Szambo czy przydomowa oczyszczalnia ścieków: jakie rozwiązanie lepsze?
Szambo czy przydomowa oczyszczalnia ścieków: jakie rozwiązanie lepsze?
Wiele domów w naszym kraju nie ma dostępu do sieci kanalizacyjnej. Ich właściciele mają więc do wyboru wykonanie szamba albo przydomowej oczyszczalni ścieków. Pojawia się pytanie, co lepsze oczyszczalnia czy szambo? Koszty zakupu i budowy oczyszczalni ścieków są wyższe, ale jest od szamba wygodniejsza i tańsza w eksploatacji.
Szacuje się, że 4-osobowa rodzina „produkuje” 500-600 l ścieków na dobę, które trzeba odprowadzić z sanitariatów, umywalek, pryszniców czy pralek. Można je kierować do publicznej sieci kanalizacyjnej, szamba albo do przydomowej oczyszczalni ścieków. Decyzję o wyborze jednego z wariantów trzeba podjąć już na etapie wyboru działki. Bez wątpienia pierwszy z nich jest najkorzystniejszy, ale ponieważ skanalizowane działki cieszą się największym zainteresowaniem, a ich dostępność jest ograniczona, trzeba za nie najwięcej zapłacić.
Szambo czy przydomowa oczyszczalnia ścieków?
Zarówno szambo, jak i oczyszczalnia, mają zalety i wady, a ich wykonanie wiąże się z różnymi nakładami finansowymi. Odmienne są też ich koszty eksploatacyjne. Ale przy planowaniu systemu odprowadzania ścieków nie dla każdego na pierwszym miejscu muszą być kwestie finansowe - ważny może być również komfort użytkowania albo aspekty ekologiczne. Przyjrzyjmy się tym rozwiązaniom - pozwoli to zdecydować, czy korzystniejsze będzie szambo czy przydomowa oczyszczalnia ścieków.
Oczyszczalnie są mniej kłopotliwe w użytkowaniu od szamba. Nie trzeba ich opróżniać, a niektóre są skonstruowane tak, że nie wydzielają żadnych uciążliwych zapachów (EKO HOUSE TECHNOLOGIE EKOLOGICZNE)
Co lepsze budowa szamba czy oczyszczalni ścieków?
Konkretny sposób odprowadzania ścieków może być narzucony w pozwoleniu na budowę, w związku z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Pamiętaj, że budowa szczelnego zbiornika szamba lub przydomowej oczyszczalni ścieków jest możliwa tylko na wybranych terenach. Decydujące znaczenie ma usytuowanie szamba czy oczyszczalni oraz warunki gruntowo-wodne panujące na działce. Oczyszczalnia czy szambo? Lepsza jest oczyszczalnia, choć droższa w budowie. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że szambo jest kłopotliwe w użytkowaniu. Wydziela brzydkie zapachy, trzeba pamiętać o jego regularnym opróżnianiu (chyba że wyposażymy je w specjalny czujnik napełnienia), a usługa wywozu nie należy do najtańszych. Co prawda za wykonanie przydomowej oczyszczalni ścieków zapłacimy więcej niż za szambo (choć niektóre samorządy wspierają finansowo takie przedsięwzięcia), ale jest ona tańsza w eksploatacji. Inną zaletą oczyszczalni jest to, że jest ona bardziej ekologiczna i ekonomiczna, bo ścieki oczyszczane są na miejscu, a część z nich można ponownie wykorzystać do podlewania ogrodu.
Szambo czy oczyszczalnia: zalety i wady
Jakie zalety ma szambo:
niski koszt budowy
łatwy i szybki montaż
Jakie wady ma szambo:
ograniczenia dotyczące lokalizacji szamba,
konieczność regularnego opróżniania zbiornika,
ryzyko przedostania się zanieczyszczeń do gruntu,
nieprzyjemne zapachy,
droga eksploatacja.
Jakie zalety ma przydomowa oczyszczalnia ścieków:
nie wymaga opróżniania,
nie wydziela nieprzyjemnych zapachów,
możliwość odzyskiwania wody, np. do podlewania ogrodu.
Jakie minusy ma przydomowa oczyszczalnia ścieków:
ograniczenia dotyczące lokalizacji na działce,
kosztowna budowa, do której trzeba zatrudnić wyspecjalizowaną firmę.
Dlaczego szambo betonowe jest najpopularniejsze?
Szamba były do niedawna główną alternatywą dla kanalizacji. I choć w ostatnich latach ich liczba regularnie spada, na terenach wiejskich wciąż są podstawowym wyborem, jeśli chodzi o miejsce, do którego trafiają domowe ścieki. Na przestrzeni lat zmieniła się natomiast technologia ich budowy. Szamba z betonowych kręgów, które układa się samodzielnie jeden na drugim, wykonywane są obecnie sporadycznie. Największą popularnością cieszą się natomiast prefabrykowane szamba betonowe, które dostarcza się na posesję prosto z wytwórni. Ich zaletą jest prosty montaż - takie betonowe szambo opuszcza się po prostu do przygotowanego wcześniej wykopu. Zbiornik jest ciężki, dlatego nie trzeba go kotwić, ani dociążać. Duża waga jest jednocześnie pewnym mankamentem, bo umieszczenie szamba w ziemi wymaga użycia dużego dźwigu HDS. Nie jest to więc opcja dla właścicieli posesji, na które nie da się wjechać ciężkim sprzętem.
W takiej sytuacji rozwiązaniem jest zakup droższego szamba z tworzywa sztucznego. Taki zbiornik jest lekki, dlatego zarówno transport, jak i montaż nie stanowią problemu. Ale i w tym przypadku jest pewien haczyk - lekki zbiornik, który nie jest napełniony, może zostać wypchnięty na powierzchnię przez wody gruntowe. Dlatego szambo z plastiku trzeba zakotwić w gruncie. Takie zabezpieczenie wystarcza w standardowych warunkach, ale gdy na działce jest wysoki poziom wód, lepiej wybrać inny wariant.
Dlaczego przydomowa oczyszczalnia ścieków jest lepsza?
Na wykonanie przydomowej oczyszczalni ścieków decyduje się coraz więcej właścicieli domów jednorodzinnych. Z czego wynika popularność oczyszczalni? Dlaczego jest lepszym wyborem? Przede wszystkim dlatego, że szambo jest kłopotliwe w użytkowaniu. Wydziela nieprzyjemne zapachy i trzeba je regularnie opróżniać, co jest dość drogie.
Co prawda budowa przydomowej oczyszczalni ścieków jest droższa niż szambo, ale koszt eksploatacji jest niższy. Inną zaletą przydomowej oczyszczalni ścieków jest to, że jest ona bardziej ekologiczna, bo ścieki oczyszczane są na miejscu, a część z nich można ponownie wykorzystać do podlewania ogrodu. Należy jednak wspomnieć, że na oczyszczalnię można się zdecydować tylko wtedy, gdy jest dopuszczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a jeśli takiego planu nie przyjęto - w decyzji o warunkach zabudowy. Drugim wymogiem przy budowie przydomowej oczyszczalni ścieków jest posiadanie odpowiednio dużej działki, bo oczyszczalnię można wybudować nie bliżej niż 30 m od studni. A dokładnie w takiej odległości nie może się znajdować miejsce, w którym ścieki rozsączane są w gruncie.
Osadnik gnilny może być usytuowany w bezpośrednim sąsiedztwie budynku, pod warunkiem wyprowadzenia odpowietrzenia przez instalację kanalizacyjną co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien i drzwi zewnętrznych w tym budynku. W przeciwnym razie odległość osadnika od budynku musi wynosić min. 5 m
Budowa oczyszczalni przepisy
Jeśli przydomowa oczyszczalnia ścieków będzie budowana w ramach jednego przedsięwzięcia inwestycyjnego z domem, to w dokumentacji projektowej powinien również znaleźć się projekt oczyszczalni oraz jej lokalizacja na planie zagospodarowania działki. W takim przypadku pozwolenie na budowę domu lub pozwolenie obejmuje również oczyszczalnię i niepotrzebne są inne formalności związane z jej budową.
Jeśli zdecydujemy się na budowę oczyszczalni później, jako niezależnej inwestycji, wówczas będą obowiązywały przepisy, zgodnie z którymi budowa oczyszczalni o wydajności mniejszej niż 7,5 m3 na dobę wymaga jedynie zgłoszenia zamiaru jej wykonania w starostwie powiatowym, a po upływie 30 dni i nie później niż po upływie dwóch lat - rozpoczęcia jej realizacji. Do zgłoszenia trzeba dołączyć szkice i rysunki, mapkę z lokalizacją, dokument stwierdzający prawo do dysponowania nieruchomością. Proces budowy należy zakończyć inwentaryzacją powykonawczą oraz zawiadomić o tym ten sam urząd.
Rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków
Optymalne warunki do budowy przydomowej oczyszczalni ścieków to grunt przepuszczalny o poziomie wód gruntowych poniżej 2 m. Można na nim wybudować stosunkowo tanią i wygodną w użytkowaniu oczyszczalnię ścieków z drenażem rozsączającym.
Oczyszczalnia z drenażem rozsączającym
Bardziej rozpowszechnione są oczyszczalnie z drenażem rozsączającym, które składają się osadnika gnilnego i instalacji drenażowej. Pierwszy element przypomina zwykłe szambo - to do niego trafiają spływające z domu ścieki. Po oddzieleniu zanieczyszczeń stałych kierowane są przez studzienkę rozdzielczą do perforowanych rur drenażowych. Układa się je w warstwie żwiru lub tłucznia na głębokości 0,6-1,2 m poniżej poziomu gruntu, ale co najmniej 1,5 m powyżej najwyższego poziomu wód gruntowych.
Oczyszczalni z drenażem rozsączającym lepiej nie wykonywać na gruntach gliniastych o bardzo słabej przepuszczalności, bo ich działanie będzie nieskuteczne. Ponadto działka musi być duża, bo instalacja zajmuje aż ok. 100 m2 (w przypadku 4-osobowej rodziny). Dodatkowo na tym terenie oraz w odległości 3 m wokół niego można uprawiać tylko płytko korzeniącą się roślinność. Kolejną wadą jest to, że system drenażowy wymaga zwykle po 10–15 latach oczyszczenia i przełożenia rur, czyli - w praktyce - wykonania oczyszczalni od nowa.
Oczyszczalnia ścieków ze złożem biologicznym
Na małych działkach o niekorzystnym warunkach wodno-gruntowych alternatywnym rozwiązaniem są oczyszczalnie ścieków ze złożem biologicznym. Proces oczyszczania w tych systemach wymaga doprowadzenia energii elektrycznej koniecznej do zasilania pomp i napowietrzaczy, a zainstalowane urządzenia mechaniczne wpływają na większą ich awaryjność. Zajmują jednak mało miejsca (średnio 8 m2), a oczyszczone ścieki można odprowadzać bezpośrednio do wód powierzchniowych (rzeki, jeziora) bądź studni chłonnej.
Oprócz modeli z osadem czynnym, albo ze złożem biologicznym, można zdecydować się na wersję hybrydową, która łączy oba rozwiązania. Za taką oczyszczalnię kompaktową zapłacimy więcej, ale w zamian zyskamy większą trwałość. Co istotne, w tym przypadku nie ma znaczenia wielkość działki, bo zasadniczy proces oczyszczania ścieków (np. przy wykorzystaniu złoża biologicznego) odbywa się nie w gruncie, ale w szczelnych zbiornikach, ewentualnie w wydzielonych komorach jednego zbiornika. Ścieki, które trafiają do niego z budynku, oczyszczane są dotąd, aż ich stan pozwala na odprowadzenie do studni chłonnej, drenażu bądź wód powierzchniowych. Dużą zaletą niektórych takich oczyszczalni jest również to, że ścieków po oczyszczeniu można używać do podlewania ogrodu, co jest ekonomiczne i ekologiczne.
Oczyszczalnia roślinna
Wysoką zdolnością oczyszczania ścieków charakteryzują się też oczyszczalnie roślinne, w których rolę złoża biologicznego pełni system korzeniowy odpowiednio dobranych roślin. W porównaniu z systemem drenażu rozsączającego zajmują dwa razy mniejszą powierzchnię, ale bywają awaryjne, zwłaszcza przy nierównomiernym dopływie ścieków - w zimie, podczas dłuższej przerwy w dostawie ścieków spowodowanej wyjazdem, złoże może zamarznąć. Złoże, oddzielone folią od macierzystego gruntu, składa się z warstw piasku, żwiru, urodzajnego gruntu (sadzi się tam trzcinę, wierzbę). Takie systemy oczyszczalni roślinnej dekorują działkę. Wymagają jednak dużej powierzchni i są drogie w budowie.
Oczyszczalnia roślinna to system, w którym rolę złoża biologicznego pełni system korzeniowy odpowiednio dobranych roślin, np. trzcin i wierzb. (fot. L. Jampolska)
Eksploatacja oczyszczalni
Wszystkie rodzaje oczyszczalni ścieków wymagają okresowego (przeciętnie raz na dwa lata) usuwania osadów stałych ze zbiornika wstępnego, ewentualnie czyszczenia lub wymiany wkładów filtracyjnych, a w oczyszczalniach wyposażonych w urządzenia mechaniczne - bieżącej ich konserwacji.
Odprowadzenie ścieków do szamba
Budowa szamba o pojemności do 10 m3 wymaga zgłoszenia w starostwie. Do prac można przystąpić, jeśli urząd w ciągu 21 dni od doręczenia mu zgłoszenia nie wyrazi sprzeciwu w formie decyzji. W przypadku budowy nowego domu formalności te można załatwić wraz z pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem.
Pojemność szamba zależy od liczby domowników i ilości wody, którą zużywają oraz częstotliwości jego opróżniania. W domu zamieszkanym przez czteroosobowa rodzinę wystarczy zbiornik 10 m3, przy założeniu że ścieki będą wywożone co dwa tygodnie.
Każdy zbiornik powinien mieć wentylację z rury zakończonej wywiewką sięgającą co najmniej 0,5 m powyżej terenu. Ponadto przynajmniej jeden pion kanalizacyjny w domowej instalacji musi być wyprowadzony ponad dach i zakończony wywiewką.
Koszt eksplotacji szamba
Minusem korzystania z szamba są wysokie koszty eksploatacji, bowiem jednorazowe jego opróżnienie to koszt w zależności od regionu od 150 do 280 zł. Aby ułatwić wywóz nieczystości warto szambo wyposażyć w stałe przyłącze do usuwania ścieków. Podłączenie można wykonać bez względu na rodzaj zbiornika, jednak z uwagi na ograniczoną wydajność pomp wozów asenizacyjnych musi się znajdować niedaleko (kilka metrów) od ogrodzenia. Rurę można wyprowadzić przez ogrodzenie i zakończyć szybkozłączką od strony ulicy. Umożliwi to wywóz szamba podczas nieobecności domowników.
Koszt roczny wywozu szamba zależy od częstotliwości jego opróżniania. Przy założeniu, że czteroosobowa rodzina produkuje około 600 litrów ścieków dziennie, szambo o pojemności 10 m³ wymaga opróżniania co około 17 dni. Oznacza to, że rocznie potrzebne będzie około 21 kursów asenizacyjnych. Jeśli założymy, że koszt jednego kursu wyniesie 250 zł, roczny koszt wywozu szamba może wynosić 5250 zł. Należy pamiętać, że ceny wywozu szamba różnią się w zależności od regionu, lokalnych warunków i konkretnych stawek oferowanych przez firmy asenizacyjne na terenie kraju.
Wymagane przepisami minimalne odległości szamba od ogrodzenia, studni, drzwi oraz okien
Jaki zbiornik szamba wybrać?
Gotowy
Najpopularniejsze są zbiorniki żelbetowe z prefabrykatów. Są łatwe w montażu, wystarczy jedynie opuścić je do przygotowanego wcześniej wykopu, nie wymagają dodatkowego dokotwienia i dociążenia, ale ponieważ prefabrykaty są ciężkie, do montażu potrzebny jest dźwig. Miejsca styku elementów trzeba dokładnie uszczelnić zaprawą wodoszczelną z cementu szybkowiążącego. Głębokość posadowienia musi wynikać z zapewnienia wymaganego spadku dla rury odprowadzającej ścieki. Zbiorniki takie są trwałe, odporne na korozję i uszkodzenia mechaniczne, mogą służyć bezawaryjnie nawet 30 lat. Kosztują minimum 3000 zł.
Montaż zbiornika żelbetowego z prefabrykatów (fot. ASP BetoneX)
Zbiorniki żelbetowe z prefabrykatów z pokrywami (fot. ASP BetoneX)
Producenci oferują również zbiorniki z polietylenu o wysokiej gęstości lub kompozytu żywic poliestrowych zbrojonych włóknem szklanym. Są lekkie, szczelne, odporne na agresywne środowisko chemiczne i korozję. Niestety są podatne na uszkodzenia mechaniczne i problemy ze stabilnością w przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych. Trzeba je przysypać grubą warstwą ziemi (producenci podają jej grubość), a grunt nad nimi wzmocnić betonową płytę nośną. Szamba z tworzyw sztucznych są droższe od betonowych, kosztują ponad 5000 zł.
Ustawianie zbiornika z tworzyw sztucznych z pomocą koparki (fot. Miciński)
Montaż zbiornika z tworzyw sztucznych w gruncie (fot. Miciński)
Betonowany na budowie
Betonowanie zbiornika na miejscu do niedawna było dość popularne, obecnie bardzo rzadko się to robi. Zaletą tego rozwiązania jest brak konieczności angażowania ciężkiego sprzętu, więc prace mogą być prowadzone nawet w miejscach, do których trudno dojechać. W wykopie wykonuje się podbudowę z piasku, a następnie z betonu (odpornego na działanie agresywnego środowiska chemicznego). Na zastygłym betonie układa się folię izolacyjną i zbrojenie, na które wylewa się beton.
Schemat wykonania szamba
Do wykonania ścian (grubości co najmniej 15 cm) niezbędne jest deskowanie, wewnątrz którego ustawia się zbrojenie, a następnie betonuje mieszanką o tej samej klasie co dno. Wszystkie połączenia oraz wnętrze należy dodatkowo uszczelnić specjalistyczną wodoszczelną masą, a całe szambo dwukrotnie pomalować przeznaczonym do tego impregnatem, powłoką bitumiczną lub substancją zabezpieczającą konstrukcję przed wilgocią. Po wyschnięciu wszystkich warstw izolacji zbiornik można zasypać. Nie wymaga on również dodatkowego kotwienia.
Pamiętać jednak należy, aby przygotować otwór na przewód kanalizacyjny, którym ścieki będą spływały do zbiornika a w płycie przykrywającej zbiornik - otwór na właz.
Oczyszczalnia czy szambo: podsumowanie
Pod względem komfortu obsługi, jak i kosztów związanych z usuwaniem ścieków, korzystniejszym rozwiązaniem jest dobrze zaprojektowana i wykonana przydomowa oczyszczalnia ścieków. Jest ona lepszym rozwiązaniem także z innego powodu, otóż po wybudowaniu sieci kanalizacyjnej gmina może wyegzekwować, w stosunku do właścicieli nieruchomości wyposażonych w szamba, obowiązek przyłączenia się do sieci (jeśli taką klauzulę zawierały warunki pozwolenia na budowę - na co warto zwrócić uwagę przy okazji wyboru: szambo czy oczyszczalnia). Nie ma takiego obowiązku, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w odrębnych przepisach.
Fot. otwierająca: Oczyszczalnia kompaktowa (EKO HOUSE TECHNOLOGIE EKOLOGICZNE); szambo (fot. ECOBET)
Poradnik
Cenisz nasze porady? Możesz otrzymywać
najnowsze w każdy czwartek!
Dołącz do naszej listy i odbierz
darmowy magazyn ABC Budowania
Cenisz nasze porady? Możesz otrzymywać
najnowsze w każdy czwartek!
Dołącz do naszej listy i odbierz
darmowy magazyn ABC Budowania
FAQ Pytania i odpowiedzi
Jakie są główne zalety i wady szamba?
Szambo charakteryzuje się niskim kosztem budowy oraz łatwym i szybkim montażem. Jednakże, posiada ono również pewne wady, takie jak konieczność regularnego opróżniania zbiornika, wydzielanie nieprzyjemnych zapachów oraz ryzyko przedostania się zanieczyszczeń do gruntu. Ponadto, eksploatacja szamba jest dość kosztowna.
Jakie są główne zalety i wady przydomowej oczyszczalni ścieków?
Przydomowa oczyszczalnia ścieków nie wymaga regularnego opróżniania i nie wydziela nieprzyjemnych zapachów. Dodatkowo, pozwala na odzyskiwanie wody, na przykład do podlewania ogrodu. Jest to rozwiązanie bardziej ekologiczne. Jednakże, budowa przydomowej oczyszczalni ścieków jest kosztowna i wymaga zatrudnienia wyspecjalizowanej firmy. Istnieją również pewne ograniczenia dotyczące lokalizacji na działce.
Jakie czynniki należy wziąć pod uwagę przy wyborze między szambem a przydomową oczyszczalnią ścieków?
Przy wyborze między szambem a przydomową oczyszczalnią ścieków należy uwzględnić warunki gruntowo-wodne na działce, przepisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, koszty budowy i eksploatacji, komfort użytkowania oraz aspekty ekologiczne. Warto również sprawdzić możliwość uzyskania dofinansowania na budowę oczyszczalni.
Dlaczego przydomowa oczyszczalnia ścieków jest często uznawana za lepsze rozwiązanie?
Przydomowa oczyszczalnia ścieków jest uznawana za lepsze rozwiązanie ze względu na niższe koszty eksploatacji w porównaniu do szamba oraz brak konieczności regularnego opróżniania. Nie wydziela nieprzyjemnych zapachów i pozwala na ponowne wykorzystanie oczyszczonej wody. Jest także bardziej ekologiczna, co sprawia, że stanowi korzystniejszy wybór.
Z mediami jestem związany od 20 lat. Bardzo lubię pisać i redagować, starając się dopasować przekaz do konkretnej grupy odbiorców. W AVT Korporacja pracuję od dekady. Początkowo zajmowałem się infrastrukturą sportową, potem budownictwem - w miesięczniku „Budujemy Dom” i w tematycznych dodatkach specjalnych.
Moją największą pasją jest zwiedzanie bliższych i dalszych miejsc, o których piszę na swoim blogu podróżniczym. Poza tym interesuję się tematyką międzynarodową i geografią polityczną. W wolnych chwilach jeżdżę na rowerze, pływam i gram w koszykówkę.
Bardzo ciekawy poradnik. Ja zdecydowałem się na szambo betonowe o pojemności 9000 l. Zbiornik posiada dużą wytrzymałość i dobrą szczelność. Dodatkowo był niedrogi i prosty w montażu. Uważam, że jest to bardzo dobre rozwiązanie.
Gość monika
21-09-2018 20:59
Chociż na forum chyba już nikt nie zagląda to jednak dodam swoje spostrzeżenia: na wiosnę miałam instalować szambo lub oczyszczalnię. Na początku oczywiście oczyszczalna bo tyle dobrego naczytałam się o tej nowoczesności.Ale zmieniłam zdanie gdyż od oczyszczalni sąsiadów zza ...
Poradnik
