Wykonanie trwałej ściany trójwarstwowej, bez mostków termicznych i z estetyczną elewacją z klinkieru, wymaga czasu, staranności i przestrzegania kilku istotnych zasad sztuki murarskiej.
Trójwarstwową ścianę zewnętrzną można wznosić na dwa sposoby. Pierwsze rozwiązanie to stawianie wszystkich warstw na raz, przed wykonaniem dachu. Drugie zakłada rozłożenie budowy na dwa etapy. Najpierw wykonywana jest warstwa nośna, a dopiero po przykryciu budynku dachem ociepla się budynek oraz muruje elewację z cegieł.
Technologia dwuetapowa ma przewagę nad jednoetapową, m.in. dlatego, że wybudowany dach pozwoli uchronić materiał izolacyjny przed nasiąkaniem wodą podczas budowy. Z tego względu opisujemy dwuetapowy proces wznoszenia ściany trójwarstwowej.
Jak w przypadku każdej przegrody zewnętrznej, budowę ściany trójwarstwowej rozpoczynamy od wylania fundamentów. Należy przy tym pamiętać, że ściana trójwarstwowa, uważana za najbardziej optymalną konstrukcję muru, jest także najcięższą. Trzeba ją oprzeć na solidnym fundamencie - ława fundamentowa musi być odpowiednio szeroka. Z tego względu decyzję o budowie ściany z trzech warstw należy podjąć już na etapie wybierania projektu.
Jeśli inwestor zdecyduje się później, możliwe jest jeszcze oparcie przegrody na specjalnych konsolach, które przenoszą obciążenia na ścianę nośną. Oczywiście pod warunkiem, że jest ona wystarczająco wytrzymała.
Po wylaniu fundamentu należy wykonać izolację poziomą. Pierwszy rząd pustaków musi być ułożony na grubej warstwie mocnej zaprawy, np. cementowej lub cementowo-wapiennej. Ważne jest dokładne wypoziomowanie pierwszej warstwy, ponieważ później nie można już wyrównać większych różnic wysokości.
Następnie należy "wyciągnąć" naroża, czyli ułożyć w nich minimum trzy warstwy pustaków, tak by w rogu kolejne elementy były ustawione prostopadle do pustaków z niższej warstwy. Dopiero potem wypełnia się wolne przestrzenie między narożnikami.
Zaprawę trzeba dobrać do rodzaju elementów konstrukcyjnych. Pomaga to zminimalizować ryzyko występowania mostków termicznych. Przykładowo, do standardowo wykończonych pustaków z ceramiki poryzowanej zastosować można lekkie zaprawy ciepłochronne.
Spoina powinna mieć grubość ok. 10 mm. Natomiast szlifowane pustaki ceramiczne umożliwiają zastosowanie zaprawy klejowej, z cienką spoiną na 2-3 mm. Zaprawa klejowa nie może być zbyt rzadka - po zanurzeniu w niej pustaka na głębokość ok. 5 mm, powinna na nim zostać dostateczna ilość zaprawy, żeby umożliwić połączenie z następnym bloczkiem. Bez względu na to, czy pustaki są zwykłe czy szlifowane, kolejne bloki osadza się w zagłębienie pionowe sąsiedniego pustaka, czyli tak zwaną metodą na pióro i wpust.
Dzięki tym wyprofilowanym zazębieniom elementy szczelnie przylegają i zaprawę stosuje się na większości powierzchni muru jedynie w spoinach poziomych. Spoiny pionowe wypełnia się zaprawą tylko w miejscach, gdzie pustaki były przycinane, przy łączeniu ścian kotwami oraz w narożnikach. Trzeba przy tym pamiętać, że pustaki wsuwa się w wyżłobienia od góry do dołu, a nie z boku.
Murując ścianę trójwarstwową dwuetapowo, nie można postrzegać żadnej warstwy jako samodzielnej konstrukcji. W drugim etapie pustaki muszą zostać skutecznie połączone z izolacją i elewacją. W tym celu w trakcie wznoszenia konstrukcji nośnej trzeba wmurować w nią kotwy, które później złączą wszystkie warstwy. Kotwy najczęściej wykonane są ze stali nierdzewnej. Aby umożliwiać ruchy ścian, np. pod wpływem zmian temperatury, nie powinny być zbyt grube.
Warto dodać, że w systemie pustaka szlifowanego kotwy mocujące montuje się przez nawiercanie ściany lub stosuje się atestowane kotwy płaskie. Jeśli przegroda murowana jest z pustaków tradycyjnych, kotwy należy umieścić w zaprawie podczas murowania. Aby zapewnić stabilność całej konstrukcji, powinny być osadzone w każdej warstwie co najmniej na głębokość kilku centymetrów.
Jeśli spoiny w ścianie osłonowej wystąpią na innej wysokości niż w nośnej, kotwy wygina się tak, by opadały na zewnątrz. Na 1 m2 powierzchni zwykle stosuje się ok. 5 kotew, ale przy brzegach ściany, np. wokół otworów okiennych, powinno być ich więcej.
W pierwszym etapie wzniesiona została warstwa konstrukcyjna, czyli przenosząca obciążenia. Następnie budynek przykryto dachem, który skutecznie ochroni ściany przed zawilgoceniem. Pora więc na materiał izolacyjny. Najczęściej jest to wełna mineralna lub styropian.
Warstwę termoizolacji przykleja się do ścian konstrukcyjnych oraz dodatkowo mocuje mechanicznie za pomocą odpowiednich kotew. Jeśli materiał izolacyjny to wełna, trzeba zadbać o dodatkową możliwość wentylacji, zatem między ociepleniem a warstwą elewacyjną powinno się zostawić szczelinę powietrzną o szerokości 2-4 cm.
Szczelina ta pozwala odparować wilgoć, która może przedostać się do środkowej warstwy w wyniku skraplania się pary wodnej. Aby zapewnić cyrkulację powietrza, na ścianie elewacyjnej zostawia się niektóre puste spoiny pionowe lub montuje się w nich specjalne puszki wentylacyjne, przez które powietrze będzie mogło cyrkulować, osuszając wszystkie warstwy ściany.
Prace nad trzecią warstwą muru rozpoczynają się jeszcze przed podjęciem murowania. Należy bowiem podjąć wszelkie środki, żeby zabezpieczyć cegły przed zawilgoceniem na placu budowy. Przed przenikaniem wody od strony gruntu ochroni umieszczenie cegieł na paletach. Natomiast od góry klinkier należy przykryć folią budowlaną, co zapobiegnie zamoknięciu cegieł w razie deszczu.
Zaniedbanie w tym względzie może później negatywnie wpłynąć na przebieg wiązania zaprawy, a z czasem także może prowadzić do powstawania nieestetycznego białego nalotu na elewacji, czyli wykwitów. Co więcej, palety trzeba rozładowywać ostrożnie i odpowiednio układać.
Murowanie trzeciej i ostatniej warstwy ściany rozpoczyna się od narożników. Naroża należy ułożyć schodkowo na wysokość około 5 warstw, dokładnie poziomując cegły. Po wykonaniu dwóch narożników w tej samej płaszczyźnie, można przystąpić do murowania przestrzeni między nimi.
Najpierw trzeba właściwie umieścić pas uszczelniający. Następnie, murując na folii pierwszą warstwę cegieł, co drugą lub trzecią fugę pionową pozostawia się pustą (otwartą), aby umożliwić cyrkulację powietrza przez szczelinę wentylacyjną do pozostałych warstw ściany trójwarstwowej.
W trakcie dalszego murowania, w obszarze cokołu powinno się wykonać tak zwaną izolację typu Z. Jest to ułożona w formie litery Z papa bitumiczna lub odpowiednia folia z tworzywa sztucznego, o grubości co najmniej 1,2 mm. Leży ona górną częścią w ścianie konstrukcyjnej, a dolną w murze z cegły klinkierowej. Folia powinna być poprowadzona po zewnętrznej stronie ściany konstrukcyjnej.
Jedną z najważniejszych zasad podczas murowania elewacji z klinkieru jest mieszanie cegieł z różnych palet. Cegła jest produktem naturalnym i jej barwa zależy od składu mineralnego gliny, dlatego poszczególne partie klinkieru mogą nieznacznie różnić się od siebie odcieniem. Jest to zjawisko typowe, występujące u wszystkich producentów ceramicznych materiałów budowlanych.
Granice dopuszczalnych różnic kolorystycznych określają normy budowlane, tłumacząc to specyfiką procesu technologicznego oraz właściwościami gliny. Przestrzeganie zasady, by mieszać cegły z kilku palet powoduje, że różnice są niedostrzegalne. Jest to szczególnie istotne w przypadku cegieł o nieregularnej kolorystyce lica, czyli cieniowanych.
Ważne jest także stosowanie odpowiedniej zaprawy, przeznaczonej specjalnie do klinkieru. Użycie innej, szczególnie zawierającej wapno, może prowadzić do pojawiania się na murze wykwitów. Te białe, nieestetyczne zacieki powstają na skutek wymywania na powierzchnię muru soli, rozpuszczonych pod wpływem działania wody lub wilgoci. Jeśli dodatkowo fugi nie zostaną wykonane prawidłowo i do wnętrza muru dostanie się woda, sole zawarte w zaprawie rozpuszczają się.
Woda wraz z solami przemieszcza się mikroskopijnymi kapilarami na zewnątrz muru. Tam następuje odparowanie wody, a rozpuszczone w niej związki chemiczne pozostają na powierzchni cegieł w postaci nieestetycznych białych zacieków. Bardzo istotnym czynnikiem, który pomoże uniknąć wykwitów, jest więc ochrona przed wilgocią, zarówno przed murowaniem, jak i w trakcie prac. Zaprawę należy przygotować zgodnie z zaleceniami producenta.
Ważna jest tu przede wszystkim odpowiednia konsystencja, czyli proporcja suchej zaprawy i wody. Trzeba przygotować wystarczającą ilość mieszanki oraz cegieł na dany odcinek budowy - dobieranie materiałów w trakcie prac może prowadzić do powstania różnic w wyglądzie fragmentów muru.
W razie konieczności przycięcia cegieł, klinkier skraca się najlepiej za pomocą piły kamieniarskiej lub szlifierko-przecinarki. Po zakończeniu murowania fragmentu ściany, usuwa się z jej licowej powierzchni zabrudzenia, a fugi czyści suchym pędzlem. Po wykonaniu prac należy lekko zwilżyć spoinę.
Oprócz uszczelnień gwarantujących ochronę przed wilgocią, elewacja z cegły klinkierowej wymaga wykonania dylatacji, czyli kilkumilimetrowych szczelin pomiędzy większymi fragmentami muru. Jest to konieczne, ponieważ ściany zewnętrzne poddawane są różnym naciskom i zmianom obciążenia.
Jedna ściana może pracować inaczej niż przegroda z nią sąsiadująca, chociażby ze względu na różny stopień nasłonecznienia. Zaniechanie wykonania dylatacji może doprowadzić do powstawania rys i pęknięć. Szczelinę dylatacyjną wypełnia się masą elastyczną.
Kształtowanie przegrody z trzech warstw wymaga szczególnie precyzyjnego wykonania tych fragmentów ściany, przez które może uciekać ciepło. Są to najczęściej nadproża oraz podokienniki, ponieważ przy otworach okiennych i drzwiowych zostaje przerwana ciągłość materiału izolacyjnego. Zadanie jest tym trudniejsze, że w przypadku ściany trójwarstwowej trzeba wykonać dwa osobne nadproża - dla warstwy nośnej oraz dla elewacji.
Murując oba typy nadproży, warto skorzystać z elementów gotowych. Głębokość podparcia dla prefabrykowanego nadproża musi wynosić co najmniej 11,5 cm. Dzięki starannemu wymurowaniu nadproży i podokienników z prefabrykatów, można w dużej mierze ograniczyć straty ciepła, głównie za sprawą dokładnego dostosowania ich wymiarów do konstrukcji ściany. Dodatkowo, aby uniknąć mostków termicznych, okna w ścianie trójwarstwowej zaleca się osadzać w płaszczyźnie ocieplenia.
Po wymurowaniu elewacji należy odczekać zanim rozpocznie się ostatni etap prac, jakim jest fugowanie. W tym czasie mur z cegły musi dokładnie wyschnąć, powinien więc być zabezpieczony przed penetracją wody z opadów atmosferycznych. Schnięcie muru może trwać od kilku dni nawet do kilku tygodni. O tym, kiedy rozpocząć fugowanie, decyduje się po uwzględnieniu takich czynników, jak stopień wilgotności muru oraz warunki atmosferyczne.
Zdecydowanie odradza się też wykonywania fug w czasie niesprzyjających warunków pogodowych, przede wszystkim w przypadku opadów deszczu i temperatury poniżej 5°C. Jeśli chodzi o dobieranie koloru fugi, to zależy on przede wszystkim od gustu inwestora.
Można go dopasować w hurtowni budowlanej przy pomocy wzorników lub przed komputerem, za sprawą wirtualnych narzędzi doboru materiałów, dostępnych na stronach wybranych producentów cegieł. Zasada jest przy tym prosta - kolor fugi bardzo zbliżony do barwy samego klinkieru pozwoli stworzyć jednolitą powierzchnię, a kolor zupełnie odmienny podkreśli rysunek cegły w murze. Wszelkie decyzje w tym zakresie są o tyle istotne, że kolor spoiny w znacznej mierze wpływa na późniejszą estetykę muru.
Spoinowanie powinno być wykonane za pomocą specjalnej fugi do klinkieru. Należy przede wszystkim postępować zgodnie z zaleceniami producenta. Zaprawę przygotowuje się w małych ilościach. Do pojemnika wsypuje się ok. 6-8 kielni suchej zaprawy i dolewa wody, mieszając tak długo, aż masa osiągnie odpowiednią konsystencję.
Dobry sposób na sprawdzenie, czy zaprawa została właściwie przygotowana, jest następujący: należy ścisnąć w dłoni garść zaprawy i uformować z niej rolkę, a następnie przetoczyć ją 10 razy po otwartej powierzchni dłoni. Zaprawa nie powinna rozpadać się (oznacza to, że jest zbyt sucha), ani pozostawiać śladów na dłoni (wtedy jest za mokra).
Ze względu na zapobieganie wykwitom, zaleca się murowanie na pełne spoiny.
Nie należy murować na puste lub zagłębione spoiny (nie stykające się z brzegiem cegły), ponieważ w niewypełnionych miejscach będzie gromadzić się woda opadowa. Z czasem może się ona przedostać w głąb muru, powodując m.in powstawanie wykwitów, a nawet osłabienie całej konstrukcji. Fugowanie zaczyna się od nałożenia na korytko do spoinowania około jednej kielni świeżej zaprawy.
Za pomocą szpachelki do fugowania należy wcisnąć zaprawę do spoin między cegłami. Musi być jej tyle, żeby zetknęła się z zaprawą murarską i aby masa lekko wystawała za okładzinę. Pozostałą część masy ściąga się przy użyciu szpachelki. Spoina musi być mocno dociśnięta i wygładzona. Najpierw powinno się wypełniać spoiny pionowe, a następnie poziome.
Zaprawę do fugowania dociska się w pionowych spoinach za pomocą bocznych krawędzi korytka do spoinowania. Tak samo postępuje się w przypadku spoin poziomych. Po zakończeniu spoinowania, ścianę trzeba lekko zamieść delikatną szczotką. Należy to zrobić bardzo ostrożnie, uważając, żeby zaprawa nie przyczepiła się do szczotki i nie została naniesiona na cegły. Cegieł klinkierowych nie wolno fugować metodą tzw. szlamowania, ponieważ prowadzi to do trwałego zabrudzenia powierzchni elewacji.
Po wymurowaniu, elewacja z cegły powinna być chroniona przez co najmniej 7 dni, kiedy zachodzi wstępny proces wiązania cementu i związki chemiczne występujące w zaprawie są absorbowane. Pełny proces wiązania zaprawy trwa 4 tygodnie. W tym czasie mur należy zabezpieczyć przed wodą opadową oraz nadmiernym nasłonecznieniem, szczególnie powyżej 30°C.
Trzeba podkreślić, że poprawnie wykonany mur z cegieł klinkierowych nie wymaga żadnego dodatkowego zabezpieczania impregnatami.
Cegła klinkierowa ma bardzo niską nasiąkliwość (do 6%), więc nie wnika w nią brud ani wilgoć. Impregnat można zastosować jednak w obszarze spoiny. Jeśli zapadnie decyzja o impregnowaniu spoin elewacji, najpierw trzeba wykonać próbę na niewidocznym fragmencie muru i stosować się do instrukcji producenta impregnatu.
Jeśli mimo starań wykonawcy, na murze z czasem pojawią się wykwity, można z nimi skutecznie walczyć. Przede wszystkim należy najpierw zlikwidować przyczynę ich powstawania, czyli zabezpieczyć ścianę przed wilgocią. Po uszczelnieniu trudnych miejsc, można rozpocząć oczyszczanie powierzchni elewacji z wykwitów.
Pierwszy krok to szczotkowanie ich na sucho, a następnie zmycie ściany ciepłą wodą przy użyciu myjki ciśnieniowej. Jeśli to nie pomoże, sięga się po specjalistyczne preparaty do usuwania wykwitów z cegły klinkierowej, dostępne w hurtowniach budowlanych.
Najpierw należy wyczyścić cegły, pozwolić im dokładnie wyschnąć, a następnie w zalecanych warunkach pogodowych, zastosować preparaty, zgodnie z opisaną w instrukcji procedurą. Przed użyciem warto zrobić próbę na niewidocznym fragmencie muru.
Redaktor: Monika Dąbrowska
Na podstawie materiałów firmy Röben
Skomentuj
