Na co zwrócić uwagę przy wyborze pompy ciepła? Jak dobrać moc pompy ciepła do swojego domu? Jeśli planujesz kupić pompę ciepła w 2024 roku, musisz wiedzieć, jakie są najważniejsze różnice pomiędzy nimi i jak rozumieć katalogowe parametry. Przygotowaliśmy poradnik zakupowy.
Parametry pompy ciepła muszą być dopasowane do specyfiki konkretnego budynku, zaś całość instalacji powinien wykonać naprawdę dobry fachowiec. Nie ma co liczyć na cud - nawet najlepsze pod względem technicznym pompa ciepła nie będzie dobrze działać w nieodpowiednich dla siebie warunkach. A tak się stanie, jeżeli kupimy pompę ciepła do domu, do którego ogrzewania się po prostu nie nadaje, np. budynku o bardzo słabej izolacji i w efekcie bardzo dużych stratach ciepła w przeliczeniu na 1 m2 powierzchni. Z drugiej strony, zawyżenie mocy pompy ciepła także może mieć fatalne skutki, gdyż po przekroczeniu pewnej granicy tolerancji taka zbyt „mocna” pompa nie będzie nie tylko ekonomiczna, ale również nie zapewni komfortowej temperatury. Mówiąc obrazowo to trochę tak, jak ze źle dobranym do potrzeb samochodem. Miejski maluszek nie będzie się nadawał do przewożenia dużych ładunków, tak samo jak pakowny dostawczak nie sprawdzi się na ciasnych parkingach i w wąskich uliczkach. Choćby każdy z nich był obiektywnie bardzo dobry w swojej klasie.
W przypadku pomp ciepła trzeba zwracać uwagę na konkretne parametry. Należy też od razu uprzedzić, że pompy ciepła trzeba wybierać znacznie bardziej starannie, niż kotły. Zakres tolerancji jest nieporównywalnie mniejszy – ostatecznie sprawność kotła spadnie np. o 1/10, zaś pompy ciepła o 1/4 i budynek będzie jeszcze do tego niedogrzany w czasie większych mrozów. Dlatego właśnie konkretne parametry pomp ciepła są tak ważne. Zanim podejmiemy decyzję o zakupie pompy ciepła, zażądajmy od sprzedawcy dokładnych danych.
Przede wszystkim chodzi o pełną charakterystykę mocy i sprawności pompy ciepła w całym zakresie temperatury zewnętrznej oraz przy takiej temperaturze wody, jaka rzeczywiście będzie utrzymywana w naszej instalacji. Wszystko dlatego, że pompa ciepła sprawdzająca się dobrze np. przy temperaturze zasilania 35°C (podłogówka), może być niewydolna przy 55°C (grzejniki). Albo będzie miała wysoką moc jeszcze przy -7°C, zaś przy -15°C spadnie ona bardzo gwałtownie. Jeżeli mieszkamy pod Szczecinem to prawdopodobnie będziemy z takiej pompy ciepła zadowoleni. Jednak w okolicach Białegostoku taka pompa ciepła nie bardzo się sprawdzi i bez dogrzewania jakimś konwencjonalnym kotłem lub grzałkami się nie obejdzie!
Właśnie dlatego przy wyborze pompy ciepła tak ważne jest rzetelne porównanie cech poszczególnych modeli już na etapie ich wstępnej selekcji. Następnie te pompy ciepła, które nas zainteresują powinniśmy sprawdzić jeszcze dokładniej. Warto skorzystać przy tym z pomocy dobrego fachowca. Nie tylko będzie on umiał właściwie czytać i interpretować dane katalogowe pomp ciepła, ale ponadto będzie wiedział, które z nich będą najistotniejsze w przypadku naszego budynku.
Pompy ciepła opinie: jakiej firmy jest najlepsza pompa ciepła?
Pierwszym czynnikiem, na który zwróci uwagę większość kupujących pompy ciepła będzie marka urządzenia. Nie jest to w prawdzie parametr techniczny w ścisłym sensie, ale nie ma niczego dziwnego w tym, że przywiązuje się do niego dużą wagę. Jest to jak najbardziej uzasadnione. Bowiem tak naprawdę to nie sama marka będzie dla nich ważna, lecz opinia o niej, to czy jest kojarzona z wysoką jakością, niezawodnością i dobrymi parametrami. Nie ma się co oszukiwać - jakości tak skomplikowanego urządzenia jak pompa ciepła, nawet instalator łatwo nie zweryfikuje, nie mówiąc już o amatorze.
Jakiej firmy jest najlepsza pompa ciepła w 2024 roku? Bosch, Buderus, Daikin, Panasonic, Mitsubishi Electric, Vaillant, Viessmann, Galmet, NIBE-Biawar - to znane marki pomp ciepła, które często są polecane przez użytkowników i gwarantują dobrą jakość oraz serwis. W praktyce wybierając pompę ciepła, warto kierować się renomą producenta. Jeżeli firma oferująca pompy ciepła jest obecna na rynku przynajmniej od kilku lat i zdołał przekonać do siebie zarówno zwykłych użytkowników jak i instalatorów, to mamy spore szanse na to, że oferowane przez nią urządzenia są dobrej jakości i rzeczywiście osiągają deklarowane parametry. Dlatego kierowanie się marką firmy, jako jednym z istotnych kryteriów wyboru pompy ciepła, jest w gruncie rzeczy działaniem racjonalnym.
Oczywiście, pod warunkiem, że zachowuje się równocześnie zdrowy rozsądek oraz nie zapomina o konkretnych parametrach technicznych. Pompa ciepła mniej znanej firmy może być przecież nawet lepsza od urządzenia od wielkiego producenta. Chodzi tu raczej o unikanie pomp ciepła sprowadzanych, a następnie montowanych przez firmy bez doświadczenia oraz odpowiedniego zaplecza technicznego. Niekoniecznie będą to urządzenia złe, zaś początkująca firma instalacyjna może okazać się bardzo solidna. Jednak powinniśmy zdawać sobie sprawę, że zakup takiej pompy ciepła obarczony jest sporym ryzykiem. Ryzykiem, które poniesiemy my, jeżeli firma zniknie z rynku, w razie awarii pompy ciepła nie będziemy mogli liczyć nie tylko na gwarancję, ale nawet dostęp do niezbędnych części. Dlatego, niezależnie od tego jak długą gwarancję i na jakich warunkach otrzymujemy przy zakupie pompy ciepła, to przede wszystkim pamiętajmy, że tę gwarancję musi mieć kto zrealizować.
Bardzo pouczający był rok 2022, kiedy to zainteresowanie pompami ciepła pobiło wszelkie rekordy. Ich importem i montażem zajęły się więc na masową skalę firmy oraz pseudofachowcy z przypadku. Po prostu dlatego, że na pompach ciepła można było nieźle zarobić. Potem zaczęło pojawiać się coraz więcej relacji o wadliwych pompach ciepła, źle działających instalacjach i niewyobrażalnie wysokich rachunkach za prąd. Czyli, miało być tak pięknie, a wyszło jak zwykle, a nawet jeszcze gorzej. Jednak narzekania na złej jakości pompy ciepła wyprodukowane w Chinach, to tylko część problemu, i to wcale nie ta najważniejsza. Wiele pomp ciepła, nawet jeżeli sprzedawanych jest przez duże europejskie firmy, to i tak powstaje w Chinach. Może być tam wytwarzanych w całości, albo stamtąd pochodzi spora część ich zasadniczych komponentów (np. sprężarka, elektronika). Co więcej, niektóre pompy ciepła, chociaż sprzedawane są pod różnymi markami, to całkiem lub w ogromnym stopniu te same urządzenia, wyjeżdżające z jednej fabryki.
Jak najbardziej mogą być przy tym zupełnie niezłej jakości. Pamiętajmy przy tym, że nawet najlepsza i najdroższa pompa ciepła nie będzie działać dobrze, jeżeli zostanie źle dobrana i trafi do budynku, którego nie będzie w stanie skutecznie ogrzać. Z każdym producentem pomp ciepła i dystrybutorem owiązana jest mniej lub bardziej rozbudowana sieć instalatorów, serwisu, zaplecza technicznego. To od kompetencji pracujących tam ludzi w dużej mierze będzie zależeć jakość naszej instalacji grzewczej. Dlatego zwracajmy uwagę na to czy pompę ciepła danej marki może założyć nam instalator działający w regionie od dłuższego czasu i cieszący się dobrą opinią.
Która pompa ciepła jest lepsza? Powietrzna czy gruntowa?
Na polskim rynku sprzedaje się wielokrotnie więcej pomp ciepła powietrznych, niż gruntowych. Warto jednak przypomnieć, że choćby przed dekadą było odwrotnie, a w ostatnich latach obserwujemy pewien (chociaż niezbyt duży) wzrost zainteresowania pompami gruntowymi. Skąd wzięła się taka zmiana sytuacji i niekwestionowana zmiana lidera? Pompy ciepła powietrzne przede wszystkim bardzo w ostatnich latach udoskonalono. Najbardziej widać to, gdy spojrzymy na tak ważny parametr jakminimalna temperatura powietrza zewnętrznego, przy której mogą pracować. Dziś standardem jest ok. -20°C, kiedyś normą było zwykle ok. -7°C. W praktyce oznacza to, że dawniej poza pompą ciepła i tak trzeba było mieć w domu drugie źródło ciepła, uruchamiane w czasie większych mrozów. Obecnie można się już bez niego obyć, ale uwaga – niekoniecznie w przypadku większości pomp ciepła.
Kiedy pompa ciepła grzeje najsłabiej?
Typowym zjawiskiem jest nie tylko znaczny spadek sprawności, ale i mocy pomp ciepła w czasie silnych mrozów (szczególnie poniżej -10°C). Czyli pompa ciepła grzeje najsłabiej właśnie wtedy, gdy potrzebujemy najwięcej ciepła. Jednak warto podkreślić, że niektóre pompy ciepła utrzymują nawet w takich warunkach swą nominalną moc grzewczą lub spada ona nieznacznie. Warto wybierać takie pompy ciepła jeżeli nie planujemy korzystać z drugiego źródła ciepła, szczególnie jeżeli mieszkamy w chłodniejszych regionach naszego kraju - przede wszystkim w województwach wschodnich oraz w górach.
Cena pompy ciepła
Kolejny niezwykle istotny powód dominacji pomp ciepła powietrznych to ich niższa cena względem pomp ciepła gruntowych. Patrząc zaś szerzej, chodzi o mniejszy koszt nie tylko zakupu samej pompy ciepła, ale również wykonania całej instalacji grzewczej. W systemie gruntowym niezbędna jest bowiem instalacja po stronie tzw. dolnego źródła. To rury z płynem niezamarzającym ułożone na głębokości ok. 1,5 m (kolektor poziomy) lub umieszczone w głębokich odwiertach (sondy pionowe). Wykonanie tych elementów oznacza spory dodatkowy koszt, nawet kilkanaście tysięcy zł. Ponadto na kolektor poziomy trzeba przeznaczyć kilkaset metrów kwadratowych działki, przy czym nie można tego terenu zabudować, utwardzić ani nawet obsadzić wysoką, zacieniającą roślinnością. Do gruntu ma bowiem bez przeszkód docierać słońce i woda deszczowa, gdyż to one regenerują zasoby ciepła.
Najtrudniej jest porównywać parametry pomp ciepła gruntowych i powietrznych. Tylko w przypadku pomp gruntowych są one mniej więcej stałe w ciągu całego sezonu grzewczego (fot. Nibe-Biawar)
Odwierty nie zajmują zaś wiele miejsca, jednak ich wykonanie wiąże się ze swoistą dewastacją części działki, gdzie musi wjechać ciężki samochód z wiertnicą, a ziemię z odwiertu trzeba wydobyć na zewnątrz. W praktyce to często niechęć do daleko posuniętej ingerencji w już zagospodarowaną działkę oraz po prostu brak miejsca jest często główną przyczyną rezygnacji z systemu z gruntową pompą ciepła.
Czy warto kupić pompę ciepła gruntową?
Czy w takiej sytuacji warto więc decydować się na pompę gruntową? Jak najbardziej tak, gdyż ma ona niezaprzeczalne zalety. Przede wszystkim możemy liczyć na stałą moc i sprawność, niezależnie od warunków zewnętrznych. Co oznacza, że dom łatwiej jest skutecznie ogrzać oraz kosztuje to mniej. Różnicę odczujemy przede wszystkim w chłodniejszych regionach kraju.
Można zaryzykować stwierdzenie, że pompy ciepła gruntowe stały się swego rodzaju rozwiązaniem premium dla najbardziej wymagających użytkowników. Być może jednak ich popularność jeszcze wzrośnie, gdyż liczba pomp ciepła w naszym kraju wciąż będzie rosła. Może się wówczas pojawić problem z ogrzewaniem domów na małych działkach, szczególnie tych w zabudowie szeregowej i bliźniaczej. W takiej sytuacji bardzo trudne lub wręcz niemożliwe może okazać się spełnienie norm emisji hałasu na granicy działki w przypadku korzystania z pomp ciepła powietrznych. Wówczas remedium może być gruntowa pompa ciepła z odwiertami pionowymi - cicha, wydajna i zajmująca mało miejsca.
Jak dobrać moc pompy ciepła?
Jeżeli wiemy już jak duże będą straty ciepła w budynku, które musi pokryć ogrzewanie, to możemy zacząć szukać pompy ciepła o odpowiedniej mocy. Jedną rzecz powinniśmy wówczas zrobić w pierwszym rzędzie. Mianowicie trzeba zapomnieć o zwracaniu uwagi na moc nominalną pomp ciepła typu powietrze/woda podawaną w katalogach. Rada może wydawać się zaskakująca, jednak jest słuszna. Wszystko dlatego, że moc takich pompciepła podawana jest najczęściej dla temperatury powietrza zewnętrznego +7°C oraz temperatury wody zasilającej +35°C. O ile taka temperatura wody rzeczywiście będzie odpowiednia w przypadku dobrze wykonanej podłogówki, to wyznaczanie mocy pompy ciepła wyłącznie dla +7°C na zewnątrz w naszym klimacie nie bardzo ma sens. Może z wyjątkiem sytuacji, gdy od razu planujemy, że poniżej tej temperatury dom będzie ogrzewany innym, konwencjonalnym źródłem ciepła (kotłem, kominkiem, grzałkami), nie zaś pompą ciepła.
Nawet pochodzące od tego samego producenta pompy ciepła o odmiennej mocy znacznie się różnią – zwykle także ceną (fot. Perfexim)
Nie chodzi o to, że znajomość mocy pompy ciepła przy +7°C jest bezużyteczna, lecz o to, że nie wolno ograniczać się do jej sprawdzenia wyłącznie w tych warunkach. Tym bardziej, że nie są one zbyt reprezentatywne dla polskiego klimatu. Przy +7°C tak naprawdę nie musimy już wiele grzać. Zanim ostatecznie dokonamy wyboru powinniśmy koniecznie sprawdzić, jaka będzie moc i sprawność pompy ciepła w całym przewidywanym zakresie pracy (potencjalnie do ok. -20°C). Przy +7°C nie jest o nawet ogrzewanie na przysłowiowe pół gwizdka. W takich warunkach (+7°C) wystarcza bowiem zaledwie ok. 1/3 mocy grzewczej niezbędnej przy -20°C na zewnątrz. A właśnie dla mniej więcej takiej temperatury zewnętrznej projektuje się u nas instalacje grzewcze. Koniecznie trzeba przy tym uwzględnić, jaka temperatura wody zasilającej w obiegu c.o. będzie faktycznie potrzebna. Jeżeli bowiem mamy grzejniki to miarodajne będzie 55°C lub nawet nieco więcej, a nie 35°C, które jest wartością odpowiednią dla podłogówki.
Z tych względów warto poprosić dystrybutora czy producenta pomp ciepła o podanie mocy urządzeń dla temperatury nieco niższej, niż zwykle robią to w katalogach. Są to parametry +2/35°C (temperatura zewnętrzna/temperatura zasilania) w przypadku pomp ciepła powietrznych oraz 0/35°C w odniesieniu do pomp ciepła gruntowych. Są to po prostu warunki bliższe typowemu polskiemu sezonowi zimowemu. Przy czym 0°C po stronie gruntu to standardowa wartość w przypadku pomp wykorzystujących kolektor poziomy. Jeżeli zostaną wykonane odwierty pionowe to temperatura może być znacznie wyższa, nawet +10°C. Jednak osiągnięcie lepszych parametrów, niż spodziewane, chyba wszyscy potraktują jako miłą niespodziankę.
Co to jest inwerter do pompy ciepła?
Gdy zmienia się temperatura zewnętrzna, zmienia się również zapotrzebowanie na moc grzewczą. Gdy na zewnątrz jest 0°C wystarczy połowa tego co przy -20°C, natomiast przy +10°C już tylko 1/4 pełnej mocy. Dobrze, jeżeli nasza instalacja grzewcza jest w stanie dopasować swoje działanie do tych zmian. Jeżeli zaś chodzi o samą pompę ciepła, to nazywa się ją inwerterową (lub po prostu inwerterem), jeżeli może ona działać ze zmienną mocą, w zależności od chwilowego zapotrzebowania na ciepło. Najczęściej dolna granica, moc minimalna, wynosi 30% mocy nominalnej. Obecnie znakomita większość pomp ciepła na rynku to właśnie urządzenia inwerterowe. Nie znaczy to jednak, że pompy ciepła bez tej funkcji należy z góry odrzucić, gdyż instalacja grzewcza będzie z nimi działać gorzej. Celowo piszemy o instalacji c.o., nie zaś wyłącznie o samej pompie ciepła. Bowiem każdy system grzewczy cechuje mniejsza lub większa bezwładność, swoiste opóźnienie reakcji na dopływ nadmiaru ciepła lub jego czasowy niedobór. Mówiąc prościej, możemy przez całkiem długi czas nie odczuć, że pompa ciepła działa z pełną mocą, nawet jeżeli zapotrzebowanie na ciepło jest np. o połowę mniejsze.
W naszym kraju domy jednorodzinne są w znakomitej większości murowane. Co oznacza, że ich konstrukcja – ściany, stropy, podłogi – to wiele ton cegieł, betonu itd. Im większa jest zaś masa budynku, tym mniejsze ryzyko, że pompa ciepła bez inwertera będzie działać źle. Dlatego, chociaż jest to funkcja przydatna, to w większości przypadków nie musimy traktować jej jako absolutnie niezbędnej.
Jaki jest koszt ogrzewania pompą ciepła? Co to jest COP?
Sprawność pompy ciepła, najczęściej wyrażana przez współczynnik COP, to parametr kluczowy, bo od tego zależeć będzie wysokość rachunków. Poza, oczywiście, samą energochłonnością domu. Jeżeli jest on słabo izolowany, z nieszczelnymi oknami itd., to nie mamy co liczyć na cud – jego ogrzewanie zawsze będzie drogie. Co to jest COP? Najprościej mówiąc, COP informuje nas o tym, jaka część ciepła ogrzewającego budynek jest darmowym ciepłem pozyskanym z otoczenia, jaka zaś wynika ze zużycia prądu. Jeżeli COP wynosi np. 4, to znaczy, że na każde 4 kWh ciepła, 3 są ciepłem darmowym, zaś 1 kWh to zużyty prąd. Podstawowy problem polega zaś na tym, że COP nie jest wartością stałą. Bardzo mocno spada, gdy obniża się temperatura tzw. źródła dolnego – czyli powietrza zewnętrznego w przypadku najpopularniejszych obecnie pomp powietrze/woda. COP spada również, gdy pompa musi przygotowywać bardziej gorącą wodę. Dlatego jest on niższy w domach z grzejnikami, w których standardowo przyjmuje się temperaturę zasilania 55°C, niż w tych z podłogówką, gdzie standardem jest 35°C. Dlatego żeby wyznaczyć COP, musimy dokładnie znać zarówno temperaturę źródła dolnego, jak i temperaturę zasilania w obiegu c.o. (to tzw. temperatura źródła górnego).
Producenci pomp ciepła bardzo często podają w katalogach COP dla parametrów +7/35°C, gdyż przy takich założeniach jest on wysoki. Znacznie mniej chętnie podają jego wartość np. dla -7/35°C, albo tym bardziej -15/55°C. Jednak trzeba uprzedzić, że wysoki wskaźnik COP dla jednej temperatury (np. +7°C) nie musi wcale przekładać się na dobre wyniki przy niskiej temperaturze zewnętrznej. Dlatego zaczęto wyznaczać także uśrednioną wartość COP, oznaczaną skrótem SCOP. Zaś na jej podstawie wyznacza się tzw. klasy efektywności energetycznej. Warto poprosićdystrybutorów pomp ciepła o podanie wartości SCOP oraz klasy energetycznej dla temperatury zasilania 55°C, typowej dla ogrzewania grzejnikowego. Dlaczego nie dla podłogówki, czyli 35°C na zasilaniu? Wszystko dlatego, że klasa efektywności energetycznej właśnie dla 55°C uwzględniana jest w programach dotacji do pomp, takich jak „Czyste Powietrze”.
Jaka pompa ciepła najlepsza? Podsumowanie
Jednak powtórzmy tu jeszcze raz – zanim zdecydujemy się na zakup pompy ciepła, powinniśmy koniecznie i to najlepiej z pomocą specjalisty, przeanalizować pełną szczegółową charakterystykę urządzenia. Tym bardziej, że poza ogólną niedoskonałością wszystkich takich uśrednionych wskaźników, klasa energetyczna i SCOP obarczone są jeszcze jedną istotną wadą. Mianowicie, na etykiecie efektywności energetycznej umieszcza się klasę efektywności obliczoną dla tzw. strefy klimatu umiarkowanego. Przy ich wyznaczaniu nie uwzględnia się zaś w ogóle temperatury zewnętrznej niższej niż -10°C. Nie można więc powiedzieć, że w pełni odpowiada to polskiemu klimatowi. Tak więc tylko szczegółowe dane dają pełny obraz.
Autor: Jarosław Antkiewicz
Fot. otwierająca: Panasonic
FAQ Pytania i odpowiedzi
Na co zwrócić uwagę przy wyborze pompy ciepła?
Ważne jest zwrócenie uwagi na konkretne parametry techniczne pompy ciepła, takie jak charakterystyka mocy i sprawności w całym zakresie temperatury zewnętrznej oraz temperatura wody, jaka będzie utrzymywana w instalacji. Pompy ciepła należy dobierać starannie, ponieważ mają mniejszy zakres tolerancji niż kotły.
Jak dobrać pompę ciepła do swojego domu?
Dobór odpowiedniej pompy ciepła wymaga uwzględnienia specyfiki budynku, takich jak izolacja i strata ciepła na metr kwadratowy powierzchni. Ważne jest, aby unikać zakupu pomp zbyt mocnych lub zbyt słabych dla danego budynku.
Jakiej firmy jest najlepsza pompa ciepła?
Najlepsze pompy ciepła są produkowane przez renomowane marki, takie jak Bosch, Daikin czy Mitsubishi Electric, które są znane z wysokiej jakości i niezawodności. Wybór marki powinien być oparty na opiniach użytkowników i dostępności serwisu.
Jakie są różnice między pompami ciepła powietrznymi a gruntowymi?
Pompy ciepła powietrzne są częściej kupowane ze względu na niższe koszty instalacji i są bardziej dostosowane do zmieniających się warunków klimatycznych. Pompy gruntowe, choć droższe i wymagające większych inwestycji początkowych, oferują lepszą efektywność i stałą moc niezależnie od warunków zewnętrznych.
Co wpływa na koszty ogrzewania pompą ciepła?
Koszty ogrzewania pompą ciepła zależą głównie od jej sprawności, wyrażanej współczynnikiem COP, a także od izolacji i stanu technicznego budynku. Efektywność energetyczna pompy ciepła jest kluczowa, a jej wartość może się zmieniać w zależności od warunków zewnętrznych i zapotrzebowania na ciepło.
Człowiek wielu zawodów, instalator z powołania i życiowej pasji. Od kilkunastu lat związany z miesięcznikiem i portalem „Budujemy Dom”. W swojej pracy najbardziej lubi znajdywać proste i praktyczne rozwiązania skomplikowanych problemów. W szczególności propaguje racjonalne podejście do zużycia energii oraz zdrowy rozsądek we wszystkich tematach związanych z budownictwem.
W wolnych chwilach, o ile nie udoskonala czegoś we własnym domu i jego otoczeniu, uwielbia gotować albo przywracać świetność klasycznym rowerom.
Skomentuj
Wybieramy pompę ciepła - przegląd oferty rynkowej 
