| Jest w czym wybierać, bo jest wiele rodzajów farb do elewacji. Jednak ich wybór nie może być przypadkowy. Nie wszystkie farby mają bowiem uniwersalne zastosowanie, dobrze też, by kolorystyka miała swoje uzasadnienie. Na początek więc warto ustalić, jakie podłoże będzie malowane. Od tego bowiem zależy wybór odpowiedniej farby. Na elewacje stosuje się farby organiczne lub nieorganiczne. W pierwszej grupie jest cała gama farb silikonowych i akrylowych, w drugiej zaś są produkty na bazie cementu, wapna oraz silikatowe. Pamiętajmy, że odpowiedni dobór farby to gwarancja, iż elewacja – odporna na działanie warunków atmosferycznych i umożliwiająca utrzymanie jej w czystości – przez wiele lat będzie chroniła ścianę zewnętrzną, a jej trwały kolor dodatkowo podkreśli charakter oraz urodę domu. Przeanalizujmy zatem rodzaje farb do elewacji, ze zwróceniem szczególnej uwagi na warunki ich stosowania. Farby akrylowe To najpopularniejsza grupa wyrobów, gdyż farby akrylowe nadają się zarówno na podłoża mineralne, jak i organiczne. Produkowane są na bazie żywic akrylowych, co powoduje, iż uzyskujemy z nich powłoki bardzo elastyczne, zdolne do pokrywania mikropęknięć w tynku, bardzo odporne na zabrudzenia. W zależności od domieszek, do wyboru mamy farby dające mniej lub bardziej paroprzepuszczalną warstwę (produkowane na bazie specjalnej żywicy pliolitowej wykazują wysoką paroprzepuszczalność). Większość farb akrylowych to wyroby wodorozcieńczalne, ale można spotkać również akrylowe farby rozpuszczalnikowe. Farby akrylowe mocno wiążą się z podłożem. Łatwo miesza się je z pigmentami, więc możliwe jest uzyskanie niemal każdego koloru (paleta RAL). Dodatkową zaletą elewacji akrylowej jest zdolność do samooczyszczania – brud nie ma możliwości wnikania w farbę, więc deszcz, wiatr czy „prysznic” ze szlaucha wystarczą do jej odświeżenia. Stosowanie: na tynki, farby mineralne, powierzchnie betonowe (jako zabezpieczenie przeciwwilgociowe) oraz płyty włóknowo-cementowe. Nie wolno stosować na podłoża z tynków wapiennych oraz silikatowe. Podłoże pod farbę musi być suche. Przed malowaniem powierzchni betonowej należy ją zagruntować preparatem silikonowym. Farby silikonowe Ze względu na szerokie możliwości stosowania dorównują popularnością farbom akrylowym. Spoiwem w tych preparatach jest silikon, który również zapewnia bardzo dobrą elastyczność, odporność powłoki na czynniki atmosferyczne oraz wysoką paroprzepuszczalność (to odróżnia je od farb akrylowych). Elewacja silikonowa będzie również odporna na zabrudzenia, czyli da się łatwo utrzymać w czystości (samooczyszczanie). Farby te mogą także zawierać dodatki hamujące pojawianie się porostów. Kolorystyka niemal dowolna, zgodna z paletą RAL. Stosowanie: tynki mineralne, cienkowarstwowe (zarówno nowe, jak i poddawane renowacji), a także beton, mury ceglane czy płyty włóknowo-cementowe. Farby silikonowe zalecane są na elewacje domów znajdujących się w rejonach o większym zanieczyszczeniu środowiska. Podłoże pod farbę musi być suche. Farby cementowe i wapienne Przypomnijmy, że to grupa wyrobów nieorganicznych, czyli mineralnych. Dostępne są w postaci suchych mieszanek lub past do rozrobienia – wraz z pigmentami barwiącymi – bezpośrednio na budowie. Po rozrobieniu nie nadają się do przechowywania. Zawierają spoiwo z jasnych odmian cementu lub wapna gaszonego, a dodatkami są polimery poprawiające przyczepność i elastyczność. Na malowanych nimi powierzchniach mogą pojawiać się wykwity solne i odbarwienia, powstające w wyniku reakcji chemicznej farby z podłożem. W porównaniu z farbami akrylowymi i silikonowymi, cementowe i wapienne charakteryzują się ograniczonymi możliwości barwienia. Stosowanie: są to farby używane dzisiaj raczej rzadko i najczęściej decyduje o tym wartość zabytkowa obiektu. Farby mineralne nadają się głównie do pokrywania tradycyjnych tynków cementowo-wapiennych, surowego betonu oraz podłoży kamiennych. Farby te nie są specjalnie odporne na zabrudzenia, zatem najlepiej sprawdzają się w rejonach o niskim zanieczyszczeniu powietrza. Podłoże przed i po malowaniu musi być nawilżane wodą.
|
| Farby silikatowe Spoiwem jest w nich krzemian potasu (szkło wodne) i dlatego nazywane są też farbami krzemianowymi. Wiążą się chemicznie z podłożem, dzięki czemu jest to bardzo trwałe i twarde połączenie. Powłoka jest odporna na agresywne środowisko i wysoko paroprzepuszczalna. Charakteryzuje się mikroporowatą strukturą, dzięki której następuje odparowanie wody z malowanych powierzchni. Dodatkową zaletą jest odporność na bakterie i porastanie przez grzyby pleśniowe. Z uwagi na zawartość szkła wodnego o żrących właściwościach, podczas malowania należy zachować szczególną ostrożność. Chronić trzeba przed zachlapaniem nie tylko osobę malująca, ale również znajdujące się w pobliżu powierzchnie szklane, szkliwione, metalowe oraz kamienne. Stosowanie: farby silikatowe łączą się z podłożami mineralnymi nieorganicznymi (tynki wapienne i cementowe), powierzchniami ceglanymi, betonowymi, można nimi pokrywać również stare tynki silikatowe. Farb silikatowych nie używa się na powierzchnie malowane wcześniej farbami akrylowymi, silikonowymi, alkidowymi czy olejnymi. Tynki cienkowarstwowe można malować następnego dnia po nałożeniu, natomiast tynki tradycyjne (kładzione grubszą warstwą) muszą sezonować do 10 dni. Impregnaty Mogą być silikonowe, silikatowe oraz wytwarzane na bazie olejów szybkoschnących. Preparaty silikonowe oraz silikatowe nadają się jako powłoki ochronne na podłoża z kamienia naturalnego, cegieł oraz betonu. Dla ożywienia barw i połysku na elewacjach z cegły klinkierowej lub licowej stosuje się najczęściej preparaty olejowe. O co pytać? Dobra farba elewacyjna powinna być odporna zarówno na niską, jak i wysoką temperaturę oraz na promieniowanie UV (inaczej będzie blaknąć i zmieniać barwę). To samo dotyczy niewrażliwości na opady atmosferyczne i wilgotność powietrza, gdyż w przeciwnym wypadku penetracja powłoki przez wodę powodowałaby jej osłabienie lub wręcz degradację. Z kolei odporność na zabrudzenia zagwarantuje jej ładny wygląd przez wiele – nawet 20 – lat. Szczególne uwarunkowania, dotyczące na przykład zanieczyszczenia powietrza, mogą spowodować konieczność szukania farby o szczególnych właściwościach. Te bardziej odporne na chemikalia będą wskazane do pokrycia ścian domu znajdującego się w rejonie przemysłowym, ale także stojącego obok ruchliwego traktu samochodowego. Elewacje narażone na większe zabrudzenia należy pokryć powłokami odpornymi na strumienie wody pod ciśnieniem, gdyż inaczej częste mycie tą metodą szybko pogorszy ich jakość. Własności farby zależą od użytego do jej produkcji spoiwa (składnika tworzącego po wyschnięciu powłokę ochronną), pigmentu nadającego jej barwę oraz rozcieńczalnika ułatwiającego nakładanie. Większość powłok zawiera też rozmaite dodatki, np. zwiększające przyczepność, elastyczność, matujące, chroniące przed pleśnią i porostami. Dlatego dobrze jest dodatkowo uzyskać informację na temat tzw. zdolności krycia (ile trzeba położyć warstw farby, żeby całkowicie zakryć podłoże). Zdolność ta związana jest z rodzajem użytego pigmentu oraz zawartością w farbie substancji stałych. Farby o wysokiej sile krycia zawierają ok. 60% części stałych. W odniesieniu do trwałości barwy trzeba pamiętać, że decyduje o tym odporność farby na promienie UV, które mogą powodować blaknięcie koloru. Taki sam wpływ mają substancje chemiczne niesione przez powietrze. Dobra powłoka powinna zachować kolory przez 10-20 lat. Szybciej tracą intensywność kolory ciemne niż jasne i pastelowe barwy. Gdy do pokrycia mamy tynki mineralne położone na ociepleniu z wełny, ważną właściwością farby będzie jej wysoka paroprzepuszczalność, która zapewni „oddychanie” elewacji i warstw znajdujących się pod nią. Jeśli warstwa farby uniemożliwi szybkie odprowadzenie przenikającej przez ścianę pary wodnej, może dojść do odparzania tynku i trwałego zawilgocenia wełny mineralnej, przez co zmniejszy się jej ciepłochronność. Za farby o dobrej paroprzepuszczalności można uznać takie, które umożliwiają uzyskanie oporu dyfuzyjnego Sd poniżej 0,2 m. Dobra hydrofobowość farby będzie świadczyła o zdolności odpychania cząsteczek wody i zawartych w niej zanieczyszczeń. Powłoki z takimi właściwościami nie tylko wolniej się brudzą, ale przede wszystkim są łatwiejsze w czyszczeniu. Szczególnie od strony północnej ocienione drzewami elewacje mają skłonność do porastania z czasem mikroorganizmami. Może to zjawisko ograniczyć farba o dobrej odporności biologicznej. Dodane do niej substancje spowalniają bądź blokują rozwój glonów, mchów oraz porostów.
|
Na jaki kolor?
Dostępność ogromnej gamy kolorystycznej może kusić wyborem niepowtarzalnej, oryginalnej, szokującej barwy dla elewacji. Rzeczywiście warto w tym przypadku 1 kierować się własnymi upodobaniami, ale w granicach zdrowego rozsądku.
Kolor ścian powinien bowiem harmonizować lub nawiązywać do barw innych elementów budynku – pokrycia dachu i rynien, drzwi, okien oraz parapetów, a nawet cokołu. W dobrym tonie będzie nie wyróżnianie się krzykliwą kolorystyką elewacji na tle domów sąsiadów. Zresztą źle pojęta oryginalność nie będzie efektowna ani dla domu, ani dla otoczenia. Pamiętajmy też, że ostre kolory po jakimś czasie stają się nużące. Do wyboru barwy elewacji można też podejść jak do wyboru samochodu, gdy zastanawiamy się, na jakim kolorze karoserii nie będzie widać brudu. Z kolei, gdy stawiamy na biel ścian, to przynajmniej zastosujmy farbę o podwyższonej zdolności do samooczyszczania. Na wymalowanie elewacji będzie potrzebna spora ilość farby – w takim samym odcieniu.
W przypadku gotowych kolorów właściwie nie powinniśmy się martwić o ich powtarzalność w poszczególnych pojemnikach, jednak na wszelki wypadek warto przestrzegać koronnej zasady – malować na raz ścianę do załomów. Nawet jednodniowa przerwa i podjęcie malowania w nieco innej temperaturze czy wilgotności, może dać powłokę o zmienionym odcieniu. Absolutnie też odradzamy samodzielne dodawanie pigmentu dla uzyskania pożądanego koloru. W przypadku ręcznego dozowania barwnika nie liczmy na uzyskanie takiego samego koloru we wszystkich pojemnikach. Przy dużej ilości farby sprawdza się wyłącznie komputerowo sterowane przygotowanie mieszanki.
Malowanie to planowanie
Warunkiem położenia trwałej warstwy izolacji jest dobry stan podłoża pod farbę. Powinno być gładkie, równe, czyste i bez wykwitów. Zanieczyszczenia zmywa się wodą, czasem też konieczne będzie szczotkowanie powierzchni – wtedy nie wolno zapomnieć o jej odpyleniu. Jeśli brud lub stara, słabo przylegająca farba, nie dają się w ten sposób usunąć, trzeba poddać powierzchnię ściany piaskowaniu. Dobre efekty w przygotowaniu podłoża daje umycie go przy pomocy myjki wysokociśnieniowej. W przypadku ścian ocieplonych systemem BSO (warstwa izolacji cieplnej pokryta tynkiem cienkowarstwowym) na myjkę trzeba nałożyć końcówkę do strumienia wachlarzowego, który nie uszkodzi tynku.
Wykwity i zacieki trzeba wyszorować aż do zlikwidowania przebarwień. Jeżeli to nie poskutkuje, trzeba nałożyć na nie specjalną farbę izolującą, gdyż inaczej wykwity „wyjdą” w pełnej krasie na nowej elewacji.
W przypadku starszego tynku warto opukać ściany i sprawdzić, czy gdzieś nie natkniemy się na głuchy odgłos świadczący o odspajaniu się tynku od podłoża. Wszelkie uszkodzenia tynku powinno się naprawiać gotowymi zaprawami renowacyjnymi. Trzeba zwracać uwagę, aby naprawianym miejscom nadawać taką samą fakturę, jaką ma reszta tynku. W przeciwnym razie nie uda się uzyskać jednolitego odcienia powłoki malarskiej.
Zawsze warto do malowania zatrudnić fachowców, gdyż i w tej dziedzinie liczy się doświadczenie. Jednak nie jest to czynność specjalnie skomplikowana i można podjąć się samemu takiego wyzwania, aczkolwiek pod warunkiem bezwzględnego przestrzegania instrukcji producenta farby (wydrukowana na każdym opakowaniu).
Większość farb elewacyjnych, zwłaszcza stosowanych na surowe, dotychczas niemalowane podłoża, wymaga nałożenia warstwy gruntującej. Zagruntowanie zapewnia lepsze przyleganie powłoki do podłoża, a także wyrównuje jego chłonność, co zapobiega powstawaniu różnic w zabarwieniu, spowodowanych nierównomiernym wchłanianiem farby. Powłoki gruntujące wykonuje się z rozcieńczonej farby lub używa w tym celu wskazanych przez jej producenta preparatów gruntujących.
Zależnie od rodzaju tynku i nakładanej powłoki gruntującej, czas „dojrzewania” podłoża może wynosić od 7 do 30 dni. Przypominamy, że pod farby akrylowe i silikonowe podłoże musi być suche, pod wapienne i cementowe podłoże moczy się przed nakładaniem farby, zaś farby silikatowe na niektóre tynki można nakładać już następnego dnia.
Dobrze jest rozsądnie zaplanować dzień malowania. Najbardziej sprzyjające warunki atmosferyczne występują przy pochmurnej lecz bezdeszczowej pogodzie. Nasłonecznienie malowanej elewacji za bardzo przyspiesza wysychanie nakładanej farby, co przy szybko twardniejącej powłoce może prowadzić nawet do powstania pęcherzy. Optymalna temperatura powietrza to powyżej 15°C. Żeby dobrze wybrać termin malowania nie obejdzie się bez studiowania długoterminowych prognoz pogody. Po malowaniu trzeba będzie bowiem jeszcze chronić „świeże” ściany przed deszczem oraz nadmiernym nasłonecznieniem. Groźny też będzie silny wiatr nawiewający zanieczyszczenia.
Redakcja BudujemyDom
