Jakie zalety ma autoklawizowany beton komórkowy? Dom z ABK w praktyce - radzi kierownik budowy

W przypadku domów jednorodzinnych budowanych z betonu komórkowego, na ogół wszystkie ściany wznosi się z tego samego materiału - oprócz ścian fundamentowych, które wykonuje się najczęściej z bloczków z betonu zwykłego. Są to ściany konstrukcyjne zewnętrzne i wewnętrzne oraz ściany działowe. Przegrody zewnętrzne można wykonać w różnorodny sposób. Najpopularniejsze są ściany z ociepleniem, ale ponieważ beton komórkowy ma bardzo dobrą izolacyjność cieplną, wykonuje się również ściany jednowarstwowe, bez termoizolacji. Do murowania stosuje się zaprawę murarską do cienkich spoin, którą potocznie nazywa się klejem (chociaż nie jest to prawidłowe określenie). Często też mury z ABK wznosi się systemowo, wykorzystując również inne elementy kompletnego systemu z betonu komórkowego.

Funkcje ścian zewnętrznych

Jeżeli budynek mieszkalny jednorodzinny jest wykonywany w technologii tradycyjnej, to najczęściej ściany zewnętrzne pełnią funkcję konstrukcyjną. Ponieważ są przegrodami zewnętrznymi, to powinny również zapewniać odpowiednią izolacyjność cieplną i akustyczną. Chociaż ten ostatni parametr w największym stopniu zależy od wmontowanej w nie stolarki okiennej i drzwiowej. Ściany zewnętrzne jednowarstwowe i ocieplone wełną mineralną dodatkowo powinny być prawidłowo zbudowane pod względem paroprzepuszczalności, aby wyeliminować ryzyko wykraplania się pary wodnej w przegrodzie. Istotne jest też wykończenie ścian zewnętrznych, które nie tylko wpływa na estetykę całego budynku, ale przede wszystkim chroni go przed działaniem czynników atmosferycznych.

Jak ocieplić ściany zewnętrzne z betonu komórkowego: styropian czy wełna?

Ściany zewnętrzne z ociepleniem są najchętniej wybierane. Nazywane są potocznie ścianami warstwowymi, chociaż w nomenklaturze normowej są zdefiniowane jako jednowarstwowe z ociepleniem. W przypadku ścian z autoklawizowanego betonu komórkowego, na ogół mury zewnętrzne wznosi się z bloczków o szerokości 24 cm - więc taką grubość ma warstwa konstrukcyjna. Takie przegrody mają jeszcze warstwę termoizolacji, zbrojoną oraz wykończeniową.

Ocieplenie wykonuje się systemem ETICS, czyli metodą lekką mokrą. Najczęściej stosuje się styropian elewacyjny. Wełnę mineralną wybiera się rzadziej, głównie ze względu na wyższą cenę w stosunku do ocieplenia styropianem. Styropian ma też nieznacznie lepszy współczynnik izolacyjności cieplnej niż wełna mineralna.

Ocieplenie mocuje się za pomocą kleju dobranego do niego. Klej nanosi się na płyty termoizolacji punktowo (jako placki) oraz na obwodzie każdej z płyt. Można też nanieść go na całą powierzchnię płyt za pomocą pacy zębatej - jednak takie rozwiązanie jest rzadko stosowane na ścianach. Praktykuje się to zwykle przy ocieplaniu elementów budynku, które należy zaizolować od spodu, czyli płyt balkonowych, podcieni. W ten sposób również nanosi się klej na niewielkie elementy budynku (np. glify). Jeżeli system ocieplenia zakłada zastosowanie mocowania mechanicznego (a jest tak w większości przypadków), to płyty styropianowe oprócz kleju należy przytwierdzić za pomocą kołków.

Delikatną warstwę ocieplenia zabezpiecza się warstwą zbrojoną, którą wykonuje się z siatki elewacyjnej wtopionej w klej. Ocieplone ściany najczęściej wykańcza się cienkowarstwowym tynkiem elewacyjnym.

Do ocieplenia ścian z betonu komórkowego wystarcza warstwa styropianu o grubości 12 cm, co spełnia wymagania rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późniejszymi zmianami). Zgodnie z nim współczynnik U ścian zewnętrznych nie może przekraczać 0,20 W/(m2 ·K).

Zastosowanie nadproży systemowych: wąskie o szerokości 18 cm, którego lico jest cofnięte względem lica muru, by było miejsce na ocieplenie, fot. T. Rybarczyk

Jeżeli ściany ociepla się wełną mineralną, to należy zastosować tynk paroprzepuszczalny, aby cała przegroda była paroprzepuszczalna. Użycie tynku o niskiej paroprzepuszczalności mogłoby spowodować uszkodzenie go na skutek kondensacji pary wodnej pod jego warstwą. Ściany z ociepleniem wykańcza się nie tylko tynkiem, ale także innymi warstwami. Pod płytki elewacyjne również konieczne jest przygotowanie warstwy zbrojonej, z dodatkowym mechanicznym zamocowaniem siatki zbrojącej za pomocą kołków (tzw. mocowanie odwrócone).

Mury z ociepleniem mogą też być wykonane jako szczelinowe, czyli trójwarstwowe z warstwą licową. Część konstrukcyjną muruje się z bloczków z ABK o grubości 24 cm, które ociepla się warstwą termoizolacji (przeważnie z wełny mineralnej). Warstwę licową muruje się z przerwą na pustkę wentylacyjną. Najczęściej wykorzystuje się cegły elewacyjne, np. klinkierowe. Można także wybrać bloczki z betonu komórkowego o szerokości 12 cm, które trzeba otynkować. Ścianę licową powinno się, oczywiście, mechanicznie zamocować do konstrukcyjnej za pomocą kotew montażowych. Tego rodzaju rozwiązanie jest najrzadziej stosowane ze względu na wysokie koszty.

Warto wiedzieć! W Polsce, popularność wznoszenia ścian konstrukcyjnych o grubości 24-25 cm wynika z tradycji murowania ścian na grubość dwóch cegieł. W Czechach i na Słowacji mury konstrukcyjne wykonuje się o grubości 30 cm. Tam też powszechnie używa się bloczków z ABK o szerokości 30 cm.

Wybór bloczków z autoklawizowanego betonu komórkowego do ścian z ociepleniem

Różnorodność bloczków z autoklawizowanego betonu komórkowego jest dosyć duża, co umożliwia przyporządkowanie odpowiedniego asortymentu do wybranego rozwiązania.

Bloczki z ABK są różnie profilowane, fot. TERMALICA (BRUK-BET)

Jaka grubość bloczków ABK?

Na przykład do ścian z ociepleniem, na ogół stosuje się bloczki o szerokości 24 cm klasy gęstości 500 i 600 (częściej 500). Można wykorzystać też bloczki szersze, np. 30 i 36 cm, i wznieść w ten sposób grubsze mury, stanowiące solidną konstrukcję przegrody. Można też stosować cieńsze elementy, np. bloczki o szerokości 18 cm. Pozwala to uzyskać większą powierzchnię użytkową, ale komplikuje wykonawstwo, bo takie ściany mają mniejszą nośność od tych standardowych (24 cm). Taki mur to też mniej miejsca na oparcie stropu i mniej miejsca na wykonanie wieńców. Między innymi z wymienionych powodów bloczki o szerokości innej niż 24 cm są rzadko stosowane w ścianach konstrukcyjnych, również tych z ociepleniem. Wprawdzie do tego rodzaju ścian dostępne są klasy gęstości 400 i 700, ale stosuje się je bardzo rzadko.

Wykonanie wieńca i nadproża z kształtek U w ścianie jednowarstwowej, fot. T. Rybarczyk

Jaka zaprawa do betonu komórkowego?

Do wznoszenia ścian stosuje się bloczki profilowane na pióra i wpusty albo bez profilowania. Spoiny poziome (wsporne) zawsze wypełnia się zaprawą murarską. Jeżeli muruje się bloczki bez profilowania, konieczne jest wypełnienie spoin. Stosuje się je także tam, gdzie nie ma tego połączenia - w narożach murów, gdy wmurowuje się przycięty bloczek. Przy wznoszeniu tego rodzaju przegród, korzysta się najczęściej z zaprawy murarskiej do cienkich spoin. Ważne, by zaprawa była dopasowana do materiału. Błędem jest stosowanie zaprawy murarskiej o dużo większej wytrzymałości na ściskanie niż wytrzymałość samych bloczków. Optymalna jest zaprawa murarska o wytrzymałości na ściskanie 5 N/mm2 , czyli marki 5. W przypadku ścian z ociepleniem można też użyć zaprawy zwykłej.

Zalety ścian jednowarstwowych z betonu komórkowego

Beton komórkowy jest najcieplejszym materiałem konstrukcyjnym. Dobrą izolacyjność cieplną ABK uzyskano dzięki jego strukturze. Niewielka gęstość, a więc duża, sięgająca 80% porowatość powoduje, że jest on materiałem o bardzo dobrej izolacyjności cieplnej. W zależności od klasy gęstości ABK, współczynnik przewodzenia ciepła lambda bloczków waha się od 0,08 do 0,170 W/(m·K).

Ściany jednowarstwowe nie mają ocieplenia, które jest szczególnie narażone na uszkodzenia. Wybór takiej technologii redukuje prace o wykonanie ocieplenia oraz warstwy zbrojonej, fot. YTONG (XELLA)

Elementy murowe z ABK mają jeszcze jedną wyjątkowo istotną cechę - są to pełne elementy murowe, bez drążeń i otworowania. Bloczki wykazują więc tę samą izolacyjność cieplną w każdym kierunku. Ściany zewnętrzne jednowarstwowe należy wykonać systemowo. Przy tego rodzaju przegrodach, nie ma możliwości wykonania poprawek lub „zakrycia” warstwą ocieplenia nieprawidłowo wzniesionych murów. Systemowa realizacja gwarantuje prawidłowe wykonanie wszystkich detali w kontekście konstrukcyjnym oraz zapewnienia właściwej izolacyjności cieplnej.

Jakie bloczki z ABK do ścian jednowarstwowych?

Do wzniesienia ścian jednowarstwowych stosuje się bloczki z ABK najlżejszych klas gęstości, czyli o najniższym współczynniku przewodzenia ciepła lambda. Korzysta się przy tym z zaprawy murarskiej do cienkich spoin, co gwarantuje jednorodność termiczną ścian.

Wykonanie rdzenia żelbetowego w kształtkach U w ścianie jednowarstwowej, T. Rybarczyk

Oprócz niej, używa się innych elementów systemowych do ścian jednowarstwowych:

• zbrojonych belek nadprożowych z betonu komórkowego,
• kształtek U (jako elementy traconego szalunku),
• płytek, które są potrzebne w miejscu obudowy wieńca lub wykonania elementów żelbetowych w ścianach.

Wszystkie detale w ścianach jednowarstwowych należy wykonać zgodnie z zaleceniami producenta.

Wieniec obwodowy wykonywany w kształtkach U z dodatkowym ociepleniem, fot. T. Rybarczyk

Przeczytaj

Może cię zainteresować

Silka vs Ytong: znajdź różnice Zaprawa do Ytonga: klucz do energooszczędnego domu Ile puszek kleju na ścianę z Porothermu? Dowiedz się, jak...

Dowiedz się więcej

• Jak murować z bloczków i pustaków keramzytobetonowych?
• Które stropy są najsztywniejsze i najmniej się uginają?
• Jak obliczyć ilość pustaków na dom?
• Jak budować ściany z elementów keramzytobetonowych?
• Profesjonalny system renowacyjny do usuwania wilgoci i pleśni z Twojego domu
• 10 rzeczy, które musisz wiedzieć o stropach
• Wapno hydratyzowane - uniwersalny materiał wiążący w budownictwie
• Cichy dom - izolacja akustyczna stropów
• Z czego wybudować zdrowy dom w krótkim czasie i bez wilgoci technologicznej?
• Stropy filigranowe - czy warto wykonać z nich strop?

Zobacz więcej Zobacz mniej

Jaki tynk do ścian jednowarstwowych z betonu komórkowego?

W przypadku ścian jednowarstwowych ważne jest też prawidłowe dobranie tynku zewnętrznego (jak w przypadku ścian z ociepleniem z wełny mineralnej). Takie przegrody są paroprzepuszczalne, dlatego należy do ich wykończenia zastosować paroprzepuszczalny tynk. Powinien on zapewniać mniejszy opór dyfuzyjny, niż nieotynkowana ściana z betonu komórkowego. Odpowiednie są tynki mineralne cementowo-wapienne lub tynki silikatowe, które mają wysoką paroprzepuszczalność.

Standardowe wykończenie elewacji domu z ABK z ociepleniem za pomocą tynku cienkowarstwowego, fot. T. Rybarczyk

Ściany jednowarstwowe z betonu komórkowego w Europie

Przegrody zewnętrzne jednowarstwowe są bardzo popularne na przykład w Niemczech. Tam doceniane są szczególnie walory użytkowe i trwałość tego rodzaju ścian, które nie mają delikatnej warstwy termoizolacji. Są one na pewno trwalsze oraz tańsze na etapie realizacji od ścian z ociepleniem. Ich stawianie jest traktowane jako rozwiązanie racjonalne i optymalne. W kontekście energooszczędności, zwraca się tam większą uwagę na bilans energetyczny budynku oraz na udział poszczególnych elementów budynku w tym bilansie.

Newralgiczne miejsca w murze z betonu komórkowego - jak uniknąć mostków termicznych

W ścianach z betonu komórkowego z ociepleniem to głównie jego grubość decyduje o właściwościach izolacyjnych przegrody. Takie mury ocieplone są na całej powierzchni. W ścianach jednowarstwowych o właściwościach termicznych decyduje materiał konstrukcyjny. Ociepla się w nich tylko najsłabsze miejsca, czyli elementy żelbetowe (wieńce, trzpienie żelbetowe). Stosuje się do tego wyroby systemowe - płytki z betonu komórkowego lub kształtki U jako elementy szalunku traconego. W obu rodzajach przegród są jednak miejsca, szczególnie narażone są na powstawanie mostków termicznych, należy zatem te ściany prawidłowo zaprojektować i wykonać.

Wykorzystanie prefabrykowanych zbrojonych belek nadprożowych z ABK, fot. T. Rybarczyk

Takimi newralgicznymi miejscami w murach z betonu komórkowego w kontekście izolacyjności termicznej są:

• pierwsza warstwa muru, która jest posadowiona na żelbetowej ścianie fundamentowej albo fundamentowej płycie żelbetowej;
• węgarki, czyli miejsca w przekroju muru gdzie wstawia się stolarkę okienną i drzwiową;
• strefa za skrzynkami rolet i żaluzji okiennych zewnętrznych;
• styk muru z dachem, za ukrytymi rynnami i rurami spustowymi;
• okolice elementów żelbetowych w murach;
• ocieplenie ścian szczytowych od góry;
• ocieplenie ścian attyki od góry od wewnątrz i od zewnątrz;
• ocieplenie progów;
• inne rejony, w których nie ma możliwości zachowania ciągłości termoizolacji o odpowiedniej grubości.

Miejsca te należy odpowiednio zaprojektować i użyć do ich ocieplenia materiałów o właściwościach lepszych niż standardowe wyroby termoizolacyjne, czyli np. polistyren XPS i folię (cienki system izolacji wielowarstwowej zgrzewany termicznie).

Zastosowanie różnych typów nadproży systemowych: wersja z ociepleniem licującym z licem muru, fot. T. Rybarczyk

Autoklawizowany beton komórkowy (ABK): podsumowanie

Beton komórkowy ma wiele zalet. Uznawany jest za materiał, z którego się łatwo buduje nowoczesne i energooszczędne domy oraz którego zastosowanie wpływa na ochronę zasobów leśnych. Elementy murowe z betonu komórkowego charakteryzują się wysoką dokładnością wymiarową - są to bloczki o jednomilimetrowej dokładności.

W ścianach wznoszonych z betonu komórkowego nad otworami okiennymi i drzwiowymi stosuje się nadproża systemowe, fot. TERMALICA (BRUK-BET)

Obecnie jest to materiał do budowy domu mający jeden z najniższych śladów węglowych. W tym ujęciu autoklawizowany beton komórkowy jest bezkonkurencyjny i coraz więcej domów w Polsce jest z niego budowana.