Latem zwykle dużo czasu spędza się na świeżym powietrzu. Miejscem, które idealnie się do tego nadaje, jest przydomowy ogród. Podpowiadamy, co powinno się w nim znaleźć, aby był ładny i funkcjonalny.
Aranżacja przestrzeni wokół budynku mieszkalnego nie jest sprawą prostą. Aby była ona uporządkowana, spójna kolorystycznie i architektonicznie, najlepiej zacząć od projektu. Idealnie, jeśli zlecimy to zadanie doświadczonemu architektowi krajobrazu, który rozplanuje układ elementów małej architektury i spasuje je z otaczającą dom zielenią. Zwykle duże konstrukcje, jak altana czy murowany grill, buduje się na początku. W następnej kolejności należy wytyczyć ciągi komunikacyjne i zaplanować rozkład roślin.
Na etapie robienia projektu dobrze też określić strefy, w których będziemy najczęściej przebywać. Powinniśmy zaplanować, które miejsce przeznaczymy na spotkania w gronie rodziny i znajomych, które na wypoczynek, a które na aktywność sportową. Poszczególne części założenia można oddzielić różnego rodzaju murkami, przegrodami w postaci masywnych donic czy naturalnymi barierami z roślin.
Większość znajdujących się w ogrodzie obiektów małej architektury nie wymaga żadnych zgłoszeń czy pozwoleń. Wyjątkami są altana oraz oczko wodne. Altana o powierzchni zabudowy przekraczającej 35 m2 i oczko większe niż 50 m2 wymagają pozwoleń na budowę, co wiąże się z koniecznością przygotowania projektu budowlanego.
W przypadku oczka może być także wymagane zgłoszenie lub pozwolenie wodno-prawne. Wiele zależy od głębokości zbiornika oraz tego, jaką wodą będzie on zasilany. Aby uzyskać szczegółowe informacje na ten temat warto skontaktować się z przedstawicielstwem PGW Wody Polskie na danym terenie.
Zacznijmy od wskazania optymalnego miejsca na altanę. Jeśli nie chcemy budować jej od razu, warto utwardzić plac na planie koła, kwadratu, prostokąta czy sześciokąta (w zależności od tego, jaki kształt budowli planujemy), na którym w przyszłości ją posadowimy. Tego typu konstrukcja powinna znajdować się za domem, najlepiej w rogu działki, w otoczeniu drzew bądź krzewów.
Altana może być otwarta (ażurowa) lub zamknięta - wówczas będzie miała drzwi i okna. Zabudowana jest droższa w wykonaniu, za to przyjemnie w niej posiedzieć nawet w chłodniejsze dni. Podłogę może stanowić nawierzchnia z kostki, kamienia, ale także betonowa wylewka albo przytwierdzone do legarów (opartych na utwardzonym podłożu lub betonowych stopach fundamentowych) deski.
Oczywiście altanę można zaprojektować samemu i zlecić jej wykonanie, albo zamówić już gotową. W sprzedaży są konstrukcje metalowe (otwarte lub przeszklone) oraz drewniane, wykonane przeważnie z drewna sosnowego. Ceny tych pierwszych zaczynają się od około 1500 zł, zaś drewnianych - od około 3000 zł. Zabudowane są przynajmniej dwa razy droższe.
Jeśli zdecydujemy się na budowę własnej altany, trzeba zacząć od zakupu odpowiedniego, zaimpregnowanego drewna. W wersji z drewnianą podłogą najpierw robi się konstrukcję nośną opartą na wypoziomowanej, utwardzonej nawierzchni, następnie wznosi się ściany, w których można osadzić okna. Dach może być płaski, ale także dwu- lub kilkuspadowy, kryty gontem, dachówką, papą, strzechą bądź łupkiem mineralnym. Altany drewniane co jakiś czas trzeba poddawać zabiegom pielęgnacyjnym. Jakim? O tym będzie mowa dalej.
Podstawowym elementem wyposażenia nie tylko altany, ale także każdego przydomowego ogrodu są przeznaczone do użytku zewnętrznego meble. Warto zacząć od wybrania stołu i przynajmniej sześciu krzeseł. Mogą one być zrobione z różnych materiałów.
Meble drewniane są eleganckie, miłe w dotyku, ekologiczne i świetnie komponują się z zielenią. Zwykle wykonuje się je z twardych gatunków drewna, które są przy okazji odporne na niekorzystne działanie zmiennych warunków pogodowych. Sporą popularnością wśród producentów cieszą się rodzime buk, olcha, dąb, grab, a także wybrane gatunki egzotyczne, jak wenge, teak czy badi, które są bardzo odporne na erozję biologiczną. Niestety, meble drewniane mają tę wadę, że trzeba regularnie je impregnować, olejować lub odmalowywać.
Kolejna grupa mebli to meble wykonane z metalu, a więc żeliwa, stali bądź aluminium, które jest lekkie i przy tym bardzo trwałe. To właśnie ono cieszy się obecnie największą popularnością. Jest często stosowane do konstrukcji ram stołów i krzeseł. Znakomicie komponuje się także z innymi materiałami. Meble wykonane z metalu bardzo trudno uszkodzić, a odpowiednio zabezpieczone są odporne na niekorzystne warunki pogodowe. Świetnie wyglądają zwłaszcza w nowoczesnych ogrodach. Ich największą wadą jest natomiast spora masa, utrudniająca przenoszenie (w mniejszym stopniu dotyczy to aluminium).
Kilkanaście lat temu meble wykonane z tworzywa sztucznego były wprawdzie tanie i bezproblemowe w eksploatacji, ale miały opinię kiczowatych. Teraz zmieniły się zarówno materiały, z jakich się je produkuje, wzornictwo, jak i samo wykonanie. Meble takie dostępne są w wielu możliwych formach i kolorach. Cały czas są w miarę atrakcyjne cenowo, lekkie, trwałe, a jedynym zabiegiem, jaki należy przy nich wykonywać, jest regularne mycie - najlepiej wodą z dodatkiem detergentu.
Meble z technorattanu, czyli podlegającego recyklingowi włókna polietylenowego, wyparły kilka lat temu tradycyjne meble rattanowe, od których są znacznie trwalsze. Jako że technorattan nie jest materiałem tanim, ostatnio można kupić także meble zrobione z imitującego go polipropylenu, które są równie odporne na promieniowanie UV, wodę i różnice temperatury. Tradycyjne meble rattanowe, podobnie jak wiklinowe czy bambusowe, choć cały czas są dostępne, stały się o wiele mniej powszechne niż kiedyś. Oczywiście, inwencja projektantów nie zna granic i często, aby osiągnąć jeszcze lepszy efekt wizualny, łączą oni różne materiały.
Kupując stół, warto sprawdzić, czy jest on rozkładany (ewentualnie przedłużany), czy ma regulację wysokości nóg, ile waży, czy jest stabilny. Krzesła powinny być nie tylko wygodne, ale również sztaplowane (wsuwane jedno w drugie) bądź rozkładane. Dzięki temu będzie łatwiej je przechowywać.
Jednak meble ogrodowe to nie tylko stół i krzesła. W sprzedaży są także różnego rodzaju zestawy wypoczynkowe, na które składają się ustawiane w ustronnym miejscu tarasu czy ogrodu siedziska, leżanki czy pufy z dużą ilością poduch oraz niskie, kawowe stoliki. Obecnie modne są zestawy minimalistyczne o prostych geometrycznych kształtach i stonowanej kolorystyce. Do mebli ogrodowych warto dokupić pokrowce, chroniące je przed deszczem i kurzem.
Altana i meble to bez wątpienia podstawowe elementy ogrodowej architektury. Jednak przestrzeń wokół domu można wzbogacić także o wiele innych konstrukcji i sprzętów, które będą służyły wypoczynkowi i rekreacji na świeżym powietrzu, podnosiły funkcjonalność założenia lub pełniły po prostu rolę ozdoby. Warto zastanowić się, czy zależy nam na przestrzennym ogrodzie, w którym będzie dominowała zieleń, czy też chcemy, aby był on podzielony na strefy i zagospodarowany w najdrobniejszym szczególe. Jeśli mamy dzieci powinniśmy wziąć pod uwagę również ich potrzeby i oczekiwania.
Elementów, które mogą znaleźć się w bezpośrednim sąsiedztwie domu, jest wiele. Te najważniejsze to murowany grill lub wydzielone miejsce na ognisko, sauna, domek narzędziowy (często jego funkcję pełni drewutnia), oczko wodne, różnego rodzaju posągi, figurki, donice, dzielące przestrzeń murki, pergole, trejaże, mostki, zabawki dla dzieci, ławki, latarnie, lampy.
Na pewno, zanim zdecydujemy się na montaż lub zakup poszczególnych elementów, warto wykonać choćby ogólny projekt aranżacji ogrodu. Choćby z tego prostego powodu, że ma on określoną wielkość i zbyt liczne sprzęty czy budowle po prostu się w nim nie zmieszczą.
Przydomowy ogród powinien być miejscem, w którym będziemy wypoczywać. Aby to jednak było możliwe, powinniśmy mieć tam zachowaną pewną intymność. Dlatego warto obsadzić tę przestrzeń tujami oraz pomyśleć o żywopłocie lub innych szybko rosnących roślinach, które choćby po części odgrodzą nas od ruchliwej drogi, sąsiadów, ale też zapewnią trochę cienia.
Miejsce w rejonie altany zwykle wykorzystywane jest do spotkań towarzyskich. Można oddzielić je od reszty naturalną barierą z roślin o zwisających pędach. Do ich podtrzymywania służą pergole, kratownice i trejaże. Te pierwsze zrobione są zwykle z drewna, mają ażurowe ściany i są połączone u góry łukiem. Trejaż to rodzaj ściany składającej się z metalowych lub drewnianych słupów i rygli. Porośnięty pnączami tworzy rodzaj zasłony. Z kolei kratownica to zwykła rama wypełniona kratą, którą najczęściej ustawia się przy ścianie (może stanowić świetne oparcie dla pnących róż). Wszystkie konstrukcje pozwalają tworzyć naturalne przegrody i zakamarki, dodając ogrodowi uroku i tajemniczości.
Kolejnymi elementami małej architektury, które pozwalają modelować przestrzeń wokół domu, są donice. Oddzielą np. przydomowy taras od reszty ogrodu, a ustawione przy furtce czy wejściu do budynku pełnią często funkcję ozdobną. Kwiaty w donicach można wymieniać w zależności od pory roku. Można także sadzić w nich rośliny typowo letnie, które na zimę się wykopuje lub przenosi do oranżerii.
Donice ogrodowe mają różne rozmiary, kształty, kolory i są produkowane z rozmaitych materiałów: drewna, metalu, betonu, ceramiki, tworzywa sztucznego. Powinny być odporne na działanie czynników zewnętrznych. Wybierajmy raczej modele masywne, najlepiej w kształcie sześcianu, ponieważ wysokie i wąskie u dołu mogą przewrócić się i popękać. Donice powinny mieć proste wzornictwo i stonowaną kolorystykę (np. odcienie szarości), aby nie konkurowały z otaczającą dom zielenią tylko dobrze się z nią komponowały.
W podzieleniu ogrodu na strefy mogą pomóc również różnego rodzaju murki, które nie tylko atrakcyjnie wyglądają, ale także umożliwiają sadzenie roślin na różnych poziomach (dzięki temu niższe rośliny są lepiej widoczne). Można wykorzystać je np. do wydzielenia placu, na którym ustawimy dziecięce zabawki. Murki mogą być zrobione z polnych kamieni, cegieł klinkierowych, granitu, piaskowca, prefabrykatów. Jeśli mają do 60 cm wysokości, nie potrzebują fundamentu. Alternatywą dla nich są gabiony. Rośliny sadzi się w nich między stalowymi oczkami, co daje efekt zielonej ściany.
Łącznikiem między domem, a ogrodem jest taras. Może on być wykonany w różny sposób. Największą popularnością cieszą się utwardzane kostką lub płytami tarasy ziemne oraz drewniane, montowane na umocowanych do podłoża legarach. Po wybudowaniu tarasu warto pomyśleć o jego zadaszeniu. Nie tylko podniesie to komfort domowników i przedłuży jego trwałość, ale także spowoduje, że będzie on się mniej brudził. Opcji jest co najmniej kilka. Przede wszystkim zadaszenie może być sezonowe lub stałe.
Zadaszenie sezonowe to przeważnie różnego rodzaju składane markizy, chroniące taras przed słońcem, deszczem, gradem czy spadającymi z drzew drobnymi gałązkami. Umocowana na aluminiowym stelażu tkanina może być wykonana z zaimpregnowanego materiału akrylowego lub poliestru. Przeważnie jest hydrofobowa i nie chłonie brudu.
Taras może mieć także zadaszenie stałe - znajdujące się pod stropem budynku, wydłużonym okapem dachu lub podcieniem. Ewentualnie można wybudować osłaniającą go konstrukcję z drewna, stali lub aluminium z dachem pełnym lub przezroczystym, wykonanym z hartowanego szkła, akrylu, PVC, poliestru lub poliwęglanu.
Jakie pokrycie dachowe będzie najlepsze? Mimo że każdy materiał ma swoje wady i zalety, coraz częściej inwestorzy sięgają po płyty z poliwęglanu. Mogą one mieć różną grubość i są dostępne w kilku kolorach. Charakteryzują się dużą odpornością zarówno na uszkodzenia mechaniczne, jak i skrajne warunki atmosferyczne z gradobiciem włącznie, dzięki czemu mogą bezproblemowo służyć nam latami.
W pobliżu altany, ale także przydomowego tarasu można wybudować betonowy, składany z bloczków lub murowany grill, który może być połączony z wędzarnią. Jest on nie tylko praktyczny, często pełni także funkcję ozdobną. Zwłaszcza jeśli zostanie wykonany z klinkieru lub kamieni. Grille betonowe zwykle mają około 2 m wysokości i stawia się je na planie prostokąta. Występują w różnych kolorach, mogą też mieć różną wielkość paleniska, nad którym, na kilku poziomach, znajduje się od jednego do nawet kilku rusztów. Pod paleniskiem jest z reguły miejsce na opał. Ceny najprostszych grilli z prefabrykatów zaczynają się od 500 zł.
Oczywiście masywny grill murowany z powodzeniem można zastąpić wersją mobilną na węgiel drzewny, gaz lub prąd, chowaną na zimę do garażu. Innym pomysłem jest wydzielone miejsce na ognisko. Przestrzeń wokół paleniska wykłada się z reguły kamieniami polnymi lub utwardza kostką. Obok można umieścić ławeczki lub wykonać półokrągły kamienny murek, na którym będzie można wygodnie usiąść.
Niezwykle ciekawą konstrukcją, która sprawdzi się zwłaszcza zimą, jest wolno stojąca sauna w kształcie niewielkiego domku lub beczki. Niekiedy gotowe moduły są całkiem spore, mają przebieralnię i wydzieloną przestrzeń do spotkań towarzyskich. Saunę ustawia się na wyrównanej, najlepiej utwardzonej powierzchni. Dlatego miejsce na nią dobrze jest wybrać i przygotować odpowiednio wcześniej.
Podobnie jak w przypadku altany, saunę najlepiej umieścić na tyłach ogrodu, blisko ogrodzenia, w otoczeniu wysokich roślin. Chodzi o to, aby nie stanowiła centralnego elementu. W środku może znajdować się piec elektryczny (wówczas trzeba doprowadzić trójfazową instalację elektryczną) lub na drewno. Najczęściej, po zamówieniu konkretnego modelu sauny, wykwalifikowana ekipa jest w stanie złożyć go w ciągu kilku dni. Obok można zamontować prysznic ogrodowy, ustawić balię na zimną wodę albo tzw. beczkę kąpielową. Niestety, sauny zewnętrzne nie są tanie. Ich ceny zaczynają się od kilkunastu tysięcy złotych.
Przydatną konstrukcją, która odciąży nieco garaż, jest drewutnia bądź domek narzędziowy. W takim miejscu można nie tylko przechowywać drewno do kominka czy węgiel do grilla, ale także meble ogrodowe, kosiarkę, taczkę czy narzędzia ogrodnicze. Najprostsze domki można nabyć w marketach budowlanych. Ich ceny zaczynają się od około 1000 zł.
Zadbany staw, oczko wodne, sadzawka czy nawet fontanna doda uroku i tajemniczości każdemu ogrodowi. Trzeba jednak pamiętać, że zbiornik wodny wymaga nie tylko przestrzeni, ale także fachowego wykonania, a potem regularnych zabiegów pielęgnacyjnych. Jeśli mamy w domu małe dzieci, warto dobrze zastanowić się, czy nie przysporzy on nam więcej kłopotów niż przyjemności. Najładniej wyglądają oczka o nieregularnych kształtach, wtopione w zieleń, z roślinnością wodną i brzegami wykończonymi naturalnym kamieniem.
Jeśli chodzi o nieckę, to można wyłożyć ją specjalną folią z PVC lub syntetycznego kauczuku, kamieniami (np. dużymi otoczakami), ewentualnie użyć gotowych form z żywic poliestrowych z dodatkiem włókna szklanego. Ostatnia metoda jest chyba najwygodniejsza, choć trzeba liczyć się z tym, że oczko będzie raczej niewielkich rozmiarów. W mniejszych ogrodach niezłym pomysłem będzie z kolei fontanna.
Dostępne w sprzedaży modele mają różne kształty, formy i są wykonane z rozmaitych materiałów. Niektóre mają mini wodospady, inne przypominają gejzery. Mogą być też fontanny kaskadowe lub kielichowe - wszystko zależy od wyrzucających wodę dysz. Ceny najprostszych zaczynają się już od kilkuset złotych. Fontannę warto jest podświetlić, co doda jej niepowtarzalnego uroku. Można też ustawić przy niej ławeczkę.
W każdym ogrodzie warto wydzielić miejsce, w którym ustawimy zabawki. Można oddzielić je od pozostałej części założenia roślinami, murkami, donicami lub innymi elementami małej architektury. Zabawki mogą być drewniane, wykonane z tworzywa sztucznego lub metalu. Najczęściej jednak są połączeniem wszystkich trzech materiałów. Pamiętajmy, że elementy z drewna, choć pasują do zieleni i są miłe w dotyku, co jakiś czas należy poddawać impregnacji. Przed zakupem sprawdźmy, czy zabawki mają wszelkie niezbędne atesty.
Do podstawowych konstrukcji należą huśtawka, piaskownica (warto wybrać model zamykany, zaopatrzony w daszek chroniący dzieci przed słońcem), zjeżdżalnia, trampolina oraz domek. W sprzedaży są także różnego rodzaju kombaj
ny, łączące funkcje zjeżdżalni, mini parku linowego czy huśtawki. Latem możemy też rozłożyć dzieciom na trawie basen, namiot ewentualnie rozstawić bramki do piłki nożnej.
Decydując się na konkretne rozwiązania pamiętajmy, aby zabawki były spójne z charakterem ogrodu zarówno pod względem formy, jak i kolorystyki. Najbardziej neutralne kolory to brąz, zieleń i wszelkie odcienie szarości.
Tak naprawdę regularnych zabiegów pielęgnacyjnych wymagają najbardziej elementy wykonane z drewna. Jako że znajdują się na zewnątrz, są szczególnie narażone na niekorzystne działanie promieni UV, wody, mrozu, słońca, pasożytów czy grzybów. Mimo że drewno jest malowane lub impregnowane już na etapie produkcji, zawsze przed rozpoczęciem sezonu letniego warto przejrzeć je i w razie potrzeby poddać lekkiej renowacji. Dotyczy to nie tylko mebli ogrodowych, ale także drewnianych bram i płotów, zabawek, altany, tarasu, drewutni czy sauny.
Najprostszym sposobem ochrony oraz odświeżenia drewna jest pokrycie go warstwą lakieru, lakierobejcy, oleju albo farby. Najpierw trzeba poszczególne sprzęty czy elementy umyć za pomocą myjki ciśnieniowej i wysuszyć. Jeśli były jakiś czas temu malowane, należy zacząć od usunięcia łuszczących się warstw starej farby bądź lakieru. Farbę można zdjąć za pomocą opalarki i szpachelki, zaś lakier czy lakierobejcę po prostu zeszlifować papierem ściernym.
Po uzupełnieniu ewentualnych ubytków szpachlą, odświeżaną powierzchnię trzeba ponownie przyszlifować i oczyścić z pyłu. Jeśli oczyszczone drewno nie nosi śladów impregnacji technicznej, wówczas dobrze jest nanieść na nie warstwę powstrzymującego rozwój grzybów bezbarwnego impregnatu wodnego bądź rozpuszczalnikowego, a następnie np. warstwę lakierobejcy.
Przed schowaniem mebli ogrodowych na zimę dobrze jest podokręcać wszystkie obluzowane śrubki, aby drewno się nie paczyło. Meble należy przechowywać w suchych, chłodnych, przewiewnych pomieszczeniach. Nie wolno przykrywać ich szczelnie folią, ponieważ przyczynia się ona do rozwoju grzybów.
Tomasz Wojciuk
fot. otwierająca: Libet
3
