Pomimo spadku sprzedaży w 2024 r. eksperci Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) szacują, że w 2025 r. rynek może ponownie osiągnąć 7,5 tys. sprzedanych urządzeń, o ile sprzyjać temu będzie koniunktura budowlana.
- Znajduje ona coraz szersze zastosowanie przy realizacji niskotemperaturowych sieci ciepłowniczych 4-tej i 5-tej generacji… W obliczu postępującej elektryfikacji coraz częściej spotyka się w Europie firmy wiertnicze wykorzystujące silniki elektryczne do zasilania wiertnic zamiast silników spalinowych, co zmniejsza emisję dwutlenku węgla, obniża cenę odwiertu oraz przyspiesza proces wiercenia. - Jakub Koczorowski, wiceprezes PORT PC
Kluczowe atuty technologii GPC
Gruntowe pompy ciepła to jedno z najbardziej efektywnych rozwiązań do dostarczania ciepła i chłodu w konkurencyjnej cenie, zarówno dla indywidualnych użytkowników, jak i dla systemów ciepłowniczych czy przemysłu. Dzięki bardzo wysokiej sprawności (SCOP > 5,5) GPC charakteryzują się najniższymi kosztami eksploatacji spośród wszystkich urządzeń grzewczych. Długa żywotność urządzeń i dolnego źródła ciepła (ponad 50 lat dla wymienników gruntowych) zapewnia wieloletnią pracę bez konieczności wymiany. Atutem jest możliwość pasywnego chłodzenia (tzw. free-coolingu), które dostarcza chłód niemal za darmo, jednocześnie regenerując górotwór wokół wymienników gruntowych poprzez akumulację ciepła. Wykorzystanie najnowszych osiągnięć informatycznych, sztucznej inteligencji i Big Data pozwala na optymalizację pracy GPC w połączeniu z dynamicznymi taryfami elektrycznymi i precyzyjne sterowanie klimatem w budynku.
- Tempo przyrostu mocy dla geotermii płytkiej w Polsce wynosi ponad 300 MW rocznie. Dla porównania, geotermia głęboka to zaledwie 20-30 MW rocznie. - prof. dr hab. Krzysztof Galos, Podsekretarz Stanu w MKiŚ, Główny Geolog Kraju
Trendy napędzające rynek
Technologia GPC ma szereg kluczowych zalet, które sprawiają, że jest ona perspektywicznym rozwiązaniem w bilansie energetycznym. Do najważniejszych atutów należą:
- Dostępność zasobów energetycznych. Płytka geotermia jest dostępna niemal w każdym miejscu w Polsce i Europie.
- Szeroki zakres zastosowań. GPC mogą zasilać w ciepło i chłód budynki różnej wielkości i przeznaczenia (mieszkalne, przemysłowe, komercyjne), a także być wykorzystywane w ciepłowniach, elektrociepłowniach oraz w przemyśle i rolnictwie, często w połączeniu z technologiami magazynowania energii termicznej.
- Najwyższa efektywność energetyczna. Współczynnik sezonowej efektywności SCOP na poziomie ponad 5,5 jest standardem, co minimalizuje koszty ogrzewania/chłodzenia. Urządzenia charakteryzują się długą żywotnością (25-30 lat dla pomp, min. 50 lat dla dolnego źródła ciepła).
- Wiedza technologiczna i dostępność produkcyjna. Większość urządzeń i komponentów jest produkowana w Europie, co stanowi solidną bazę do upowszechnienia tej technologii. Dodatkowo, GPC korzystają z najbardziej stabilnych warunków pracy, niezależnie od lokalizacji, pory dnia i roku, ponieważ ciepło w gruncie jest wszędzie i jest niewyczerpalne.
Bariery i oczekiwania branży
Mimo dużego potencjału, rozwój rynku GPC w Polsce napotyka na szereg barier finansowych i formalno-prawnych. Należą do nich:
- Wysokie nakłady inwestycyjne (CAPEX). Problem ten można by złagodzić poprzez upowszechnienie nowych modeli biznesowych (Heat as a Service, ESCO, EPC) oraz stabilne programy wsparcia finansowego, takie jak "Moje Ciepło" czy "Czyste Powietrze" (obecnie niestabilne regulacje i skomplikowane procedury są problemem).
- Brak digitalizacji procesów. Korzystanie z dokumentacji papierowej spowalnia procedury i utrudnia analizę danych.
- Braki kadrowe w sektorze wierceń. Warto rozważyć wykorzystanie kompetencji pracowników z przemysłu wydobywczego paliw kopalnych.
- Brak lokalnych strategii rozwoju płytkiej geotermii. Brak tych strategii w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego czy regionalnych Planach na rzecz Energii i Klimatu.
- Niejednorodna interpretacja prawa podatkowego. Rozbieżne stawki VAT (8% i 23%) za odwierty dla GPC w budynkach mieszkalnych.
- Dezinformacja. Podważanie zaufania do technologii pomp ciepła wymaga pilnej kampanii informacyjnej i spójnej polityki rządu.
- Wysokie ceny energii elektrycznej. Obawy konsumentów o wzrost cen prądu, wynikające m.in. z wysokich podatków (w tym ETS, z którego paliwa kopalne są zwolnione do 2027-2028 r.). Zalecane jest obniżenie stawki VAT na energię elektryczną zużywaną przez pompy ciepła z 23% do 5%.
Branżę wspiera unijny projekt GeoBOOST, który analizuje rynek GPC, rozwija standardy monitorowania inwestycji i promuje innowacyjne modele biznesowe. Dodatkowo Komisja Europejska zapowiedziała Geothermal Action Plan na I kwartał 2026 r., mający usprawnić finansowanie i skrócić ścieżkę uzyskiwania pozwoleń.
- To najlepsze rozwiązanie, aby dostarczać ogrzewanie i chłodzenie w najbardziej konkurencyjnej cenie… Potrzebujemy jednak odpowiednich warunków, aby to zapewnić. - Philippe Dumas, Sekretarz Generalny EGEC
Przeczytaj
Może cię zainteresować
Dowiedz się więcej
Zobacz więcej
Zobacz mniej
Prognozy i cele
Zgodnie z Polityką energetyczną Polski 2040 moc GPC powinna osiągnąć 1,75-4,88 GW do 2030 r., a wg rządowego programu rozwoju geotermii - 8 GW do 2050 r. Stabilne wsparcie finansowe, uproszczenie procedur oraz digitalizacja dokumentacji to klucz do osiągnięcia tych ambitnych celów.
Źródło. PORT PC
Skomentuj
