Pasowanie drzwi... na mebel i do ościeżnicy

Drzwi wewnętrzne są integralną częścią wnętrza. Spójrzmy na nie jak na element aranżacyjny, a może raczej jak na mebel...

I wcale nie jest to szczególnie innowacyjne podejście. Oferta rynkowa drzwi wewnętrznych, rozumiana nie tylko jako wybór materiału z którego są wykonane, ale także dotycząca rodzaju skrzydła, sposobu zamykania i kolorystyki, jest bardzo duża. Wręcz wskazane jest przed wyborem określenie funkcji, jakie mają pełnić w danym wnętrzu. Może się bowiem zdarzyć, że wymarzone drzwi ograniczą możliwości aranżacji np. ściany (drzwi przesuwne) lub zajmą sporo cennego miejsca w małym pomieszczeniu (drzwi skrzydłowe), albo jakieś wnętrze zostanie przez nie aranżacyjnie zdominowane. Dlatego warto przed podjęciem ostatecznych decyzji przynajmniej wstępnie rozplanować ustawienie mebli oraz rozmieszczenie elementów dekoracyjnych w poszczególnych pomieszczeniach i zastanowić się, w jakim stylu drzwi będą się tu najlepiej prezentowały.

O czym trzeba wiedzieć

Jeśli jest mało miejsca na swobodne otwieranie skrzydła, można zamontować drzwi przesuwne lub składane. Decydując się na jednoskrzydłowe drzwi uchylne, trzeba ustalić, czy mają być prawe czy lewe. Konieczne jest też dokładne określenie ich wymiarów oraz grubości ściany, aby dobrać odpowiednią szerokość ościeżnicy. Formę stylistyczną i kolor drzwi dobrze jest zharmonizować z charakterem wnętrza. Ponieważ drzwi oglądamy z dwóch pomieszczeń, powinny pasować do wystroju każdego z nich. Przejrzyjmy katalogi, by skonfrontować swoje wymagania i potrzeby z ofertą rynkową. Drzwi wewnętrzne są na tyle znaczącym elementem, że w razie wątpliwości nie powinniśmy mieć oporów przed zasięgnięciem opinii fachowca lub architekta wnętrz. Trzeba też pamiętać, że o doborze niektórych drzwi przesądzą ich parametry techniczne (m.in. odporność na działanie wody czy izolacyjność cieplna) oraz miejsce zamontowania. Innymi bowiem drzwiami trzeba oddzielić na przykład salon od holu czy korytarza, innymi jadalnię od kuchni, a jeszcze innymi łazienkę. Drzwi mogą też mniej lub bardziej izolować akustycznie, zapewniać intymność, lub mniejsze bądź większe doświetlenie. Dla uzyskania tych pierwszych efektów najlepsze będą drzwi pełne, natomiast inaczej ocenimy w tym przypadku funkcjonalność drzwi przeszklonych lub całkowicie szklanych. Odpowiednio dobierając wielkość drzwi można optycznie poprawić proporcje pomieszczeń. Niskie pomieszczenia będą sprawiały wrażenie wyższych, jeśli prowadzące do nich drzwi sięgną niemal do sufitu. Małe pomieszczenie powiększy się optycznie dzięki drzwiom lustrzanym. Może to być również rozwiązanie zastępujące lustra, dlatego dobrze sprawdza się w holu, łazience, sypialni i garderobie. Pamiętajmy, że drzwi wysokie (ale może nie aż tak, jak w Pałacu Prezydenckim z klamką na wysokości głowy) zawsze były uznawane za bardziej reprezentacyjne. Ich otwarcie pomiędzy pomieszczeniami sprawia, że przestrzeń wydaje się większa, wzrok nie napotyka przeszkody, jaką jest szerokie nieraz nadproże. Czasy standardowych drzwi do poszczególnych rodzajów pomieszczeń dawno już minęły. Teraz mamy wprost nieograniczone możliwości wyboru wzorów, faktur, kolorów, sposobów otwierania, wykończenia powierzchni oraz wymiarów.

Zawiasy czy prowadnice

To czasami może być decyzja o wymiarze strategicznym, gdyż na przykład drzwi przesuwne mają swoje wymogi konstrukcyjne. Drzwi uchylne (rozwierane) są stosowane najczęściej. W wersjach pełnych, przeszklonych lub szklanych nadają się do wnętrz, w których jest odpowiednio dużo miejsca na ich otwieranie.
Standardowe drzwi uchylne jednoskrzydłowe mają 60, 70, 80, 90 lub 100 cm szerokości. Można też kupić drzwi dwu-, a nawet wieloskrzydłowe. Te pierwsze mają najczęściej szerokość 120, 140 i 160 cm. W zasadzie fabryczna wysokość takich drzwi wynosi 203 cm, ale na zamówienie mogą być wyższe. Jeżeli przewidujemy niższy otwór, w którym będzie się poruszało skrzydło (np. z powodu grubej wykładziny), warto upewnić się, że wybrany przez nas model można skrócić o kilka centymetrów.
Drzwi przesuwne zyskują ostatnio na popularności, gdyż pozwalają na inną aranżację przestrzeni wokół nich. Po rozsunięciu mogą zachodzić na ścianę lub chowają się w niej. W przypadku tych zachodzących na ścianę trzeba pamiętać, że w tym miejscu nie może nic na niej wisieć i nie mogą stać przy niej meble. Skrzydła podwiesza się na wózkach do prowadnicy, zamontowanej na górze otworu drzwiowego. Kiedyś drzwi miały również drugą prowadnicę w podłodze, ale to rozwiązanie okazało się niezbyt praktyczne. Wygodniejszym rozwiązaniem są drzwi przesuwne chowane w ścianie. Po ich rozsunięciu skrzydła są niewidoczne, a sąsiadującą z nimi ścianę można wykorzystać w dowolny sposób. W ścianie trzeba jednak zamontować specjalną kasetę (z aluminium lub ocynkowanej blachy), w którą wprowadza się drzwi. Najlepiej zrobić to na etapie budowy domu, ale drzwi można zainstalować i w domu istniejącym. Buduje się wówczas ściankę osłonową z profili stalowych oraz płyt gipsowo-kartonowych. Zazwyczaj trzeba się jednak liczyć ze zmniejszeniem powierzchni pomieszczenia, gdyż ze względów estetycznych taką konstrukcją osłania się całą ścianę.
Drzwi przesuwne mogą mieć jedno lub dwa skrzydła, najczęściej szerokości od 80 do 100 cm. Szerokość dwuskrzydłowych nie może przekraczać 240 cm.

Drzwi składane, nazywane też łamanymi, mają skrzydło podzielone na dwie lub więcej pionowych części, połączonych zawiasami. Nie zajmują dużo miejsca, ale po złożeniu zmniejszają szerokość otworu drzwiowego. Otwiera się je i zamyka jak parawan. Skrzydło porusza się po szynie za pomocą ślizgaczy lub wózków. Szyna ma długość równą szerokości otworu i przytwierdza się ją od spodu do górnej części ościeżnicy. Jednoskrzydłowe drzwi łamane najczęściej montowane są w wąskich przejściach (np. do garderoby czy spiżarni), ale mogą także być bardziej okazałe i składać się z dwóch skrzydeł (jednakowej lub różnej szerokości). Wtedy znakomicie będą prezentowały się w salonie, oddzielając go od holu czy biblioteki.
Drzwi harmonijkowe, jak wskazuje nazwa – składają się w harmonijkę. Zbudowane są z wąskich paneli (szerokości 5-10 cm), połączonych pasami materiału z elastycznego tworzywa sztucznego lub płótna. Do górnych krawędzi paneli przymocowywane są rolki lub tzw. zawieszki, które umieszcza się w prowadnicy przykręconej do nadproża. Konstrukcję składa się na jedną stronę, zmniejszając nieco światło otworu drzwiowego. W drzwiach harmonijkowych można zamontować zamek zapadkowy lub magnetyczny z uchwytem albo gałką. Drzwi wykonane z PVC stosuje się głównie do wnętrz mało eksponowanych – wnęk czy garderób. Natomiast te z paneli drewnianych lub oklejone fornirem i ozdobione wstawkami np. ze szkła, nadają się nawet do pomieszczeń reprezentacyjnych.

Z czego zrobione

Jak nie było wyboru, to i nowe drzwi z dykty z „mrożoną” szybą pośrodku i pomalowane żółknąca z czasem białą farbą, uchodziły za piękne. Teraz sytuacja skomplikowała się – z korzyścią dla klienta. Drzwi wewnętrzne wykonuje się z drewna, płyt drewnopochodnych, PVC i szkła.
Drewno lite lub klejone warstwowo. Drewno klejone jest bardziej popularne, zarówno dzięki dobrym parametrom technicznym, jak i niższej cenie. Współczesna technika klejenia warstwowego pozwala na budowę wytrzymałej i odpornej na paczenie się konstrukcji drzwi. Najczęściej stosowane przez producentów gatunki drewna to sosna, dąb, buk, mahoń i jesion.
Płyty drewnopochodne gładkie lub tłoczone płyty wiórowe albo pilśniowe. Dostępne jako materiał tradycyjny bądź w postaci płyt MDF i HDF. Na drzwi najczęściej stosuje płyty MDF (twarde) i HDF (bardzo twarde). Różnią się one sposobem wytwarzania i gęstością, od której zależą walory użytkowe gotowych drzwi – im gęstość materiału jest większa, tym mniej się one paczą. Gęstość płyt MDF wynosi od 650 do 850 kg/m3, a podstawowym surowcem do ich produkcji są włókna drewna świerkowego lub sosnowego. Płyty HDF mają gęstość powyżej 850 kg/m3 (to około 50% więcej niż lite drewno) i wytwarza się je ze zrębków drewna. Płyty MDF i HDF są od litego drewna lżejsze i bardziej od niego odporne na pękanie oraz rozszczepianie.
Szkło przezroczyste, półprzezroczyste, przydymione, matowe, barwione, w żyłki, kratki, szorstkie, gładkie, witrażowe lub ornamentowe – zwykłe, hartowane i klejone. Szkło stosuje się najczęściej jako wypełnienie w drzwiach płytowych, także w przesuwnych i składanych, ale technika poszła znacznie dalej. Coraz częściej spotyka się pełne drzwi szklane. Taflę szkła mogą zabezpieczać jedynie wąskie ramy aluminiowe, możliwe jest też ich wykonanie bez ram – taflę ujmują jedynie zawiasy i tzw. pochwyt, stosowany zamiast klamki. Mimo iż jest to kruchy materiał, drzwi wykonane ze szkła hartowanego lub klejonego – z folią zabezpieczającą – są bardzo bezpieczne w użytkowaniu. Gdy szyba ulega stłuczeniu, to szkło hartowane rozsypie się na kawałki o nieostrych brzegach, zaś folia w szkle klejonym w ogóle zablokuje rozsypanie się szyby na kawałki.

Trochę o konstrukcji

Potocznie drzwiami nazywamy samo ich skrzydło, tymczasem są one zbudowane z kilku części, których liczba i rodzaj będą zależały od przeznaczenia oraz sposobu otwierania drzwi. Klasyczne drzwi wewnętrzne uchylne składają się z jednego skrzydła, ościeżnicy oraz okuć.
Skrzydło drzwiowe może być dwojakiej konstrukcji: płytowe i płycinowe. Skrzydło płytowe wykonane jest z jednolitej płyty drewnianej, materiałów drewnopochodnych lub też z drewnianej ramy oklejonej cienką płytą, i to rozwiązanie stosuje się częściej. Pusta przestrzeń między płytami wypełniana 8 jest płytami wiórowymi, kartonowymi o budowie plastra miodu lub paskami płyty pilśniowej, układanymi w jodełkę. Krawędzie skrzydła również okleja się płytą wykończeniową, dzięki czemu tworzy ono jednorodną całość.
Skrzydło płycinowe natomiast składa się z dwóch elementów: ramy i jej wypełnienia, nazywanego właśnie płycinami. Rama zazwyczaj jest drewniana (z drewna litego lub klejonego warstwowo). Płyciny również mogą być z drewna litego, ale również ze sklejki, tworzyw sztucznych oraz ze szkła. Dzięki możliwościom, jakie dają różnorodne materiały, kształty i wymiary płycin, takie drzwi charakteryzują się dużym urozmaiceniem powierzchni. Producenci oferują również drzwi płytowo-płycinowe – na drewnianą ramę, jak w konstrukcji płytowej, nakłada się płytę drewnopodobną z tłoczeniami w kształcie płycin. Możemy też spotkać się z pojęciami – drzwi przylgowe i bezprzylgowe. Różnią się one wykończeniem krawędzi. Przylgowe mają specjalne pionowe wycięcia na krawędziach skrzydeł, zwiększające powierzchnię przylegania skrzydła do ościeżnicy. Drzwi bezprzylgowe takich wycięć nie mają.
Ościeżnicę (futrynę) najczęściej kupuje się razem ze skrzydłem. Jest to rama, którą przymocowuje się do otworu drzwiowego i osadza na niej skrzydło. Współczesne drzwi najczęściej mają ościeżnice z regulowaną szerokością (np. od 7,5 do 9,5 cm czy od 9,5 do 11,5 cm), dzięki czemu można je dopasować do grubości niemal każdej ściany i nie trzeba miejsc połączenia maskować dodatkową listwą. Ościeżnica najlepiej się prezentuje w komplecie, gdy jest wykonana z materiałów tych samych co skrzydło drzwiowe, czyli z drewna litego lub klejonego warstwowo, płyty wiórowej oklejonej laminatem lub fornirowanej, bądź z płyty MDF.

Okucia to elementy, na których mocuje się drzwi do ościeżnicy, oraz klamki. Drzwi uchylne zawiesza się na dwóch zawiasach (niektórzy producenci dodają trzeci po środku). Jakość zawiasów i ich zamocowanie decydują o komforcie eksploatacji drzwi. Nie zapominajmy, że te elementy dźwigają ciężar skrzydła i od nich zależy, czy z łatwością i bez skrzypienia drzwi będą się poruszały.
Bez klamki czy pochwytu drzwi nie da się otworzyć, z pominięciem tych wahadłowych oczywiście. Klamki mogą być z szyldem lub rozetkami, pokrętła wyglądają również efektownie, chociaż osoby z mniej sprawnymi dłońmi mogą mieć kłopoty z ich używaniem -. Pochwyty są podobnie pomyślane, jak uchwyty do otwierania szafek. W cenę drzwi zwykle jest wliczona standardowa klamka z aluminium lub stali nierdzewnej. Bardziej efektowną trzeba dokupić. Wzornictwo jest w tym względzie różnorodne – od stylizowanych na stare po modele o bardzo nowoczesnej formie, z łączonych materiałów. Projektanci wykorzystują szkło, drewno, kryształ i porcelanę. Powierzchnia klamki może być błyszcząca lub matowa, niklowana, patynowana, a nawet pozłacana. Bez trudu da się zatem dobrać klamki zarówno do charakteru drzwi, jak i wystroju całego wnętrza. Przypomnijmy jeszcze, że szyld to podłużna osłona z jednym lub dwoma otworami – w górnym montuje się klamkę, w dolnym zaś zamek lub wkładkę bębenkową. Rozetka jest pojedynczą, najczęściej okrągłą, podkładką pod klamkę lub zamek.

Efekt daje wykończenie

To, w jaki sposób powierzchnia drzwi może zostać wykończona, zależy przede wszystkim od rodzaju materiału, z jakiego są wykonane. Drzwi drewniane można kupić lakierowane bezbarwną powłoką, pokryte okleiną lub pomalowane farbami akrylowymi. Najbardziej efektowne jest wykończenie powłoką podkreślającą naturalny rysunek słojów drewna. Temu również służą drewnopodobne laminaty albo okleiny naturalne, czyli forniry !. Farby kryjące stosuje się rzadziej, ale to właśnie one we wnętrzu „kolorystycznym” nadają drzwiom charakter. Drzwi z płyt drewnopochodnych również pokrywa się farbami akrylowymi lub okleiną. Do wyboru są okładziny drewnopodobne lub z jednobarwnego laminatu oraz farby kryjące. Firmy oferują drzwi w kolorach podstawowych, np. białym, brązowym czy popielatym, oraz na zamówienie – np. w zielonym czy fioletowym. Za te drugie trzeba zapłacić od 15 do 20% więcej. Amatorzy samodzielnego wykańczania mogą poszukać drzwi z „surową” powierzchnią. Po zamontowaniu można je pomalować na dowolny kolor, pasujący do pozostałych elementów wyposażenia wnętrza, albo też okleić okleiną jednobarwną czy imitującą buk, orzech, jesion, dąb, mahoń.

Warto wiedzieć, że…

Drzwi niestandardowe. Wymiar takich drzwi niewielkie firmy najczęściej ustalają same. Pomiary zazwyczaj wykonuje się na miejscu, jeszcze w takcie budowy. Drzwi są montowane po wykończeniu podłogi i ścian. Żeby uniknąć błędnych pomiarów otworu przy wymianie drzwi, też bezpieczniej jest poprosić przedstawiciela firmy na wizję lokalną. Więksi producenci mają bogatą ofertę i można próbować znaleźć u nich drzwi o wymiarach, uznawanych przed mniejszego wytwórcę za nietypowe.
Dopłaty Cena drzwi przeszklonych może okazać się wyższa, niż zawarto to w katalogu. Tam bowiem uwzględnia się cenę szkła standardowego. Z innym przeszkleniem (np. szyby ornamentowe, mrożone, hartowane, palone witrażowe, kryształowe) cena będzie wyższa. Droższe też będą drzwi w kolorach innych niż standardowe lub z okleiną przewidzianą na zamówienie.
Gwarancja Pamiętajmy, że warunki gwarancji określają sytuacje, w których producent nie bierze odpowiedzialności za powstałe wady i usterki. Do najczęstszych wymogów należą: montaż przez ekipę producenta lub firmę przez niego autoryzowaną oraz zastosowanie okuć „fabrycznych”, czyli zamontowanych lub wskazanych przez producenta (w tym wypadku skrzydło oraz okucia traktowane są jako całość wyrobu). Osadzenie drzwi wydaje się łatwą czynnością, ale to tylko tak się wydaje. Tańsze okucia z kolei mogą być np. za „słabe” na udźwignięcie skrzydła…
Transport Często producenci, dystrybutorzy lub duże magazyny, określają (w km) zasięg bezpłatnego transportu. Potem im dalej, tym więcej trzeba dopłacić za taką usługę. Przy dużych zamówieniach (szczególnie bezpośrednio u producenta) można spodziewać się lub negocjować darmowy dowóz zamówionego towaru. Przy transporcie własnym trzeba pamiętać, że ewentualne uszkodzenia trzeba będzie wziąć na siebie.

Drzwi do łazienki

Dzielą pomieszczenia o różnej temperaturze i wilgotności. Powinny być zatem przede wszystkim odporne na wilgoć. Są też zabezpieczeniem strefy o większej prywatności, dlatego powinny izolować to pomieszczenie, tak optycznie jak i akustycznie. Zgodnie w przepisami* drzwi do łazienki, umywalni i wydzielonego ustępu powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia, mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy. W dolnej części, dla zapewnienia dopływu powietrza, muszą mieć otwory o sumarycznym przekroju nie mniejszym niż 0,022 m2 (220 cm2). Zamiast drzwi z otworami można zamontować krótsze skrzydła, aby między nimi a podłogą powstała szczelina o wymaganej powierzchni wentylacyjnej. W łazienkach i ustępach, z wyjątkiem ogólno dostępnych, dopuszcza się montowanie drzwi przesuwnych lub składanych. Na koniec słowo o drzwiach kuchennych – muszą mieć między podłogą a dolną krawędzią szczelinę szeroką przynajmniej na 2,5 cm, która pozwala na równomierny przepływ powietrza.

Wytyczne na podstawie Rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z 12.04.2002, Dz. U. Nr 75, poz. 690 z póź. zm. z 15.06.2002, tekst jednolity – aktualizacja z 27.05.2004)

opracowanie: Monika Czechowska