Ozdoby elewacji, które odmienią twój dom - bonie, płytki, drewno i więcej

O całościowym odbiorze domu i wrażeniu, jakie robi, w znacznej mierze decyduje elewacja. Może ona zostać wykonana z różnych materiałów. Kiedyś dużą popularnością cieszyły się tradycyjne, cementowo-wapienne tynki grubowarstwowe. Były one, jak sama nazwa wskazuje, grube i ciężkie. W związku z tym stosowano je na ściany trójwarstwowe, a konkretnie na zewnętrzną warstwę wykonaną z cegieł, ewentualnie ściany jednowarstwowe z betonu komórkowego bądź ceramiki poryzowanej. Po nałożeniu tynk na elewacji był malowany na dowolny kolor.

Obecnie przeważają domy ze ścianami dwuwarstwowymi, gdzie zewnętrzną powłokę stanowi lekki materiał izolacyjny. Ułożenie ciężkiego tynku na warstwie styropianu lub wełny mineralnej byłoby niemożliwe. Dlatego w tej technologii stosuje się do wykończenie elewacji tynki cienkowarstwowe. Z wyjątkiem tynków mineralnych nie wymagają one malowania i można nadać im różne faktury. Najczęściej stosuje się gotowe do użycia masy akrylowe, które nakłada się na warstwę styropianu (na wełnę się nie nadają, bo nie są paroprzepuszczalne). Są jeszcze tynki silikatowe, które mają dużą trwałość i są odporne na grzyby oraz porosty oraz silikonowe, które mają właściwości hydrofobowe i są odporne na zabrudzenia. Z kolei tynki silikonowo-silikatowe łączą cechy tych dwóch typów. Grubość tynków cienkowarstwowych, które nakłada się na zatopioną w zaprawie klejowej siatkę, zwykle wynosi od 2 mm do 10 mm.

Dlaczego warto ozdobić elewację domu?

Elewacja to wizytówka domu - to, co widzi każdy gość i sąsiad, zanim jeszcze przekroczy próg. Choć tynk cienkowarstwowy zapewnia trwałość i ochronę ścian, często wygląda zbyt surowo i jednolicie. Ozdoby elewacji pozwalają przełamać tę monotonię, dodać bryle lekkości, elegancji lub nowoczesnego charakteru. Co więcej, odpowiednio zaprojektowana i wykonana elewacja może optycznie poprawić proporcje budynku - na przykład sprawić, że dom wydaje się niższy, szerszy lub bardziej harmonijny. To nie tylko kwestia estetyki - ciekawa elewacja zwiększa również wartość nieruchomości i wpływa na odbiór całej posesji. Warto więc poświęcić czas, by dobrać ozdoby elewacji, które podkreślą styl domu i nadadzą mu wyjątkowego wyrazu.

Aby elewacja ciekawie i nowocześnie wyglądała dobrze umieścić w niej różnego rodzaju ,,ozdobniki’’. Materiałem, który każdemu domowi doda elegancji, jest drewno. Można też zastosować na elewacji imitujące drewno okładziny, które nie wymagają zabiegów pielęgnacyjnych, fot. ARCHIWUM STOWARZYSZENIA EDG

Pomysły na ozdobienie elewacji wykończonej tynkiem

Elewację pokrytą jednolitym tynkiem cienkowarstwowym można w różny sposób uatrakcyjniać. Tak, by kolor elewacji i jej faktura były ciekawe i podkreślały architekturę domu.

1. Wstawki z cegieł na elewacji

Jednym ze sposobów są wstawki z cegieł klinkierowych, silikatowych lub betonowych bloczków. Najbardziej eleganckie, ale też najdroższe w wykonaniu są dodatki z klinkieru. Ten materiał nie wymaga w zasadzie żadnych zabiegów pielęgnacyjnych.

2. Płytki do ozdoby elewacji

Tańszą alternatywą dla pełnych cegieł są płytki elewacyjne, dające bardzo ciekawe efekty. Mogą one być z klinkieru, silikatów, gresu, kamienia, betonu. Podobnie jak cegły i bloczki, najczęściej mocuje się je na fragmentach elewacji na zasadzie kontrastu. Taka okładzina elewacyjna ma tę zaletę, że jest lekka i można przytwierdzać ją bezpośrednio do styropianu.

3. Płytki ceramiczne na elewacji

Trzeci typ okładzin do ozdoby elewacji to płytki z ceramiki. Je również można mocować na ociepleniu, pod warunkiem że nie są zbyt ciężkie (dotyczy to zwłaszcza dużych formatów). Jeśli płytki czy okładziny więcej ważą, wówczas należy zastosować stalowe kotwy przytwierdzone do warstwy nośnej ściany. Oczywiście mowa tu o ścianach dwuwarstwowych, w których wewnętrzną warstwę stanowi przeważnie 15- czy 20-centymetrowa izolacja ze styropianu lub wełny mineralnej.

4. Drewno do ozdoby elewacji

Kolejnym materiałem, który może uatrakcyjnić wygląd elewacji jest drewno. Zwykle drewnianymi deskami elewacyjnymi czy panelami pokrywa się, na zasadzie urozmaicenia, jedynie wybrane fragmenty ścian. Alternatywą dla naturalnego drewna czy to egzotycznego (tek, cedr, merbau, meranti) czy krajowego (sosna, modrzew) mogą być panele elewacyjne kompozytowe, winylowe bądź wykonane z włókno-cementu. Cechują się one tym, że nie trzeba poddawać ich zabiegom pielęgnacyjnym. Wystarczy od czasu do czasu je umyć.

Drewno naturalne ma to do siebie, że ulega korozji biologicznej. Gatunki egzotyczne są bardziej odporne na zmienne warunki pogodowe, krajowe - mniej. Jednak i jedne i drugie trzeba co jakiś czas poddać renowacji (zwykle co 3-4 lata). Stan drewnianej elewacji należy na bieżąco kontrolować. Zabiegi konserwacyjne zwykle wykonuje się po zimie.

5. Boniowanie - pomysł na ładną elewację domu

Innym niż zastosowanie odmiennych materiałów, ewentualnie faktur bądź kolorów tynków sposobem urozmaicania elewacji na ścianach dwuwarstwowych jest boniowanie. Bonie to podłużne rowki tworzące wyraźne podziały. Mogą ozdobić elewację i nadać jej oryginalnego charakteru, ale też oddzielać od siebie płaszczyzny wykończone w różny sposób lub elementy dekoracyjne, jak np. drewniane wstawki. W przypadku domów jednorodzinnych zwykle najkorzystniej prezentują się bonie - linie i podziały poziome. Dzięki nim bryła budynku wydaje się szersza i niższa, niż jest w rzeczywistości. Innymi słowy dom lepiej się prezentuje. Oczywiście boniowanie należy wykonać poprawnie i starannie. W przeciwnym razie efekt, jaki osiągniemy, będzie odwrotny od zamierzonego.

Dzisiaj boniowanie bardzo ułatwiają specjalne, wykonane z tworzyw sztucznych listwy i profile do boniowania w systemie ETICS, które minimalizują ryzyko błędów. Boniowanie można robić na dwa podstawowe sposoby i używać do tego listew o różnej charakterystyce. Przełamuje ono monotonię dużych płaszczyzn i skupia uwagę patrzącego na wybranych elementach, często dodających elewacji charakteru. Tak naprawdę ten sposób urozmaicenia elewacji sprawdzi się zarówno w przypadku domów nowoczesnych, jak i bardziej tradycyjnych.

Jak wykonać bonie na elewacji - 2 sprawdzone metody w systemie ETICS

Kiedyś boniowanie w postaci podłużnych lub poprzecznych rowków powstawało w miejscach łączenia się kamiennych płyt o fazowanych krawędziach, którymi była obłożona wymurowana z cegły ściana. Obecnie, w przypadku ścian dwuwarstwowych, których zewnętrzną warstwę stanowi ocieplenie ze styropianu lub wełny, dobrze sprawdzają się systemowe listwy z PVC, pozwalające uzyskać idealnie proste, pionowe lub poziome podziały. Listwy mogą zostać różnie wyprofilowane, co daje potem odmienne efekty na elewacji. Przeważnie stosuje się je na fragmencie ściany, akcentując w ten sposób narożniki, filary czy cokół. Nie należy przesadzać z liczbą rowków, podobnie jak z ilością kolorów i faktur ma elewacji, bo zbyt dużo ozdobników może zepsuć cały efekt.

Jako że boniowanie jest elementem ozdobnym elewacji, powinno zostać wykonane z uwzględnieniem innych linii i podziałów w bryle domu, w tym połączeń paneli w bramie garażowej, fot. BELLA PLAST

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Jak wybielić ściany wapnem przy użyciu agregatu?... Efekt kamienia na elewacji – poradnik krok po kroku Co to jest fasada aluminiowo-szklana?

Dowiedz się więcej

• Jak montować elewacyjne okładziny ścienne i detale architektoniczne z Verolithu?
• Jak zamontować lamele elewacyjne?
• Beton na elewacji i wokół domu - całkiem nowa odsłona
• Jak zabezpieczyć gonty drewniane?
• Co pasuje do ściany z cegły?
• Styropian Fasada GRAFIT - najlepsza propozycja na elewację
• Rustykalny dom - 7 sprawdzonych kamieni dekoracyjnych na elewację
• Ochrona elewacji przed algami, grzybami i blaknięciem: StoColor Dryonic®
• Tynk kwarcowy, czyli czym zastąpić klasyczne tynki o strukturze baranka?

Zobacz więcej Zobacz mniej

Sposób 1 - boniowanie w styropianie

Pierwszy sposób wykonania boniowania polega na wyżłobieniu rowków w styropianie. Kiedy zostanie on już przytwierdzony do ściany nośnej (nie kładziemy jeszcze tynku), wówczas należy wyznaczyć linie cięcia. Można użyć do tego sznurka traserskiego, poziomicy, a nawet łaty murarskiej. Dużo zależy od tego jak długie i jak gęsto rozmieszczone będą wcięcia. Na pewno czynność tę trzeba zrobić dokładnie, zwłaszcza gdy boniowania będą długie i będą łączyły się z innymi podziałami, jak łączenia paneli na bramie garażowej. Wyznaczone linie najlepiej zaznaczyć grubym markerem.

Kolejny krok to wykonanie rowków. Muszą one być o kilka milimetrów głębsze i szersze od wymiarów listwy systemowej. Do wykonania wyżłobień najlepiej użyć wypalarki termicznej do styropianu. W wyżłobiony rowek i na jego obrzeża nakłada się warstwę kleju do zatapiania siatki.

Kolejny krok to zamocowanie listwy i ewentualnie narożników w wyżłobionym rowku. Może być ona w kolorze elewacji, ale może być też przeznaczona do pomalowania. Wiele profili zabezpieczonych jest przed pobrudzeniem specjalną folią ochronną, którą usuwa się po zakończeniu montażu. W innej wersji listwy mają postać sztywnego, zamkniętego profilu, który świetnie utrzymuje kształt. Często profile systemowe na brzegach mają siatkę, którą zatapia się w kleju. Taka konstrukcja zapewnia większą stabilność. Kiedy profil jest zamknięty, łatwiej rozprowadzić wokół niego klej, bez obawy że dostanie się on do środka. Przyschnięty klej gruntujemy i od razu nakładamy na niego warstwę tynku tak, aby zlicować płaszczyznę elewacji z krawędzią zamknięcia listwy. Po wszystkim usuwa się zewnętrzny element zamykający profil. Uzyskujemy idealnie równe, czyste boniowanie. Musimy tylko wcześniej pamiętać, aby dopasować kolor listwy do koloru tynku na elewacji.

Po zakończeniu prac tynkarskich na elewacji usuwa się górną część listwy. Pozwala to uzyskać idealnie równe i czyste boniowanie, BELLA PLAST

Sposób 2 - bonie z płyt styropianowych lub wełny

Drugim sposobem wykonania boniowania jest przyklejenie do gotowej elewacji płyt ze styropianu o grubości 2 cm. Między płytami zostawia się rowki, w które później wkleja (wciska) się listwy. Różnica polega na tym, że w warstwie styropianu nie żłobi się rowków, tylko uzyskuje je poprzez pozostawienie odpowiednich odstępów między naklejonymi arkuszami styropianu. Wklejanie i obróbka listew przebiega już potem tak samo. W wełnie mineralnej boniowanie robi się bardzo podobnie. Inna jest tylko technika wykonywania rowków. Można zrobić wycięcia albo ostrym nożem, albo zastosować dodatkową wełnę o grubości 2 cm, którą przykleja się do wełny tworzącej izolację budynku, analogicznie jak robi się w przypadku styropianu. W odstępach między arkuszami wełny umieszcza się listwy do boniowania. Same listwy w systemie ETICS łączy się na styk. Czasami można zastosować specjalne łączniki, które dodatkowo je stabilizują. Przydają się one zwłaszcza wówczas, gdy robimy boniowanie w wełnie mineralnej, która - jak wiadomo - nie jest materiałem tak sztywnym, jak styropian.

Inne profile stosowane na elewacjach

Newralgicznym miejscem jest połączenie ramy okiennej z cienkowarstwowym tynkiem. Zarówno tynk, jak i profile okienne pracują pod wpływem zmieniających się warunków atmosferycznych. Dlatego w miejscu takiego połączenia może powstać z czasem szczelina. Aby temu zapobiec, na krawędzi okna, w miejscu łączenia z tynkiem powinno się stosować specjalne listwy przyokienne. Pozwalają one zachować dylatację, czyli niewielką przerwę kompensującą ruchy okna i tynku. Przyokienne listwy dylatacyjne mogą być także umieszczane wewnątrz. Pełnią one tę samą funkcję, a ponadto ułatwiają wykończenie tynkiem wnęk okiennych.

Tynki cienkowarstwowe mogą zawierać różne komponenty i co za tym idzie, mieć różne właściwości. Wybierając konkretny rodzaj tynku do wykończenia elewacji warto najpierw określić własne preferencje, fot. BAUMIT

Cienkowarstwowe tynki bywają też podatne na zawilgocenie. Do odprowadzania wody z ich powierzchni służą profile okapowe, tak zwane okapniki. Można dać taki profil na dół, aby połączył aluminiową listwę startową z ociepleniem, zapobiegając pęknięciom na łączeniu listew. Dzięki temu dolna krawędź elewacji estetycznie wygląda, a okapnik dodatkowo odprowadza z niej wodę. Ale listwy okapnikowe stosuje się też w innych miejscach, w których zabezpieczają elewację przed podciekaniem, np. pod tarasem, balkonem czy gzymsem nad oknem.