Czym właściwie jest klimatyzacja DIY?
W najprostszej wersji to układ, w którym powietrze przepływa nad bardzo zimnym medium - najczęściej lodem lub schłodzoną soloną wodą - a następnie wiatrak kieruje je w naszą stronę. Zasada jest tak stara, jak pierwsze próby chłodzenia wnętrz: historycznie w samochodach ustawiano wiadro z lodem przed wentylatorem i… już. Tę samą logikę przenosimy dziś do mieszkań, wykorzystując to, co mamy pod ręką.
Kiedy warto ją rozważyć?
Klimatyzator zrobiony w domu to awaryjne rozwiązanie na krótkie fale upałów, szczególnie wtedy, gdy profesjonalne urządzenia są chwilowo niedostępne lub zbyt drogie. Sprawdza się tam, gdzie liczy się szybka ulga dla jednej osoby siedzącej przy biurku, dla dziecka zasypiającego w rozgrzanym pokoju, czy podczas pracy zdalnej w dusznym kącie mieszkania. Jeśli jednak oczekujesz obniżenia temperatury w całym salonie o kilka stopni na wiele godzin - tu cudów nie będzie.
Jak to działa w praktyce?
Podstawą jest zimny "wkład" i ruch powietrza. Lód topnieje, pochłaniając ciepło z otoczenia, a wentylator wymusza przepływ chłodniejszego już strumienia. Im większa powierzchnia kontaktu powietrza z lodem i im lepiej kontrolujesz skąd wentylator zasysa powietrze, tym lepszy efekt. Problem w tym, że lód szybko się kończy, a wraz z nim chłodzenie. Pojawia się też skraplająca woda, więc konstrukcja wymaga ciągłej obsługi.
Najprostsze domowe patenty
Pierwszy pomysł? Metalowa misa wypełniona zamrożoną soloną wodą ustawiona tuż przed wentylatorem. Metal trzyma chłód dłużej, a sól obniża temperaturę zamarzania, więc lód jest naprawdę lodowaty. Drugi wariant to plastikowe butelki napełnione w około siedemdziesięciu procentach wodą i dziesięciu procentach solą kamienną - reszta miejsca zostaje na rozszerzający się podczas mrożenia lód. Zamrożone butelki wkładasz do miski, stawiasz przed wiatrakiem i pozwalasz, by strumień powietrza omywał je z każdej strony. Ten patent ma jedną zaletę: soloną wodę możesz zamrażać w kółko, więc nie musisz ciągle produkować nowych kostek lodu.
Kolejna opcja to doczepienie pojemników z lodem bezpośrednio do kratki zwykłego wiatraka biurkowego. Wycięte butelki czy puszki po kawie pełnią rolę "chłodnic", przez które przepływa powietrze. W bardziej ambitnej wersji owijasz osłonę śmigieł miedzianą rurką o małej średnicy, a w obiegu płynie woda z kostkami lodu tłoczona niewielką pompką z izolowanego pojemnika - na przykład lodówki turystycznej. Istnieją też eksperymenty z częściami komputerowymi, wiadrami czy styropianowymi skrzynkami - ograniczeniem bywa tylko wyobraźnia, ale efekt zawsze weryfikuje fizyka.
Jak TANIO zrobić klimatyzator?
Wariant z butelkami i solą - krok po kroku
Zacznij od przygotowania kilku butelek 1,5-2 l, wody i soli kamiennej. Wlej wodę do około 70% objętości, wsyp 10% soli, resztę zostaw pustą - lód rozszerza się przy zamarzaniu i butelka mogłaby pęknąć. Po kilku godzinach w zamrażarce przenieś butelki do miski, ustaw wentylator tak, aby powietrze przechodziło między nimi, i włącz urządzenie. Po chwili poczujesz, jak strumień jest wyraźnie chłodniejszy. Gdy lód się roztopi, butelki wracają do zamrażarki - proste i powtarzalne.
Eksperymenty i wnioski z "laboratorium domowego"
Prosty wiatrak z kilkoma kostkami lodu nie zdziałał cudów - temperatura w zamkniętym pokoju 27°C nie spadła nawet o jeden stopień. Dlaczego? Bo zimna powierzchnia była zbyt mała, a wentylator zasysał gorące powietrze z boków. Po zbudowaniu kartonowej komory i ograniczeniu dopływu ciepłego powietrza sytuacja zmieniła się diametralnie. Do środka trafiło wszystko, co akurat było zmrożone: torebki lodu, butelka mocnego trunku, a nawet kilogram boczku z zamrażarki. Efekt? Spadek temperatury o około 3°C. Gdyby komorę uszczelnić styropianem albo użyć suchego lodu, byłoby jeszcze lepiej - ale takie materiały nie leżą w każdym domu.
Przeczytaj
Może cię zainteresować
Dowiedz się więcej
Zobacz więcej
Zobacz mniej
A może… klimatyzator z samej zamrażarki?
Pokusie otwarcia drzwiczek i "pociągnięcia" zimna prosto z zamrażarki lepiej się oprzeć. Źródła nie analizują tego wprost, ale logika podpowiada, że zamrażarka jest potrzebna do przygotowania medium chłodzącego, a nie do chłodzenia pokoju na żywo. Pracująca z otwartymi drzwiami będzie tylko marnować energię - w środku zrobi się ciepło, a w pomieszczeniu… niekoniecznie chłodniej. Skorzystaj więc z niej zgodnie z przeznaczeniem: zamróź butelki i wracaj z nimi do wentylatora.
Domowy patent kontra profesjonalna klimatyzacja - uczciwe porównanie
Koszt to największy atut DIY - kilka złotych i kilkanaście minut pracy. Dostępność elementów także, bo wszystko znajdziesz w domu. Efekt jednak bywa mizerny: zasięg jest punktowy, a czas działania krótki. Nie masz żadnej kontroli nad temperaturą, a estetyka i poręczność… cóż, raczej nie imponują. Po stronie profesjonalnych urządzeń stoją wydajność, możliwość schłodzenia całego pomieszczenia, precyzyjna regulacja, filtracja powietrza i dodatkowe funkcje. Płacisz więcej, ale dostajesz stabilny, przewidywalny komfort.
Bezpieczeństwo i ekologia - o czym się rzadko mówi
Domowe projekty chłodzące rzadko biorą pod uwagę zabezpieczenia elektryczne, ryzyko kondensacji i zalania sprzętów, czy energochłonność całego eksperymentu. Mimo że używasz głównie lodu i wentylatora, to wciąż jest urządzenie z prądem, wodą i wilgocią w jednym miejscu. Dbaj o stabilne podstawy, izoluj przewody, nie stawiaj improwizowanej "chłodnicy" nad listwą zasilającą. Ekologicznie? Lód musi się gdzieś wziąć, a to oznacza pracę zamrażarki i zużycie energii. Zysk cieplny jest chwilowy - bilans może wyjść mniej korzystnie, niż się wydaje.
--------
Klimatyzacja domowej roboty to szybki, tani i zaskakująco skuteczny - choć krótkotrwały - sposób na ochłodę, gdy nie masz dostępu do profesjonalnego sprzętu. Działa lokalnie, wymaga częstego "doładowania" lodem i nie zastąpi prawdziwego klimatyzatora. To raczej ratunek na upał niż system komfortu na całe lato. A Ty? Spróbujesz zbudować własny mini-klimatyzator, czy jednak stawiasz na klasyczne rozwiązania?
Fot. Canva
Skomentuj
