Pomimo jednoznacznej instrukcji montażu nadproży zdarzają się sytuacje odbiegające od niej, opisuję takie przypadki.
Nadproża zbrojone z betonu komórkowego to łatwe w stosowaniu elementy belki do przesklepiania otworów w murach. To istotne elementy systemu SOLBET. Wymiary nadproży (tabela 1) są tak obmyślone, by były to elementy łatwe w montażu. Szerokości 12 cm i 18 cm, wysokości 24 cm oraz długości do 230 cm powodują, że nadproża mają masę umożliwiającą ich ręczny montaż i dopasowanie się do przesklepienia każdej grubości ściany. W ścianach 12 i 18 cm układa się pojedynczo belki, natomiast w murze o grubości 24 cm układa się dwie belki 12 cm, w murze o grubości 30 cm belkę (12 i 18), w murze 36 cm (3x12 lub 2x18), w murze 42 (2x12 i 18).
Nadproże jest oznaczone za pomocą napisu SOLBET. Napis ten przy prawidłowym zamontowaniu nadproża nie powinien być odwrócony, ponieważ nadproże na więcej prętów u dołu, niż na górze. Dodatkowo na końcach belek narysowane są linie, które wskazują minimalną długość oparcia, czyli cała długość linii powinna spoczywać na murze. Oczywiście może to być dłuższe oparcie. Ważne, jednak, by nie było ono krótsze. Belek nadprożowych nie powinno się docinać, ponieważ można spowodować, że będą one miały mniejszą niż podaną przez producenta nośność.
Coraz częściej w budynkach stosuje się rolety i żaluzje. Bardzo ważne jest odpowiednie zamontowanie rolokasety w kontekście prawidłowego wykonania ocieplenia muru na styku rolokasety z murem. Rolokaseta nie jest elementem termoizolacyjnym, więc zamontowana bez ocieplenia, albo z za słabym ociepleniem powoduje, że w miejscu montażu jest liniowy mostek cieplny.
W przypadku budowy w systemie SOLBET są na to sposoby, by wykonać to prawidłowo. Można nadproże zamontować w taki sposób, by zrobić miejsce na ocieplenie ściany za rolokasetą. Można na przykład w murze o grubości 24 cm zamontować nadproże 18 cm i w ten sposób jest możliwość dodatkowego ocieplenia nadproża w miejscu montażu rolokasety. Wówczas pomiędzy metalową ścianką skrzynki, a nadprożem jest miejsce na dodanie 6 cm ocieplenia.
Dodatkowo można dołożyć ocieplenie za pomocą cienkiej folii np. Aluthermo Quattro. W ten sposób wykonanie nadproża jest prawidłowo ocieplone w miejscu zamontowanej rolety, która jest montowana w warstwie izolacji termicznej.
Jak wspomniano we wstępie prawidłowo zamontowane nadproże SOLBET to nadproże z czytelnym (czyli nieodwróconym) napisem SOLBET oraz podparciem w miejscu niebieskich linii namalowanych w miejscu podparcia. Pomimo tego zdarzają się przypadki, w których wykonawcy zamontują nadproże odwrotnie. Co wówczas można zrobić? Przede wszystkim powinien to ocenić kierownik budowy.
Jeśli nadproża są zamontowane w ścianach konstrukcyjnych, to może się okazać, że należy to poprawić i zamontować prawidłowo nadproże. Jeśli jednak nadproże jest zamontowane w ścianie działowej, która jest oddylatowana od stropu wyższej kondygnacji lub dachu, to nie powinno być przeciwskazań, by zostawić nadproże niewłaściwie zamontowane.
W ścianach działowych nadproża przenoszą tylko ciężar muru, który usytuowany jest w równobocznym trójkącie obciążeń, z którego zbiera obciążenie nadproże. Przy wysokości ścian działowych oraz wysokości drzwi nad którymi nadproże się montuje, to na nadprożami nadbudowane są dwie lub trzy warstwy bloczków, więc jest to niewielkie obciążenie. Poza tym najczęściej w ścianach działowych są przesklepiane otwory nad drzwiami, a drzwi w ścianach działowych mają około 1 m szerokości, więc rozpiętości nadproży są niewielkie. Wobec takie sytuacji nawet nieprawidłowo zamontowane nadproże będzie spełniać swoje zadnie. Wszystko jednak powinien sprawdzić kierownik budowy i on powinien powziąć decyzję o tym, czy trzeba poprawić montaż nadproża, czy można je zostawić zamontowane nieprawidłowo.
Jeśli wysokość otworów w murach jest dosyć duża i sięgają one prawie pod wieniec, to najczęściej nie ma miejsca na zamontowanie prefabrykowanego nadproża w sposób prawidłowy. Jeśli na przykład w murze o grubości 24 cm nie mieści się nadproże SOLBET, którego wysokość przekroju wynosi 24 cm, a mieści się ułożone "na boku", to pod pewnymi warunkami można je w ten sposób zamontować.
Jeśli przyjmie się założenia, że wieniec żelbetowy występujący nad zamontowanym "na boku" nadprożem SOLBET przejmie w całości obciążenia z wyższych kondygnacji a nadproże zamontowane pod wieńcem będzie oddylatowane od wieńca, by nie dociążać tego nadproża, to takie rozwiązanie będzie prawidłowe pod względem technicznym. Wówczas nadproże będzie elementem samonośnym, a funkcję nośnego nadproża przejmie żelbetowy wieniec. W takim przypadku wieniec powinien mieć odpowiednią nośność. Ponieważ będzie to rozwiązanie niezgodne z zaleceniami producenta, to opinię na ten temat oraz zgodę powinien wyrazić kierownik budowy i, jeśli to konieczne również projektant.
W przypadku elementów zbrojonych z betonu komórkowego współpraca zbrojenia z betonem nie jest taka, jak w przypadku klasycznych elementów żelbetowych. Różnica jest taka, że nie ma dobrej przyczepności betonu komórkowego do zbrojenia. Dlatego współpraca zbrojenia z betonem w elementach zbrojonych z betonu komórkowego jest realizowana przez strzemiona. Tak właśnie jest w prefabrykowanych belkach nadprożowych z betonu komórkowego. Z tego powodu zabronione jest docinanie nadproży z betonu komórkowego, ponieważ może się okazać, że przez ucięcie nastąpi usunięcie potrzebnych dla zachowania nośności strzemion. Są jednak sytuacje, gdy docięcie nadproży jest możliwe.
Takim przykładem jest sytuacja, gdy przesklepiane otwory są niewielkiej szerokości np. do 60 cm i w zasadzie już samo przesklepienie bloczkami "dałoby radę" przejąć obciążenia działające nad otworem i je bezpiecznie przenieść. Wówczas docięcie naproża jest rozwiązaniem możliwym. W tym przypadku również jest potrzebna opinia i zgoda kierownika budowy.
Przypadkiem szczególnym jest również odsłonięcie zbrojenia, w celu zakotwienia lub oparcia nadproża w elemencie żelbetowym występującym w murze. Takie rozwiązanie się praktykuje, jeśli przy nadprożu występuje element żelbetowy, a montowane nadproże prefabrykowane wchodzi w konflikt z tym elementem. Dlatego wówczas wykonuje się odsłonięcie zbrojenia, w celu zakotwienia go w wylewanym na budowie elementem żelbetowym.
Odsłonięcie zbrojenia należy dokonać delikatnie, by nie wzruszyć zbrojenia w nadprożu. Można to dosyć łatwo wykonać za pomocą piły ręcznej do betonu komórkowego. Oczywiście, przy kotwieniu prętów ważne jest zastosowanie odpowiedniej długości zakotwienia prętów, lub ich zakładu z innymi prętami elementu żelbetowego, które będzie wylewane. Tego typu rozwiązanie też powinno być zarekomendowane przez kierownika budowy.
Do przypadków szczególnych można też zaliczyć montaż nadproża z mniejszą długością oparcia, niż to wynika z instrukcji montażu nadproża. W tym przypadku również należy przeanalizować sytuację i zwrócić uwagę dlaczego zachodzi taka konieczność i czego to dotyczy.
Jeśli dotyczy to nadproży w murach nośnych, to można wziąć pod uwagę oddziaływanie innych elementów konstrukcyjnych, które wchodzą kształt trójkąta, z którego "zbiera" obciążenia nadproże. Jeśli dotyczy to nadproża zamontowanego w ścian działowych, to może z tym nie być żadnego problemu, ponieważ obciążenie nadproży jest symboliczne i przekazywane reakcje w miejscu oparcia nadproży są również niewielkie. I tutaj, tak, jak w każdym wcześniej opisywanym przypadku nie obejdzie się bez zgody kierownika budowy.
Zwracamy uwagę na prawidłowe wykonanie i to powinno być normą, jednak jak widać, jest wiele przykładów na różnego rodzaju odstępstwa. Oczywiście, odstępstwa nie mogą stać się normą, jednak pokazujemy, że projektowanie i budowanie, a więc i zastosowane rozwiązania mają zawsze charakter indywidualny. Jeśli to możliwe to należy zawsze postępować zgodnie z instrukcją, a jeśli mają być jakieś odstępstwa, to powinny być one przeanalizowane i powinny być zaakceptowane przez kierownika budowy oraz projektanta. Wówczas będzie to rozwiązanie świadomie zastosowane i sprawdzone pod względem poprawności technicznej, a więc będzie to rozwiązanie bezpieczne.
mgr inż. budownictwa, architekt Tomasz Rybarczyk
Skomentuj
