Ściany i stropy tworzą konstrukcję każdego domu. Można je wykonać na wiele sposobów. Najpopularniejsze są, znane od lat, przegrody murowane, których wznoszenie jest czasochłonne, lecz gwarantuje trwałość i ciepłochronność. Aby móc wybrać optymalne rozwiązania, warto poznać wady i zalety wszystkich możliwych wariantów, a najłatwiej to zrobić, czytając odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Joanna Dąbrowska
Data publikacji: 2020-04-10
Data aktualizacji: 2022-09-16
W przeszłości ściany zewnętrzne stanowiły gruby, jednowarstwowy mur. Obecnie, większość budynków jednorodzinnych jest również murowana, ale ponieważ przegrody muszą spełniać surowe wymogi dotyczące ciepłochronności, jednowarstwowe mury wznosi się tylko z materiałów najcieplejszych i nie są tak powszechne jak dwuwarstwowe warstwowe - najbardziej popularne. Większość nowych budynków powstaje w tej technologii. Nieco rzadziej stosowane są przegrody trójwarstwowe.
Ściany warstwowe są popularne, bo dość łatwo osiągają zalecany przez przepisy współczynnik U i mogą być cieńsze od jednowarstwowych. Najczęściej budulcem takich przegród są bloczki z betonu komórkowego, pustaki z ceramiki poryzowanej i bloczki z silikatów.
Elementy te są dość duże, 1 m2 ściany wykonuje się z kilkunastu sztuk, co znacznie przyspiesza tempo prac. Ponadto w przypadku tych wyrobów zamiast tradycyjnych zapraw murarskich można zastosować cienkowarstwowe (podawane dozownikiem), lub piankę poliuretanową.
Na czym polega systemowość poszczególnych technologii murowych?
Wszyscy wiodący producenci materiałów murowych oferują kompleksowe systemy zawierające - oprócz pustaków i bloczków pełnych, połówkowych, narożnikowych - również elementy uzupełniające, takie jak prefabrykowane nadproża, elementy docieplenia wieńca, oraz zaprawy i narzędzia przeznaczone do stawiana ścian z tych właśnie materiałów.
Kompatybilność i modułowość wszystkich elementów dopasowanych do siebie pod względem technicznym, wymiarowym i estetycznym znacznie ułatwia pracę i eliminuje ryzyko powstawiania mostków termicznych, co jest szczególnie istotne w ścianach jednowarstwowych (bez ocieplenia).
Dlatego decydując się na stawianie domu z konkretnego materiału należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta i wykorzystywać tylko elementy należące do systemu. Nie wolno np. - w przypadku ścian jednowarstwowych - systemowych kształtek ze styropianem lub wełną mineralną zastępować zwykłymi żelbetowymi nadprożami.
Elementem każdego systemu przeznaczonego do murowania ścian są np. nadproża. (fot. Solbet)
Jakie parametry są istotne w przypadku ścian zewnętrznych?
Ciepłochronność - ochrona przed ucieczką ciepła. Obecnie obowiązująca wartość współczynnika przenikania ciepła U wynosi maksymalnie 0,20 W/(m2·K).
Akumulacyjność - zdolność do magazynowania energii. Wpływa na stabilizację temperatury pomieszczeń i pozwala efektywnie wykorzystywać energię pochodzącą np. ze słońca. Ważne jest to, że duża zdolność do akumulacji oznacza także mniejszą podatność domu na przegrzanie latem. Wysoką akumulację zapewniają ściany o dużej masie, np. z silikatów.
Dźwiękochłonność - zdolność do tłumienia hałasu. Jest wyjątkowo istotna na posesjach przy ruchliwej drodze. Najskuteczniej hałasy wygłuszają materiały o dużej gęstości i masie - beton, silikaty i pełna cegła. W najwyższym stopniu tłumią dźwięki ściany trójwarstwowe, ocieplone wełną mineralną, ze szczeliną powietrzną.
Z jakich elementów muruje się ściany z betonu komórkowego?
Asortyment przeznaczony do murowania ścian zewnętrznych obejmuje kilka klas wytrzymałościowych, zależnych głównie od gęstości materiału. Najlżejsze bloczki (350 kg/m3) charakteryzują się wysoką ciepłochronnością, dlatego przeznaczone są do wznoszenia ścian jednowarstwowych o grubości ok. 40 cm.
Z elementów o gęstości 500-700 kg/m3 muruje się przegrody dwu- i trójwarstwowe (typowa grubość ściany nośnej to 24 cm). Bloczki produkowane są z dużą dokładnością wymiarową, można więc je wiązać cienkowarstwową zaprawą klejową.
Bloczki z betonu komórkowego o gęstości 500-700 kg/m3 przeznaczone są do murowania ścian dwu- i trójwarstwowych o grubości 24 cm. (fot. H+H)
Z jakich pustaków stawia się przegrody ceramiczne?
Klasyczne pustaki ceramiczne, wykorzystywane są na ogół do wznoszenia ścian nośnych w technologii murów dwu- i trójwarstwowych, gdzie grubość ściany nośnej nie przekracza 24 cm. Jednak takie wyroby coraz częściej zastępowane są ceramiką poryzowaną, która ma znacznie lepsze właściwości ciepłochronne przy wystarczająco wysokiej wytrzymałości na ściskanie. Takie elementy umożliwiają budowę ścian z dociepleniem, a nawet jednowarstwowych o szerokości 44 cm lub 38 cm - pustaki z wypełnieniem kanałów wełną mineralną.
Pustaki z ceramiki poryzowanej obecnie najczęściej służą do budowy ścian dwuwarstwowych. (fot. ZCB Owczary)
Czym charakteryzuje się technologia stawiania murów jednowarstwowych?
Takie przegrody buduje się z następujących materiałów:
Do murowania stosuje się najczęściej klejowe zaprawy cienkowarstwowe albo piankę poliuretanową. Pustaki z powierzchnią czołową profilowaną na pióro i wpust można układać bez spoin pionowych. Wypełnia się je zaprawą tylko wtedy, gdy trzeba dodać przycięte elementy.
Problemem w tej technologii bywają mostki termiczne, powstające w miejscach o niższej termoizolacyjności - nadproża okien i drzwi, wieńce stropowe. Ociepla się je systemowymi kształtkami ze styropianem lub wełną mineralną. Nie wolno stosować do tego celu zwykłych żelbetowych nadproży.
Ściany jednowarstwowe wznosi się z elementów o grubości 40-50 cm. Pustaki z ceramiki poryzowanej z kanałami wypełnionymi wełną mineralną umożliwiają postawienie przegrody o grubości 38 cm. Wykańcza się je tynkiem tradycyjnym bądź cienkowarstwowym.
Jednowarstwowa ściana z ceramiki poryzowanej - schemat
Czym charakteryzują się silikaty?
Produkty wapienno-piaskowe wykazują dużą zdolność tłumienia dźwięków i akumulowania ciepła. Mają natomiast niską ciepłochronność. Przeznaczone są do stawiania ścian nośnych o grubości od 18 cm w technologii dwu- i trójwarstwowej, ponieważ wymagają ocieplenia. Dokładne wymiary pozwalają na murowanie ich na zaprawę cienkowarstwową.
Bloczki wapienno-piaskowe wymagają ocieplenia. Muruje się z nich ściany dwu- i trójwarstwowe. (fot. H+H)
Z jakich elementów wznosi się ściany dwuwarstwowe?
Takie przegrody składają się z dwóch części:
ściany nośnej - murowanej z elementów z betonu komórkowego, ceramiki tradycyjnej albo poryzowanej, silikatów o grubości 18-25 cm;
ocieplenia - z wełny mineralnej lub styropianu, ułożonego w warstwie grubości 15-25 cm.
Ocieplenie na ogół przykleja się do ściany zewnętrznej bądź mocuje na ruszcie i osłania okładziną - z drewna, płyt elewacyjnych. Ciepłochronność takiej przegrody zależy od grubości izolacji, tego rodzaju właściwość materiałów murowych ma drugorzędne znaczenie.
Dzięki ciągłej izolacji ścian, która pokrywa wszystkie miejsca potencjalnych mostków termicznych (spoiny poziome i pionowe, nadproża, wieńce), unika się ich niemal zupełnie, bo ocieplenie tworzy dodatkową, jednorodną strukturę. Jako optymalną przyjmuje się termoizolację grubości 20 cm, która pozwala uzyskać przenikalność cieplną przegrody na poziomie 0,13-0,20 W/(m2·K).
Na termoizolacji najczęściej wykonuje się tynk cienkowarstwowy albo przytwierdza dowolną okładzinę. Grubość docelowa ściany dwuwarstwowej na ogół przekracza 40 cm.
Dwuwarstwowa ściana z betonu komórkowego ocieplonego styropianem - schemat
Z jakich warstw wznosi się przegrody trójwarstwowe?
Takie konstrukcje powstają z następujących części:
ściany nośnej - z pustaków ceramicznych lub keramzytobetonowych; bloczków z betonu komórkowego lub wapienno-piaskowych, grubości 18-25 cm;
ocieplenia - z wełny mineralnej bądź styropianu, w warstwie grubości 15-20 cm;
ściany osłonowej (elewacyjnej) - z cegły klinkierowej licowej albo silikatowej, elewacyjnych bloczków betonowych o grubości 6-12 cm.
W ścianach ocieplonych wełną mineralną, pomiędzy nią i murem osłonowym tworzy się szczelinę wentylacyjną (ok. 3 cm). Dzięki temu termoizolacja jest chroniona przed deszczem i wiatrem, a wilgoć z wnętrza domu może z niej swobodnie odparowywać. W przegrodach ocieplonych styropianem na ogół rezygnuje się z takiej luki, bo materiał ten sam jest barierą dla pary wodnej.
Trójwarstwowa ściana z z silikatów ocieplonych wełną mineralną - schemat
Kiedy stosuje się termoizolację z wełny, a kiedy ze styropianu?
W przypadku ścian z paroprzepuszczalnego betonu komórkowego, do izolacji zalecana jest wełna mineralna, w dużo większym stopniu przepuszczająca parę wodną niż styropian. Jednak w praktyce stosuje się oba rodzaje izolacji na wszystkie rodzaje ścian nośnych.
Do termoizolacji przegród wykorzystuje się:
twardą wełnę mineralną w postaci płyt;
styropian o średniej gęstości, oznaczony słowem "fasada";
styropian "hydro" albo polistyren ekstrudowany XPS przewidziany do miejsc narażonych na długotrwałe zawilgocenie, np. cokołów.
Ceramikę oraz silikaty można ocieplić styropianem (fot. z lewej: Termo Organika) albo wełną mineralną (fot. z prawej: Rockwool).
Czy ściany trójwarstwowe można realizować etapowo?
W przypadku takich przegród są dwie opcje. Jednoetapowo, czyli równocześnie można wykonać część nośną, ocieplenie i elewację. Najczęściej robi się tak przy ocieplaniu styropianem i elewacji przeznaczonej pod tynk. Można też prace te przeprowadzić etapami - do wymurowanej ściany nośnej przymocować płyty z wełny mineralnej, następnie postawić warstwę elewacyjną, formując 3 cm szczelinę wentylacyjną, a w dolnym rzędzie cegieł osadzić puszki z otworami, umożliwiającymi cyrkulację powietrza i odprowadzanie wilgoci.
Jakie są sposoby wznoszenia stropów?
Dobór typu stropu to zadanie dla projektanta. Powinien on zadbać o optymalne właściwości użytkowe, czyli dopuszczalną rozpiętość, zdolność do tłumienia hałasu, odporność na zarysowania i pęknięcia oraz łatwość montażu. Najprościej ułożyć strop drewniany (materiały są lekkie), a także z płyt prefabrykowanych (tu niezbędne będzie zastosowanie dźwigu). Nie wymagają go wersje gęstożebrowe, ale je z kolei trzeba podeprzeć stemplami do osiągnięcia pełnej wytrzymałości. Przy wyborze stropu monolitycznego, musimy się natomiast liczyć z koniecznością wykonania czasochłonnego deskowania.
Co wpływa na trwałość stropów?
Wytrzymałość - ten element musi przenieść obciążenia ścian działowych, warstw podłogowych, mebli, sprzętów i chodzących po nim ludzi. Powinien być też sztywny, ponieważ efektem nadmiernego ugięcia może być skrzypienie podłogi i pękanie tynku na suficie dolnej kondygnacji (zwłaszcza w przypadku konstrukcji żebrowych i płytowych). Mocny strop tworzy również tarczę usztywniającą cały budynek.
Typowa rozpiętość tego elementu to 8 m, choć w przypadku wersji prefabrykowanych dochodzi nawet do 14 m. Pozwala to na uzyskanie pomieszczeń o dużej powierzchni bez konieczności ustawiania słupów i podciągów. Trzeba przy tym pamiętać, że im większa jest odległość pomiędzy podporami, tym strop jest droższy i trudniejszy do wykonania.
Ciepłochronność - jest szczególnie istotna w przypadku stropu, który oddziela poddasze nieużytkowe lub piwnicę. Albo w ogóle nie są one ogrzewane, albo utrzymuje się w nich znacznie niższą temperaturę. Jeżeli strop nie będzie odpowiednio ocieplony, z wnętrz mieszkalnych będzie uciekać bardzo dużo ciepła.
Najłatwiej jest ocieplić strop drewniany - wystarczy ułożyć izolację z wełny mineralnej między jego belkami. Jeśli chcemy pogrubić ocieplenie, konieczne będzie zwiększenie przekroju stropu, przez ułożenie drewnianych legarów poprzecznie do belek i dopiero na nich wykonanie podłogi. W przypadku pozostałych rodzajów stropów - można przygotować na nich ocieplenie i na nim wylewkę podłogową lub wykonać podłogę na legarach, układając wełnę mineralną pomiędzy nimi.
Dźwiękochłonność - jest ściśle związana z masą stropu. Ciężkie konstrukcje z płyt kanałowych, monolityczne i żelbetowe zdecydowanie lepiej izolują akustycznie niż lekkie, np. drewniane. Dobrej izolacyjności akustycznej nie musi mieć strop nad piwnicą oraz pod poddaszem nieużytkowym.
Jak wykonuje się betonowe stropy monolityczne?
Wylewa się je w całości na budowie. Najczęściej w przypadku skomplikowanego zarysu stropu i przy dużych jego rozpiętościach. Zawsze projektowane są indywidualnie. Ich wysokość konstrukcyjna wynosi z reguły 12-16 cm. Wykonanie jest dość pracochłonne, gdyż wymagają opartego na gęsto rozstawionych stemplach pełnego szalunku, a także ułożenia zbrojenia głównego i rozdzielczego.
Najlepiej zastosować systemowe deskowanie wielokrotnego użytku (można je wypożyczyć), co skraca prace i ułatwia uzyskanie gładkiej spodniej powierzchni stropu. Ze względu na gęste rozlokowanie zbrojenia, już w czasie realizacji stropu należy przewidzieć miejsca, gdzie będą potrzebne przekucia, np. na instalacje. Przed betonowaniem wstawia się tam łatwe do usunięcia wkładki, np. ze styropianu.
Stropy monolityczne wylewa się w całości na budowie. Prace są czasochłonne, ponieważ wymagają pełnego szalunku opartego na stemplach oraz ułożenia zbrojenia. (fot. M. Szymanik)
Czym się charakteryzują stropy gęstożebrowe?
Tego typu konstrukcje są najpopularniejsze. Produkowane są w wielu odmianach, znanych pod nazwami, np. Teriva, Fert, różniących się nośnością użytkową, dopuszczalną rozpiętością, odstępem belek, rodzajem elementów wypełniających.
Prefabrykowane belki nośne w postaci kratownicy z zabetonowaną stopką pełnią rolę żeber rozstawionych co 45-60 cm, przestrzeń między nimi wypełniają pustaki z keramzytobetonu, ceramiki lub betonu komórkowego. Ich wysokość wynosi 24-30 cm, rozpiętość do 8 m.
Mają dość duży ciężar powierzchniowy (250-300 kg/m²), co zapewnia dobrą izolację akustyczną od dźwięków uderzeniowych. Do wad tego rodzaju stropów należy zaliczyć trudność wykonania skomplikowanych kształtów, pracochłonność, podatność na klawiszowanie (uginanie się pojedynczych belek).
W stropach gęstożebrowych konstrukcja oparta jest na stalowo-betonowych belkach, rozstawionych co 45-60 cm. (fot. Rector)
Na czym polega specyfika konstrukcji typu filigran?
To odmiana stropów monolitycznych, w których rolę szalunku pełnią kilkucentymetrowej grubości prefabrykowane płyty z żelbetu. Dopiero na nich układa się dodatkowe zbrojenie, następnie całość zalewa betonem. Zaletą tego rodzaju stropu jest możliwość dowolnego kształtowania jego zarysu i zaplanowania dużych otworów. Płyty o szerokości do 2,4 m oraz grubości 5-7 cm umieszcza się na regulowanych podporach systemowych i dozbraja prętami poprzecznymi i wzdłużnymi.
Kolejny etap to zabetonowanie stropu do przewidzianej w projekcie grubości. Tego typu konstrukcje mają niewielką grubość i można je dowolnie kształtować. Niestety, produkuje je niewiele firm, poza tym trzeba się liczyć z koniecznością montażu elementów przy użyciu dźwigu.
Do wykonania stropu typu filigran nie potrzeba deskowania - jego rolę pełni zbrojona płyta, na której układa się zbrojenie i wylewa nadbeton. (fot. Leier)
Jakie zalety mają stropy z belek z betonu sprężonego?
Tego typu konstrukcje wyróżnia zwiększona wytrzymałość, sztywność i rozpiętość, możliwość przenoszenia większych obciążeń, mniejsze ugięcie, brak zarysowań i klawiszowania. Główną zaletą jest brak szalunków i żeber rozdzielczych, mniejsza ilość podpór montażowych oraz zminimalizowanie dozbrojeń stropu. Ponadto szybki i łatwy montaż, ograniczenie zużycia betonu oraz zredukowanie ciężaru stropu. Przy ich realizacji nie jest wymagane użycie ciężkiego sprzętu.
Pustaki betonowe są najpopularniejszym elementem wypełniającym przestrzenie międzybelkowe i idealnie nadają się do tynkowania. Na każdej palecie znajdują się również pustaki deklowane. (fot. Rector)
Czy warto decydować się na strop prefabrykowany?
Najczęściej spotyka się płyty kanałowe, tzw. żerańskie, o rozpiętości do 7,2 m i standardowej szerokości 60, 90, 120, 150 cm. Wykonywane są z tzw. strunobetonu, dzięki czemu mają niewielką wysokość, 15-20 cm. Stanowią alternatywę stropów gęstożebrowych w budynkach o prostym kształcie, ze względu na szybkość montażu, jak i koszty.
Płyty układane są bezpośrednio na ścianach nośnych i podciągach za pomocą dźwigu, zaś połączenia między nimi, tzw. zamki, zalewa się betonem. Niepotrzebne są stemple. Można je obciążać tuż po ułożeniu (z budową kolejnej kondygnacji należy poczekać do czasu osiągnięcia odpowiedniej wytrzymałości przez wieniec stropowy). Wszystkie prace trwają kilka godzin. Takie elementy nie są jednak zbyt popularne, ponieważ płyty produkuje niewiele zakładów, a transport na znaczną odległość może być nieopłacalny.
Prefabrykowane płyty stropowe układa się bezpośrednio na ścianach nośnych i podciągach za pomocą dźwigu. (fot. Konbet)
W jakich domach lepiej sprawdzą się stropy drewniane?
Wykonuje się je głównie w domach o konstrukcji drewnianej - szkieletowej lub z bali. Pełnią one wtedy również funkcję oparcia konstrukcji dachowej, belki stropowe zaś często stanowią element prefabrykowanych, gotowych do ustawienia dźwigiem wiązarów dachowych. Tego typu konstrukcje projektuje się także w domach murowanych z nieużytkowym poddaszem.
Do ich budowy wykorzystuje się belki z drewna litego, klejonego albo prefabrykowane profile z materiałów drewnopochodnych. Poszycie wykonuje się z płyt OSB, mfp lub desek, a przestrzeń między belkami wypełnia się wełną mineralną. Od spodu strop najczęściej wykańcza się sufitem podwieszanym z płyt g-k bądź zostawia się widoczne belki, które wcześniej powinny być ostrugane i polakierowane.
Taki strop jest lekki, w niewielkim stopniu obciąża konstrukcję domu. Jego zaletą jest też szybkość montażu oraz bardzo dobra izolacyjność termiczna (pod warunkiem, że przestrzenie pomiędzy belkami wypełnia ocieplenie). Największą wadą jest słaba zdolność do tłumienia dźwięków, podatność na korozję biologiczną i palność.
W prasie budowlano-wnętrzarskiej od początku drogi zawodowej. W miesięczniku „Budujemy Dom” pracuję od kilkunastu lat. Moja ulubiona tematyka to architektura i aranżacja wnętrz. Śledzę trendy i nowości rynkowe. Cenię sobie kontakt z naturą. Kocham jazdę na nartach i pływanie kajakiem. W wolnym czasie spełniam marzenia podróżnicze - bliskie i dalekie.
Skomentuj
