek, głośność pracy na różnych biegach.

Oczyszczacz powietrza - jak dobrze wybrać?

Oczyszczacz a wielkość pomieszczenia

Urządzenie dobiera się do wielkości pomieszczenia, w którym będzie pracować. Często producenci piszą, że oczyszczacz jest przeznaczony do wnętrz o powierzchni do 21 m2, do 48 m2, itd. Ale tak naprawdę jego wydajność określa wskaźnik emisji czystego powietrza (CADR - Clean Air Delivery Ratings), mierzony w metrach sześciennych na godzinę. Pokazuje on, ile czystego powietrza wraca do pomieszczenia w ciągu godziny. Im większa wartość CADR, tym sprzęt jest skuteczniejszy.

Może cię zainteresować

Jak ustawiać parametry pracy rekuperatora w zimie? Jaka powinna być odległość czerpni od wyrzutni powietrza do rekuperatora? Ile prądu zużywa klimatyzator w trybie grzania i czym różni się od powietrznej pompy ciepła? Z czego zrobić kanały wentylacyjne w budynku mieszkalnym? O co chodzi z tymi pompami ciepła? Powietrze-powietrze, powietrze-woda? Rekuperator decentralny PRANA w ścianie zamiast centrali wentylacyjnej i sieci kanałów pod sufitem Co lepsze, anemostat czy kratka wentylacyjna? Czy rodzaj gruntu ma wpływ na efektywność pracy GWC? Konsola - klimatyzator do szybkiego nagrzania pomieszczeń Jak wyciszyć wentylator dachowy? Jak zapewnić wysoką wiatroszczelność i wentylację dachu, a jednocześnie redukować koszty? Jak rozplanować instalację systemu wentylacji? Wentylator dachowy Vero-150, cicha praca okapów kuchennych Jakie są przyczyny i skutki rozwoju pleśni? Jak skutecznie z nią walczyć? Jak często trzeba zmieniać filtry w rekuperatorze? Domowy system wentylacji mechanicznej z systemem antysmogowym Rekuperacja w starym domu? To trudne, ale możliwe Czy rekuperacja daje realne oszczędności w ogrzewaniu? Jak zapewnić świeże powietrze w pomieszczeniach? Skutki złej wentylacji Jak bezpiecznie podłączyć okap kuchenny do rekuperatora?

Zobacz więcej Zwiń

Objętość pokoju o powierzchni 12 m2 i wysokości 2,5 m to 30 m3. Wypełniające go powietrze powinno zostać przefiltrowane w ciągu godziny 3 do 4 razy, co oznacza, że minimalna wydajność stosowanego w nim oczyszczacza ma wynosić 90-120 m3/h.

Większość urządzeń jest przewidziana do pracy we wnętrzach o powierzchni do 30 m2, zatem skutecznie oczyszczą powietrze tylko w tym pokoju, w którym stoją. Czyli np. w sypialni albo w salonie. Ewentualnie w małej kawalerce, pod warunkiem, że stanowi ona jedną przestrzeń, nie podzieloną ścianami i drzwiami. Jeśli chcemy oczyszczać powietrze w oddalonych od siebie pokojach, musimy kupić kilka oczyszczaczy, albo przenosić ten jedyny (np. w nocy do sypialni, w dzień do salonu). Przy czym - po przeniesieniu - doczyszczenie powietrza do pożądanej jakości zajmie mu jakiś czas.

Oczyszczacz dobiera się do wielkości pomieszczenia, w którym przyjdzie mu pracować. Jego wydajność określa wskaźnik CADR, liczony w metrach sześciennych na godzinę. (fot. Philips)

Urządzenie pracuje najwydajniej przy zamkniętych oknach i drzwiach. Nie zastępuje jednak wentylacji! Ani odkurzacza! Fakt, że filtry wyłapują kurz nie oznacza, że możemy przestać sprzątać!

Oczyszczacze nie wymagają żadnej instalacji, wystarczy podłączyć je do do gniazdka. Ustawia się je w miejscu, gdzie jest swobodny przepływ powietrza (czyli nie w kącie za drzwiami), niezbyt blisko telewizora, komputera, czy innych urządzeń elektrycznych. Niektóre mniejsze wiesza się na ścianie.

Urządzenie nie wymaga żadnej instalacji, wystarczy podłączyć je do gniazdka. Jeśli dysponujemy tylko jednym oczyszczaczem, na noc można wstawiać go do sypialni, w ciągu dnia wykorzystywać np. w salonie. (fot. Daikin)

Jakie filtry w oczyszczaczu powietrza

Większość oczyszczaczy zawiera przynajmniej 2 filtry, choć może być ich więcej. Podstawowy komplet to zazwyczaj filtr główny HEPA i filtr węglowy. Pierwszy zatrzymuje mniejsze zanieczyszczenia: pyłki, zarodniki pleśni, znajdujące się w smogu pyły PM10 i PM2,5 (te są najbardziej niebezpieczne dla ludzi). Węglowy pochłania dym papierosowy i brzydkie zapachy. W niektórych modelach pojawia się jeszcze filtr wstępny, który wyłapuje większe drobinki (sierść zwierząt, kurz) i w ten sposób zapewnia dłuższą żywotność filtru HEPA.

Filtry HEPA (High Efficiency Particulate Air) gwarantują skuteczność filtracji powietrza na poziomie 99,95% (oznaczenie H13) i 99,995% (H14). EPA (mniej dokładne) osiągają filtrację na poziomie od 85% do 99,5% (oznaczenie E12/H12). Warto zauważyć, że przy podobnej skuteczności filtrów E12 i H13, w pierwszym występuje mniejszy spadek ciśnienia za filtrem, co umożliwi w tym samym urządzeniu uzyskanie wyższego wskaźnika CADR.

Dla skuteczności oczyszczania kluczowa jest regularna wymiana filtrów. Żywotność podstawowych filtrów HEPA wynosi do 12 miesięcy - po tym czasie należy je zastąpić nowymi. Nieco dłużej można eksploatować filtry zmywalne. Filtry węglowe przeważnie wymienia się częściej - co 3 do 6 miesięcy. Ich cena to główny koszt eksploatacji urządzenia, dlatego przed zakupem warto sprawdzić, ile zapłacimy za użytkowanie niedrogiego na pierwszy rzut oka oczyszczacza.

Filtry HEPA oczyszczają powietrze mechanicznie (po prostu nie przepuszczają zanieczyszczeń). Na rynku są jeszcze oczyszczacze wodne, w których element filtrujący (obracające się tarcze) jednocześnie wiąże zanieczyszczenia i nawilża filtrowane powietrze.

Filtrem głównym może być także filtr elektrostatyczny, w którym jonizator ładuje dodatnio cząstki zanieczyszczeń, a ujemnie naładowana warstwa filtracyjna je przyciąga. Takiego elementu nie potrzeba wymieniać, wystarczy umyć go pod bieżącą wodą co 2-3 miesiące.

Większość oczyszczaczy ma przynajmniej 2 filtry: główny HEPA i węglowy. Przed pierwszym może pojawić się filtr wstępny, zatrzymujący większe zanieczyszczenia, jak kurz, sierść. (fot. Sharp)

Na co jeszcze zwrócić uwagę przy doborze oczyszczacza powietrza?

Poziom hałasu emitowanego przez oczyszczacze jest różny - od 16 dB (najcichsze), przez 25-35 dB, aż do 50-60 dB (bardzo głośne). Zależy od budowy urządzenia, włączonego trybu pracy (im niższy bieg, tym ciszej). Ten parametr jest szczególnie ważny, gdy chcemy ustawić je w sypialni - wtedy musi mieć przynajmniej 2 biegi, w tym tryb nocny.

Generalnie najcichsze są urządzenia z filtrem elektrostatycznym. Przed zakupem warto sprawdzić, czy sprzęt ma wskaźnik jakości powietrza, regulację stopnia jego oczyszczania, kontrolkę informującą o konieczności wymiany filtra, możliwość programowania cykli pracy.

Regularna wymiana filtrów ma kluczowe znaczenie dla skuteczności filtracji. (fot. A Papliński)

Dodatkowe funkcje, na które warto zwrócić uwagę podczas wyboru oczyszczacza

W sprzedaży są również urządzenia wielozadaniowe, łączące funkcję oczyszczacza i nawilżacza, szczególnie przydatne w sezonie grzewczym. Wykorzystywane w nich sposoby poprawy jakości powietrza mogą być różne. W najprostszych urządzeniach ewaporacyjnych wentylator przetłacza brudne powietrze przez nasiąknięty wodą wkład nawilżająco-czyszczący, który zatrzymuje zanieczyszczenia i nasyca powietrze cząstkami wody.

Wkład trzeba wymieniać co 2-3 miesiące. W droższych modelach system filtracji bazuje na filtrach węglowych i HEPA, a funkcja nawilżania realizowana jest przy pomocy ultradźwięków albo przez podgrzewanie. Wersji ultradźwiękowych nie polecamy do domów z czworonogami - zwierzęta słyszą ultradźwięki i praca urządzenia może być dla nich męcząca.

Z kolei para wytwarzana przez podgrzewanie jest gorąca. Wybierając sprzęt, sprawdźmy, czy bada on stopień zanieczyszczenia powietrza oraz jego wilgotność i czy automatycznie dostosowuje do tych wskazań parametry pracy. Wadą oczyszczacza z nawilżaczem jest zwykle głośniejsza praca.

Oczyszczacz z funkcją nawilżania szczególnie przyda się w sezonie grzewczym. (fot. Sharp)

Niektóre modele mogą też jonizować powietrze, uzupełniając niedobór jonów ujemnych. W środowisku naturalnym równowaga między jonami dodatnimi i ujemnymi jest zachowana. W pomieszczeniach z urządzeniami elektrycznymi nie, a nadmiar jonów dodatnich źle wpływa na organizm człowieka.

Najtańsze oczyszczacze powietrza można kupić za 200-300 zł. Wymyślniejsze za ponad 2 tys. zł. Cena najdroższych urządzeń z nawilżaczem zbliża się do 4 tys. zł.

Najtańszy filtr to wydatek kilkudziesięciu zł, zestaw filtrów kosztuje od stu kilkudziesięciu do kilkuset (nawet 1000) zł.

Janusz Werner
Fot. otwierająca: Daikin